Trzy po trzy - Aleksander Fredro (czytać ksiązki .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Wspomnienia Aleksandra Fredry, obejmujące jego dzieciństwo, młodość, wstąpienie do armii Księstwa Warszawskiego, walczącej u boku Napoleona, aż po kapitulację cesarza Francuzów i przejście wojsk polskich rozkazy cara Aleksandra I. Choć autor spisał je jako pamiętniki do czytania w gronie rodzinnym, jednak tuż przed śmiercią zgodził się na opublikowanie tekstu.
Jak zapowiada tytuł książki, ma ona formę swobodnej gawędy, przechodzącej od skojarzenia do skojarzenia, oddalającej się od tematu w dygresje i anegdoty, niezachowującej chronologii ani nietrzymającej się wyraźnego planu. Pozornie improwizowana narracja nie jest jednak chaotyczna. Fredro rozpoczyna swoje wspomnienia od wydarzeń roku 1814, pierwszymi zdaniami przykuwając uwagę czytelnika: oto jadący konno dwudziestoletni polski oficer ordynansowy, a niedaleko sam Napoleon Bonaparte, tuż przed bitwą. Od autora, który jako żołnierz wziął udział w wyprawie na Moskwę, w dramatycznym odwrocie, w bitwie narodów pod Lipskiem, czytelnik mógłby się spodziewać opisów wielkich historycznych bitew i potyczek. Jednak Fredro nie zamierza być kronikarzem, historykiem epopei napoleońskiej, ogranicza się do tego, co sam widział i przeżył, do perspektywy uczestnika, który widzi tylko część batalii. Z perspektywy czasu bardziej od bitew interesują go uczestnicy wydarzeń. Spisując po trzydziestu latach swoje wspomnienia, jest człowiekiem dojrzałym, z dystansu, krytycznie ocenia wojny, w których brał udział, jak i ludzi, z którymi miał do czynienia, w tym samego Napoleona.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Aleksander Fredro
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Trzy po trzy - Aleksander Fredro (czytać ksiązki .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Aleksander Fredro
wszystkich sąsiadów i przyłączaniu ich do orszaku. [przypis edytorski]
166. ocyle — wymienne stalowe kliny, wpuszczane dawniej w końce ramion podków, żeby zapobiec ślizganiu się konia na gładkiej powierzchni; zastąpione przez hacele. [przypis edytorski]
167. Dillon, Théobald (1745–1792) — generał armii francuskiej; podczas wojny na granicy Flandrii, zgodnie z rozkazami, po przywabieniu sił austriackich nakazał swoim oddziałom odwrót; nieufni i niesubordynowani żołnierze wpadli jednak w panikę, rzucili się do ucieczki, podczas której, uważając, że zdradził, zamordowali go. [przypis edytorski]
168. Latour-Mobourg, Victor de Fay de (1768–1850) — francuski wojskowy i polityk; w bitwie pod Lipskiem utracił nogę; minister wojny (1819–1821). [przypis edytorski]
169. steyer a. sztajer — powolny ludowy taniec styryjski, z przyśpiewkami. [przypis edytorski]
170. forpoczta — wojskowy oddział zwiadowczy lub wysunięte stanowisko posterunkowe. [przypis edytorski]
171. Qui vive? (fr.) — Kto tam? [przypis edytorski]
172. schimmel (niem.) — koń siwek. [przypis edytorski]
173. bis repetita placet (łac.) — dwukrotnie powtórzone jest miłe. [przypis edytorski]
174. fular — chustka na szyję z tkaniny jedwabnej. [przypis edytorski]
175. C’est bien, allez Vous reposer (fr.) — Dobrze, niech pan idzie odpocząć. [przypis edytorski]
176. Troyes, które nie wiem, czy po polsku można nazwać Troją — nazwa francuskiego miasta Troyes nie ma związku z Troją, powstała ze zniekształconej w ciągu wieków nazwy z czasów rzymskich: Tricassium, od nazwy galijskiego plemienia Tricassów. [przypis edytorski]
177. acian — zniekszt.: acan, skrót od: waszmość pan; staropolski potoczny zwrot grzecznościowy. [przypis edytorski]
178. qu’ils crachent sur le cadavre (fr.) — że oni plują na trupa. [przypis edytorski]
