Listy wybrane - Zygmunt Krasiński (czytaj online za darmo .TXT) 📖

co mogłem zrobić dla Ciebie. Widziałem Henrykę, zgoda, napisałem do niej, zgoda. Mówiłem jej o Tobie, zgoda. Lecz, niestety, grałem jej na fujarce, a nie tańczyła, żałośnie się jej skarżyłem, a nie płakała. Nie ufa mi, czułem to w Tunbridge i czuję jeszcze. Jakżeby mogło być inaczej? A więc wcale nie jestem zdziwiony, że nie odpowiedziała na mój list; prawdopodobnie bardzo się tem zmartwisz. Lepiej bym zrobił, gdybym jeszcze raz zażądał od niej Spowiedzi, co by ją zmusiło do napisania do mnie. Wczoraj odwiedził mię Walerian. Powiedział mi, że właśnie pisał do Ciebie, by Cię zachęcić do przyjazdu do Anglii; na to zapytałem go czy przeszkody, na które natrafiłeś przed rokiem, już nie istnieją. Zrozumiał, że mówię o H. Zadał mi tysiąc pytań o niej; wypowiedziałem wspaniałą pochwałę na jej cześć. Wreszcie rzekł: »Czemu, u diabła, nie miałby tu przyjechać i ożenić się? Jest majątkowo niezależny, w ciągu lat kilku nie może wracać do Polski, a jeśli jest ładna, rozumna i dobrze urodzona, cóż by Wincenty mógł mieć przeciwko ich związkowi, tem bardziej, że według tego, co wiem, zależy mu na tem, by syn jego ożenił się młodo?«. Oto piękna sytuacja, w jakiej się znajdujesz. Twój najpokorniejszy sługa i pełnomocnik oczekuje tylko Twoich rozkazów, by udać się do starego Willana i prosić o rękę pięknej Henriety. Stary Willan natychmiast zacznie śpiewać: Ceremonia odbędzie się w Tunbridge Wells, naprzód w kościele anglikańskim, a następnie w kaplicy katolickiej. Przebacz mi, przyjacielu, jeśli styl mój razi Cię swoją swawolnością i jeśli robię dobre, a raczej złe dowcipy, roztrząsając temat tak poważny. Lecz zaprawdę, projekt ten tak mi się uśmiecha, że nie mogę powstrzymać się od uśmiechu. Stawka jest znaczna; albo stracisz kochankę, albo zyskasz małżonkę, a wreszcie kości nie są rzucone, mamy czas zrobić albo nie zrobić. Trzeba, żeby się to stało, zobaczymy się wówczas znowu i w wolnych chwilach przeczytamy razem nasze listy i wydamy je, dając im jako rozwiązanie małżeństwo waszej ekscelencji. Jeśli chcesz, Leach i ja będziemy twymi drużbami, albo Leach da Ci ślub jako duchowny; wszystko jedno, ułożymy to później. Jeśli idzie o małżeństwo, przede wszystkiem należy znaleźć żonę. (...) Daj mi znać, czy Ninetta Lombard jest jeszcze w Lugdunie. Boję się okropnie, czy nie znalazła się w Lugdunie podczas tych trzech dni. Lugduńczycy zrozumieli nareszcie, co to polityka. Nie podnoszą już okrzyku: »Śmierć lub wolność«, który nie ma żadnego sensu, lecz krzyczą: »Śmierć lub chleba«. Każdy rozumie, że lud, który nie jadł od roku, jest głodny. Głodny i spragniony krwi. Żegnaj. H. R.”. [przypis redakcyjny]

86. mój poemat polski — tj. powieść historyczna Agaj-Han. [przypis edytorski]

87. p. de Roche — dr Jan de Roche, lekarz, kolega i przyjaciel ojca Reeve’a, uproszony przez niego w testamencie, aby się wdową i synem jego opiekował. [przypis redakcyjny]

