Mizantrop - Molière (Molier) (biblioteka w .txt) 📖
Krótki opis książki:
Mizantrop to komedia Moliera z 1666 roku. Głównym bohaterem jest Alcest, który zawsze mówi to co myśli, choć czasami ma przez to kłopoty.
Jest on zakochany w Celimenie, która jest bardzo towarzyska, ma kilku zalotników. Pomimo, że Alcestowi nie podoba się jak traktuje innych mężczyzn, jej urok osobisty przekonuje go o jej miłości. Jednak pewnego dnia chce od niej ostatecznej deklaracji uczuć…
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Molière (Molier)
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Mizantrop - Molière (Molier) (biblioteka w .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Molière (Molier)
godną postronka tej kwestii,
Gdybym więc twej nie zdołał uzyskać amnestii,
Pozwól, że od wyroku sam się ułaskawię
I znajomość ze stryczkiem na później zostawię13.
ALCEST
I koncept twój niesmaczny, i sprawa nic warta.
FILINT
A więc mówiąc poważnie, czegóż chcesz, u czarta?
ALCEST
Chcę, by człowiek uczciwy postępował szczerzej
I na wiatr słów nie rzucał, w które sam nie wierzy.
FILINT
Jakże? Gdy ktoś z radością śpieszy w me ramiona,
Trzebaż z równym wylaniem tulić go do łona!
Wedle sił swoich spłacić, w tej samej walucie,
Przysięgi przysięgami, uczuciem uczucie14.
ALCEST
Nie, wyznaję, że wcale nie podoba mi się
Obyczaj, jaki wasi przybrali modnisie;
Nienawidzę ich manier, znieść nie mogę tonów,
Jakie mają ci istni handlarze ukłonów,
Ci uścisków na zimno uprzejmi rozdawcy,
Ci niestrudzeni pustych przyrzeczeń łaskawcy,
Co w jednakie są słowa uznania rozrzutni
Dla ludzi godnych tego i dla zwykłych trutni.
Jakąż korzyść ma z takim człowiekiem zażyłość?
Cóż, że ślubuje przyjaźń, szacunek i miłość
I nad tobą w pochlebstwach rozpływa się cały,
Gdy lada błazen równej dozna odeń chwały?
Nie, każdy, co w swych piersiach nosi duszę zacną,
Wzgardzi uczuciem, co się udziela zbyt łacno;
Najbardziej chlubne słowa lichą wartość mają,
Skoro nam je wypada dzielić z całą zgrają;
Do szacunku wyłączność jest jedyną drogą,
A kto cały świat ceni, nie ceni nikogo.
Skoro więc ty podzielasz ten obyczaj modny,
Zaszczytu twej przyjaźni nie czuję się godny;
Zrzekam się skarbów serca, co w swej uprzejmości
Bez najmniejszej różnicy cały świat ugości;
Ja chcę swe własne prawa mieć zawsze i wszędzie15:
Przyjaciel wszystkich ludzi moim więc nie będzie.
FILINT
Ależ, gdy żyjem w świecie, musimy nawzajem
Przestrzegać pewnych względów wskazanych zwyczajem.
ALCEST
Bynajmniej; ścigać trzeba bez litości żadnej
Ten fałszywych przyjaźni jarmark zbyt układny;
Żądam, aby mężczyzna był nim w każdym słowie,
By duszę swoją wkładał we wszystko, co powie;
Chcę z nim samym przestawać, nie zaś z jego usty
Jedynie, z których spływa dźwięk grzeczności pusty.
FILINT
Lecz zważ, że nas zbyt często wzniosła szczerość taka
Okryłaby śmiesznością i sławą prostaka;
Że nieraz, niech drażliwość twoja mi wybaczy,
Nieźle jest nasze myśli dobrze ukryć raczej.
Czy byłoby roztropnym, przyzwoitym zgoła,
Co o nich sądzim, wszystkim oznajmić dokoła?
Okazywać otwarcie wobec innych ludzi,
Co nam się nie podoba albo co nas nudzi?
ALCEST
Tak.
FILINT
Jak to? podstarzałej więc mocno Chlorydzie
Powiesz, że z wiekiem w parze zalotność nie idzie,
I że próżno bielidłem wskrzeszać wdzięk przyćmiony16?
ALCEST
Zapewne.
FILINT
Dorylowi, że jego androny,
Wysławianie swych zwycięstw i rodowej chwały
Każdemu już na dworze we znaki się dały17?
ALCEST
Owszem.
FILINT
Żartujesz chyba!
ALCEST
Mówię najpoważniej
I nie myślę oszczędzać tego, co mnie drażni.
To, co widzę dokoła, na dworze czy w mieście,
Żółć mi porusza, muszę wybuchnąć nareszcie.
Patrzeć co dzień na ludzi, jak żyją ze sobą,
To grozi melancholią lub ciężką chorobą.
Gdzie spojrzeć, wszędzie zgraja pochlebców przebrzydła18;
Podstęp, niesprawiedliwość; zdrady, fałszu sidła;
Dłużej już nie wytrzymam; dławię się; a zatem
Wolę do upadłego walczyć z całym światem.
FILINT
Twój sąd o ludziach nazbyt zdaje mi się dziki;
Śmiać się też muszę tylko, słysząc te wybryki,
I mniemam, żeśmy razem podobni niezmiernie
Do tych dwóch w Szkole mężów skreślonych tak wiernie19
Braci, z których...
ALCEST
Mój Boże! Skończ te liche żarty.
FILINT
Ty raczej przestań w pysze grzęznąć zbyt upartej20.
