Słowa cienkie i grube - Tadeusz Boy-Żeleński (darmowa biblioteka online .TXT) 📖

91. Koriolan — tragedia Wiliama Szekspira. [przypis edytorski]

92. Kean. Geniusz i Szaleństwo — dramat Aleksandra Dumasa (ojca), oparty na wydarzeniach z życia brytyjskiego aktora Edmunda Keana (1787–1833). [przypis edytorski]

93. Ibsen, Henrik (1828–1906) — norweski dramatopisarz, reżyser, dyrektor teatru, autor m.in. dramatów Dzika kaczka, Nora czyli dom lalki, Peer Gynt. [przypis edytorski]

94. Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski dramatopisarz, eseista, pisał po francusku. Odznaczony literacką Nagrodą Nobla. [przypis edytorski]

95. Curel de, François (1854–1928) — fr. dramatopisarz. [przypis edytorski]

96. Strindberg, August (1849–1912) — szwedzki dramatopisarz, powieściopisarz, malarz. [przypis edytorski]

97. Hauptmann, Gerhart (1862–1946) — niem. pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1912 roku. [przypis edytorski]

98. Urbański, Aureli (1844–1901) — poeta, dramaturg. [przypis edytorski]

99. Heijermans, Herman (1964–1924) — holenderski dramatopisarz. [przypis edytorski]

100. Bjørnson, Bjørnstjerne (1832–1910) — norweski pisarz, autor powieści, dramatów, wyróżniony literacką nagrodą Nobla w 1903 r. [przypis edytorski]

101. D’Annunzio, Gabriele (1863–1938) — wł. dramaturg. [przypis edytorski]

102. Albert wójt krakowski — utwór Stanisława Gabriela Kozłowskiego (1860–1922). [przypis edytorski]

103. Labiche, Eugène (1815–1888) — fr. komediopisarz. [przypis edytorski]

104. Rittner, Tadeusz (1873–1921) — autor dramatów i powieści. [przypis edytorski]

105. Jaksa-Ronikier, Bogdan (1873–1956) — polski pisarz. [przypis edytorski]

106. Kamiński, Kazimierz (1865–1928) — aktor, reżyser. [przypis edytorski]

107. Solski, Ludwik, właśc. Sosnowski, Ludwik Napoleon Karol (1855–1954) — aktor, reżyser, dyrektor teatralny. [przypis edytorski]

108. Mrozowska, Jadwiga (1880–1966) — aktorka, śpiewaczka. [przypis edytorski]

109. Kłosy — warszawski tygodnik ilustrowany, którego głównymi tematami były literatura, sztuka i nauka. Wydawany w latach 1865–1890. [przypis edytorski]

110. Andriolli, Michał Elwiro (1836–1893) — rysownik, ilustrator; uczestnik powstania styczniowego. [przypis edytorski]

111. Pillati, Henryk (1832–1894) — polski malarz, rysownik, karykaturzysta. [przypis edytorski]

112. Kostrzewski, Franciszek (1826–1911) — malarz, ilustrator. [przypis edytorski]

113. Pług, Adam, właśc. Pietkiewicz, Antoni (1823–1903) — pisarz, tłumacz, dziennikarz. Był redaktorem naczelnym tygodnika „Kłosy” w latach 1875–1890. [przypis edytorski]

114. Chrzanowski, Ignacy (1866–1940) — historyk literatury polskiej, profesor UJ. [przypis edytorski]

115. Deotyma — pseudonim literacki Jadwigi Łuszczewskiej (1834–1908). [przypis edytorski]

116. Relacja ta, jak się okazało, niezupełnie ścisła, wywołała szereg sprostowań, które przytaczamy tutaj w kolejnym porządku — tu w tekst felietonu wstawiamy obszerny fragment, który w tekście źródłowym był podany w przypisie i który kończy się na słowach „doprawdy byłoby przeczuleniem dopatrywać się w nich jakiejś ujmy dla osób skądinąd czcigodnych i otoczonych powszechnym szacunkiem” (miejsce to również oznaczono przypisem). Red. WL. [przypis edytorski]

117. Szkoła Główna Warszawska — szkoła wyższa działająca w latach 1862–1869, miała 4 wydziały: prawa i administracji, filologiczno-historyczny, matematyczno-fizyczny i lekarski. Utworzona w budynku po zamkniętym w 1831 r. Uniwersytecie Warszawskim, zamknięta po powstaniu styczniowym. [przypis edytorski]