88. Drogi Henryku! — jest to odpowiedź na następujący ustęp listu Reeve’a z dn. 6 lutego 1832 r.: „Co do H., więcej Ci przynoszę niż słowo, niż westchnienie, niż drżenie powieki: napisała do mnie list wspaniały. Odpisałem jej jak najlepiej. — Chciałem zakończyć swą tajemniczą korespondencję i pół wyrażone zamiary przez list zarazem mocny, szczery i godny i Ciebie, i tej, do której był zwrócony. Nic lepszego w życiu swojem nie napisałem. Zachowałem odpis; nie posyłam Ci go, chcę, byśmy go razem przeczytali. Wszystko między nią a Tobą skończone; pozostanie Wam obojgu li tylko ogromne wspomnienie. Kocha Cię teraz tak właśnie, jakeś Ty ją kochać powinien. Ks. Czartoryski i Niemcewicz każą Cię po tysiąc razy pozdrowić. Z jednym i drugim wiele o Tobie rozmawiałem. Książę dał mi Matkę Polkę Mickiewicza. Przełożyłem ją i będzie drukowana. Z dnia na dzień oczekują tu rewolucji. Nieszczęsna Europa krwawi, a któż będzie mógł rany jej zagoić? Twój na zawsze H. R.”. [przypis redakcyjny]

89. era fajkowa — K. Gaszyński tak to słowo wyjaśnia: „Zygmunt Krasiński w młodym bardzo wieku zaczął palić tytoń, a gdy ojciec surowo mu to zakazywał, palenie odbywało się potajemnie, w ogrodzie, godzinami wieczornemi. Ojciec to wyśledził, a przekonawszy się, że namiętność do palenia silniejsza jest nad zakaz jego, pozwolenie swe udzielił. Tegoż dnia Gaszyński, wchodząc wieczorem do Zygmunta, zastał go siedzącego przy kominku i palącego fajkę na długim cybuchu. Zdziwiony, pyta: — »Jak to? Nie boisz się ojca?« — »Nie boję się, ojciec pozwolił« odpowiedział Zygmunt. Wtedy Gaszyński w uniesieniu porwał kawałek węgla i napisał na kominku: »Żyj, ero fajkowa!«. Stąd na listach do Gaszyńskiego podpis zwykły jest: »Twój Erofajkowy« albo »Ero«”. [przypis redakcyjny]

90. A wtenczas znowu radośni, weseli (...) — z sonetu Gaszyńskiego Pożegnanie, napisanego w roku 1829 przy wyjeździe Krasińskiego z Warszawy. [przypis redakcyjny]

91. by stać się „szpiegiem” Coopera — mowa o sławnej powieści pisarza amerykańskiego J. F. Coopera (1879–1851) pt. The Spy, wydanej w r. 1821, a przedstawiającej niemal nieprawdopodobne poświecenie się dla ojczyzny. [przypis redakcyjny]

92. miasto (daw.) — tu: zamiast. [przypis edytorski]

93. zawdy (daw.) — zawsze. [przypis edytorski]

94. Posłałem Ci (...) „Hermana” — powieść swą pt. Władysław Herman i jego dwór. [przypis redakcyjny]

95. pani Z. — pani Amelia Romanowa Załuska. [przypis redakcyjny]

96. Anch’io sono pittore! (wł.) — „Jestem jeszcze malarzem!”. Słowa przysłowiowe, przypisywane Corregiowi... [przypis redakcyjny]

97. servile imitatorum pecus (łac.) — niewolnicze bydło naśladowców. [przypis redakcyjny]

98. cette brillante intelligence, exquise, céleste, délicieuse (fr.)— ta świetna inteligencja, wyborowa, boska, rozkoszna. [przypis redakcyjny]

99. miasto (daw.) — tu: zamiast. [przypis edytorski]

100. gdyby (daw.) — tu: jak gdyby, jakby, jak. [przypis edytorski]

101. The poet in a golden time was born (...) of love — w dosłownym przekładzie z jęz. angielskiego: „Poeta, urodzony w jakimś złotym wieku, ze złotemi gwiazdami nad głową, musi płacić nienawiścią za nienawiść, pogardą za pogardę i miłością za miłość”. [przypis redakcyjny]

102. miasto (daw.) — tu: zamiast. [przypis edytorski]