Złość się, jak chcesz, sam jeden świata nie odmienisz,
A skoro wszelką szczerość tak wysoko cenisz,
Powiem ci przeto szczerze, jeśli nie wiesz o tem,
Że twój obłęd szyderstwa stał się już przedmiotem
I że twój gniew tak srogi na świata zwyczaje
Na śmiech ludzki jedynie wszędy cię podaje.
ALCEST
Doprawdy? Tym ci lepiej! Doskonale, przednio!
Radość mi tym wyznaniem czynisz niepowszednią,
Bo każdy człowiek tyle wzgardy we mnie budzi,
Że wstydziłbym się znaleźć łaskę w oczach ludzi.
FILINT
Słabą naturę ludzką sądzisz zbyt surowo.
ALCEST
Nienawidzę jej, powiedz: to zbyt wątłe słowo.
FILINT
Więc bez żadnej różnicy, w całym świecie biednym
Nie złagodzisz swych sądów przykładem ni jednym?
A przecież między ludźmi, pośród których żyjem...
ALCEST
Nie odmienisz mych uczuć nazwaniem niczyjem:
Jednymi gardzę, bo są źli i niegodziwi,
Drugimi, że na podłość ludzką zbyt cierpliwi
I że nie płoną dla niej tym gniewem wieczystym,
Jaki winien występek budzić w sercu czystym.
Czego nie zniosą świata względy zbyt łaskawe,
Dowodem jawny oszust, z którym wiodę sprawę21!
Z dala poznasz w nim franta przez maskę układną,
Czym być potrafi, nie jest tajemnicą żadną;
Jego wzrok świątobliwy i pokora mnisza
Chyba tylko obcego mogą zwieść przybysza.
Wszyscy patrzyli na tę nędzną kreaturę,
Jak przez brudne zabiegi wciąż pięła się w górę;
Dziś, u szczytu powodzeń siedząc bez sromoty,
Jest zniewagą zasługi, a hańbą dla cnoty.
Mów, gdzie chcesz, o nim, choćby z największą pogardą,
Nikt za jego honorem nie ujmie się twardo;
Nazwij go łotrem, zdrajcą, ani się kto zdziwi,
Cały świat ci to przyzna, nikt się nie przeciwi;
Z tym wszystkim w każdym domu miłym gościem będzie,
Przyjmują go z uśmiechem, spotykasz go wszędzie;
Niech tylko wakans jaki otworzy się kędy,
On przed najzasłużeńszym umie zyskać względy22.
Do kroćset! to są dla mnie rany nazbyt krwawe
Patrzeć na tę uprzejmą z łajdactwem zabawę
I doprawdy czasami bierze mnie ochota
Uciec gdzie na pustynię od waszego błota.
FILINT
Mój Boże! mniej się troszczmy o moralność cudzą,
A błędy świata tyle gniewu w nas nie zbudzą;
Nie wnikajmy w naturę ludzką zbyt głęboko,
Na słabostki jej uczmy się przymykać oko.
Być szlachetnym, rozumnym, to jeszcze za mało:
Bądźmy ludzcy, gdy z ludźmi wciąż nam żyć przystało.
Najwyższy rozum drogę pośrednią obierze
I umie swe żądania zamknąć w pewnej mierze.
Ta staroświeckiej cnoty surowa powaga
Od nas, ułomnych ludzi, zbyt wiele wymaga;
Trudnoż doprawdy wiecznie trwać starym przesądem,
Dziś żyjem, więc z dzisiejszym trzeba iść nam prądem.
Czyż to nie jest szaleństwo iście bez przykładu
Chcieć cały świat przerabiać podług swego ładu23?
I ja, jak ty, spostrzegam co dzień rzeczy tysiąc:
Że mogłyby iść lepiej, gotów jestem przysiąc,
A przecież, choć spotykam złe na każdym kroku,
Gniewu z tego powodu nie dojrzysz w mym oku.
Biorę człowieka za to, czym on jest w istocie;
Nie potępiam słabości, nie dziwię niecnocie
I mniemam, że filozof podzieliłby ze mną
Raczej mój chłodny spokój, niż twą żółć daremną.
ALCEST
Ale ten spokój, co jest w wywodach tak biegły,
Czy zawsze będzie równie dla świata uległy?
Gdy serdeczny przyjaciel zdradzi cię nikczemnie,
Gdy ktoś mienie twe zechce wydrzeć potajemnie,
Lub zgubić cię spróbuje haniebną potwarzą,
Czy i to wówczas ścierpisz z tak pogodną twarzą24?
FILINT
Zapewne; patrząc na to, jedynie pomyślę,
Że błędy te z człowiekiem zrośnięte są ściśle;
I widząc ludzkie kłamstwa, występki, niecnotę,
Nie większą zgoła czuję do gniewu ochotę,
Niż gdybym miał przed sobą głodnych wilków stado,
Złe małpy albo sępy krążące gromadą.
ALCEST
Więc mam się dać oczerniać, ołgiwać, okradać
I nie mogę... Do licha, przestań o tym gadać!
Ty chcesz mnie chyba drażnić tym całym wywodem.
FILINT
Radziłbym ci poczynać sobie z większym chłodem;
I miast nad swoim wrogiem znęcać się bezkrwawo,
Wolałbyś się zakrzątnąć nieco za twą sprawą.
ALCEST
Nie uczynię ni kroku; rzecz postanowiona.
FILINT
Jakaż ci więc przed sądem zostaje obrona?
ALCEST
Jaka? W zdrowym rozumie, w mej słuszności, w prawie.
FILINT