Kobziarz - Taras Szewczenko (biblioteka internetowa dla dzieci .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Przełomowe dzieło literatury ukraińskiej, tomik wierszy i ballad romantycznych Tarasa Szewczenki.
W pierwszym wydaniu, z roku 1840, Kobziarz zawierał osiem wierszy i ballad. Kolejne tomy poezji Tarasa Szewczenki ze względu na zakaz cenzury były publikowane pod tym samym tytułem (w 1844 i 1860), mimo że zawierały dodatkowo nowe utwory.Pierwszy jednolity zbiór poezji Szewczenki w tłumaczeniu na język polski, przygotowany przez Władysława Syrokomlę, wsławionego gawędami i wierszami lirycznymi z życia drobnej szlachty i ludu, odpowiada trzeciemu wydaniu Kobziarza z pominięciem poematu Hajdamacy, a także ballady Topielica, listu poetyckiego Do Osnowianenki i Psalmów Dawidowych.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Taras Szewczenko
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Kobziarz - Taras Szewczenko (biblioteka internetowa dla dzieci .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Taras Szewczenko
class="verse">«W cudzej chacie... tu jak w grobie
Zeszła młodość cała...
Byle tylko być przy tobie,
Jam pokutowała...»
Marko zemdlał... zbladło lice,
Zbiegli się doń chatni...
Gdy się ocknął — pokutnicę
Ujął sen ostatni.
Przypisy:
1. nie tłumaczyliśmy całego poematu „Hajdamacy”... — brak ten biblioteka Wolne Lektury uzupełnia osobną publikacją Hajdamaków w tłumaczeniu Leonarda Sowińskiego. [przypis edytorski]
2. dumka — ludowa pieśń ukraińska w formie ballady. [przypis edytorski]
3. kobza — instrument strunowy przypominający lutnię; w tradycji ukraińskiej żebrak śpiewający pieśni z towarzyszeniem kobzy lub bandury był często szanowanym nosicielem ważnych wiadomości i idei. [przypis edytorski]
4. Czały, Sawa (zm. 1741) — pułkownik kozacki, dowódca nadwornych kozaków hetmana Józefa Potockiego, pomagał szlachcie tłumić powstanie hajdamaków; uznany za zdrajcę i zabity we własnym domu przez hajdamacki oddział Ihnata Hołego. [przypis edytorski]
5. grzmoce — dziś popr.: grzmoci. [przypis edytorski]
6. Hryc — ukraińska pieśń ludowa, zaczynająca się od słów: „Oj, nie idź, Hrycu, na wieczornicę, bo na wieczornicach dziewczęta czarodziejki”. [przypis edytorski]
7. teści — dziś popr.: teściowej. [przypis edytorski]
8. Sicz — ufortyfikowany obóz Kozaków zaporoskich na jednej z wysp Dniepru, będący centrum politycznym kozaczyzny. [przypis edytorski]
9. z towarzyszki swemi — dziś popr. forma N. lm: z towarzyszkami swymi. [przypis edytorski]
10. odprawować (starop.) — odprawiać. [przypis edytorski]
11. czumak (daw., ukr.) — chłop ukraiński, żyjący z handlu, przewożący swój towar, często na bardzo duże odległości, wozami zaprzężonymi w woły. [przypis edytorski]
12. czaban — pasterz stepowy, koczownik. [przypis edytorski]
13. supiłka (reg.) — fujarka; piszczałka. [przypis edytorski]
14. luby (przestarz.) — miły; ulubiony; ukochany. [przypis edytorski]
15. pieśnię — dziś popr. forma B. lp: pieśń. [przypis edytorski]
16. krasawica (daw.) — piękność, piękna kobieta. [przypis edytorski]
17. gody (daw.) — wesele; święto. [przypis edytorski]
18. doba (daw.) — czas, pora. [przypis edytorski]
19. polica (daw., gw.) — półka. [przypis edytorski]
20. bież (daw.) — biegnij, spiesz. [przypis edytorski]
21. nieboga (daw.) — biedaczka, nieszczęsna. [przypis edytorski]