118. Pietkiewicz, Zenon (1862–1932) — literat, publicysta, tłumacz. [przypis edytorski]

119. doprawdy byłoby przeczuleniem dopatrywać się w nich jakiejś ujmy dla osób skądinąd czcigodnych i otoczonych powszechnym szacunkiem — w tym miejscu kończy się treść podana w wydaniu źródłowym jako przypis. [przypis edytorski]

120. Hodi, właśc. Józef Tokarzewicz (1841–1919) — publicysta, krytyk literacki. [przypis edytorski]

121. Olizarowski, Tomasz August (1811–1879) — dramatopisarz; uczestnik powstania listopadowego. [przypis edytorski]

122. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Ossolineum — fundacja założona we Lwowie w 1817 roku przez Józefa Maksymiliana Ossolińskiego (1748–1826), pisarza, działacza kulturalnego. Prowadziła jedną z największych polskich bibliotek, wydawnictwo i muzeum. Po drugiej wojnie światowej zbiory przeniesiono do Wrocławia. [przypis edytorski]

123. Pan Damazy — komedia Józefa Blizińskiego (1827–1893). [przypis edytorski]

124. Hoffmanowa, Antonina (1842–1897) — aktorka teatralna. [przypis edytorski]

125. zakład w Studzieńcu — zakład poprawczy dla chłopców w Studzieńcu pod Żyrardowem, założony w 1876 r. i funkcjonujący nadal w XXI w.; w 1929 r. w zakładzie wybuchł skandal, kierownictwo usłyszało oskarżenia o złe zarządzanie, nadużycia i malwersacje finansowe, placówka przeszła pod zarząd Ministerstwa Sprawiedliwości i została zreorganizowana. [przypis edytorski]

126. Rossi, Ernesto (1827–1896) — wł. aktor, występował w Warszawie w 1877 i 1878 r. [przypis edytorski]

127. Wielki człowiek do małych interesów — komedia Aleksandra Fredry. [przypis edytorski]

128. wyróść — dziś: wyrosnąć. [przypis edytorski]

129. Świętochowski, Aleksander (1849–1938) — pisarz, publicysta, działacz społeczny. [przypis edytorski]

130. Trapszo, Anastazy Franciszek (1832–1898) — aktor, reżyser, dyrektor teatralny. [przypis edytorski]

131. Qu’il est beau (fr.) — jakie to piękne (lub: jaki on jest piękny). [przypis edytorski]

132. Sacher-Masoch von, Leopold (1836–1895) — austriacki pisarz, dramaturg. [przypis edytorski]

133. Lessing, Gotthold Ephraim (1729–1781) — niemiecki pisarz, krytyk literacki, dramaturg. [przypis edytorski]

134. Nie wspominam mego „świętopierza”, bo to wypadło opłakanie — patrz: Boy, Pijane dziecko we mgle. [przypis autorski]

135. Soulié, Frédéric (1800–1847) — fr. pisarz, dramaturg. [przypis edytorski]

136. Pérès, Jean-Baptiste (1752–1840) — fr. fizyk, prawnik, bibliotekarz. [przypis edytorski]

137. władnący — dziś: władający. [przypis edytorski]

138. Ostaszewski, Adam (1860–1934) — naukowiec, wynalazca, konstruktor lotniczy, pisarz i tłumacz, doktor prawa i filozofii; autor kilku bardzo kontrowersyjnych teorii. [przypis edytorski]

139. Dupuis, Charles-François (1742–1809) — fr. uczony i polityk. [przypis edytorski]

140. Niemojewski, Andrzej (1864–1921) — poeta, pisarz, religioznawca. [przypis edytorski]

141. fakta — dziś: fakty. [przypis edytorski]

142. Strauß, David Friedrich (1808–1874) — niem. teolog i filozof. [przypis edytorski]

143. przejście Berezyny — bitwa nad Berezyną (dziś na terytorium Białorusi) 25–29 listopada 1812, w czasie marszu Napoleona na Rosję. [przypis edytorski]

