Rozmyślania - Marek Aureliusz (książki naukowe online za darmo TXT) 📖
Krótki opis książki:
Ważna i nietypowa książka w kulturze europejskiej. Napisana przez Rzymianina – po grecku. Powstała w II wieku naszej ery, pozostawała bez odzewu aż do X wieku, kiedy zaczęto ją cytować w Bizancjum, w Europie Zachodniej stała się znana dopiero po publikacji łacińskiego tłumaczenia w połowie XVI wieku. Pisana w pogranicznej twierdzy oraz w obozach wojskowych w trakcie kampanii przeciwko barbarzyńcom, niemalże nie zawiera odniesień do wojny i armii. Stworzona przez władcę imperium liczącego dziesiątki milionów mieszkańców, dowódcę doskonale zorganizowanej armii, stanowi ciąg luźnych zapisków, bez planu porządkującego koncepcyjnie całość. Napisana przez cesarza i filozofa, cechuje się prostym, szczerym językiem, bez wywyższania się z pozycji monarchy lub mędrca.
Rozmyślania, w większości greckich rękopisów znane pod tytułem Do siebie samego, to zapis prywatnych, adresowanych do samego siebie przemyśleń na temat życia i śmierci, ludzkich ograniczeń i niedoskonałości, błahości codziennych kłopotów wzbudzających w nas zbyt duże emocje. Źródło inspiracji i swoisty przewodnik samodoskonalenia i stosowania właściwej perspektywy, by żyć szczęśliwie i z pożytkiem dla innych.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Marek Aureliusz
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Rozmyślania - Marek Aureliusz (książki naukowe online za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Marek Aureliusz
z Efezu (ok. 540–ok. 480 p.n.e.) — filozof grecki, w przeciwieństwie do trwałego i niezmiennego bytu eleatów [gr. szkoła filozoficzna działająca w Elei] uważał świat za tok nieustannej zmiany. Stąd zdanie jego: „dwa razy nie wstąpisz do tej samej rzeki”. [przypis tłumacza]
48. dostał puchliny wodnej i gnojem okryty... — ciepło gnoju miało wedle lekarzy starożytności wysuszać wodę w ciele. [przypis tłumacza]
49. Demokryt z Abdery (ok. 460–ok. 370 p.n.e.) — filozof grecki, jako pierwszy wprowadził hipotezę istnienia atomów. [przypis edytorski]
50. Demokryta zjadły wszy — Epiktet porównywał ludzi ze zwierzętami, pochlebców, donosicieli, zdrajców zwał wężami, robakami, wszami. [przypis tłumacza]
51. jak mówi Sokrates — Platon, Timajos, 61. [przypis tłumacza]
52. Falaris (ok. 570–554 p.n.e.) — osławiony tyran z Akragas na Sycylii. [przypis tłumacza]
53. Neron, Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus (37–68) — znany cesarz rzymski [przedstawiany jako uosobienie tyrana; red. WL]. [przypis tłumacza]
54. O miłe miasto Kekropsa! — Kekrops: założyciel Aten. Słowa wyjęte z komedii Arystofanesa (?). [przypis tłumacza]
55. miasto Zeusa — cały świat. [przypis tłumacza]
56. Nie zajmuj się naraz wielu sprawami (...) jeżeli chcesz zachować pogodę ducha — fragment z Demokryta. [przypis tłumacza]
57. ten filozofuje, chociaż nie ma tuniki — mowa o cynikach. [przypis tłumacza]
58. Wespazjan, właśc. Titus Flavius Vespasianus (9–79 n.e.) — cesarz rzymski, założyciel dynastii Flawiuszów, reformator państwowości rzymskiej; rozbudowywał Rzym, umocnił granice państwa. [przypis edytorski]
59. Trajan, właśc. Marcus Ulpius Traianus (58–117) — cesarz rzymski od r. 98; prowadził politykę podbojów, utworzył nowe prowincje: Dację (ob. Rumunia), Arabię, Armenię, Mezopotamię i Asyrię. [przypis edytorski]
60. Camillus, [właśc. Marcus Furius Camillus (ok. 446–365 p.n.e.)] — ocalił Rzym od Galów. [Kamillus odznaczył się jako wybitny żołnierz i wódz, pięciokrotnie otrzymywał nadzwyczajną władzę dyktatora; kiedy w 387 p.n.e. Rzym został zdobyty i złupiony przez Brennusa, wodza celtyckich Senonów, a ludność cywilna schroniła się na Kapitolu, odciecz Kamillusa wyzwoliła miasto; red. WL] [przypis tłumacza]
