Trzy po trzy - Aleksander Fredro (czytać ksiązki .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Wspomnienia Aleksandra Fredry, obejmujące jego dzieciństwo, młodość, wstąpienie do armii Księstwa Warszawskiego, walczącej u boku Napoleona, aż po kapitulację cesarza Francuzów i przejście wojsk polskich rozkazy cara Aleksandra I. Choć autor spisał je jako pamiętniki do czytania w gronie rodzinnym, jednak tuż przed śmiercią zgodził się na opublikowanie tekstu.
Jak zapowiada tytuł książki, ma ona formę swobodnej gawędy, przechodzącej od skojarzenia do skojarzenia, oddalającej się od tematu w dygresje i anegdoty, niezachowującej chronologii ani nietrzymającej się wyraźnego planu. Pozornie improwizowana narracja nie jest jednak chaotyczna. Fredro rozpoczyna swoje wspomnienia od wydarzeń roku 1814, pierwszymi zdaniami przykuwając uwagę czytelnika: oto jadący konno dwudziestoletni polski oficer ordynansowy, a niedaleko sam Napoleon Bonaparte, tuż przed bitwą. Od autora, który jako żołnierz wziął udział w wyprawie na Moskwę, w dramatycznym odwrocie, w bitwie narodów pod Lipskiem, czytelnik mógłby się spodziewać opisów wielkich historycznych bitew i potyczek. Jednak Fredro nie zamierza być kronikarzem, historykiem epopei napoleońskiej, ogranicza się do tego, co sam widział i przeżył, do perspektywy uczestnika, który widzi tylko część batalii. Z perspektywy czasu bardziej od bitew interesują go uczestnicy wydarzeń. Spisując po trzydziestu latach swoje wspomnienia, jest człowiekiem dojrzałym, z dystansu, krytycznie ocenia wojny, w których brał udział, jak i ludzi, z którymi miał do czynienia, w tym samego Napoleona.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Aleksander Fredro
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Trzy po trzy - Aleksander Fredro (czytać ksiązki .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Aleksander Fredro
[przypis edytorski]
344. spuszczać się na kogoś (daw.) — polegać na kimś, liczyć na kogoś. [przypis edytorski]
345. bitwa pod Maciejowicami (10 października 1794) — stoczona podczas insurekcji kościuszkowskiej pomiędzy korpusem polskim a dwukrotnie liczniejszymi wojskami rosyjskimi; zakończona klęską wojsk powstańczych i wzięciem do niewoli rannego naczelnika insurekcji gen. Tadeusza Kościuszki. [przypis edytorski]
346. Sułkowski, Antoni Paweł (1785–1836) — polski oficer, książę; generał dywizji Księstwa Warszawskiego; po śmierci ks. Poniatowskiego przez krótki czas wódz naczelny korpusu polskiego w armii napoleońskiej (20–27 października 1813), złożył dymisję, zwolniony przez Napoleona ze służby, powrócił do Polski. [przypis edytorski]
347. Sułkowski, Józef (1773–1798) — polski oficer, adiutant gen. Napoleona Bonapartego; uczestnik wojny polsko-rosyjskiej w 1792 i powstania kościuszkowskiego 1794; uczestnik francuskiej kampanii włoskiej, w 1798 wyruszył z Napoleonem na wyprawę do Egiptu, po udziale w kilku bitwach zginął podczas zwiadu pod Kairem. [przypis edytorski]
348. bitwa pod Ocañą (19 listopada 1809) — stoczona podczas wojny na Płw. Iberyjskim pomiędzy wojskami francuskimi a wojskami hiszpańskimi; zakończona wielkim zwycięstwem francuskim. [przypis edytorski]
349. Toliński, Józef (1764–1823) — polski wojskowy, uczestnik powstania kościuszkowskiego, generał brygady Wojska Polskiego. [przypis edytorski]