144. Lenartowicz, Teofil (1822–1893) — poeta, etnograf. [przypis edytorski]

145. Biegeleisen, Henryk (1855–1934) — etnograf, historyk literatury polskiej. [przypis edytorski]

146. Spasowicz, Włodzimierz (1829–1906) — krytyk literacki, publicysta, prawnik. [przypis edytorski]

147. Czajkowski, Antoni (1816–1873) — poeta, prawnik, wykładowca prawa na Uniwersytecie Petersburskim; autor m.in. rozprawy O prawach kobiet. [przypis edytorski]

148. Paweł Popiel (1807–1892) — konserwatywny polityk, publicysta. [przypis edytorski]

149. Janiszewski, Jan Chryzostom (1818–1891) — duchowny katolicki, polityk. [przypis edytorski]

150. K(laczko) — Julian Klaczko (1825–1906); krytyk literacki, publicysta, eseista. [przypis edytorski]

151. księdzowie — dziś popr.: księża. [przypis edytorski]

152. ad maiorem Dei gloriam (łac.) — na większą chwałę Bożą. [przypis edytorski]

153. Cieszkowski, August (1814–1894) — działacz społeczny, filozof mesjanizmu polskiego. [przypis edytorski]

154. Anczyc, Władysław Ludwik (1823–1883) — poeta, wydawca, tłumacz. [przypis edytorski]

155. Vade retro, satanae! (łac.) — idź precz, szatanie! [przypis edytorski]

156. Zakład Witrażów S.G. Żeleński — pracownia założona w 1902 r. przez Stanisława Gabriela Żeleńskiego (1873–1914), brata autora. Po jego śmierci zakład prowadziła jego żona Izabela, a potem syn Adam. W XXI w. firma działa nadal, a obok pracowni znajduje się muzeum witrażu. [przypis edytorski]

157. Junkers — tu: samolot niemieckiej firmy założonej przez inżyniera Hugona Junkersa (1859–1935). [przypis edytorski]

158. Fokker — samolot z wytwórni lotniczej założonej przez Holendra Antona Fokkera (1890–1939). [przypis edytorski]

159. aparat — tu: maszyna, tj. samolot. [przypis edytorski]

160. Bokanowski, Maurice (1879–1928) — fr. polityk pochodzenia polskiego, minister ekonomii i finansów. [przypis edytorski]

161. fabryka lubelska — Zakłady Mechaniczne E. Plage i T. Laśkiewicz, w latach 1921–1935 produkowały samoloty Lublin. W 1936 roku znacjonalizowane i przekształcone w Lubelską Wytwórnię Samolotów, która działała do 1939 roku. [przypis edytorski]

162. Szymanowska, Zofia herbu Młodzian (1826–1870) — przyrodnia siostra Celiny Szymanowskiej, żona Teofila Lenartowicza. [przypis edytorski]

163. Przed kilku miesiącami ogłosiłem relację o pamiętniku Zofii Szymanowskiej, a raczej o jego fragmencie urywającym się w najciekawszym miejscu, tam gdzie zaczynają się wspomnienia o Adamie Mickiewiczu — Boy-Żeleński, Brązownicy. [przypis autorski]

164. Wołyński, Artur (1844–1893) — historyk, działacz polonijny. [przypis edytorski]

165. Mickiewicz, Władysław (1838–1926) — syn Adama Mickiewicza i Celiny Szymanowskiej, działacz polonijny na emigracji. [przypis edytorski]

166. Wiadomości Literackie — tygodnik kulturalno-literacki, wydawany w Warszawie w latach 1924–1939. [przypis edytorski]

167. Głos Prawdy — czasopismo społeczno-polityczne. [przypis edytorski]

168. Biegeleisen, Henryk (1855–1934) — etnograf, historyk literatury polskiej. [przypis edytorski]

169. Estreicher, Karol (1827–1908) — historyk literatury, biograf, dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej. [przypis edytorski]

170. Karlsbad — niem. nazwa Karlowych Warów, uzdrowiska w zach. Czechach. [przypis edytorski]

171. Kallenbach, Józef (1861–1929) — historyk literatury polskiej. [przypis edytorski]

172. Kuntze, Edward (1880–1950) — historyk, bibliotekarz. [przypis edytorski]

173. Estreicher, Stanisław (1869–1939) — historyk prawa, rektor UJ; aresztowany w niemieckiej akcji wymierzonej przeciw profesorom uniwersyteckim, Sonderaktion Krakau, zmarł w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen. [przypis edytorski]