61. Caeso Fabius, [właśc. Caeso Fabius Vibulanus (V w. p.n.e.)] — dowódca 300 Fabiuszów, bohaterów z wojny przeciwko Wejom. [Weje: etruskie miasto-państwo ok. 20 km na płn. od Rzymu, wg tradycji walczyło z nim od czasów legendarnych; wg Liwiusza w 479 p.n.e. senat przyjął propozycję konsula Cezona Fabiusza Wibulanusa, by jego ród sam ponosił ciężar wojny z Wejami, po czym w bitwie nad rzeką Kremerą zginęło wszystkich 306 Fabiuszów, prócz jednego chłopca; red WL] [przypis tłumacza]
62. Volesus [a. Volesus Valerius] — dowódca sabiński, współczesny Tatiusowi. [Wolesus miał przybyć do Rzymu razem z Tytusem Tacjuszem, królem sabińskiego miasta Cures, w czasach Romulusa, legendarnego założyciela Rzymu; Wolesusa Waleriusza uważano za założyciela wpływowego patrycjuszowskiego rodu Waleriuszów; red. WL] [przypis tłumacza]
63. Dentatus, [właśc. Manius Curius Dentatus (zm. 270 p.n.e.)] — zwycięzca Pyrrusa [w bitwie pod Benewentem (275 p.n.e.), po której król Pyrrus przerwał wojną prowadzoną przeciw republice rzymskiej i powrócił do Epiru. Być może jednak autor miał na myśli Lucjusza Sykcjusza Dentatusa (zm. ok. 450 p.n.e.), legendarnego plebejskiego bohatera, słynnego z odwagi żołnierza, który walczył w 120 bitwach i zdobył dziesiątki wyróżnień wojskowych, zamordowanego za sprzeciwianie się kolegium decemwirów; red. WL]. [przypis tłumacza]
64. Scypion — w historii rzymskiej wyróżniło się dwóch Scypionów: Scypion Afrykański Starszy, Publius Cornelius Scipio Africanus Maior (235–183 p.n.e.), wódz z okresu II wojny punickiej, zwycięzca Hannibala w bitwie pod Zamą w 202 p.n.e., oraz jego wnuk przez adopcję, Scypion Afrykański Młodszy, Publius Cornelius Scipio Africanus Minor zw. Aemilianus (185–129 p.n.e.), wódz z okresu III wojny punickiej, który w 146 p.n.e. zdobył i zburzył Kartaginę. [przypis edytorski]
65. Kato — w historii rzymskiej wyróżnili się dwaj Katonowie: Marcus Portius Cato (234–149 p.n.e.), zw. Katonem Starszym a. Cenzorem, nieprzejednany rzecznik zburzenia Kartaginy, zwolennik tradycyjnych cnót obywatelskich, oraz noszący to samo imię i nazwisko jego prawnuk, Katon Młodszy (95–46 p.n.e.), senator i trybun ludowy, obrońca republiki, filozof stoicki, także stawiany za wzór prawości i cnót obywatelskich. [przypis edytorski]
66. August, Oktawian August, właśc. Gaius Iulius Caesar Octavianus (63 p.n.e.–14 n.e.) — pierwszy cesarz rzymski, założyciel dynastii julijsko-klaudyjskiej; usynowiony w testamencie przez Juliusza Cezara, po rozpadzie II triumwiratu i zwycięstwie nad Markiem Antoniuszem i Kleopatrą stał się jedynym władcą imperium; po okresie wojen domowych zapoczątkował epokę pokoju wewnętrznego i dobrobytu, zreformował armię i finanse, patronował rozbudowie i upiększaniu Rzymu, był opiekunem literatury. [przypis edytorski]
67. Hadrian, [właśc. Publiusz Eliusz Hadrian] (76–138) — cesarz rzymski 117–138 n.e. [następca Trajana; w polityce zagranicznej kierował się zasadą zaprzestania podbojów, unikania konfliktów militarnych i umacniania granic odziedziczonego państwa; znany ze zbudowania wału obronnego w poprzek płn. Brytanii, wyznaczającego granicę posiadłości rzym.; red WL] [przypis tłumacza]
68. Antoninus Pius, właśc. Titus Aurelius Fulvus Boionius Arrius Antoninus (86–161) — cesarz rzymski od 138; adoptowany przez cesarza Hadriana został jego następcą; przybrany ojciec oraz poprzednik cesarzy Marka Aureliusza i Lucjusza Sewera. [przypis edytorski]
69. ni śladu, ni wieści — Homer, Odyseja I, 242. [przypis tłumacza]
70. Kloto — najstarsza z trzech Parek (prządek życia). [przypis tłumacza]