350. Dulfus, Stanisław (1762–1847) — polski pułkownik, uczestnik wojen napoleońskich. [przypis edytorski]
351. Rzyszczewski, Gabriel (1780–1857) — polski generał, uczestnik wojen napoleońskich. [przypis edytorski]
352. Kamiński, Henryk (1777–1831) — polski generał, uczestnik wojen napoleońskich i powstania listopadowego. [przypis edytorski]
353. Sébastiani, Horace (1772–1851) — francuski wojskowy, dyplomata i polityk; generał dywizji, marszałek Francji. [przypis edytorski]
354. Lefebvre-Desnouettes, Charles (1773–1822) — francuski generał, uczestnik wojen rewolucyjnej Francji i wojen napoleońskich. [przypis edytorski]
355. infanteria (daw.) — piechota. [przypis edytorski]
356. Saint Domingue (fr.), z hiszp.: Santo Domingo, pol.: San Domingo — tu: dawna francuska kolonia w zach. części wyspy Haiti na Morzu Karaibskim; w 1791 pod wpływem rewolucji francuskiej w kolonii wybuchły bunty niewolników, powstańcy znieśli niewolnictwo i w 1801 proklamowali niezależną republikę Haiti; w 1803 pobili interwencyjne wojska Napoleona I, złożone m.in. z oddziałów Legionów Polskich. [przypis edytorski]
357. Żółtowski, Edward (1775–1842) — generał polski i francuski; uczestnik powstania kościuszkowskiego, wojen napoleońskich i powstania listopadowego. [przypis edytorski]
358. Potocki, Stanisław Florian (1776–1830) – polski wojskowy, uczestnik powstania kościuszkowskiego i wojen napoleońskich; zmarł w wyniku postrzału, kiedy próbował powstrzymać wybuch powstania listopadowego; nazywany Stasiem z powodu niewysokiego wzrostu. [przypis edytorski]
359. frajerka — tu wulg.: ladacznica, prostytutka, z żarg. niem. Freier: klient prostytutki. [przypis edytorski]
360. kordegarda — wartownia, pomieszczenie dla strażników wojskowych. [przypis edytorski]
361. Kwilecki, Józef (1791–1860) — polski wojskowy, adiutant gen. Fiszera, od 1810 kapitan wojsk polskich; następnie szambelan dworu pruskiego, od którego otrzymał tytuł hrabiowski (1816). [przypis edytorski]
362. deputacja (daw.) — delegacja, grupa przedstawicieli jakiejś zbiorowości wysłana w celu załatwienia jakiejś sprawy. [przypis edytorski]
363. odwach (przest.) — wartownia. [przypis edytorski]
364. Rafael Santi (1483–1520) — włoski malarz, rysownik, architekt, jeden z najważniejszych twórców późnego renesansu. [przypis edytorski]
365. świeczkowe — dawny podatek austriacki w 1797 nałożony na Żydów zamiast pogłównego, płacony za palenie świec w dni sobotnie. [przypis edytorski]
366. krymka — czapka bez daszka, przylegająca do głowy; noszona przez Tatarów krymskich, stąd nazwa. [przypis edytorski]
367. ekspensować (daw., z łac.) — zużywać; wydawać pieniądze. [przypis edytorski]
368. kańczug — bicz spleciony z rzemieni, osadzony na krótkim kiju; narzędzie dyscyplinowania i wymierzania kary. [przypis edytorski]
369. kreiskomiser, popr. Kreiskommissar (niem.) — komisarz okręgowy. [przypis edytorski]
370. Den Ersten Besten (...) Zum Beispiel... (niem.) — Pierwszego lepszego... Na przykład... [przypis edytorski]
371. Ur-flegma — złożenie niem.-polskie: praflegma; Ur- (niem.): przedrostek pra- (pierwotny, pradawny). [przypis edytorski]
372. teutoński — germański, niemiecki; od starożytnego germańskiego ludu Teutonów, którzy razem z Cymbrami pod koniec II w. p.n.e. zaatakowali państwo rzymskie. [przypis edytorski]
