Wielki zmierzch - Cezary Jellenta (darmowa biblioteka cyfrowa txt) 📖
Krótki opis książki:
Wielki zmierzch to pamiętnik młodopolskiego pisarza i krytyka literackiego Cezarego Jellenty z pierwszych miesięcy I wojny światowej. Przedstawione w nim doświadczenia cywila — warszawiaka z niepokojem zerkającego na każdy nagłówek prasowy zostały wzbogacone o głębokie refleksje natury filozoficznej i liczne odwołania do sztuki. Na niemalże każdej stronie ujawnia się artystyczna wrażliwość Jellenty oraz jego ogromna erudycja.
Jellenta w Wielkim zmierzchu wojny nie widzi. On ją ogląda niczym spektakl teatralny. Wprawionym okiem zwraca uwagę na detale, jednocześnie ogarniając całość. Uważnie śledzi każde drgnienie, gest, dokładnie analizuje każdą scenę, szukając dla niej uzasadnienia w dalszych częściach „sztuki”. Wsłuchuje się w muzykę dział. Dla niego „działa brzmią barytonem, okna zaś odpowiadają chrapliwym basem”.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Cezary Jellenta
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wielki zmierzch - Cezary Jellenta (darmowa biblioteka cyfrowa txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Cezary Jellenta
karawanseraj — zajazd dla podróżnych, z pomieszczeniami do odpoczynku i magazynem do przechowania towarów, budowany w krajach arabskich, Persji i Azji Środkowej. [przypis edytorski]
271. Palmira a. Palmyra — staroż. miasto w środkowej Syrii; położone na drodze handlowej między Mezopotamią a wybrzeżem Morza Śródziemnego, stało się niezwykle zamożne, zyskało potęgę i w III w. n.e. podjęło próbę uniezależnienia się od Cesarstwa Rzymskiego; w odwecie za bunt całkowicie złupione i zniszczone w 273; zachowały się ruiny wielu monumentalnych budowli. [przypis edytorski]
272. Botha, Luis (1862–1919) — południowoafrykański polityk i wojskowy, pierwszy premier tego kraju, uczestnik II wojny burskiej. [przypis edytorski]
273. kabotynka — kobieta posługująca się tanimi efektami w celu wzbudzenia zainteresowania. [przypis edytorski]
274. Long-Tom — Długi Tom, popularna nazwa armat prod. fr. firmy Schneider et Cie z Le Creusot, kaliber 155 mm, o dł. 7,5 m. i zasięgu do 9 km, strzelających granatami o masie ok. 40 kg, ulokowanych w fortach Pretorii i wykorzystywanych przez Burów w wojnie z Anglikami (II wojna burska, 1899–1902); Burowie dysponowali 4 takimi działami; kiedy skończyła się amunicja (zakupili łącznie 8800 sztuk), armaty zostały zniszczone, żeby nie zostały przejęte przez przeciwnika. [przypis edytorski]
275. Kapland — ang. Cape Colony; brytyjska kolonia w południowej Afryce, istniejąca w latach 1795–1910. [przypis edytorski]
276. legion Mickiewiczowski — jednostka wojskowa utworzona przez Adama Mickiewicza w 1848 r. w Rzymie w celu walki o wyzwolenie Włoch. [przypis edytorski]
277. szpicruta — rodzaj pręta pokrytego skórą lub rzemiennej plecionki, stosowanego jako pomoc jeździecka służąca do poganiania konia. [przypis edytorski]
278. Kasso, Lev (1865–1914) — rosyjski polityk, minister edukacji w latach 1910–1914. [przypis edytorski]
279. okólnik — tu: rodzaj urzędowego pisma obiegowego, które wysyłane jest do wszystkich zainteresowanych stron. Zawiera ogólne wskazówki bądź zalecenia wydawane odgórnie do podległych mu organów państwowych. [przypis edytorski]
280. eufonia (muz.) — przyjemnie brzmienie, harmonijny dobór dźwięków. [przypis edytorski]
281. sankiuloci — najradykalniejsza grupa uczestników rewolucji francuskiej 1789–1799; nazwa „sankiuloci” pochodzi od pogardliwego określenia ludzi z gminu nienoszących modnych wśród wyższych sfer obcisłych spodni (fr. culottes). [przypis edytorski]
282. entre deux âges (fr.) — dosł. pomiędzy dwoma wiekami; w średnim wieku. [przypis edytorski]
