Wybrane utwory - Horacy (szkolna biblioteka TXT) 📖
Krótki opis książki:
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Horacy
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Wybrane utwory - Horacy (szkolna biblioteka TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Horacy
class="anchor" href="annotations.xhtml#annotation-270" id="anchor-270">270
Ty nasz statku! Na morze ponieść cię mają świeże
fale. Na co się puszczasz?... Mocno się trzymaj portu!
sam już czyliś nie dostrzegł
jak twe boki, dla271 braku wioślarzy,
jak twój maszt uszkodzony szybkim z południa wichrem,
Jak twych żagli stękają pręty, jak trudno zdoła
okręt, lin pozbawiony,
rozkazywać bałwanom skutecznie.
Wszakże nie masz już całych żagli, ni bogów272, których,
gdyby znowu się maszty gięły, przyzywać by można.
Chociaż, będąc szlachetną
córą lasów, ty sosno pontycka273,
chlubić chcesz się daremną nazwą i rodem twoim,
majtek jednak wystraszon zgoła nie ufa statkom
nawet zdobnym barwami.
Strzeż się, wiatrów igraszką być nie chcąc!
Ty, co niesmak i kłopot ongi wzbudzałaś we mnie,
teraz troskę mi wielką z szczerą tęsknotą sprawiasz,
mijaj morza rozlane
wokół światłem błyszczących Cykladów274!
Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Pieśń I, 9 (Vides ut alta stet nive candidum...)
Do Taliarcha275
Widzisz? Sorakte276 świeci siwym277 śniegiem
i już nie mogą utrzymać ciężaru
lasy zbolałe, rzeki
ścięte ostrzem mrozu.
Lecz niech odpłynie chłód: do ognia drewno,
na stół sabińskie wino278 czteroletnie
w dwuusznym dzbanie rozkaż dać,
Taliarchu279,
Resztę zaś bogom zostaw. Gdy ci zechcą
uciszyć wiatr, walczący z rozszalałym morzem,
nie zadrży cyprys
ni wiekowy jesion.
Nie pytaj jednak o jutro, a każdy
dzień, który masz od losu, licz jak zysk.
Nie gardź słodyczą
miłości, czy tańcem,
dopóki na twych włosach nie zagości
bladość śmiertelna280. Niech ciemność alei
rozbrzmiewa lekkim szeptem
umówionych godzin
i śmiechem, który zdradza dziewczynę ukrytą
w ciemnym zakątku, abyś mógł jej zabrać
jakiś drobiażdżek z szyi281
czy z palca, na niby chroniony.
Pieśń III, 1. Odi profanum vulgus et arceo...
O różnych dążnościach ludzkich
Nienawidzę świeckiego gminu282 i z dala trzymam
go od siebie... Językom wara!... ja, kapłan Muzy283,
pieśni przedtem nieznane
głoszę naszej męskiej i żeńskiej młodzieży.
Władze dzierżą nad własnym ludem królowie, których
bać się trzeba; nad nimi władzę ma Jowisz284; słynny
ów zwycięzca olbrzymów,
brwi swe marszcząc, potrząsa tym światem.
Są tu tacy, co drzewka w bruzdy na rozleglejszych
sadzą polach, niż drudzy; inny, szlachetniej zrodzon,
za urzędem na polu
Marsa goni, zaś tamtych poleca
zacność życia i dobra sława; niejeden większą
dworzan cieszy się zgrają;... wszakże Konieczność równym
prawem losy wyciąga
tym, co stoją wysoko i nisko;
każde imię kołuje w wielkim jej dzbanie! Komu
miecz dobyty nad niecnym karkiem już wisi285, temu
sycylijskie biesiady
pewno smaku słodkiego nie sprawią,
snu mu lutni lub ptaków śpiewy nie wrócą... Sen ów
lekki nie ma do niskich chatek rolników wstrętu,
ni do brzegów cienistych,
ni do Tempo286, doliny wiaterków.