373. die goldene Haube (niem.) — złoty czepiec: kobiece nakrycie głowy wykonane z przetykanego złotą nicią materiału lub koronki, element stroju mieszczańskiego. [przypis edytorski]
374. kadryl — XVIII-wieczny taniec salonowy z figurami; modny za czasów Napoleona I we Francji, szybko zyskał popularność w innych krajach europejskich. [przypis edytorski]
375. wodewil — lekki muzyczny utwór sceniczny ze śpiewami i tańcami. [przypis edytorski]
376. Die Franzosen haben es nicht gerne (niem.) — Francuzi tego nie lubią. [przypis edytorski]
377. kremliński — przen. moskiewski, rosyjski. [przypis edytorski]
378. bermyca (z niem.) — wysoka czapka, najczęściej wykonana z niedźwiedziej skóry w oryginalnym kolorze lub nią pokryta, używana przez żołnierzy wojsk wyborowych (dziś m.in. przez reprezentacyjną gwardię brytyjską). [przypis edytorski]
379. Fedra i Andromaka — tragedie francuskiego poety i dramaturga Jeane’a Racine’a (1639–1699). [przypis edytorski]
380. Pajgert, Józef Kalasanty (1799-1871) — polski poeta. [przypis edytorski]
381. półdrabek (gw.) — długa belka przy drabinie; mowa o podróży wozem drabiniastym. [przypis edytorski]
382. jąć (daw.) — chwycić. [przypis edytorski]
383. auriga (łac.) — woźnica. [przypis edytorski]
384. piędź — dawna jednostka długości równa ok. 20 cm; pierwotnie odległość między końcem kciuka i małego palca rozwartej dłoni. [przypis edytorski]
385. Bogusławski, Wojciech (1757–1829) — polski aktor, dramatopisarz, reżyser, dyrektor teatru; autor m.in. opery komicznej Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale (1794). [przypis edytorski]
386. Dąbrowski, Jan Henryk (1755–1818) — generał, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, twórca Legionów Polskich we Włoszech, dowódca naczelny wojsk polskich w 1813, generał jazdy armii Królestwa Polskiego. [przypis edytorski]
387. Zajączek, Józef (1752–1826) — polski i francuski generał, polityk; obrońca Konstytucji 3 maja w wojnie polsko-rosyjskiej 1792; walczył w powstaniu kościuszkowskim, jako członek Rady Najwyższej Narodowej reprezentował lewicę; uczestnik wojen napoleońskich; mianowany przez cara Aleksandra I pierwszym namiestnikiem Królestwa Polskiego; uległy wobec władz rosyjskich, otrzymał tytuł księcia. [przypis edytorski]
388. Biegański — jenerał [Łukasz Biegański (1755–1839); red. WL]. [przypis autorski]
389. lombr — dawna gra w karty, rozpowszechniona w Europie w XVII w. [przypis edytorski]
390. Ludwisia — Ludwika, później hr. Rozwadowska. [przypis autorski]
391. Cesia, Julcio, Henryczek i Edwardek — Cecylia hr. Jabłonowska. Julian, ożeniony z hr. Krasińską, młodo umarł. Henryk, porucznik 1. pułku ułanów, adiutant jenerała Umińskiego. Edward, rotmistrz 6. pułku ułanów (Dzieci Warszawskich), ciężko ranny pod Kałuszynem. Obydwa ozdobieni złotym krzyżem Virtuti Militari. [przypis autorski]
392. srokaty — określenie maści konia: w czarno-białe łaty, cętki. [przypis edytorski]
393. stopnia szefa szwadronu — stopień szefa szwadronu, czyli majora w Gwardii Cesarza Napoleona, odpowiadał randze pułkownika w linii. [przypis autorski]
394. bitwa pod Smoleńskiem (16–18 sierpnia 1812) — wielka bitwa stoczona między armią francusko-polską, dowodzoną przez Napoleona I, oraz armią rosyjską gen. Michaiła Barclay de Tolly; zakończona taktycznym zwycięstwem francuskim i wycofaniem się sił rosyjskich ze Smoleńska. [przypis edytorski]
