Powrót posła - Julian Ursyn Niemcewicz (jak czytac ksiazki za darmo w internecie TXT) 📖
Krótki opis książki:
Powrót posła to komedia polskiego poety, dramaturga, historyka Juliana Uryna Niemcewicza z 1790 roku. Na scenie została wystawiona rok później.
Autor ukazuje konflikt między dwoma obozami politycznymi – konserwatystami oraz reformatorami. Akcja utworu dzieje się we dworku w czasie przerwy w obradach Sejmu Wielkiego, zaś autor przedstawia omawiane tam problemy. Był on zwolennikiem reform i chciał pokazać w utworze ich słuszność. W dziele poruszone są takie problemy jak prawa innych grup społecznych, polityka zagraniczna Polski, sukcesja tronu czy liberum veto.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Julian Ursyn Niemcewicz
- Epoka: Oświecenie
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Powrót posła - Julian Ursyn Niemcewicz (jak czytac ksiazki za darmo w internecie TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Julian Ursyn Niemcewicz
cudzej żonki.
WALERY
Daję wiarę, żeś waćpan był bardzo szczęśliwy,
Proszę, nie dowódź tego przez czyn nieuczciwy,
Tych, co mu zawierzyły, nie zdradzaj czułości.
SZARMANCKI
Otóż znowu pocieszne są delikatności!
Jeśli masz za uczciwość ochraniać kobiety,
Wierz mi, w ich oczach żadnej nie znajdziesz zalety:
Chciej się tylko w mej szkole cokolwiek przećwiczyć,
Tysiącami kochanek jak ja będziesz liczyć;
Muszę ci me portrety pokazać koniecznie.
WALERY
Na cóż? może się obejść bez tego bezpiecznie.
SZARMANCKI
Hej, kozak58!
WALERY
Ale wcale nie jestem ciekawy.
SZARMANCKI
Ale co ci to szkodzi, choćby dla zabawy?
WALERY
Wierz mi, gorszyć się będę z takiego uczynku.
SZARMANCKI
Kozak!
SCENA V
Ciż sami i Kozak
SZARMANCKI
Czy masz portrety, co to na kominku
Leżały, i te listy, co porozrzucane
Na stole, te pierścionki z włosów?
KOZAK
Maju, pane59.
SZARMANCKI
Pokaż no.
Kozak szuka w szarawarach60, i wyciąga portrety, listy, włosy, pierścionki
To nie wszystko, gdzie reszta, hultaju?
Gdzie ów mały portrecik?
KOZAK
Jej Bohu, ne znaju61.
Szuka w szarawarach, za cholewami, znalazłszy za butem, oddaje
Potierał za cholewu62.
SZARMANCKI
Zważaj waćpan, proszę,
Patrzeć na te zdobyczy, co to za rozkosze!
Walery poziera wzrokiem pogardy pełnym
WALERY
Przynajmniej nie chciej waćpan imion ich powiadać.
SZARMANCKI
Czemuż nie? tych skrupułów czas by już postradać.
krzyczy
Portret Szambelanowej; patrz jak wdzięków wiele!
Kochałem ją serdecznie, całe dwie niedziele.
Wyjmuje duży pierścień z włosów i przypatruje się
Już zapomniałem, czyje te włosów pierścienie;
Ha, ha, pułkownikowej, oj, ta się szalenie
Kocha we mnie, ja zaś jej nie lubiłem wcale,
Co to były za szlochy, narzekania, żale;
pokazuje drugi portret
Ten portret w dezabilu63 i w nocnym negliżu,
Francuzka na wyjezdnym dała mi w Paryżu,
bierze jeden po drugim i pokazuje prędko
To portret Cześnikowej, włosy Podczaszanki,
Obrączka Chorążyny, pierścień Kasztelanki,
A to wachlarz kuzynki, w tem zamknięciu złotem.
Listy, chcesz czytać teraz, alboli też potem?
WALERY
Schowaj waćpan i listy, i te upominki.
SZARMANCKI
Patrzaj, te wszystkie piękne brunetki, blondynki.
Płaczą dziś po mnie, jęczą, chorują i mdleją;
Każda, że się powrócę, cieszy się nadzieją:
Myli się, będę srogim i nieprzebłaganym,
Walery, jeśli chcesz być od kobiet kochanym,
Nie kochaj nigdy, wskazuj nadziei promyki.
Oj, nie wiesz jeszcze, co to są za dobrodziki64!
Człek, co kobiecie szczerze czucia swe oddaje,
Igrzyskiem się jej chimer i lekkości staje.
Zaraz go w poczet swoich niewolników liczy;
Pewna już ciebie, innej wraz szuka zdobyczy.
Porzuć więc, skoro ujrzysz cokolwiek niestałą,
I powiedz wszystkim, co się między wami działo.
WALERY
z grozą
I waćpan z tak haniebnym zdaniem śmiesz się chlubić!
Masz za żart zdradzać czułość i kobietę zgubić!
