Szelmostwa Skapena - Molière (Molier) (czytać książki .txt) 📖
Jak przekonać ojca-autokratę, żeby zaakceptował małżeństwo zawarte z wielkiej miłości zrodzonej akurat pod jego nieobecność?
W tej trudnej sprawie, jak w wielu podobnie karkołomnych projektach, pomóc może tylko nieustraszony w swym hultajstwie Skapen — prawdziwy wybawiciel dorosłych dzieci, które nie umieją dać sobie rady z własnymi rodzicami.
Nawet farsowa, najlżejsza z komedii Molière'a wprowadziła do literatury niezapomnianą postać, godną, by stanąć dumnie obok Skąpca, Świętoszka i wielu innych.
- Autor: Molière (Molier)
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Szelmostwa Skapena - Molière (Molier) (czytać książki .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Molière (Molier)
Zaklinam cię tylko, Skapenie, nie wpędź mnie w jakie zatargi ze świetnym trybunałem.
SKAPENEch, co tam, podzielimy się niebezpieczeństwem jak bracia: trzy lata galer mniej czy więcej, cóż to jest dla człowieka z sercem i honorem?
Tak, to rzecz pewna: wobec takiej pogody, ludzie nasi powinni być dziś tutaj. Pewien majtek, który przybywa z Tarentu, zapewnił mnie, że widział, jak moja służba gotowała się wsiadać na statek. Ale widzę, że przyjazd mej córki trafia na bardzo niepomyślne okoliczności, i to, co mi powiadasz o synu, wielce utrudnia spełnienie naszej umowy.
ARGANTNie troszcz się o to, szanowny sąsiedzie i przyjacielu; ręczę, że obalę zaporę i nawet spieszę natychmiast czynić kroki w tej sprawie.
GERONTNa honor, mości Argancie, chcesz, abym ci powiedział, co myślę? Otóż wychowanie dzieci jest to rzecz, którą się trzeba zajmować bardzo serio.
ARGANTBez wątpienia. Do czego się to odnosi?
GERONTDo tego, że wybryki młodych ludzi płyną najczęściej z tego, że ojcowie nie umieli ich chować jak należy.
ARGANTI to się trafia. Ale co chcesz przez to powiedzieć?
GERONTCo chcę powiedzieć?
ARGANTTak.
GERONTŻe gdybyś był, jak troskliwy ojciec, lepiej trzymał synalka, nie byłby ci pewnie wypłatał takiego figla.
ARGANTPięknie. To niby znaczy, że ty zawsze swojego dobrze trzymałeś?
GERONTZ pewnością; i wcale byłbym nierad, gdyby mi urządził coś podobnego nawet w przybliżeniu.
ARGANTA gdyby ten syn, którego ty, jako troskliwy ojciec, trzymałeś tak dobrze, nabroił jeszcze o wiele gorzej niż mój? No?
GERONTHę?
ARGANTHę?
GERONTCóż to ma znaczyć?
ARGANTTo ma znaczyć, mości Geroncie, że nie trzeba być tak rychliwym w sądzeniu drugich i że kto chce prawić kazania, winien dobrze patrzyć, czy u niego wszystko idzie jak należy.
GERONTNie rozumiem zgoła tej zagadki.
ARGANTŁatwo ci ją będzie wytłumaczyć.
GERONTCzyżbyś słyszał cośkolwiek o mym synu?
ARGANTMożebne.
GERONTCóż zatem?
ARGANTTwój Skapen, rozmawiając o moim strapieniu, napomknął mi tylko coś ogólnikowo; ale możesz od niego albo od kogo innego dowiedzieć się bliższych szczegółów. Co do mnie, idę czym prędzej naradzić się z adwokatem i wymiarkować, jakich sposobów trzeba będzie użyć. Do zobaczenia.