22. snadnie (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]
23. Urzeczona — zmieniono nadany przez tłumacza tytuł Lunatyczka (oryg. ukr. Причинна) na obecnie powszechnie przyjęty i lepiej oddający treść utworu. [przypis edytorski]
24. skrzydły silnemi (daw.) — dziś popr. forma N. lm: skrzydłami silnymi. [przypis edytorski]
25. zwłoczyć (daw.) — zwlekać. [przypis edytorski]
26. kitajka — chustka jedwabna, pierwotnie chińska, skąd nazwa (daw. Kitaj to Chiny); w tradycji kozackiej istniał zwyczaj przykrywania czerwoną kitajką twarzy zmarłego. [przypis edytorski]
27. mołodec a. mołojec (z ukr.) — młody, dzielny mężczyzna; Kozak. [przypis edytorski]
28. kosa (daw.) — długie, splecione włosy; warkocz. [przypis edytorski]
29. Długie kosy nie rozplotą — w trakcie wesela pannie młodej ściągano wianek, rozplatano warkocze i zakładano czepiec. [przypis edytorski]
30. winnaż — konstrukcja z partykułą -że skróconą do -ż; znaczenie: czyż winna. [przypis edytorski]
31. przenieść (daw.) — znieść, ścierpieć, wytrzymać. [przypis edytorski]
32. snadź (daw.) — widocznie, najwyraźniej. [przypis edytorski]
33. pała — płonąć, jarzyć się. [przypis edytorski]
34. oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary. [przypis edytorski]
35. kur (daw.) — kogut. [przypis edytorski]
36. pieśnię — dziś popr. forma B. lp: pieśń. [przypis edytorski]
37. Lachy (z ukr.) — tak nazywali Polaków wschodni sąsiedzi. [przypis edytorski]
38. wrony koń — koń o czarnym (karym) umaszczeniu. [przypis edytorski]
39. tręzla — uzda, część uprzęży jeździeckiej. [przypis edytorski]
40. kędy (daw.) — gdzie. [przypis edytorski]
41. I gromadka, jak wypada, Wzniosła grób zielony. Widzisz groby ponad drogą, Kędy rośnie żyto — według zasad kościelnych samobójstwo uważano za grzech ciężki, dlatego ciała samobójców chowano poza chrześcijańskim cmentarzem, na otwartym terenie poza miastem. [przypis edytorski]
42. pominalny (daw.) — o modlitwie, rocznicy śmierci itp: związany ze wspominaniem zmarłych; por. daw. pominki: modlitwy za zmarłych, dziś: wypominki. [przypis edytorski]
43. o Kozacze — dziś popr. forma Msc: o Kozaku. [przypis edytorski]
44. gdyby (daw.) — tu: jak gdyby; jakby, niby. [przypis edytorski]
45. boć sądzono — bo ci sądzono. [przypis edytorski]
46. napiew (reg.) — śpiew; melodia. [przypis edytorski]
47. pohybel (z ukr.) — szubienica, przen. zguba. [przypis edytorski]
48. kitajka — chustka jedwabna, pierwotnie chińska, skąd nazwa (daw. Kitaj to Chiny); w tradycji kozackiej istniał zwyczaj przykrywania czerwoną kitajką twarzy zmarłego. [przypis edytorski]
49. liman — zatoka u ujścia doliny rzecznej do morza; tu zapewne: Liman Dniepru i Bohu na płn. wybrzeżu Morza Czarnego, na Ukrainie. [przypis edytorski]
50. gardziel (daw.) — r.m., tj. ten gardziel; dziś popr.: r.ż., tj. ta gardziel. [przypis edytorski]
51. czajka — szybka i zwrotna łódź kozacka. [przypis edytorski]
52. rad (daw.) — zadowolony. [przypis edytorski]
53. ataman — kozacki przywódca. [przypis edytorski]
54. lulka (daw.) — fajka. [przypis edytorski]
55. kołpak — wysoka czapka bez daszka, z futrzanym otokiem. [przypis edytorski]
56. wstrząsł — dziś popr.: wstrząsnął. [przypis edytorski]
57. wraże (daw.) — dziś popr. forma W.: wrogu. [przypis edytorski]
58. mołodec a. mołojec (z ukr.) — młody, dzielny mężczyzna; Kozak. [przypis edytorski]
