Szelmostwa Skapena - Molière (Molier) (czytać książki .txt) 📖
Jak przekonać ojca-autokratę, żeby zaakceptował małżeństwo zawarte z wielkiej miłości zrodzonej akurat pod jego nieobecność?
W tej trudnej sprawie, jak w wielu podobnie karkołomnych projektach, pomóc może tylko nieustraszony w swym hultajstwie Skapen — prawdziwy wybawiciel dorosłych dzieci, które nie umieją dać sobie rady z własnymi rodzicami.
Nawet farsowa, najlżejsza z komedii Molière'a wprowadziła do literatury niezapomnianą postać, godną, by stanąć dumnie obok Skąpca, Świętoszka i wielu innych.
- Autor: Molière (Molier)
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Szelmostwa Skapena - Molière (Molier) (czytać książki .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Molière (Molier)
Ach, Oktawie, czy to prawda, co Sylwester powiedział przed chwilą Nerynie, że ojciec wraca i chce cię ożenić?
OKTAWTak, piękna Hiacynto; wiadomość ta jest dla mnie okrutnym ciosem. Ale co widzę? Płaczesz? O cóż te łzy? Powiedz, czy mnie podejrzewasz, że mógłbym zawieść twą wiarę? Czy nie jesteś dość pewna mej miłości?
HIACYNTATak, Oktawie, pewna, że mnie kochasz, ale nie jestem pewna, czy zawsze będziesz kochał.
OKTAWOch, czyliż pokochawszy ciebie, można nie kochać na wieki?
HIACYNTASłyszałam, Oktawie, iż wasza płeć podobno kocha mniej trwale niż my, kobiety, i że zapały męskie to ognie, które równie łatwo rozpalają się, jak gasną.
OKTAWAch, droga Hiacynto, w takim razie moje serce nie jest podobne sercu innych; co do mnie, wierzaj, będę cię kochał do grobu.
HIACYNTAChętnie wierzę, iż czujesz, co mówisz i nie wątpię, że słowa twoje są szczere; ale lękam się, iż nadmiar przeszkód może zwalczyć w twym sercu te tkliwe uczucia. Jesteś zależny od ojca, który cię pragnie ożenić z inną; otóż gdyby to miało nastąpić, przypłaciłabym niechybną śmiercią ten zawód.
OKTAWNie, piękna Hiacynto, nawet ojciec nie zdolny jest mnie zmusić, abym ci miał złamać wiarę; gotów jestem raczej rzucić kraj rodzinny, choćby dziś jeszcze, jeśli tak wypadnie, niż opuścić ciebie, najdroższa. Nie widziałem nigdy w życiu tej, którą mi przeznaczają za żonę, a już przejęty jestem dla niej najżywszym wstrętem i, nie będąc okrutny z natury, pragnąłbym, aby morze usunęło ją z mej drogi na zawsze. Nie płacz przeto, błagam, luba Hiacynto; łzy twoje zabijają mnie; kiedy na nie patrzę, mam uczucie, jakby mi kto żelazo wbijał w serce.
HIACYNTASkoro każesz, chętnie osuszę łzy i ze spokojem będę oczekiwała, co niebu spodoba się postanowić o mym losie.
OKTAWNiebo z pewnością będzie nam przychylne.
HIACYNTAWszystko, o co się doń modlę, to abyś ty mi został wierny.
OKTAWTego możesz być pewna.
HIACYNTAZatem i szczęście moje pewne.
SKAPENNie taka głupia ta mała i wcale niebrzydka.
OKTAWOto człowiek, który, gdyby zechciał, mógłby nam być niezmiernie pomocnym.
SKAPENPrzysiągłem sobie wprawdzie nie mieszać się do spraw tego świata, jednak, jeśli mnie bardzo poprosicie oboje, może...
OKTAWAch, jeśli tylko chodzi o prośby, to zaklinam cię z całego serca, byś zechciał ująć ster naszej łodzi.
SKAPENA piękna pani nic mi nie powie?
HIACYNTAI ja również błagam pana, na wszystko co mu najdroższe, byś raczył użyczyć naszej miłości swego poparcia.
SKAPENTrzeba się dać wzruszyć i mieć ludzkie serce. Dobrze więc, pomyślę.