179. puszcza — niegdyś określenie wszelkich terenów bezludnych, a więc pustych; pustkowie. [przypis edytorski]
180. umią — dziś popr.: umieją. [przypis edytorski]
181. nahaj — skórzany bicz z krótką rączką. [przypis edytorski]
182. rozumią — dziś popr.: rozumieją. [przypis edytorski]
183. mila — dawna miara odległości o różnej wartości, w Francji licząca ok. 4 km. [przypis edytorski]
184. Comment, Vous n’avez pas encore le ruban rouge?... (fr.) — Cóż, nie ma pan jeszcze czerwonej wstążki? — Nie, Wasza Wysokość. To już druga kampania, którą odbywam w sztabie Waszej Wysokości itd. — Ach, dobrze, daję ją panu teraz (czerwoną wstęgę ma order Legii Honorowej, najwyższe odznaczenie nadawane przez państwo francuskie, podzielone na pięć klas). [przypis edytorski]
185. Mortier, Édouard (1768–1835) — francuski dowódca okresu wojen rewolucyjnej Francji i wojen napoleońskich, marszałek Francji za Napoleona I. [przypis edytorski]
186. epoleta (daw.) — epolet, naramiennik: pasek materiału ozdobiony złotym lub srebrnym sznurem, często z frędzlami, naszyty na ramieniu kurtki mundurowej, zwykle z umieszczoną na nim naszywką oznaczającą stopień wojskowy. [przypis edytorski]
187. faworyty (daw.) — baczki, bokobrody. [przypis edytorski]
188. les boudins et le gigot de mouton aux haricots (fr.) — kiełbaski i udziec barani z fasolą. [przypis edytorski]
189. sine qua non (łac.) — bez którego nie (jest coś możliwe itp.). [przypis edytorski]
190. eskomptować (z fr. escompter) — daw.: eskontować, dziś: dyskontować, kupować lub sprzedawać weksel przed jego terminem płatności przy potrąceniu dyskonta, tj. ustalonego procentu od sumy zobowiązania wekslowego. [przypis edytorski]
191. bitwa pod Brienne (29 stycznia 1814) — stoczona pomiędzy armią francuską pod dowództwem Napoleona a wojskami prusko-rosyjskimi feldmarszałka Blüchera, maszerującymi w głąb Francji; zakończona taktycznym zwycięstwem francuskim, bez rozbicia wojsk nieprzyjaciela, który wycofał się z walki. [przypis edytorski]
192. Thiers, Louis Adolphe (1797–1877) — francuski polityk i historyk; współtwórca rewolucji lipcowej (1830); autor wielotomowych prac: Historia Rewolucji Francuskiej oraz Historia Konsulatu i Cesarstwa. [przypis edytorski]
193. subaltern (daw., z łac.) — podwładny; młodszy oficer. [przypis edytorski]
194. Poniatowski, Józef (1763–1813) — polski książę, generał, wódz naczelny wojsk polskich Księstwa Warszawskiego, marszałek Francji; bratanek króla Stanisława Augusta Poniatowskiego; zginął w bitwie pod Lipskiem. [przypis edytorski]
195. con amore (wł.) — z miłością; z zamiłowania. [przypis edytorski]
196. Dwudziestego drugiego we Freyburgu — 21 października 1813, podczas odwrotu spod Lipska, Napoleon rozmieścił swoją armię we Freyburgu nad rzeką Unstrutą, obsadzając dwa prowizoryczne mosty, które po przejściu głównych sił, a następnie tylnej straży, o świcie 22 października, spalono. [przypis edytorski]
197. Klicki, Stanisław (1775–1847) — polski oficer, arystokrata; uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, wojen napoleońskich, powstania listopadowego; generał kawalerii. [przypis edytorski]
198. Unstrut (niem.), pol. Unstruta — rzeka we wschodnich Niemczech, lewy dopływ Soławy. [przypis edytorski]
199. perspektywa (daw.) — luneta. [przypis edytorski]
200. komat (muz.) — bardzo drobna, trudna do uchwycenia różnica między dźwiękami niemal tej samej wysokości. [przypis edytorski]
201. Alles zerschmilzt in grosse Massen (niem.) — Wszystko roztapia się w wielkich masach. [przypis edytorski]
202. Tego doświadczyłem w Wilnie — Aleksander Fredro zachorował w Wilnie na tyfus, śród którego był wziętym w niewolę. [przypis redakcyjny]
203. szarlot (fr. charlotte) — czepek. [przypis edytorski]