174. Czas — dziennik wydawany najpierw w Krakowie w latach 1848–1934, potem przeniesiony do Warszawy, gdzie działał do roku 1939. [przypis edytorski]

175. Przecież ja coś miałem z „Czasem”, przypomniałem sobie mętnie... Prawda, proces karny — proces o naruszenie prawa autorskiego, Boy kontra Beaupré. [przypis edytorski]

176. Beaupré, Antoni (1863–1937) — dziennikarz, redaktor naczelny krakowskiego ”Czasu”. [przypis edytorski]

177. Birkenmajer — prawdopodobnie Ludwik Birkenmajer (1855–1929), historyk nauki, astronom, profesor UJ; lub jego syn Aleksander Birkenmajer (1890–1967), bibliotekoznawca, historyk nauk ścisłych, profesor UJ i UW. [przypis edytorski]

178. Bar, Adam (1895–1955) — historyk literatury polskiej, bibliograf. [przypis edytorski]

179. w artykuliku moim W odlewarni brązu — Brązownicy. [przypis autorski]

180. Bouteron, Marcel (1877–1962) — fr. bibliotekarz i historyk literatury. [przypis edytorski]

181. Hańska, Ewelina (1801–1882) — polska arystokratka, siostra pisarza Henryka Rzewuskiego, długoletnia miłość, a w końcu żona Honoré de Balzaka. [przypis edytorski]

182. l’éléphant et ses amours (fr.: słoń i jego życie miłosne) — fragment popularneg na początku XX w. dowcipu, w którym charakterystyczne cechy różnych narodowości ujawniają się w rozprawach naukowych na temat olbrzymiego zwierzęcia. Według tej anegdoty, praca angielska traktowała o polowaniu na słonie, amerykańska nosiła tytuł Elephant and how to make it bigger and better, niemiecka dotyczyła miejsca słonia w systemach filozoficznych, francuska opisywała życie płciowe słoni, natomiast polska rozprawa była zatytułowana Słoń a sprawa polska. [przypis edytorski]

183. Choses vues (fr.: Rzeczy widziane) — książka, w której Hugo opisuje swoją wizytę u umierającego Balzaka, krytykując nieobecność przy boku konającego jego żony, pani Hańskiej. [przypis edytorski]

184. Ewa — tu: Ewelina Hańska. [przypis edytorski]

185. paszkwilem trącące karty Oktawa Mirbeau — fr. pisarz Octave Mirbeau (1848–1917) w swojej książce La 628-E8, w części pt. La Mort de Balzac opisuje ostatnie godziny życia Balzaka, jego agonię i samotność, podczas gdy w pokoju obok jego żona, pani Hańska, spędzała czas na przyjemnościach w towarzystwie swego kochanka, malarza Jeana Gigoux (1806–1894). [przypis edytorski]

186. malakitowy — dziś: malachitowy. [przypis edytorski]

187. Revue des deux mondes (fr.: Przegląd dwóch światów) — fr. periodyk społeczno-literacki, powstał w 1829 r., w XXI w. ukazuje się nadal. Artykuł Apologie de Madame Hanska wydrukowano w numerze z 15 grudnia 1924 r. [przypis edytorski]

188. La véritable image de madame Hańska (fr.) — prawdziwy obraz pani Hańskiej. [przypis edytorski]

189. pani de Sévigné , właśc. Marie de Rabutin-Chantal, markiza de Sévigné (1626–1696) — autorka słynnych listów pisanych do córki, cenionych jako obraz obyczajów epoki. [przypis edytorski]

190. Rotszyldowie, właśc. Rothschildowie — rodzina niemieckich Żydów, zajmująca się bankowością i finansami, jedna z najbogatszych rodzin na świecie. [przypis edytorski]

191. stara Rotszyldowa — Guttle Schnapper (ok. 1753–1849), żona Mayera Amschela Rothschilda (1744–1812) i matka dziesięciorga dzieci. [przypis edytorski]

192. twój ojciec — pierwszy mąż Eweliny Hańskiej, Wacław Hański (1782–1841). [przypis edytorski]

193. są tam same piaski, na których się nic nie rodzi, byłoby wspaniałe wyhodować tam Żydów — Żydzi w Europie tradycyjnie unikali zawodów związanych z uprawą