283. gaskonada (daw.) — pyszałkowatość, samochwalstwo. [przypis edytorski]
284. Anciferow, Nikołaj Pawłowicz (1889–1958) — rosyjski historyk, filolog, badacz Petersburga. [przypis edytorski]
285. Rożdiestwienski, Siergiej Wasilijewicz (1868–1934) — rosyjski historyk, archiwista, członek Rosyjskiej Akademii Nauk. [przypis edytorski]
286. Iłowajski, Dmitrij (1832–1920) — rosyjski historyk, autor szkolnych podręczników obowiązujących w Królestwie Polskim, fałszujących historię Polski i wykorzystywanych jako narzędzie rusyfikacji. [przypis edytorski]
287. Szalapin, Fiodor (1873–1938) — rosyjski śpiewak operowy uważany za jednego z najwybitniejszych śpiewaków z przełomu XIX i XX w. [przypis edytorski]
288. Lermontow, Puszkin, Szczedrin, Czajkowski, Dostojewski — znani, dziewiętnastowieczni artyści rosyjscy. [przypis edytorski]
289. Kitchener, Horatio (1850–1916) — brytyjski wojskowy i polityk, minister wojny w rządzie Asquita. [przypis edytorski]
290. Cambon, Jules (1845–1935) — francuski dyplomata, ambasador Niemiec w latach 1907–1914. [przypis edytorski]
291. gromkieli (daw.) — konstrukcja z -li jako przysłówkiem sposobu, inaczej: „gromkie jedynie”. [przypis edytorski]
292. szmermel (daw.) — fajerwerk, raca. [przypis edytorski]
293. wraży (daw.) — wrogi, nieprzyjacielski. [przypis edytorski]
294. Rolland, Romain (1866–1944) — francuski pisarz, znany pacyfista i autor szeregu broszur i odczytów antywojennych, autor m.in. 10-tomowej powieści rzeki Jan Krzysztof (1904–1912); nagrodzony literacką Nagrodą Nobla (1915). [przypis edytorski]
295. Hauptmann, Gerhart (1862–1946) — niemiecki dramaturg i powieściopisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1912 r. [przypis edytorski]
296. Schmoller, Gustav von (1838–1917) — niemiecki ekonomista, główny przedstawiciel szkoły historycznej w ekonomii. [przypis edytorski]
297. Harnack, Adolf (1851–1930) — niemiecki teolog luterański, jeden z najwybitniejszych teologów i historyków wczesnochrześcijańskiej doktryny. [przypis edytorski]
298. Willamowitz-Möllendorf, Ulrich von (1848–1931) — niemiecki filolog klasyczny, badacz antyku. [przypis edytorski]
299. primo, secundo, tertio (łac.) — po pierwsze, po drugie, po trzecie. [przypis edytorski]
300. spostponować — potraktować z pogardą. [przypis edytorski]
301. Asanith, Bonar Law i Curzon — brytyjscy politycy związani z Partią Konserwatywną. [przypis edytorski]
302. zulus (daw., pot.) — laluś, elegancik na uniwersytecie. [przypis edytorski]
303. dolina Józefata (bibl.)— według Księgi Joela miejsce Sądu Ostatecznego. [przypis edytorski]
304. wszyscyśmy (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, inaczej: „wszyscy jesteśmy”. [przypis edytorski]
305. Moloch — bóstwo fenickie i kananejskie, któremu miano składać ofiary z ludzi, według średniowiecznej demonologii jeden z demonów. [przypis edytorski]
306. requiescat (łac.) — niech spoczywa. [przypis edytorski]
307. Kasandra (mit. gr.) — księżniczka trojańska, wieszczka; zakochany w niej Apollo obdarzył ją darem wieszczenia, lecz gdy odrzuciła jego zaloty, sprawił, że nikt nie wierzył w jej przepowiednie; bezskutecznie przestrzegała rodaków o zbliżającym się upadku Troi. [przypis edytorski]
308. Roberts, Frederick (1832–1914) — wielokrotnie nagradzany brytyjski wojskowy, od 1895 r. marszałek polny. [przypis edytorski]
309. paroksyzm (daw.) — gwałtowne nasilenie się objawów choroby. [przypis edytorski]
310. kajzer — cesarz niemiecki. [przypis edytorski]
311. Argus (mit. gr.) — olbrzym o tysiącu oczu, strażnik na usługach bogini Hery. [przypis edytorski]
312. Briareus (mit. gr.) — sturęki olbrzym, syn Uranosa i Gai, strażnik tytanów w Tartarze. [przypis edytorski]