204. bitwa pod Małojarosławcem (24 października 1812) — stoczona podczas wojny francusko-rosyjskiej o miasto Małojarosławiec w środkowej Rosji, ok. 120 km na płd-zach. od Moskwy; podczas zażartych walk miasto ośmiokrotnie przechodziło z rąk do rąk; starcie zakończyło się utrzymaniem Małojarosławca przez Francuzów, jednak przewaga armii Kutuzowa, która po przybyciu nie podjęła walki, lecz obsadziła linię obrony pod Kaługą, skłoniła Napoleona do zmiany planów i wyboru trasy odwrotu przez zdewastowany kraj, drogą przez Możajsk na Smoleńsk. [przypis edytorski]
205. pociąg (daw.) — wóz, tabor wojskowy. [przypis edytorski]
206. traînard (fr.) — guzdrała, maruder, osoba, która się ociąga podczas marszu i pozostaje w tyle za grupą; tu być może w znaczeniu traîneur: maruder, żołnierz samowolnie odłączający się od oddziału, włóczący się, często w celach rabunkowych. [przypis edytorski]
207. Szylok, popr.: Shylock — jeden z bohaterów Kupca weneckiego Williama Shakespeare’a: podstępny lichwiarz, który zgadza się udzielić nieoprocentowanej pożyczki na dużą sumę, stawiając warunek, że jeśli dłużnik nie spłaci jej w terminie, wówczas on jako wierzyciel będzie miał prawo do funta jego ciała; kiedy inwestycja dłużnika kończy się katastrofą, Shylock żąda przed sądem dotrzymania umowy. [przypis edytorski]
208. La vengeance est un morceau de Roi (fr.) — Zemsta to królewski kąsek. [przypis edytorski]
209. fuma — próżność, nadętość, zarozumiałość, fochy; dziś tylko w lm: fumy. [przypis edytorski]
210. le coup de pied de l’âne (fr.) — kopanie leżącego, kogoś niezdolnego do obrony (dosł. kopnięcie osła, wyrażenie z bajki Jeana de La Fontaine’a, w której osioł kopie umierającego lwa). [przypis edytorski]
211. traktiernia (daw.) — jadłodajnia. [przypis edytorski]
212. Łappa, Antoni — prezes sądu głównego wileńskiego, marszałek powiatu trockiego (1805–1809). [przypis edytorski]
213. Mineyko, Michał — trocki sędzia grodzki. [przypis edytorski]
214. Makomaski, Wincenty — kapitan 6 pułku piechoty polskiej, w listopadzie 1812 ranny i wzięty do niewoli rosyjskiej. [przypis edytorski]
215. Fain, Agathon (1778–1837) — francuski historyk; sekretarz cesarza Napoleona I, towarzyszył mu we wszystkich kampaniach. [przypis edytorski]
216. Belliard, Augustin Daniel (1769–1832) — francuski generał okresu rewolucji i cesarstwa; w latach 1805–1806 oraz od 1812 brał udział w kampaniach wojennych jako szef sztabu Joachima Murata (króla Neapolu od 1808). [przypis edytorski]
217. bitwa pod Kulm (30 sierpnia 1813) — stoczona podczas wojen napoleońskich, w pobliżu miasta czeskiego Chlumec (niem.: Kulm), pomiędzy armią francuską, na której czele stał Dominique Vandamme, a armią austriacko-rosyjsko-pruską, dowodzoną przez Barclaya de Tolly; zakończona ciężkimi stratami po obu stronach i klęską wojsk napoleońskich. [przypis edytorski]
218. Hipolit (mit. gr.) — heros, syn Tezeusza, niesłusznie oskarżony o gwałt przez Fedrę; przeklęty przez ojca, zginął pod kołami rydwanu, gdy jego konie przestraszył potwór wysłany przez władcę mórz Posejdona (w mit. rzym.: Neptuna). [przypis edytorski]
219. Le Roi demande l’Officier du Prince de Neufchatel (fr.) — Król prosi oficera księcia Neufchatel. [przypis edytorski]
220. król saski jako Wielki Książę Warszawski — Fryderyk August I (1750–1827): książę elektor Saksonii (1763–1806), król Saksonii (1806–1827), książę warszawski (1807–1815); początkowo sojusznik Prus, w 1806 przeszedł na stronę Napoleona, podpisał traktat pokojowy z Francją, na mocy którego Saksonia stała się królestwem; objął tron polski na postawie Konstytucji Księstwa Warszawskiego z 22 lipca 1807, wg której korona księstwa przysługiwała królowi saskiemu oraz jego potomkom i następcom. [przypis edytorski]
221. Oborski, Aleksander — od stycznia 1813 pułkownik 3. pułku ułanów. [przypis edytorski]