103. powolny (daw.) — posłuszny; podporządkowany czyjejś woli. [przypis edytorski]

104. novembra — listopada. [przypis edytorski]

105. do wydania tego, co Ci przyjaciel powierza — mowa o Nieboskiej Komedii. [przypis redakcyjny]

106. Improwizacja Konrada (...), Pielgrzymstwo — Dziady cz. III i Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego Mickiewicza. [przypis edytorski]

107. Bertram — służący Krasińskiego. [przypis redakcyjny]

108. Aleksander — Aleksander Potocki. [przypis redakcyjny]

109. Bobry — tj. Teodor Bóbr-Piotrowicki z żoną Joanną i z dwiema córeczkami. [przypis redakcyjny]

110. Sauvan — lekarz i przyjaciel, towarzyszący stale Krasińskiemu. [przypis redakcyjny]

111. junji — czerwca. [przypis edytorski]

112. Agaj — Agaj-Han. [przypis redakcyjny]

113. a co do „Gwiazdy” proszę nie wydawać autora — wiersz francuski Gwiazda, drukowany w „Bibliotece Powszechnej” w Genewie, a przedrukowany w wydaniu lwowskiem z r. 1904 tom VI, str. 264–268. [przypis redakcyjny]

114. panna Marcjanna — Marcelina Łempicka. [przypis redakcyjny]

115. Twoje dziełeczko — mowa o pierwszej edycji poezji Gaszyńskiego pod tytułem: Pieśni Pielgrzyma Polskiego, Paryż 1833. [przypis redakcyjny]

116. august — sierpień. [przypis edytorski]

117. septembra — września. [przypis edytorski]

118. giura a. congiura (wł.) — sprzysiężenie, spisek. [przypis redakcyjny]

119. oktobra — października. [przypis edytorski]

120. poëtis atque pictoribus (łac.) — poetom i malarzom. [przypis redakcyjny]

121. novembra — listopada. [przypis edytorski]

122. To be or not to be, that is the question! — Być albo nie być, oto jest pytanie (Hamlet). [przypis redakcyjny]

123. farewell (ang.) — żegnam, do widzenia. [przypis redakcyjny]

124. be happy and calm and bright (ang.) — bądź szczęśliwą, spokojną i jasną. [przypis redakcyjny]

125. Sauvan — doktor medycyny, który przez kilka lat towarzyszył Krasińskiemu w podróżach. [przypis redakcyjny]

126. księżna — Księżna Maria z Granowskich Lubomirska. [przypis redakcyjny]

127. Adamowa — Adamowa Czartoryska. [przypis redakcyjny]

128. un assasin (franc.) — morderca. [przypis redakcyjny]

129. Adam Górowski — emigrant, osławiony awanturnik. [przypis redakcyjny]

130. Izydor Mikulski — emigrant, ranny był w pojedynku. [przypis redakcyjny]

131. fashionable (ang.) — modniś, elegant. [przypis redakcyjny]

132. Io t’amo (wł.) — Kocham cię. [przypis redakcyjny]

133. 109. Do Joanny Bobrowej — oryginał tego listu pisany w języku francuskim. [przypis redakcyjny]

134. puerpera (wł.) — położnica, tu: rodzicielka, matka. [przypis redakcyjny]

135. Magnus — Magnuszewski Dominik, kolega szkolny Krasińskiego i Gaszyńskiego. [przypis redakcyjny]

136. Przypominam się pamięci p. Marcjanny — Łempickiej. [przypis redakcyjny]

137. decembra — grudnia. [przypis edytorski]

138. Zaraz napisałem do ojca, by się dowiedział o nich i doniósł mi (...) — synów Sołtana porwano na rozkaz cara Mikołaja i wywieziono do Moskwy do korpusu kadetów. Najmłodszy syn, Michał, miał wtedy niespełna cztery lata. [przypis redakcyjny]

139. miałem list od niego — Edward Jaroszyński, po powrocie do kraju uwięziony i osadzony w fortecy. [przypis redakcyjny]