SCENA DRUGA GERONTCo by to mogła być za sprawka? Jeszcze gorsza niż jego syna! Na honor, nie łatwo mi, doprawdy, wyobrazić sobie coś gorszego; uważam, że ożenić się bez pozwolenia ojca jest postępkiem, który przechodzi wszelką imainację4.
SCENA TRZECIAA, jesteś tutaj!
LEANDERAch, ojcze, jakże się cieszę, widząc cię z powrotem!
GERONTPowoli. Pomówmy nieco o rzeczach serio.
LEANDERPozwól, niech cię uściskam i...
GERONTPowoli, mówię.
LEANDERJak to, ojcze! Nie pozwalasz mi wyrazić uściskiem mej najszczerszej radości?
GERONTNie. Mamy wprzódy pewną rzecz do wyjaśnienia.
LEANDERCóż takiego?
GERONTStań no tu, abym cię dobrze widział.
LEANDERJak to, ojcze!
GERONTPopatrz mi prosto w oczy.
LEANDERI cóż?
GERONTPowiedz no mi, co się tu działo?
LEANDERCo się działo?
GERONTTak. Coś tu robił w czasie mej nieobecności?
LEANDERCóż miałem robić, ojcze?
GERONTNie pytam o to, co miałeś robić, ale coś robił.
LEANDERJa? Nic takiego, z czego miałbyś prawo być niezadowolony.
GERONTNic? Doprawdy?
LEANDERNic.
GERONTBardzoś sobie rezolutny!
LEANDERBo pewny swojej niewinności.
GERONTJednak Skapen powiadał mi ładne rzeczy o tobie.
LEANDERSkapen?
GERONTOhoho! Widzę, że mi się czerwienisz.
LEANDERSkapen mówił coś o mnie, ojcze?
GERONTTu nie miejsce po temu, aby załatwiać takie sprawy; pogadamy o tym gdzie indziej. Proszę mi iść do domu; przybędę tam za chwilę. A nicponiu! Jeśli ty hańbą chcesz okryć moją siwą głowę, wyrzekam się ciebie najkrótszą drogą: możesz na zawsze zniknąć z moich oczu.
SCENA CZWARTA LEANDERZdradzić mnie w taki sposób! Łotr, który dla stu powodów powinien pierwszy strzec pilnie mojej tajemnicy, sam spieszy wydać ją przed ojcem! Ha! Przysięgam na niebo, ta zdrada nie ujdzie mu bezkarnie.
SCENA PIĄTAAch, drogi Skapenie, ileż zawdzięczam twoim staraniom! Cóż z ciebie za cudowny człowiek! Co to za szczęście dla mnie, iż niebo cię zesłało ku mojej pomocy!
LEANDERA, a! Jesteś tu! Bardzo się cieszę, że cię spotykam, łotrze spod ciemnej gwiazdy!
SKAPENNajniższy sługa. Zbyt wiele honoru mi pan czyni.
LEANDERCo, drwinki stroisz!... Ja cię nauczę...
SKAPENPanie!
OKTAWLeandrze! Co czynisz!
LEANDERNie, Oktawie, nie wstrzymuj mnie, proszę.
SKAPENOch, panie!
OKTAWPrzez litość!
LEANDERPozwól mi nasycić mą wściekłość.
OKTAWW imię naszej przyjaźni, Leandrze, oszczędź mu życie.
SKAPENPanie, cóżem ja uczynił?
LEANDERCoś uczynił, zdrajco!
OKTAWEch! Z wolna!
LEANDERDobrze, Oktawie, zatem niech sam mi tu wyzna w tej chwili szelmostwo, które mi wypłatał. Tak, łotrze, znam twoją sprawkę: dowiedziałem się o niej przed chwilą! Nie wyobrażałeś sobie pewno, aby ten sekret miał dojść mej świadomości; ale żądam, byś mi tu wyznał wszystko własnymi usty5 albo ta szpada przeszyje na wylot twoje nędzne ciało.
SKAPENOch, panie, pan miałby sumienie?...
LEANDERWięc gadaj.
SKAPENJa panu coś zrobiłem?
