Trzy po trzy - Aleksander Fredro (czytać ksiązki .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Wspomnienia Aleksandra Fredry, obejmujące jego dzieciństwo, młodość, wstąpienie do armii Księstwa Warszawskiego, walczącej u boku Napoleona, aż po kapitulację cesarza Francuzów i przejście wojsk polskich rozkazy cara Aleksandra I. Choć autor spisał je jako pamiętniki do czytania w gronie rodzinnym, jednak tuż przed śmiercią zgodził się na opublikowanie tekstu.
Jak zapowiada tytuł książki, ma ona formę swobodnej gawędy, przechodzącej od skojarzenia do skojarzenia, oddalającej się od tematu w dygresje i anegdoty, niezachowującej chronologii ani nietrzymającej się wyraźnego planu. Pozornie improwizowana narracja nie jest jednak chaotyczna. Fredro rozpoczyna swoje wspomnienia od wydarzeń roku 1814, pierwszymi zdaniami przykuwając uwagę czytelnika: oto jadący konno dwudziestoletni polski oficer ordynansowy, a niedaleko sam Napoleon Bonaparte, tuż przed bitwą. Od autora, który jako żołnierz wziął udział w wyprawie na Moskwę, w dramatycznym odwrocie, w bitwie narodów pod Lipskiem, czytelnik mógłby się spodziewać opisów wielkich historycznych bitew i potyczek. Jednak Fredro nie zamierza być kronikarzem, historykiem epopei napoleońskiej, ogranicza się do tego, co sam widział i przeżył, do perspektywy uczestnika, który widzi tylko część batalii. Z perspektywy czasu bardziej od bitew interesują go uczestnicy wydarzeń. Spisując po trzydziestu latach swoje wspomnienia, jest człowiekiem dojrzałym, z dystansu, krytycznie ocenia wojny, w których brał udział, jak i ludzi, z którymi miał do czynienia, w tym samego Napoleona.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Aleksander Fredro
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Trzy po trzy - Aleksander Fredro (czytać ksiązki .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Aleksander Fredro
się od zromanizowanych Galów oraz germańskich Franków, którzy się z nimi zasymilowali. [przypis edytorski]
256. Pont-sur-Yonne — miasteczko we Francji, ok. 100 km na płd. od Paryża. [przypis edytorski]
257. vulgo (łac.) — pospolicie lub powszechnie (zwany). [przypis edytorski]
258. Leonora — zapewne: Lenora, tytułowa bohaterka najsłynniejszej ballady niemieckiego poety Gottfrieda Augusta Bürgera (1747–1794). [przypis edytorski]
259. ponowa (łow.) — świeżo spadły śnieg, na którym ślady zwierzyny są dobrze widoczne. [przypis edytorski]
260. masztalerz — mający nadzór nad końmi, stajenny. [przypis edytorski]
261. alkierz (daw.) — ustronny pokoik; sypialnia. [przypis edytorski]
262. in persona (łac.) — osobiście, we własnej osobie. [przypis edytorski]
263. quis scit (łac.) — kto wie. [przypis edytorski]
264. rezonować (daw.) — rozumować; dziś: wypowiadać się elokwentnie, rozprawiać śmiało, mądrzyć się. [przypis edytorski]
265. pendent — pas zakładany przez ramię służący do noszenia szabli. [przypis edytorski]
266. à la (fr.) — na sposób, w stylu. [przypis edytorski]
267. rekognoskować (daw., z łac.) — rozpoznawać, badać, zwłaszcza okolicę. [przypis edytorski]
268. wedeta (daw.) — posterunek, warta, czaty. [przypis edytorski]
269. Barbarossa — przydomek cesarza niemieckiego Fryderyka I (1152–1190), oznaczający: Rudobrody. [przypis edytorski]
270. panewka — w dawnej broni palnej zagłębienie w tylnej części lufy, na które sypano proch; skrzesana przez strzelającego iskra padała na proch, który zapalał się i przenosił ogień dalej, przez zapał (otwór prowadzący do lufy) do ładunku umieszczonego w lufie, powodując jego odpalenie. [przypis edytorski]
271. debuszować (daw. wojsk., z fr.) — wysuwać się, wyłaniać się, pojawiać się w miejscu niespodziewanym przez nieprzyjaciela. [przypis edytorski]
272. delia — dawny wierzchni ubiór męski noszony przez szlachtę polską, rodzaj długiego płaszcza narzucanego na żupan, podbitego futrem i z futrzanym kołnierzem. [przypis edytorski]