Pragnącego co dosyć ani burzliwe morza
niepokoić nie będą, ani gwałtowny zapęd
Niedźwiedzicy na niebie
zachodzącej287, lub Koźląt wschodzących,
ani gradem sieczone piękne winnice, ni też
pola często zawodne, których się drzewa skarżą
raz na zalew, to znowu
na skwar słońca lub mrozy szkodliwe.
Czują ryby, że groble, dążąc daleko w morze,
ich dziedzictwo zmniejszają;... tutaj spuszczają bowiem
przedsiębiorcy z czeladzią
i właściciel znużony już ziemią
na dno głazy spajane. Postrach i Groźby jednak
pną się w górę za panem, czarna zaś Troska z galer
w spiż okutych nie schodzi
i na siodło za jeźdźcem zasiada.
Cierpiącego więc jeśli ani frygijski kamień,
ni strój purpurowy, jasny jak słońce, wcale
uspokoić nie zdoła,
ani wino z Falernu288 i perskie
maści, po cóż stawiałbym, podług nowego wzoru,
sień wysoko sklepioną z bramą budzącą zazdrość,
po cóż dałbym, za skarby
kłopotliwsze, mą wioskę sabińską?
Przypisy:
1. Quintus Dellius — rzymski dowódca i polityk z I w. p.n.e., kilkukrotnie zmieniał stronę, po której walczył podczas wojny domowej, by w końcu znaleźć się w obozie zwycięskiego Oktawiana Augusta. [przypis edytorski]
2. falern a. falerno — wino z południowych Włoch. [przypis edytorski]
3. Inachus (mit. gr.) — pierwszy, długowieczny król Argos oraz bóg rzeki Inachos. [przypis edytorski]
4. Pluton (mit. rzym.) — bóg śmierci i podziemnej krainy zmarłych; jego gr. odpowiednikiem jest Hades. [przypis edytorski]
5. Ad Venerem (łac.) — do Wenus. [przypis edytorski]
6. Wenus (mit. rzym.) — bogini miłości, jej gr. odpowiednikiem była Afrodyta, według legendy narodzona z morskiej piany w pobliżu Cypru. [przypis edytorski]
7. Knidos — doryckie miasto, położone w Karii na wybrzeżu Azji Mniejszej; obecnie tureckie miasto Tekir. [przypis edytorski]
8. Pafia — wg mitologii Afrodyta urodziła się z piany morskiej w pobliżu miasta Pafos na południowo-zachodnim wybrzeżu Cypru. [przypis edytorski]
9. zstąp do świątyni — osobliwość wiersza Ad Venerem polega na tym, że w starożytnej poezji podobne prośby do bogów przyzywały ich do miasta lub do konkretnej świątyni. Tu zaś jest mowa raczej o kapliczce (lararium) umieszczonej w rzymskim domu. [przypis edytorski]
10. Glycera — imię żeńskie. [przypis edytorski]
11. zwąc — tu: wzywając. [przypis edytorski]
12. i syn z strzałą w ręku — Kupidyn, rzymski bóg miłości. [przypis edytorski]
13. Gracje (mit. rzym.) — boginie radości, wdzięku i piękna; ich gr. odpowiednik to Charyty. [przypis edytorski]
14. przepaski — dziś popr. forma N.lm.: przepaskami. [przypis edytorski]
15. nimfa (mit. gr.) — boginka mająca postać młodej, pięknej dziewczyny, uosabiała żywotne siły przyrody. [przypis edytorski]
16. Merkury (mit. rzym.) — bóg kłamców i złodziei, posłaniec bogów, utożsamiany z gr. Hermesem; umieszczenie go w wierszu zdaje się rzucać cień na reputację Glycery. [przypis edytorski]
17. Bachus a. Bakchus (mit. rzym., gr. Dionizos) — syn Zeusa i Semele, wynalazł wino; czczony jako bóg wina i płodności; był patronem odbywających się co roku ku jego czci bachanaliów: obchodów połączonych z szalonymi, niekiedy rozwiązłymi ucztami, tańcami, pokazami teatralnymi itp. W tym wierszu staje się on dodatkowo patronem natchnienia poetyckiego. [przypis edytorski]