LEANDERTak, łotrze; wiesz doskonale, o czym myślę.
SKAPENPrzysięgam, że nie wiem.
LEANDERTy nie wiesz!
OKTAWLeandrze!
SKAPENWięc dobrze, panie, skoro pan chce koniecznie, wyznaję panu, że to ja, wraz z przyjaciółmi, wypiłem tę baryłkę hiszpańskiego wina, które pan dostał w podarku przed kilkoma dniami. Ja również zrobiłem szparę w beczułce i rozlałem wodę naokoło, aby można było mniemać, że samo wyciekło.
LEANDERWięc to ty, obwiesiu, wypiłeś wino! Więc ja za ciebie tak zwymyślałem służącą, pewny, że to ona spłatała mi tę sztuczkę?
SKAPENTak, panie, to ja; pokornie przepraszam.
LEANDERBardzo się cieszę, że się i o tym dowiedziałem. Ale w tej chwili nie o to szelmostwo mi chodzi.
SKAPENTo nie to, panie?
LEANDERNie: to inna sprawa, która dotyczy mnie o wiele bliżej; żądam, byś mi ją wyznał.
SKAPENPanie, nie przypominam sobie, abym jeszcze coś uczynił.
LEANDERNie chcesz gadać?
SKAPENAj!
OKTAWCzekaj!
SKAPENWięc dobrze, panie; prawda, posłał mnie pan kiedyś, przed trzema tygodniami, wieczorem, abym zaniósł zegareczek młodej Cygance, pańskiej ukochanej. Wróciłem do mieszkania z sukniami okrytymi błotem i twarzą pełną krwi i powiedziałem panu, że natknąłem się na złodziei, którzy mnie zbili i odebrali zegarek. To ja, panie, przywłaszczyłem go sobie.
LEANDERTy przywłaszczyłeś sobie zegarek?
SKAPENJa, panie, żeby wiedzieć, która godzina.
LEANDERHo, ho! ładnych się tu rzeczy dowiaduję! Uczciwego mam sługę, doprawdy! Ale to jeszcze nie to, o co pytam.
SKAPENNie to?
LEANDERNie, łotrze bezwstydny, jeszcze coś innego; i masz mi gadać w tej chwili.
SKAPENA, do licha!
LEANDERMów prędko, bo mi spieszno.
SKAPENPanie, to już wszystko.
LEANDERWszystko?
OKTAWAleż...
SKAPENWięc dobrze, jeszcze coś, panie. Przypomina pan sobie tego wilkołaka przed pół rokiem, który panu w nocy wsypał tyle kijów, że pan o mało karku nie skręcił, wpadłszy w ucieczce do piwnicy.
LEANDERNo więc?
SKAPENTo ja, panie, udawałem tego wilkołaka.
LEANDERTo ty, zdrajco, udawałeś wilkołaka?
SKAPENTak, panie; jedynie aby panu napędzić strachu i odebrać ochotę wyciągania mnie na wędrówki nocne, jak to było pańskim zwyczajem.
LEANDERPotrafię ja sobie przypomnieć, w swoim czasie i miejscu, to, czego się tu dowiedziałem. Ale teraz wróćmy do rzeczy: żądam, abyś mi wyznał, coś powiedział ojcu.
SKAPENOjcu?
LEANDERTak, szelmo, ojcu.
SKAPENAleż ja go nie widziałem nawet po powrocie.
LEANDERNie widziałeś?
SKAPENNie, panie.
LEANDERZ pewnością?
SKAPENZ pewnością. Sam ojciec może poświadczyć.
LEANDERJednakże ja wiem o tym właśnie od niego.
SKAPENW takim razie, z przeproszeniem pańskim, nie powiedział prawdy.
SCENA SZÓSTAPanie, przynoszę wiadomość nader bolesną dla pańskiej miłości.
LEANDERJak to?