273. lisiurka (daw.) — płaszcz podbity lisim futrem. [przypis edytorski]
274. salto mortale (z wł.) — ryzykowny skok z dużej wysokości, w trakcie którego koziołkuje się w powietrzu. [przypis edytorski]
275. wdowa Malabaru — odniesienie do głównej bohaterki tragedii Lanassa, czyli wdowa Malabaru (1790), przełożonej przez Wojciecha Bogusławskiego sztuki Karla Martina Plümitzke: kobiety z płd.-zach. wybrzeża Indii, gdzie zwyczaj sati nakazuje wdowie rzucić się na stos pogrzebowy męża i spłonąć razem z jego zwłokami. [przypis edytorski]
276. unaminiter (łac.) — jednogłośnie. [przypis edytorski]
277. czerwieniak (daw.) — czerwone wino. [przypis edytorski]
278. C’est bien (fr.) — W porządku. [przypis edytorski]
279. Poniatowski, Stanisław August (1732–1798) – ostatni król Polski (1764–1795); przyczynił się do rozwoju gospodarczego i kulturalnego kraju; organizator tzw. obiadów czwartkowych, spotkań salonu oświeceniowego w Zamku Królewskim. [przypis edytorski]
280. Streckt die Glieder, und legt sich nieder (niem.) — Rozciąga kończyny, i kładzie się na ziemię (cytat z wiersza Schillera Der Handschuh (Rękawiczka), opisujący lwa; w przekładzie Adama Mickiewicza: „I wyciągnął cielska brzemię, I obalił się na ziemię”). [przypis edytorski]
281. Me voilà (fr.) — Jestem; oto ja. [przypis edytorski]
282. Ah! c’est Vous! (fr.) — Ach, to pan! [przypis edytorski]
283. ce tour de force (fr.) — ten wyczyn. [przypis edytorski]
284. index (łac.) — palec wskazujący. [przypis edytorski]
285. C’est bien, partez! (fr.) — Dobrze, ruszaj. [przypis edytorski]
286. Etes Vous bien, mon Officier? (fr.) — Dobrze panu, panie oficerze? [przypis edytorski]
287. Parfaitement (...) Allons! Vogue la galère (fr.) — Doskonale (...) Dalej! Niech się dzieje, co chce. [przypis edytorski]
288. funt — dawna jednostka wagi, równa ok. 0,5 kg. [przypis edytorski]
289. mospan (daw.) — forma grzecznościowa, skrót od: mości pan (miłościwy pan). [przypis edytorski]
290. Vox populi, vox Dei (łac.) — Głos ludu [to] głos Boga. [przypis edytorski]
291. miedziane a. wytarte czoło (mieć) — być bezczelnym, bezwstydnym, pozbawionym honoru. [przypis edytorski]
292. Akteon (mit. gr.) — młody myśliwy, który za podpatrywanie kąpiącej się nago bogini Artemidy został przez nią zamieniony w jelenia i zginął rozszarpany przez własne psy. [przypis edytorski]
293. formowano Wojsko Polskie — W nominacjach oficerów do nowo formujących się pułków unikano wyrazu Wojska Polskiego. Na dowód przytaczam moje nominacje:
1) Wojsko sprzymierzone (?). W kwaterze głównej w Trześni.
Dnia 8 Czerwca 1809.
Sztab Generalny
Do Jmć Pana Alexandra Fredro
Uwiadamiam WmPana, iż J. O. Książę, naczelny dowódca Wojska Polskiego mianował go Podporucznikiem w Pułku Jazdy pod dowództwem Pułkownika Adama Potockiego formującym się. Stosownie więc do tego mianowania udasz się WmPan natychmiast do powyższego pułku, gdzie zameldowawszy się Pułkownikowi onego, pełnić będziesz obowiązki do stopnia swego przywiązane.
Nominacja na ten stopień WmPanu później z Ministerium Wojennego wydana zostanie.
Generał Brygady, Szef Sztabu Generalnego, Fiszer.
2) Wydział Stanu Wojska. W Trześni
Dnia 9 Czerwca 1809.
Józef Xiąże Poniatowski Minister Wojny Generał Dywizyi, Naczelny Dowódca Wojsk Polskich Xiestwa Warszawskiego, różnych orderów i Wielkiego Krzyża Wojskowego Polskiego Kawaler.
Do Jrać Pana Alexandra Fredro.
Uwiadamiam WmPana, iż przychylając się do uczynionego przedstawienia z zaletą jego zdolności i gorliwości w służbie mianowałem go
Podporucznikiem w pułku dowództwa W. Adama Potockiego Pułkownika.
Stosownie więc do tego mianowania obejmiesz WPan stopień rzeczony i pełnić będziesz obowiązki onego, oczekując wydania mu w czasie łatwiejszym zwyczajnego Listu służby.
Józef Xiąże Poniatowski.