OKTAWWierz mi, że...
SKAPENSza!
Proszę teraz udać się do siebie i być najlepszej myśli.
SCENA CZWARTAA pan niech się pan przygotuje, aby w spotkaniu z ojcem okazać całą stanowczość.
OKTAWWyznam ci, że to spotkanie przyprawia mnie już zawczasu o drżenie; jestem z natury nieśmiały i nie wiem, czy będę się umiał przezwyciężyć.
SKAPENTrzeba wszelako stawić się ostro przy pierwszym natarciu, aby przypadkiem, widząc pańską lękliwość, nie zechciał cię prowadzić na pasku jak dziecko. Najlepiej niech się pan stara ćwiczeniem wyrobić w sobie nieco śmiałości; dobrze byłoby z góry ułożyć cięte repliki na wszystko.
OKTAWPostaram się zrobić, co będzie w mej mocy.
SKAPENNo, przepróbujmy trochę, żeby się pan oswoił. Przepowiemy sobie rolę; pokaże się, czy dobrze idzie. Dalej, mina gęsta, głowa do góry, wzrok śmiały.
OKTAWCzy dobrze?
SKAPENJeszcze trochę.
OKTAWTak.
SKAPENDobrze. Wyobraź pan sobie teraz, że ja jestem pańskim ojcem, świeżo z podróży i odpowiadaj mi ostro, jakby jemu samemu. „Jak to! obwiesiu, łotrze, gałganie, synu niegodny takiego jak ja ojca! Śmiesz pokazywać mi się na oczy po wszystkich hultajstwach, po zuchwałej sztuczce, którąś spłatał w mej nieobecności? To jest nagroda za moje starania, błaźnie? To nagroda za moje starania? To posłuszeństwo? To szacunek, któryś mi powinien? (No, śmiało!) Ty śmiesz, hultaju jeden, wiązać się bez pozwolenia ojca, zawierać tajemne małżeństwa! Odpowiadaj, nicponiu, odpowiadaj! Posłuchajmyż, jak ty się będziesz tłumaczył!...” Ech! cóż u diabła, czegóż pan sterczysz jak tuman jaki?
OKTAWBo mam uczucie, że słyszę ojca.
SKAPENNo, więc cóż; właśnie dlatego nie trzeba stać jak trusia.
OKTAWSpróbuję wzbudzić w sobie więcej odwagi i będę odpowiadał w najostrzejszym tonie.
SKAPENZ pewnością?
OKTAWZ pewnością.
SYLWESTEROto właśnie ojciec.
OKTAWNieba, jestem zgubiony!
SCENA PIĄTAHola, panie Oktawie! Panie Oktawie! Drapnął. Cóż za niezdara, doprawdy! Nie dajmyż czekać staruszkowi.
SYLWESTERCo ja mu powiem?
SKAPENPozwól mnie mówić, tylko przyświadczaj.
SCENA SZÓSTASłyszał kto kiedy o podobnym wybryku?
SKAPENJuż się dowiedział o całej sprawce; widać mocno mu zajechała w głowę, kiedy głośno mówi o niej sam do siebie.
ARGANTTo doprawdy nadto zuchwalstwa!
SKAPENPosłuchajmyż, co on tam mamrocze.
ARGANTBardzom ciekaw, co oni mi powiedzą o tym pięknym małżeństwie.
SKAPENPomyśleliśmy o tym.
ARGANTCzy spróbują przeczyć w żywe oczy?
SKAPENNie: ani nam w głowie.
ARGANTCzy też zaczną się usprawiedliwiać?
SKAPENTo prędzej.
ARGANTCzy będą mnie tumanić jakimiś baśniami?
SKAPENByć może.
ARGANTWszystkie cygaństwa na nic się nie zdadzą.
SKAPENZobaczymy.
ARGANTMnie oczu nie zamydlą.
SKAPENNie zarzekajmy się zbytnio.
ARGANTZnajdę dla mego obwiesia bezpieczne schronienie.
SKAPENJuż my się o to postaramy.
ARGANTA hultaja Sylwestra kijami zatłukę.
SYLWESTERByłbym bardzo zdziwiony, gdyby o mnie zapomniał.