395. Order Świętego Stanisława — historyczny polski order nadawany od 1765 w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim; od 1831 przyznawany jako odznaczenie rosyjskie. [przypis edytorski]
396. bitwa pod Peterswalde (17 września 1813) — starcie stoczone podczas wojen napoleońskich w pobliżu wsi Peterswalde (ob. Petrovice w Czechach) między 1. pułkiem polskich szwoleżerów gwardii cesarskiej wraz 4. pułkiem gwardii honorowej przeciwko pruskiemu 1. pułkowi huzarów śląskich; zakończone szarżą wojsk napoleońskich zainicjowaną przez Maksymiliana Fredrę, pokonaniem Prusaków i wzięciem do niewoli ich dowódcy. [przypis edytorski]
397. Blücher, Gebhard Leberecht von (1742–1819) — pruski feldmarszałek; od 1813 naczelny wódz armii pruskiej; dowodząc wojskami prusko-rosyjskimi przyczynił się do pokonania wojsk Napoleona w kluczowych bitwach pod Lipskiem i pod Waterloo; ojciec Franza Blüchera von Wahlstatt (1778–1829), dowódcy 1. pułku huzarów śląskich, wziętego do niewoli podczas bitwy pod Peterswalde. [przypis edytorski]
398. Te souviens-tu? (fr.) — Pamiętasz? [przypis edytorski]
399. arabesk — dziś popr.: arabeska, delikatny ornament ze stylizowanych motywów roślinnych i geometrycznych o układzie symetrycznym. [przypis edytorski]
400. landszaft (z niem.) — obraz przedstawiający krajobraz, pejzaż. [przypis edytorski]
401. Ruisdael, Jacob van (1628–1682) — holenderski malarz, pejzażysta i grafik. [przypis edytorski]
402. Tivoli — miasto we Włoszech, ok. 30 km od Rzymu, z ruinami rozległej rezydencji rzymskiego cesarza Hadriana. [przypis edytorski]
403. fontanna Egerii — zwyczajowa nazwa ruin starożytnego nimfeum (budynku poświęconego nimfom, boginkom źródeł i rzek) położonego w pobliżu Appia Antica w Rzymie, na terenie starożytnej posiadłości Heroda Attyka; było ono poświęcone bogini pobliskiej rzeczki Almo (ob. Almone), legenda wiąże je z nimfą Egerią, doradczynią króla Rzymu Numy Pompiliusza. [przypis edytorski]
404. Eigner, Ejgner a. Aigner, Piotr (1756–1841) — polski architekt, przedstawiciel klasycyzmu; zbudował m.in. pawilon parkowy w Puławach zwany Świątynią Sybilli, wzorowany na świątyni Westy w Tivoli, oraz kościół św. Aleksandra w Warszawie. [przypis edytorski]
405. Wenera de Medici, Wenera Medycejska — dziś zwykle: Wenus Medycejska, marmurowy posąg nagiej bogini Afrodyty, będący kopią brązowej rzeźby Praksytelesa Afrodyta z Knidos; znaleziony w Rzymie, trafił do kolekcji Medyceuszy. [przypis edytorski]
406. Henryk IV (1553–1610) — król Nawarry (od 1572), następnie król Francji (od 1589), pierwszy z dynastii Burbonów, obniżył podatki dla chłopów, zredukował dług publiczny, ogłosił edykt nantejski (1598) gwarantujący wolność wyznania i kończący wojny religijne w kraju. [przypis edytorski]
407. Sullego — dziś popr. forma D.: Sulli; Lucjusz Korneliusz Sulla (138–78 p.n.e.): rzymski wódz i polityk; zwyciężył w pierwszej wielkiej wojnie domowej w historii Rzymu i w 82 przejął władzę jako dyktator na czas nieograniczony; prześladował przeciwników politycznych, przeprowadził wiele reform ustrojowych; w 79 zrezygnował ze stanowiska i wycofał się z życia politycznego. [przypis edytorski]