313. hydra lerneńska (mit. gr.) — potwór wyobrażany najczęściej jako wielogłowy wąż wodny, córka Tyfona i Echidny. Zamieszkiwała bagna w okolicy Lerny w Argolidzie. Pokonanie jej było drugą z 12 prac Heraklesa. [przypis edytorski]
314. Rakszasa (mit. ind.) — demon-ludojad, tytan, rodzaj złośliwego, złego ducha, złośliwy potwór-olbrzym grasujący po zapadnięciu zmierzchu i żywiący się surowym mięsem, także ludzkim. [przypis edytorski]
315. Rama (mit. ind.) — jedno z wcieleń boga Wisznu, postrzegane jako Bóg Najwyższy w hinduizmie. [przypis edytorski]
316. Wojna wszystkich z wszystkimi — motto Lewiatana, traktatu filozoficznego autorstwa Thomasa Hobbesa z 1651 r. [przypis edytorski]
317. miczman — najniższy stopień oficerski w marynarce wojennej Rosji carskiej. [przypis edytorski]
318. vice versa (łac.) — na odwrót. [przypis edytorski]
319. almanach — publikacja zawierająca artykuły z określonej dziedziny nauki lub sztuki. [przypis edytorski]
320. Auffenberg, Mortiz (1852–1928) — generał piechoty cesarskiej i królewskiej Armii, jeden z najzdolniejszych oficerów sztabowych Austro-Węgier, minister wojny Austro-Węgier. [przypis edytorski]
321. D’Annunzio, Gabriele (1863–1938) — włoski lotnik wojskowy, poeta, dramaturg, prozaik oraz polityk, uważany za jednego z prekursorów włoskiego faszyzmu. [przypis edytorski]
322. kallipygizm — nawiązanie do rzeźby Wenus Kallipygos (dosł. „z pięknymi pośladkami”). [przypis edytorski]
323. Tantal (mit. gr.) — król lidyjski, syn Zeusa, za popełnione za życia zbrodnie ponosił męczarnie w Tartarze: stał zanurzony w wodzie, z owocami nad głową, nie mógł jednak dosięgnąć jednego ani drugiego, zaspokoić pragnienia ani głodu, zaś nad jego głową chwiał się głaz, grożąc zmiażdżeniem. [przypis edytorski]
324. Aschinger — niemiecka firma cateringowa założona w 1892 r. w Berlinie. [przypis edytorski]
325. Fortuna variabilis, deus... (łac.) — fortuna zmienną jest, a bóg... [przypis edytorski]
326. revue (fr.) — rewia; rodzaj przedstawienia teatralnego o charakterze rozrywkowym, złożony z krótkich scenek i numerów estradowych. [przypis edytorski]
327. Hindenburg, Paul von (1847–1934) — niemiecki dowódca, feldmarszałek i polityk, od 22 sierpnia 1914 r. dowódca 8. Armii. [przypis edytorski]
328. ariergarda — pododdział maszerujący z tyłu za głównymi siłami związku taktycznego. Zadaniem ariergardy jest ubezpieczanie maszerującej kolumny przed uderzeniem od tyłu i zapewnienie jej swobodnego wykonywania marszu. [przypis edytorski]
329. Hands off! — ruki dołoj! (ang., ros.) — Ręce przy sobie! [przypis edytorski]
330. Sievers, Jakob (1731–1808) — rosyjski dyplomata, mianowany posłem nadzwyczajnym i ministrem pełnomocnym Katarzyny II w Rzeczypospolitej, autor pamiętnika Jak doprowadziłem do drugiego rozbioru Polski. [przypis edytorski]
331. bitwa pod Łodzią (1914) — jedna z największych bitew na froncie wschodnim I wojny światowej w jej początkowej fazie, rozegrana pomiędzy armiami niemiecką i rosyjską; starcie nierozstrzygnięte, choć Niemcom udało się osiągnąć cel strategiczny: zapobiec inwazji rosyjskiej. [przypis edytorski]
332. ironiaż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą, inaczej „ironia że”. [przypis edytorski]
333. Rennenkampf, Paul von (1854–1918) — rosyjski wojskowy, dowódca rosyjskiej 1 Armii. Podczas bitwy pod Łodzią w listopadzie 1914, w wyniku nieudolnych działań dowodzonej przez niego 1 Armii, niemieckiej grupie gen. Scheffera udało się wyjść z okrążenia. Te błędy przypłacił zdjęciem ze stanowiska. [przypis edytorski]
334. jakżeś (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówka czasownika, inaczej: „jakże jesteś”. [przypis edytorski]