[przypis autorski]294. Sokal — miasto nad Bugiem, w płn.-zach. części Ukrainy; w czasach rozbiorowych najbardziej na północ wysunięte miasto Galicji, bliskie granicy z Rosją. [przypis edytorski]
295. czyli (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li, znaczenie: czy, czy też. [przypis edytorski]
296. douceur (fr.) — słodycz; podarunek. [przypis edytorski]
297. in petto (wł.) — w głębi serca; prywatnie. [przypis edytorski]
298. Ludwik XIV (1638–1715) – król Francji (od 1643), zwany „Królem Słońce”, panujący w okresie szczytowego rozwoju francuskiej monarchii absolutnej. [przypis edytorski]
299. kord (daw.) — pierwotnie krótki miecz a. długi nóż, ogólnie: broń sieczna. [przypis edytorski]
300. flankier — żołnierz konny z grupy ubezpieczającej bok kolumny wojska. [przypis edytorski]
301. bitwa pod Borodino a. bitwa pod Możajskiem (5–7 września 1812) — stoczona pod wsią Borodino w pobliżu Możajska, ok. 100 km od Moskwy, pomiędzy armią francuską dowodzoną przez Napoleona Bonaparte a rosyjską dowodzoną przez Michaiła Kutuzowa; zakończona wielkimi stratami po obu stronach i taktycznym zwycięstwem Francuzów, bez planowanego rozgromienia armii rosyjskiej w walnym starciu; wojska Kutuzowa wycofały się z pola walki. [przypis edytorski]
302. Niesiołowski, Ksawery (1771–1845) — polski generał, uczestnik powstania kościuszkowskiego, wyprawy Napoleona I na Moskwę i kampanii 1813–1814; podczas powstania listopadowego zastępca gubernatora wojskowego Warszawy oraz poseł na sejm. [przypis edytorski]
303. Görlitz — miasto nad Nysą Łużycką, w Niemczech, w Saksonii; ob. na granicy z Polską, przed zmianami granic po II wojnie światowej tworzące jedno miasto ze Zgorzelcem. [przypis edytorski]
304. Le mieux est souvent l’ennemi du bien (fr.) — Najlepsze jest często wrogiem dobrego. [przypis edytorski]
305. Nielepkowice — wieś nad rzeką San, w woj. podkarpackim; dawniej ważne miejsce na trasie spławiania zboża do Gdańska, z wielkim murowanym spichlerzem. [przypis edytorski]
306. kameduła — członek zakonu o bardzo surowej regule, zobowiązany do życia pustelniczego i trwania w milczeniu. [przypis edytorski]
307. pytel — drobne sito, przez które w młynie odsiewano mąkę od otrąb. [przypis edytorski]
308. Ah, par exemple! (fr.) — Ach, na przykład. [przypis edytorski]
309. Der wilde Jäger (niem.) — dziki łowca; tu: uczestnik mitycznych Dzikich Łowów (Dzikiego Gonu), niem. Die Wilde Jagd, przelotu po niebie gromady nadprzyrodzonych myśliwych: duchów, demonów, czarownic lub innych demonicznych stworów. [przypis edytorski]
310. saboty — drewniane chodaki: obuwie na drewnianych podeszwach lub wykonane w całości z drewna. [przypis edytorski]
311. nie dostawać (daw.) — brakować. [przypis edytorski]
312. w uściech (daw.) — dziś popr.: w ustach. [przypis edytorski]
313. citoyen (fr.) — obywatel. [przypis edytorski]
314. Ici on se tutoye (fr.) — Tu mówi się sobie na ty. [przypis edytorski]
315. Fermez, s’il Vous plait (fr.) — Proszę zamykać. [przypis edytorski]
316. Vive le Roi! (fr.) — Niech żyje król! [przypis edytorski]
317. dromader — wielbłąd jednogarbny. [przypis edytorski]
318. Quelle diable de rosse me donnez-vous là? (fr.) — Co do diabła mi tu dajecie? [przypis edytorski]
319. C’est ce qu’il y a de mieux, mon Officier (fr.) — Ten jest najlepszy, panie oficerze. [przypis edytorski]
320. niekontent (daw.) — niezadowolony. [przypis edytorski]
321. Don Juan — postać literacka będąca uosobieniem kochanka; bohater licznych utworów, m.in. sztuki Tirso de Moliny Zwodziciel z Sewilli i kamienny gość (1630) i dramatu Moliera (Don Juan, 1665), w których Don Juan zaprasza na ucztę posąg zabitego przez siebie Komandora, a ten niespodziewanie przybywa. [przypis edytorski]
322. tandem (łac.) — nareszcie, w końcu. [przypis edytorski]