408. fraszka (z wł.) — drobiazg. [przypis edytorski]
409. mularz (daw.) — murarz. [przypis edytorski]
410. Szumlański, Józef Jerzy (1766–1839) — oficer polski i francuski, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792 i powstania kościuszkowskiego; żołnierz legionów polskich Dąbrowskiego; uczestnik wyprawy Napoleona do Egiptu; po utworzeniu Napoleona Księstwa Warszawskiego w szeregach armii polskiej; od 1809 major-adiutant księcia Józefa. [przypis edytorski]
411. Jabłonowski, Ludwik (1784–1864) — polski ziemianin z Galicji Wschodniej, urzędnik austriacki. [przypis edytorski]
412. Uruski, Kajetan (zm. 1827) — prefekt lwowski (1809), miecznik koronny Galicji (1817). [przypis edytorski]
413. Potocki, Artur Stanisław (1787–1832) — oficer napoleoński, adiutant księcia Józefa Poniatowskiego, a później cara Aleksandra I. [przypis edytorski]
414. Rożniecki, Aleksander (1774–1849) — polski wojskowy; uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792 i powstania kościuszkowskiego, żołnierz Legionów Polskich; od 1807 inspektor kawalerii Księstwa Warszawskiego, ranny pod Lipskiem, dostał się do niewoli rosyjskiej; od 1815 dowódca jazdy Królestwa Polskiego; wysługiwał się administracji carskiej, tropił i tępił spiski patriotyczne, posługując się prowokacjami, wymuszeniami, fałszerstwami; znienawidzony jako organizator tajnej policji carskiej; po wybuchu powstania listopadowego uciekł z Warszawy i zaciągnął się do armii carskiej; był członkiem Rady Państwa Imperium Rosyjskiego. [przypis edytorski]
415. conditio sine qua non (łac.) — warunek konieczny. [przypis edytorski]
416. cywilista (daw..) — cywil, osoba nienależąca do uzbrojonej formacji mundurowej; dziś: specjalista prawniczy, znawca prawa cywilnego. [przypis edytorski]
417. sans-façons (fr.) — bezceremonialność. [przypis edytorski]
418. kołpak — wysoka czapka bez daszka, futrzana lub z futrzanym otokiem. [przypis edytorski]
419. buty palone — buty z błyszczącymi cholewami, ze skóry przyczernianej nad ogniem. [przypis edytorski]
420. wyborczy (daw.) — wyborowy, złożony z najlepszych, wybranych jednostek. [przypis edytorski]
421. Rautenstrauch, Józef (1773–1842) — polski oficer; od 1806 adiutant przyboczny ks. Józefa Poniatowskiego; od 1808 pułkownik i szef sztabu I dywizji; od 1813 generał; służył w wojsku Królestwa Kongresowego, od 1831 w armii rosyjskiej; od 1832 Prezes Teatrów Rządowych w Królestwie Kongresowym. [przypis edytorski]
422. L’Etat-Major, relie en maroquin jaune par Mr Rautenstrauch (fr.) — sztab, oprawiony w żółty safian (wyprawioną kozią skórę) przez pana Rautenstraucha. [przypis edytorski]
423. Fiszer, Stanisław (1769–1812) — polski wojskowy; uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792, adiutant Kościuszki podczas insurekcji kościuszkowskiej; w 1799 generał Legii Naddunajskiej, uczestnik powstania wielkopolskiego 1806; od 1808 szef sztabu armii Księstwa Warszawskiego. [przypis edytorski]
424. bitwa pod Tarutino (18 października 1812) — stoczona podczas wyprawy Napoleona na Rosję, między armią rosyjską gen. Kutuzowa a siłami francusko-polskimi pod dowództwem marszałka Murata, stanowiącymi wysuniętą straż przednią Wielkiej Armii;
Darmowe książki «Trzy po trzy - Aleksander Fredro (czytać ksiązki .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)