71. Helike — miasto w Achai, zapadło się w morze podczas trzęsienia ziemi w 373 p.n.e. [przypis tłumacza]
72. Pompeje i Herkulanum — pod Neapolem, miasta zasypane popiołem podczas wybuchu Wezuwiusza w r. 79 n.e. [przypis tłumacza]
73. Lepidus, [właśc. Marcus Aemilius Lepidus (ok. 89–12 p.n.e.)] — triumwir, dożył bardzo późnego wieku. [przypis tłumacza]
74. Asklepios — u Homera książę tessalski, sławny ze sztuki lekarskiej, bóg lekarzy, lekarz. [przypis tłumacza]
75. jak ludzie chorzy na oczy do gąbki i jaja — w starożytności lekarstwa na choroby oczu. [przypis tłumacza]
76. to zdanie poety komicznego — Meandra (342–291 p.n.e.), komediopisarza, syna Diopejthesa z Aten. [przypis tłumacza]
77. nie zdziałałem nic złego nikomu ni słowem, ni czynem — Homer, Odyseja, IV, 690. [przypis tłumacza]
78. na Olimp z ziemi o drogach szerokich — z Hezjoda, Erga [tytuł polski: Prace i dnie], 197. [przypis tłumacza]
79. kiedyś stanę się ziemią — por. Homer, Iliada, VII, 99. [przypis tłumacza]
80. falern — ulubione wino staroż. Rzymian. [przypis edytorski]
81. szych — nitka owinięta metalowym drucikiem, używana w hafcie; przen.: pozorna świetność. [przypis edytorski]
82. Krates (ok. 365–ok. 285 p.n.e.) — tebańczyk, sławny filozof ze szkoły cyników i uczeń Diogenesa. [przypis tłumacza]
83. Ksenokrates [z Chalcedonu] (ok. 395–314 p.n.e.) — uczeń Platona, później następca jego w Akademii w Atenach, w której uczył lat 25. Szczęśliwość pokładał w posiadaniu cnoty. Choć dla prawości swej doznawał wysokiej czci, Krates zarzucał mu pychę i udawanie. [przypis tłumacza]
84. Atos — góra w Macedonii. [przypis tłumacza]
85. Chryzyp (ok. 280–ok. 205 p.n.e.) — założyciel drugiej szkoły stoików, twierdził, że występki w świecie uważać można za śmieszne miejsca w komedii, które same dla siebie nie mają wartości, przynależą jednak do całości. [przypis tłumacza]
86. Karmicielka — Demeter Karpoforos, której ramiona są pełne owoców ziemi. [przypis tłumacza]
87. Filistion, Fojbos, Oryganion — osoby bliżej nieznane. [przypis tłumacza]
88. Pitagoras (ok. 572–ok. 497 p.n.e.) — filozof [i matematyk] z Samos. [przypis tłumacza]
89. Eudoksos z Knidos (ok. 408–ok. 355 p.n.e.) — sławny astronom [i matematyk], uczeń i przyjaciel Platona. Ostatnie swe lata przeżył na szczycie wysokiej góry, by mieć zawsze przed oczyma gwiaździste niebo. [przypis tłumacza]
90. Hipparch (ok. 190–ok. 125 p.n.e.) — twórca astronomii naukowej i geografii matematycznej. [przypis tłumacza]
91. Archimedes (ok. 287–ok. 212 p.n.e.) — [gr. matematyk, fizyk i wynalazca], utracił życie przy zdobyciu Syrakuz. [przypis tłumacza]
92. Menippos (III w. p.n.e.) — cynik, uczeń Diogenesa, także satyryk. [przypis tłumacza]
93. μέλος (gr.) — członek: 1) część ciała, zwłaszcza kończyna; 2) osoba należąca do jakiejś grupy. [przypis edytorski]
94. μέρος (gr.) — część. [przypis edytorski]
95. O bólu: jeżeli nie do zniesienia... — według Epikura. [przypis tłumacza]
96. Platon (427–347 p.n.e.) — gr. filozof, kluczowa postać w rozwoju filozofii; uczeń Sokratesa, nauczyciel Arystotelesa; twórca idealizmu filozoficznego, założyciel szkoły zwanej Akademią Platońską; swoje poglądy wyrażał w formie dialogów. [przypis edytorski]
97. Z Platona: Kto ma umysł zdolny do wzniosłego poglądu... — z Platona Rzeczypospolitej [ob. tłum. jako Państwo; red. WL], VI, 486. [przypis tłumacza]
98. Antystenes (ok. 445–ok. 365 p.n.e.) — uczeń Sokratesa, założyciel szkoły filozoficznej cyników. [przypis tłumacza]
99. Nie należy się gniewać na bieg wypadków... — z Eurypidesa. [przypis tłumacza]
100. Obyś bogom nieśmiertelnym i nam dał powód do radości — autor nieznany. [przypis tłumacza]