ARGANTOho! Jesteś, troskliwy opiekunie rodziny, stateczny kierowniku młodzieży!
SKAPENPanie, cieszę się, że pana widzę z powrotem.
ARGANTJak się masz, Skapenie.
Doprawdy, ładnieś się wywiązał z moich rozkazów! Widzę, że syn bardzo przyzwoicie prowadził się w mej nieobecności!
SKAPENWraca pan w dobrym zdrowiu, jak widzę.
ARGANTDosyć dobrym.
Ty nic nie mówisz, łotrze! Nic nie mówisz?
SKAPENPodróż pan miał szczęśliwą?
ARGANTOwszem, bardzo. Pozwólże mi się wyzłościć!
SKAPENPan chce się złościć?
ARGANTTak, chcę.
SKAPENAj! Na kogóż to, panie?
ARGANTNa tego łajdaka.
SKAPENDlaczego?
ARGANTNie słyszałeś, co tu się stało w czasie mej nieobecności?
SKAPENTak, słyszałem o jakiejś drobnostce.
ARGANTJak to! O jakiejś drobnostce! Postępek tego rodzaju!
SKAPENPoniekąd ma pan słuszność.
ARGANTZuchwalstwo tak niesłychane!
SKAPENTo prawda.
ARGANTŻeby syn ośmielił się żenić bez pozwolenia ojca!
SKAPENTak, można by temu wiele zarzucić. Ale ja byłbym zdania, aby pan nie robił z tą historią hałasu.
ARGANTA ja jestem innego zdania i chcę robić tyle hałasu, ile się zmieści. Jak to! Nie uważasz, że mam wszelkie prawo wściekać się o takie hultajstwo?
SKAPENOwszem. I ja zirytowałem się zrazu, skorom się o tym dowiedział i przejąłem się pańską sprawą tak dalece, że poszedłem wyburczeć pańskiego syna. Niech się go pan spyta, jaki mu paternoster wsypałem i jak mu zmyłem głowę za ten brak uszanowania dla ojca, którego ślady stóp powinien by całować. Sam pan by mu lepiej nie wypalił tego wszystkiego. Ale cóż! Musiałem wreszcie wejść w jego położenie i po namyśle doszedłem do przekonania, że, w gruncie, nie zawinił tyle, ile by można przypuszczać.
ARGANTCo ty mi pleciesz? Nie zawinił tyle, żeniąc się tak, prosto z mostu, z jakąś przybłędą?
SKAPENCóż pan chce? Los go do tego zmusił.
ARGANTAha! Dobra racja. Można zatem dopuszczać się największych zbrodni; oszukiwać, kraść, mordować i powiedzieć na swą wymówkę, że los do tego zmusił.
SKAPENMój Boże! Pan bierze moje słowa zbyt filozoficznie. Ja chciałem powiedzieć, że się nieszczęśliwie zaplątał w całą sprawę.
ARGANTA po cóż się zaplątał?
SKAPENSkądże chcieć, aby był tak roztropny jak pan? Młodzi są młodzi, nie mają tyle statku, aby zawsze robić same rozumne rzeczy: przykładem nasz Leander, który, mimo wszystkich moich nauk, przestróg, nabroił gorszych jeszcze historii. Chciałbym bardzo wiedzieć, czy pan sam nie byłeś młody i czy za dobrych latek nie robiłeś szaleństw jak inni. Słyszałem nawet coś nie coś, że pan się niegdyś tęgo kręciłeś koło spódniczek; żeś się ponoś kumał z najładniejszymi kobietkami swego czasu i że gdyś na którą zagiął parol, toś nie popuścił, pókiś swego nie dopiął.
ARGANTTo wszystko prawda, nie przeczę; ale zawszem się trzymał w granicach miłostek i nigdy bym się nie posunął do tego co on.
SKAPENCóż zatem miał zrobić według pana? Widzi młodą osobę, która nań mile spogląda (bo to już ma po panu, że żadna kobieta koło niego spokojnie nie przejdzie); podoba mu się, odwiedza ją, prawi czułości, wzdycha, durzy się. Ona ulega jego namowom, chłopak korzysta jak może. I oto raz przyłapują go rodzice na takim czułym gruchaniu i przemocą wprost zniewalają do małżeństwa.