323. tedy (daw.) — więc, zatem. [przypis edytorski]
324. schełtany (daw.) — rozchwiany, obluzowany. [przypis edytorski]
325. centaur (mit. gr.) — stworzenie z końskimi nogami i tułowiem, na którym znajduje się ludzki tors i głowa. [przypis edytorski]
326. odsednienie — uszkodzenie skóry grzbietu konia spowodowane uciskiem uprzęży. [przypis edytorski]
327. terlica — stelaż siodła, dawniej wykonywany z drewna. [przypis edytorski]
328. hufnal — duży gwóźdź do przybijania podków. [przypis edytorski]
329. ariergarda (z fr.) — straż tylna w armii. [przypis edytorski]
330. tyralier — żołnierz oddziału piechoty przemieszczającego w szyku rozproszonym, tworzącym pojedynczy szereg wzdłuż frontu, zwanym tyralierą. [przypis edytorski]
331. Kellerman, François Christophe (1735–1820) — francuski wojskowy okresu rewolucji francuskiej i wojen napoleońskich; marszałek Francji (od 1804). [przypis edytorski]
332. L’Ennemi a été culbuté... douze canons... cinq mille prisonniers... (fr.) — Nieprzyjaciel został pokonany... dwanaście dział... pięć tysięcy jeńców... [przypis edytorski]
333. wolterowskie krzesło — mebel, jakiego używał m.in. Wolter (1694–1778), francuski pisarz i filozof oświeceniowy: rodzaj fotela z wysokim, wyściełanym oparciem. [przypis edytorski]
334. Jeszcze Bolesław był małym dziecięciem... — pierwszy wers pieśni o Bolesławie Krzywoustym z popularnego zbioru Śpiewów historycznych (1816) Juliana Ursyna Niemcewicza. [przypis edytorski]
335. Jankowski, Antoni (1783–1831) — szwoleżer, weteran gwardii napoleońskiej, kampanii 1807 roku, walk w Hiszpanii, wojny z Austrią, wyprawy na Moskwę, kampanii roku 1813; generał Wojska Polskiego. [przypis edytorski]
336. chevaux-léger a. chevau-léger (fr.) — szwoleżer, żołnierz lekkiej konnicy. [przypis edytorski]
337. Zielonka, Benedykt (1785–1835) — polski oficer, pułkownik, uczestnik wojen napoleońskich i powstania listopadowego. [przypis edytorski]
338. Maria Ludwika Austriaczka (1791–1847) — księżniczka austriacka, druga żona Napoleona I, cesarzowa Francuzów (1811–1814). [przypis edytorski]
339. wyprawa przeciw Rydygierowi — wódz naczelny powstania listopadowego, gen. Skrzynecki, w celu zniszczenia rosyjskiego korpusu gen. Fiodora Rydygiera skierował przeciwko niemu korpusy Jankowskiego oraz Ramoriny, jednak Jankowski wbrew planowi nie zaatakował przeciwnika od czoła (bitwa pod Łysobykami, 19 czerwca 1831), a następnie zamiast wydać rozkaz pościgu za wycofującymi się Rosjanami, zawrócił do Warszawy; 24 czerwca Jankowski został na rozkaz Skrzyneckiego aresztowany pod zarzutem zdrady. [przypis edytorski]
340. noc 15 sierpnia 1831 — gwałtowne, masowe wystąpienia ludu warszawskiego i części wojska, połączone z samosądami, trwające w nocy z 15 na 16 sierpnia i w dzień 16 sierpnia 1831, spowodowane powszechnym niezadowoleniem mieszkańców z niekorzystnej sytuacji militarnej podczas wojny oraz ignorowaniem przez władze żądań szybkiego osądzenia i ukarania osób oskarżanych o szpiegostwo lub zdradę; w wyniku rebelii śmierć poniosły 34 osoby. [przypis edytorski]
341. Chłopicki, Józef (1771–1854) — polski generał, uczestnik powstania kościuszkowskiego, wojen napoleońskich; pierwszy wódz naczelny (od 3 grudnia 1830) i dyktator powstania listopadowego, 17 stycznia 1831 złożył rezygnację. [przypis edytorski]
342. Skrzynecki, Jan Zygmunt (1787–1860) — polski generał, wódz naczelny powstania listopadowego (od 26 lutego 1831); nieudolnie kierował ofensywą, przyczynił się do klęski wojsk polskich w bitwie pod Ostrołęką; 10 sierpnia 1831 usunięty ze stanowiska z powodu braku działań przeciwko wojskom rosyjskim maszerującym na Warszawę. [przypis edytorski]
343. asocjacja (z łac.) — złączenie, zespolenie.
Darmowe książki «Trzy po trzy - Aleksander Fredro (czytać ksiązki .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)