59. Synopa — miasto portowe w płn. Turcji, nad M. Czarnym, ok. 650 km na wsch. od Stambułu. [przypis edytorski]
60. Carogród — dawna słowiańska nazwa Konstantynopola (ob. Stambuł), stolicy cesarzy bizantyjskich, używana również po zdobyciu tego miasta przez Turków. [przypis edytorski]
61. kobziarz — muzyk grający na kobzie, instrumencie strunowym przypominającym lutnię; w tradycji ukraińskiej żebrak śpiewający pieśni z towarzyszeniem kobzy lub bandury był często szanowanym nosicielem ważnych wiadomości i idei. [przypis edytorski]
62. gra w kobzę — dziś popr.: gra na kobzie. [przypis edytorski]
63. Lachy (z ukr.) — tak nazywali Polaków wschodni sąsiedzi. [przypis edytorski]
64. liman — zatoka u ujścia doliny rzecznej do morza; tu zapewne: Liman Dniepru i Bohu na płn. wybrzeżu Morza Czarnego, na Ukrainie. [przypis edytorski]
65. nie stać (daw.) — zabraknąć, nie starczyć. [przypis edytorski]
66. Kozackie dzieci rosną niechrzczone (...) Opustoszały cerkwie zamknięte — z powodu prześladowań wyznawców prawosławia w Rzeczpospolitej Obojga Narodów. [przypis edytorski]
67. Nalewajko, Seweryn (zm. 1597) — ataman kozacki, przywódca powstania kozacko-chłopskiego na Ukrainie w latach 1595–1596; po oblężeniu taboru w bitwie pod Łubniami na uroczysku Sołonica został przekazany przez starszyznę kozacką wojskom polskim w zamian za darowanie życia i majątku części Kozaków; przewieziony do Warszawy, po dziesięciomiesięcznym śledztwie i torturach został stracony przez poćwiartowanie. [przypis edytorski]
68. Pawluga, właśc. Paweł Michnowicz But (zm. 1638) — ataman kozacki, przywódca powstania chłopsko-kozackiego przeciw polskiemu panowaniu w 1637; po klęsce pod Borowicami schwytany i stracony w Warszawie. [przypis edytorski]
69. Taras Trasiło, właśc. Triasiło Fedorowicz (zm. po 1636) — ataman kozacki, jedna z najważniejszych postaci ukraińskiego folkloru oraz ukraińskiej idei narodowej; organizator kampanii na Krymie (1629); przywódca antyfeudalnego powstania Kozaków i chłopów w 1630; zmusił wojska polskie do opuszczenia Korsunia; w maju 1630 okopał się pod Perejasławiem, gdzie 1 czerwca miała miejsce tzw. „noc Tarasa”: wypad Kozaków do obozu wojsk polskich, gdzie udało im się zadać duże straty przeciwnikowi; 15 czerwca Kozacy zdobyli kilka polskich armat; brak artylerii zmusił hetmana Stanisława Koniecpolskiego do zawarcia w drugiej połowie czerwca ugody perejasławskiej; hetman polski żądał między innymi wydania Fedorowicza, na co jednak starszyzna nie chciała się zgodzić, niemniej odsunięto go od dowodzenia; Fedorowicz opuścił Perejasław wraz ze swoimi stronnikami, aby organizować kolejne powstanie przeciwko Polakom, jednak bez większych sukcesów. [przypis edytorski]
70. Kozaczyzna — tu: kraj kozacki. [przypis edytorski]
71. grzmoce — dziś popr.: grzmoci. [przypis edytorski]
72. Trybał, dziś popr.: Trubajło, ukr. Трубайло — ludowa nazwa ukraińskiej rzeki Trubiż, lewego dopływu Dniepru. [przypis edytorski]
73. Koniecpolski, Stanisław (1591–1646) — hetman wielki koronny, kasztelan krakowski, uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich wodzów. [przypis edytorski]
74. pohybel (z ukr.) — szubienica, przen. zguba. [przypis edytorski]
75. społem (daw.) — wspólnie, razem. [przypis edytorski]
76. na ostre — na broń ostrą, przen.: na śmierć. [przypis edytorski]