SYLWESTERA to szczwany cygan!
SKAPENMiał się pozwolić zabić wedle pana? Z dwojga złego lepiej być jeszcze żonatym niż trupem.
ARGANTNic mi nie mówiono, że sprawa miała się w ten sposób.
SKAPENNiechże pan jego spyta: nie powie ani na włos inaczej.
ARGANTWięc przemocą go ożeniono?
SYLWESTERTak, panie.
SKAPENPrzecież bym nie kłamał.
ARGANTPowinien był zatem natychmiast iść zaprotestować przeciw gwałtowi u najbliższego rejenta.
SKAPENOtóż tego nie chciał uczynić.
ARGANTTo by mi ułatwiło w znacznej mierze zerwanie małżeństwa.
SKAPENZerwanie małżeństwa?
ARGANTTak.
SKAPENAleż pan go nie zerwie.
ARGANTJa nie zerwę?
SKAPENNie.
ARGANTJak to! Czy nie starczą do tego prawa ojcowskie i przemoc, której dopuszczono się na synu?
SKAPENOn się na to nigdy nie zgodzi.
ARGANTOn się nie zgodzi?
SKAPENNie.
ARGANTMój syn?
SKAPENPański syn. Chcesz pan, aby tym samym przyznał, że był zdolny dać się przestraszyć i że go zniewolono siłą? Nigdy na to nie przystanie; to by znaczyło przedstawić się w najgorszym świetle i okazać się niegodnym takiego ojca jak pan.
ARGANTDrwię sobie z tego.
SKAPENMusi, po prostu dla swego i pańskiego honoru, powiadać wszystkim, że zaślubił ją dobrowolnie.
ARGANTA ja chcę, dla mego i jego honoru, aby powiadał wprost przeciwnie.
SKAPENNie; jestem pewny, że tego nie uczyni.
ARGANTPotrafię go zmusić.
SKAPENNie zrobi tego, powiadam panu.
ARGANTZrobi albo go wydziedziczę.
SKAPENPan?
ARGANTJa.
SKAPENBagatela!
ARGANTJak to: bagatela?
SKAPENNie wydziedziczy pan.
ARGANTNie wydziedziczę?
SKAPENNie.
ARGANTNie?
SKAPENNie.
ARGANTEjże! A to doskonałe! Ja nie wydziedziczę syna?
SKAPENNie, powiadam.
ARGANTKtóż mi zabroni?
SKAPENPan sam.
ARGANTJa?
SKAPENTak. Nie będzie pan miał serca.
ARGANTBędę.
SKAPENŻartuje pan.
ARGANTNie żartuję.
SKAPENCzułość ojcowska zrobi swoje.
ARGANTNic nie zrobi.
SKAPENZrobi, zrobi.
ARGANTMówię ci, że tak się stanie.
SKAPENFraszki!
ARGANTNie trzeba mówić: fraszki.
SKAPENMój Boże; ja pana znam; pan jest dobry z natury.
ARGANTWcale nie jestem dobry, umiem być zły, jak zechcę. Skończmy tę gawędę, która żółć mi tylko wzburza.
Ruszaj stąd, obwiesiu; biegaj szukać tego hultaja. Ja tymczasem pójdę do Geronta, aby mu opowiedzieć swoje zgryzoty.
SKAPENPanie, jeśli mogę być panu w czymkolwiek użyteczny, niech pan tylko raczy rozkazać.
ARGANTDziękuję.
Ach, czemuż on jest mym jedynym synem! Czemuż nie ma tu w tej chwili córki, którą niebo mi wydarło! Zaraz bym go wydziedziczył na jej korzyść.
SCENA SIÓDMAPrzyznaję, że z ciebie wielki człowiek i że sprawa przybrała nieco szczęśliwszy obrót. Ale teraz zdałoby się pomyśleć o drugiej stronie medalu: trzeba na gwałt pieniędzy; i tak wierzyciele depcą nam po piętach.
SKAPENNie troszcz się o to: wszystko już obmyślone. Szukam jedynie w głowie człowieka, któremu
Uwagi (0)