Wierzaj mi, nic po takim człowieku nie wróżę,
Który krzywdzi takiego, co się mścić nie może.
Osławiać tę płeć słabą jest niegodziwością,
Jest to połączyć razem występek z podłością.
Jeśli przez skłonność lub też przez świetne zalety,
Potrafisz zyskać ufność i serce kobiety;
Jeśli ci czucia swoje powierzy zbyt tkliwa,
Niech ten sekret na zawżdy w piersiach twych spoczywa;
Niech narzekać na ciebie nie znajdzie przyczyny,
Umiej pokryć jej słabość, a nawet i winy.
SZARMANCKI
Zbyt surową naukę chcesz mi waćpan dawać,
Ale najlepiej rzeczy po skutkach poznawać;
Kto z nas szczęśliwszy? czy ja z niegodziwością,
Czy waćpan z swą dyskrecją, swą delikatnością?
Patrz:
pokazuje mu portret
WALERY
z największem zadziwieniem
Portret Starościanki! ach, przysięgnę śmiele,
Nie masz go z rąk jej, powiedz, przez jakie fortele
Do zbioru uwiedzionych przez sztuczne obroty,
Przydałeś obraz wdzięków, czułości i cnoty?
Powiedz, oddaj go zaraz, albo w tem żelazie,
Znajdziesz koniec twym zbrodniom i czułej urazie:
Uspokój mię! wszak widzisz moją zapalczywość!
SZARMANCKI
Ale po co te gniewy, dla czego ta żywość?
Gniewasz się, że kochanka ciebie oszukuje!
Śmiać się należy.
SCENA VI
Ciż sami i Starościna
STAROŚCINA
w dezabilu i z miną omdlewającą
Jakiż ja hałas znajduję,
patrząc na Walerego, który w pomięszaniu65
Cóż to? waćpan wyrabiasz tak okropne krzyki,
Parlez plus bas66, wszakże to nie wasze sejmiki,
La tête me fait mal67; wszystkie nerwy mi wstrząsnąłeś
Z odmianą stroju, widzę, i tonu przyjąłeś.
Wolę wyjść, bo to taka turniura68 już wasza,
Gotóweś się i na mnie porwać do pałasza.
WALERY
Waćpani dobrodziki żądaniom dogodzę,
Chciej zostać, nie lękaj się, ja z miejsc tych odchodzę.
Wychodzi
SCENA VII
Szarmancki i Starościna
STAROŚCINA
Quel ton69! po cóż tak krzyczał sposobem nieznośnym?
SZARMANCKI
Nie wiem, skąd mu się wzięło być ze mną zazdrosnym.
STAROŚCINA
C’est assez drôle70 prawdziwie; to on kochać umie?
SZARMANCKI
A skąd znowu? on tego wcale nie rozumie.
Jego rzecz mowy pisać, prawo zacytować,
Lecz tej tkliwej czułości nie umie pojmować,
Tych rzutów serc do siebie, tego rozrzewnienia.
STAROŚCINA
Tych łez słodkich, tych nocy bezsennie trawienia.
SZARMANCKI
Bezsennie? on noc całą chrapie jak zabity.
STAROŚCINA
Ach! bo mu serca ogień nie pali ukryty,
Ni okrutne suwniry71!
płacze
SZARMANCKI
Te łzy, te rozpacze,
Porzuć proszę, bo ja się prawdziwie rozpłaczę.
STAROŚCINA
Comme vous êtes bon, honnête72, jak masz duszę tkliwę,
Ty jeden cieszyć możesz serca nieszczęśliwe.
SZARMANCKI
Wszystkiego mi się zwierzyć możesz poufale,
Z dawna widzę, że smutek, ciężkie jakież żale,
Struły życie waćpani: ustawnieś stroskana.
STAROŚCINA
Twarz waćpana otwarta, dyskrecja tak znana,
Ufność we mnie wzbudzają; wszystko mu odkryję.
Widzisz w jakich supirach73 i tęsknocie żyję:
Une perte cruelle74, o Boże! w kwiecie mej młodości,
Kochałam Szambelana, cud doskonałości,
Quelle figure et quels talents75, jak cudnie walcował,
Jakie fraki, halsztuki, ach! jak się fryzował!
Ja, co zawsze nad względy miłość mą przekładam,
Mimo rodziców, chciałam z nim uciec od madam,
Złączyć się z mym Idolem... Kiedy Parki76 srogie,
Przecięły nożyczkami dni jego tak drogie.
płacze
SZARMANCKI
O żale! o rozpacze! o dniu nader smutny!
STAROŚCINA
Nie wiesz jeszcze przez jaki przypadek okrutny;
wyjmuje z kieszeni pulares77 atłasowy, i z niego papiery
Oto wierszopis jeden, znany z swej czułości,
Podał go rymy swemi do nieśmiertelności.
Ja nie mam siły sama mówić o tej zgubie.
SZARMANCKI
Przeczytam, bo ja bardzo smutne wiersze lubię.
Szarmancki czyta
Elegia na śmierć Szambelana