101. Z życia plon zbierać... — Eurypidesa (fragm.); podobnie dwa następne fragmenty (41 i 42). [przypis tłumacza]
102. Z Platona: A ja bym mu zupełnie słusznie odpowiedział... — Platon, Apologia 28; podobnie następny fragment (45). [przypis tłumacza]
103. kobietom — Parkom, wróżkom. [Parki w mit. rzym. to personifikacje przeznaczenia, trzy boginie, które przędły i przecinały nić ludzkiego losu, odpowiednik Mojr w mit. gr.; red WL] [przypis tłumacza]
104. Zastanówże się, kochany, czy nie na czym innym polega szlachetność i dobro... — Platon, Gorgias, 512. [przypis tłumacza]
105. Potrawą i napojem i lekiem cudownym... — z Eurypidesa. [przypis tłumacza]
106. Dusza (...) z niechęcią oddala się od prawdy... — z Epikteta. [przypis tłumacza]
107. Epikur (341–270 p.n.e.) — twórca szkoły filozoficznej [zw. epikureizmem]. [przypis tłumacza]
108. Telauges — może syn Pitagorasa, znany ze swej wstrzemięźliwości, lecz i nadmiernego zaniedbania swej powierzchowności. [przypis tłumacza]
109. gdy mu [Sokratesowi] rozkazano przyprowadzić Salamińczyka — podczas oligarchicznych rządów Trzydziestu Tyranów (404 p.n.e.) nakazano Sokratesowi i kilku innym osobom doprowadzenie do Aten Leona z Salaminy, zamożnego demokraty ateńskiego skazanego przez władze na śmierć. Sokrates odmówił wykonania rozkazu (zob. Platon, Obrona Sokratesa). [przypis edytorski]
110. Gajus — tu: Gajusz Juliusz Cezar. [przypis edytorski]
111. Diogenes z Synopy (ok. 413–ok. 323 r. p.n.e.) — filozof gr. ze szkoły cyników, uczeń Antystenesa, znany z pogardy wobec dóbr materialnych i wygód. [przypis edytorski]
112. Lucylla Werusa... potem Lucylla... — należy dorozumieć się: Lucylla widziała śmierć Werusa, potem zmarła i Lucylla, itd. [przypis tłumacza]
113. Lucylla — matka Marka Aureliusza. [przypis tłumacza]
114. Maksym — nauczyciel cesarza, wspomniany w księdze I. [przypis tłumacza]
115. Sekunda — niewątpliwie żona Maksyma. [przypis tłumacza]
116. Diotymos — wyzwoleniec Hadriana. [przypis tłumacza]
117. Epitynchan — osoba nieznana. [przypis tłumacza]
118. Faustyna [Starsza, właśc. Annia Galeria Faustina (ok. 100–140)] — żona cesarza [Antoninusa Piusa. Ich córka, także Faustyna, była żoną cesarza Marka Aureliusza; red. WL]. [przypis tłumacza]
119. Celer, [właśc. Caninius Celer] — retor grecki, nauczyciel Marka Aurelego. [przypis tłumacza]
120. Charaks — filozof. [Aulus Claudius Charax z Pergamonu (II w. n.e.), historyk; red. WL.] [przypis tłumacza]
121. Demetrius Platończyk — być może osoba wzmiankowana przez Lukiana (O tym, by nie wierzyć łatwo oszczerstwu), żyjąca w Aleksandrii w czasach Ptolemeusza XII (I w. p.n.e.). [przypis edytorski]
122. Eudajmon — sławny astrolog. [zapewne jednak Valerius Eudaemon, współpracownik i bibliotekarz cesarza Hadriana, prefekt Egiptu w czasach Antoninusa Piusa; red. WL]. [przypis tłumacza]
123. Agrypa, właśc. Marcus Vipsanius Agrippa (63–12 p.n.e.) — przyjaciel i zaufany cesarza Augusta. [przypis tłumacza]
124. Arejos, [właśc. Arejos Didymos (I w. p.n.e.)] — filozof stoicki z Aleksandrii, nauczyciel Augusta. [przypis tłumacza]
125. Mecenas, właśc. Gaius Cilnius Maecenas (70–8 p.n.e.) — rzym. polityk, przyjaciel i doradca cesarza Augusta, patron m.in. Wergiliusza, Horacego i Propercjusza; jego nazwisko stało się synonimem opiekuna wpierającego rozwój sztuki i nauki. [przypis edytorski]
126. Pantea — wyzwolona niewolnica cesarza Werusa. [przypis tłumacza]
127. Pergamus — wyzwoleniec cesarza Werusa. [przypis tłumacza]
128. Chabrias, Diotymus — prawdopodobnie wyzwoleńcy
Darmowe książki «Rozmyślania - Marek Aureliusz (książki naukowe online za darmo TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)