140. A rivederla (wł.) — do widzenia. [przypis redakcyjny]

141. Aleksander Torlonia — bankier rzymski. [przypis redakcyjny]

142. piesa (fr.) — ustęp dzieła, fragment. [przypis redakcyjny]

143. Co do Pacównej, to jużci możem tak samo z Florencji jak z Rzymu z Kniaziewiczem korespondować — Kniaziewicz był opiekunem Pacównej, Sołtan jej współopiekunem. [przypis redakcyjny]

144. Salvanus — Sauvan. [przypis redakcyjny]

145. Delenda est Carthago (łac.) — trzeba zburzyć Kartaginę. [przypis redakcyjny]

146. memento mori (łac.) — pamiętaj o śmierci. [przypis redakcyjny]

147. caro facta (łac.) — [ma stać się] ciałem. [przypis redakcyjny]

148. cingente corona (łac.) — otaczającym wieńcem. [przypis redakcyjny]

149. Corpo di Dio! (wł.) — na Boga! [przypis redakcyjny]

150. coram in patriam (łac.) — otwarcie do ojczyzny. [przypis redakcyjny]

151. august — sierpień. [przypis edytorski]

152. agent de change (fr.) — ajent giełdowy. [przypis redakcyjny]

153. Otton O’Connel — Otto Rajecki, młody Litwin, chory na suchoty. [przypis redakcyjny]

154. Gib treulich mir die Hände (...) mir und dir — w dosłownym przekładzie z niemieckiego brzmi ten wiersz: „Podaj mi z ufnością ręce, bądź mi bratem i przed swym końcem nie odwracaj się znowu ode mnie! Jedna jest świątynia, w której klęczymy, jedno miejsce, do którego dążymy, jedno szczęście, dla którego płoniemy, i jedno niebo dla mnie i dla ciebie. [przypis redakcyjny]

155. manibus date lilia plenis! (łac.) — dawajcie pełnemi rękoma. [przypis redakcyjny]

156. Panna Szadurska — wiceprzeorysza zakonu wizytek w Kamieńcu Podolskim. [przypis redakcyjny]

157. Civita Vecchia — tak nazywano ks. Dorotę Czartoryską. [przypis redakcyjny]

158. Se non e vero e bene trovato (wł.) — Jeżeli to nie jest prawda, jest dobrze wymyślone. [przypis redakcyjny]

159. Ciekawość moją podbechtałeś niepomału, donosząc o powtórnej edycji — mowa o Nie-boskiej Komedii, której pierwsza edycja pojawiła się w r. 1835. Druga edycja pojawiła się w Paryżu w końcu 1836, wydanie Jełowieckiego i Spółki. [przypis redakcyjny]

160. „Dionir” — Irydion. [przypis redakcyjny]

161. Tatarzyn — „Agaj-Han”. [przypis redakcyjny]

162. Grek — Irydion. [przypis redakcyjny]

163. La matière a aussi son mérite; changeons de cuisine et de four (fr.) — Materia ma także swe zasługi: przemieńmy kuchnię i piec. [przypis redakcyjny]

164. Jaxiada — żartobliwy poemat Gaszyńskiego o Jaksie Marcinkowskim, marnym wierszoklecie warszawskim. [przypis redakcyjny]

165. piękna to kobieta, rozumna, jak anioł muzyki piękna (...) — Pani Delfina Heel-Handley. Po rozwodzie z mężem zaręczyła się z Danielewiczem. [przypis redakcyjny]

166. preghiera (wł.) — modlitwa. [przypis redakcyjny]

167. Jedyna prawda całej krytyki Ulrycha w tych mieści się wyrazach (...) — odnosi się list ten do recenzji Irydiona, napisanej przez p. L. Ulrycha. [przypis redakcyjny]

168. credat Judaeus Appelia (łac.) — cytat z satyry Horacego, znaczy: „w to niech sobie wierzy Żyd Icek” (Apella, nazwisko żydowskiej rodziny wyzwoleńców). [przypis redakcyjny]

169. Et s’il ne s’y trouve pas, à Francfourt (fr.) — A jeżeli go tam nie ma, w Frankfurcie. [przypis redakcyjny]

170. napisz mi kędy myślisz drogę