KARLOCyganie mają zamiar uprowadzić stąd Zerbinetę; sama, ze łzami w oczach, prosiła mnie, abym pospieszył cię uwiadomić, że jeśli do dwóch godzin nie złożysz żądanego okupu, stracisz ją z oczu na zawsze.
LEANDERDwóch godzin!
KARLODwóch godzin.
SCENA SIÓDMAOch, poczciwy Skapenie, błagam, chciej mi dopomóc.
SKAPENA, poczciwy Skapenie! Teraz jestem poczciwym Skapenem, kiedy jestem potrzebny.
LEANDERNo, no, już ci przebaczam wszystko, coś mi tu wyznał, i więcej jeszcze, jeśliś jeszcze coś przeskrobał.
SKAPENNie, nie; niech mi pan nic nie przebacza; niech mi pan wpakuje w sam brzuch tę szpadę. Będę uszczęśliwiony, jeśli mnie pan zabije.
LEANDERNie; błagam cię raczej, ty chciej mi wrócić życie, podając rękę mej miłości.
SKAPENNie, nie: lepiej będzie, jak mnie pan zabije.
LEANDERŻycie twoje jest dla mnie zbyt cenne: zaklinam cię, chciej rozwinąć dla mej sprawy ów cudowny geniusz, dla którego nie ma nic niepodobnego6 na świecie.
SKAPENNie. Niech mnie pan zabije, proszę bardzo.
LEANDERAch, przez litość, nie pamiętaj już dłużej; pomyśl, jak by mi pomóc w tym, o co cię proszę.
OKTAWSkapenie, trzeba coś dla niego uczynić.
SKAPENJakże to możliwe po upokorzeniu, którego doznałem?
LEANDERBłagam cię, wybacz mą porywczość i chciej użyczyć mi swoich talentów.
OKTAWI ja dołączam za nim moje prośby.
SKAPENZbyt mnie ubodła w serce ta zniewaga.
OKTAWZapomnij.
LEANDERSkapenie, chciałbyś mnie opuścić w tak okrutnym położeniu?
SKAPENTaki mi afront wyrządzić, ot, ni stąd ni zowąd!
LEANDERZbłądziłem, wyznaję.
SKAPENWymyślać od łotrów, szelmów, wisielców, infamisów7!
LEANDERŻałuję najserdeczniej.
SKAPENChcieć mnie na wylot przewiercić szpadą!
LEANDERProszę cię o przebaczenie z całego serca. Jeżeli chodzi tylko o to, bym ukląkł przed tobą, oto masz mnie na kolanach, Skapenie; błagam cię jeszcze raz, abyś mnie nie opuścił.
OKTAWNie, na honor, Skapenie, musisz wreszcie ustąpić.
SKAPENMoże pan wstać. Na drugi raz niech pan nie będzie taki porywczy.
LEANDERPrzyrzekasz zająć się mą sprawą?
SKAPENPomyśli się o tym.
LEANDERAle wiesz, że czas nagli.
SKAPENNiech pana o to głowa nie boli. Ile panu trzeba?
LEANDERPięćset talarów.
SKAPENA panu?
OKTAWDwieście pistolów.
SKAPENWydobędę te pieniądze od ojcaszków.
Co się tyczy pańskiego, już mam na niego sposób;
co zaś do pańskiego papy, to, chociaż z niego skończony kutwa, jeszcze mniej będziemy mieli z nim kłopotu; jak panu bowiem wiadomo, Bóg nie obdarzył go zbytnią bystrością dowcipu8; można w poczciwca wmówić co się żywnie podoba. Niech to pana nie obraża: nie ma pomiędzy nim a panem ani cienia podobieństwa; wiadomo panu zresztą, iż nie brak ludzi, którzy twierdzą, że on jest ojcem twoim jedynie w sensie formalnym.
LEANDERHola, mości Skapenie!
SKAPENDobrze, dobrze, któż by przywiązywał znaczenie do takiego głupstwa! Kpisz pan, czy co?
Uwagi (0)