222. Sulimierski, Stanisław — polski wojskowy epoki wojen napoleońskich; od sierpnia 1809 kapitan 11. pułku ułanów. [przypis edytorski]
223. per pedes apostolorum (łac., żart.) — pieszo na wzór apostołów. [przypis edytorski]
224. le Juif errant de l’Armee (fr.) — Żyd-Tułacz armii; odniesienie do postaci Żyda Wiecznego Tułacza, bohatera średniowiecznej legendy, który za urąganie Jezusowi w drodze na ukrzyżowanie został obarczony klątwą wiecznej tułaczki po świecie. [przypis edytorski]
225. Heimweh (niem.) — tęsknota za domem. [przypis edytorski]
226. der Reisegelder wegen (niem.) — z powodu kosztów podróży. [przypis edytorski]
227. zbić kogoś z terminu (daw.) — zbić kogoś z tropu, zdezorientować kogoś. [przypis edytorski]
228. Tiens! (fr.) — Coś takiego! (używane jako wykrzyknik wyrażający zaskoczenie) [przypis edytorski]
229. zrejterować — uciec. [przypis edytorski]
230. Excusez! (fr.) — Przepraszam! [przypis edytorski]
231. Vous êtes le curé de Perthe? (fr.) — Pan jest proboszczem w Perthe? [przypis edytorski]
232. Certes (fr.) — Owszem (w oryginale wszystkie odpowiedzi plebana rymują się z wypowiedziami biskupa). [przypis edytorski]
233. Le fameux rimeur? (fr.) — Sławnym rymotwórcą? [przypis edytorski]
234. Oui, Monseigneur (fr.) — Tak, mój panie. [przypis edytorski]
235. Descendez de cheval (fr.) — Zejdź pan z konia. [przypis edytorski]
236. Vous dites mal (fr.) — Źle pan mówi. [przypis edytorski]
237. Comment? (fr.) — Co proszę? [przypis edytorski]
238. C’est une jument (fr.) — To jest klacz. [przypis edytorski]
239. baraka (z fr. baraque) — szopa, barak, prowizoryczny budynek. [przypis edytorski]
240. Pardon, Messieurs! mais que voulez-vous... Il faut bien... (fr.) — Przepraszamy, panowie! Ale czegóż chcecie, tak trzeba... [przypis edytorski]
241. Briquet! Est-tu par là? — Ah! C’est toi, Colicaut!... — Briquet, jesteś tam? — Ach, to ty, Colicaut! — Coś takiego, psiakrr... Zamierzasz wprowadzić całą kompanię! — Wcale nie, wcale nie, tylko jeden, nie więcej, nasz towarzysz... Zobaczmy! [przypis edytorski]
242. Fermez, donc sacrrr! (fr.) — Zamknięte, psiakrr... [przypis edytorski]
243. dykcjonarz (daw.) — słownik, leksykon. [przypis edytorski]
244. Ajaks a. Ajas (mit. gr.) — uczestnik wojny trojańskiej, najdzielniejszy po Achillesie wojownik achajski. [przypis edytorski]
245. Hektor (mit. gr.) — najdzielniejszy obrońca Troi, syn Priama, władcy miasta. [przypis edytorski]
246. Canova, Antonio (1757–1822) — włoski rzeźbiarz, malarz i architekt, czołowy przedstawiciel klasycyzmu. [przypis edytorski]
247. Tezeusz (mit. gr.) — bohater ateński, zabójca zamkniętego w labiryncie potwora Minotaura. [przypis edytorski]
248. Est-il mal-appris, celui là! (fr.) — Czy źle wychowany, ten tam. [przypis edytorski]
249. dolman — tu: huzarka, rodzaj dawnej kurtki wojskowej. [przypis edytorski]
250. gardes d’honneur (fr.) — gwardziści honorowi. [przypis edytorski]
251. comptoir (fr.) — kontuar, lada. [przypis edytorski]
252. kropla (...) mniej ważna niż owa, o której Alba wspomniał Don Karlosowi — w dramacie Friedricha Schillera Don Carlos książę Alba wspomina tytułowemu bohaterowi o mnóstwie krwi wylanej z żył ludu, zanim jej krople zdołały mu zdobyć koronę (akt II, scena 5). [przypis edytorski]
253. par parenthèse (fr.) — nawiasem mówiąc. [przypis edytorski]
254. tètè de veau bouillie (fr.) — gotowana głowa cielęca. [przypis edytorski]
255. Galowie — celtycki lud zamieszkujący starożytną Galię, tj. tereny między Alpami, Pirenejami, Atlantykiem i Renem; podbici przez Rzymian, szybko ulegli romanizacji; Francuzi wywodzą
Darmowe książki «Trzy po trzy - Aleksander Fredro (czytać ksiązki .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)