335. król Lear — tytułowy bohater tragedii Szekspira, stary, szalony władca niepotrafiący przekazać władzy innym. [przypis edytorski]
336. Derwid — bohater Lilli Wenedy Juliusza Słowackiego, król Wenedów, ojciec Lilli, trzymany w niewoli przez Gwinonę (żonę Lecha, władcę Lechitów). [przypis edytorski]
337. Ahaswer — legendarna postać Żyda, który miał znieważyć Chrystusa idącego z krzyżem na Golgotę, za co został ukarany wieczną tułaczką po świecie. [przypis edytorski]
338. andrus (daw.) — chuligan, awanturnik, ulicznik. [przypis edytorski]
339. sztych — rodzaj ryciny wykonanej w metalowej płycie. [przypis edytorski]
340. szlagon (daw.) — niewykształcony szlachcic, mieszkający na prowincji. [przypis edytorski]
341. Heraklit — joński filozof przyrody, znany z koncepcji zmiany jako centralnego elementu świata wyrażonej w sformułowaniu ta panta rhei: wszystko płynie. [przypis edytorski]
342. Garborg, Arne (1851–1924) — norweski poeta, dziennikarz i tłumacz. [przypis edytorski]
343. frenetyczny (daw.) — entuzjastyczny, gwałtowny, burzliwy. [przypis edytorski]
344. Kálmán, Imre (1882–1953) — węgierski kompozytor operetkowy, przedstawiciel II operetki wiedeńskiej. [przypis edytorski]
345. indagacja — dopytywanie się o coś. [przypis edytorski]
346. duser (daw.) — pochwała, komplement. [przypis edytorski]
347. nie ma on wyrazu dla oznaczenia „interesu” — nawiązanie do Ksiąg narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego Mickiewicza: „Tymczasem kłaniały się Interesowi wszystkie Narody. [...] Ale jeden naród Polski nie kłaniał się nowemu bałwanowi, i nie miał w mowie swojéj wyrazu na ochrzcenie go po polsku, równie jak ochrzcenie czcicieli jego, którzy nazywają się z francuzkiego egoistami”. [przypis edytorski]
348. Zmigryder, Stanisław (1877–1931) — pianista, pedagog, publicysta muzyczny pochodzenia żydowskiego. [przypis edytorski]
349. Dwóch Grenadierów — piosenka ze słowami autorstwa Henricha Heinego z muzyką Roberta Schumanna. [przypis edytorski]
350. Gdzież się to dzisiaj zobaczyłem z Wami! — cytat z Grobu Agamemnona Juliusza Słowackiego. [przypis edytorski]
351. tytuniowy (daw.) — dziś: tytoniowy. [przypis edytorski]
352. barynia (ros.) — dama. [przypis edytorski]
353. Isz, kakaja tonkaja! (ros.) — To taka chuda! [przypis edytorski]
354. Boh trojcu lubit... (ros.) — Bóg lubi trójkę. [przypis edytorski]
355. aplomb (daw.) — pewność siebie, śmiałość, tupet. [przypis edytorski]
356. megiera (daw.) — okrutna, mściwa kobieta. [przypis edytorski]
357. France, Anatol (1844–1924) — francuski poeta, powieściopisarz oraz krytyk, autor powieści Bogowie łakną krwi, której tytuł nawiązywał do artykułu Camille’a Desmoulinsa w „Le Vieux Cordelier” atakującego terror rewolucji francuskiej. [przypis edytorski]
358. Scheideman, Philipp (1865–1939) — niemiecki polityk, członek partii SPD, kanclerz. [przypis edytorski]
359. Lodzermensch (niem.) — łodzianin. [przypis edytorski]
360. rzegot (daw.) — hałas, łoskot. [przypis edytorski]
361. uwertura (muz.) — instrumentalny utwór rozpoczynający operę lub koncert. [przypis edytorski]
362. kołowacizna (pot.) — zamieszanie, zamęt. [przypis edytorski]
363. swada (daw.) — energia, zapał. [przypis edytorski]
364. Pytia (mit. gr.) — kapłanka w świątyni Apollina w Delfach, przepowiadająca przyszłość. [przypis edytorski]
365. sofizmat — rozumowanie pozornie poprawne, ale w istocie zawierające rozmyślnie utajone błędy logiczne. [przypis edytorski]
366. rit mieux, qui rit le dernier (fr.) — ten się śmieje, kto się śmieje ostatni. [przypis edytorski]
Darmowe książki «Wielki zmierzch - Cezary Jellenta (darmowa biblioteka cyfrowa txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)