77. Wielki Ług (ukr. Великий Луг) — dosł.: Wielki Step, ukraińska nazwa Dzikich Pól, czyli Zaporoża, stepowej krainy nad dolnym Dnieprem. [przypis edytorski]
78. Skutary, właśc. Skutari (hist.) — średniowieczna nazwa Chryzopolu, miasta na azjatyckim brzegu cieśniny Bosfor, dokładnie naprzeciw Konstantynopola; w ciągu wieków wielokrotnie stanowiło bazę dla wrogów przygotowujących się do ataku na Konstantynopol; ob. Üsküdar, dzielnica Stambułu. [przypis edytorski]
79. liman — zatoka u ujścia doliny rzecznej do morza; tu zapewne: Liman Dniepru i Bohu na płn. wybrzeżu Morza Czarnego, na Ukrainie. [przypis edytorski]
80. grzmoce — dziś popr.: grzmoci; tu raczej: grzmi. [przypis edytorski]
81. Chortyca — największa wyspa na Dnieprze, na wysokości dzisiejszego miasta Zaporoża; w tradycji ukraińskiej miejsce częstego stacjonowania Kozaków Zaporoskich. [przypis edytorski]
82. basza a. pasza (z tur.) — wysoki urzędnik turecki; pan. [przypis edytorski]
83. janczarzy a. janczarowie (z tur.) — doborowe oddziały piechoty tureckiej. [przypis edytorski]
84. bajdak (ukr.) — duża rzeczna łódź żaglowo-wiosłowa. [przypis edytorski]
85. Carogród — dawna słowiańska nazwa Konstantynopola (ob. Stambuł), stolicy cesarzy bizantyjskich, używana również po zdobyciu tego miasta przez Turków. [przypis edytorski]
86. kosy — pochyły, ukośny. [przypis edytorski]
87. Modląc się Bogu — dziś popr.: modląc się do Boga. [przypis edytorski]
88. Syjon — wzgórze w Jerozolimie, na którym znajdowała się świątynia z Arką Przymierza. [przypis edytorski]
89. Strzepnęły się — w oryginale: стрепенулись, tj. otrząsnęły się, zatrzepotały. [przypis edytorski]
90. kozaczyzna — tu: kozactwo, oddział Kozaków. [przypis edytorski]
91. zagartywać (daw.) — zagarniać. [przypis edytorski]
92. lulka (daw.) — fajka. [przypis edytorski]
93. Zaporożcy — Kozacy z Zaporoża. [przypis edytorski]
94. ataman — kozacki przywódca. [przypis edytorski]
95. więźnie — dziś popr. forma B. lm: więźniów. [przypis edytorski]
96. pohane (z ukr.) — pogańskie, niewierne. [przypis edytorski]
97. tureckimi aksamity — dziś popr. forma N. lm: tureckimi aksamitami. [przypis edytorski]
98. luby (przestarz.) — miły; ulubiony; ukochany. [przypis edytorski]
99. Moskal poszedł w Turecczyznę — tj. na wojnę z Turcją; ostatnią z wojen rosyjsko-tureckich w momencie pisania tego wiersza była wojna toczona w latach 1828–1829. [przypis edytorski]
100. kir — czarna tkanina, symbolizująca żałobę. [przypis edytorski]
101. Hryc — ukraińska pieśń ludowa, zaczynająca się od słów: „Oj, nie idź, Hrycu, na wieczornicę, bo na wieczornicach dziewczęta czarodziejki”. [przypis edytorski]
102. układłszy (daw.) — dziś popr.: ułożywszy. [przypis edytorski]
103. teści — dziś popr.: teściowej. [przypis edytorski]
104. szkaplerz — dwa małe kawałki materiału z imieniem lub wizerunkiem Matki Boskiej lub Chrystusa, połączone tasiemkami, noszone na piersiach, pod ubraniem; sukienny szkaplerz bywa zastępowany medalikiem. [przypis edytorski]
105. Na jej głowie biała chustka — dziewczęta ukraińskie nosiły wianek, symbol dziewictwa, którego nie wolno było nosić mężatkom ani pannom z dzieckiem: musiały one okrywać włosy chustą lub czepcem. [przypis edytorski]
106. żupan — okrycie noszone przez szlachciców, zapinane na guziki, sięgające do kolan,
Darmowe książki «Kobziarz - Taras Szewczenko (biblioteka internetowa dla dzieci .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)