18. nowym... duchem — tj. natchnieniem poetyckim. [przypis edytorski]
19. Cezar, Gajusz Juliusz (100–44 p.n.e.) — rzym. dowódca wojskowy, polityk, dyktator i pisarz; członek I triumwiratu; zdobywca Galii; odegrał kluczową rolę w wydarzeniach, które doprowadziły do upadku republiki i początku cesarstwa w państwie rzymskim. [przypis edytorski]
20. Jowisz (mit. rzym.) — bóg dnia, nieba i burzy, najważniejszy w rzymskim panteonie, przedstawiany jako brodaty mężczyzna władający piorunem, odpowiednik greckiego Zeusa. [przypis edytorski]
21. Ewias a. Euhias — bachantka, kobieta z orszaku boga wina Bachusa; określenie pochodzi od okrzyku związanego z kultem Bachusa okrzyku Euoe! [przypis edytorski]
22. Hebrus — rzeka w Tracji, obecnie Marica przepływająca przez Bułgarię, Grecję i Turcję. [przypis edytorski]
23. Tracja — staroż. kraina, której granice stanowiły Morze Czarne, Morze Egejskie i Dunaj, znajdująca się na terenie obecnej Bułgarii, Grecji i Turcji. [przypis edytorski]
24. Rodope — góra w Tracji. [przypis edytorski]
25. Najadów — dziś popr. forma D.lm: Najad; najady to w mit. gr. nimfy, opiekunki strumyków, jezior i źródeł. [przypis edytorski]
26. bachantka (mit. rzym.) — kobieta z orszaku boga wina Bachusa. [przypis edytorski]
27. Do Chloe — parafrazą tego utworu jest Pieśń IX (Księgi Pierwsze) Jana Kochanowskiego. [przypis edytorski]
28. getulski — znajdujący się w Afryce Płn;. Getulowie (łac. Gaetuli) to staroż. plemię berberskie zamieszkujące tereny wybrzeża płn. Afryki pomiędzy Małą Syrtą (dziś: Zatoka Kabiska na Morzu Śródziemnym u wybrzeży Tunezji) a Oceanem Atlantyckim. [przypis edytorski]
29. dwukształtny (łac.: biformis) — z dalszego ciągu wiersza wynika, że znaczy to: będący naraz człowiekiem i ptakiem; w parafrazie Jana Kochanowskiego, Pieśni II, 24: „ze dwojej złożony natury”. [przypis edytorski]
30. Mecenas, właśc. Gaius Cilnius Maecenas (70 p.n.e.–8 n.e.) — rzym. polityk i pisarz, doradca i przyjaciel cesarza Augusta, opiekun i protektor najsławniejszych poetów rzymskich: Horacego, Owidiusza, Wergiliusza; jego nazwisko stało się synonimem patrona sztuki, literatury lub nauki. [przypis edytorski]
31. Styks (mit. gr.) — najbardziej znana z pięciu rzek podziemnej krainy zmarłych, wypływająca ze stromej skały; według autorów rzym. stanowiła (razem z Acheronem lub samodzielnie) granicę pomiędzy światem żywych a królestwem umarłych. Ciekawostkę konstrukcji wiersza stanowi fakt, że po wspomnieniu tej mitycznej rzeki Horacy dalej wymienia już tylko rzeki rzeczywiste. [przypis edytorski]
32. Już szorstka skóra na udach siadła... — rzymscy czytelnicy odbierali obraz przemiany w ptaka jako groteskowy. [przypis edytorski]
33. Ikar (mit. gr.) — syn genialnego konstruktora Dedala; uciekając z ojcem z Krety na zbudowanych przez ojca skrzydłach, podleciał za wysoko w górę, słońce stopiło wosk, którym pióra były zlepione, a Ikar wpadł do morza i utonął. [przypis edytorski]
34. Dedal (mit. gr.) — zręczny rzemieślnik, wynalazca i architekt, ojciec Ikara; zaprojektował m.in. labirynt dla Minotaura, wynalazł narzędzia ciesielskie, rzeźbił figury wyglądające jak żywe, sugestywnie przedstawiające ruch. [przypis edytorski]
35. Bosfor — cieśnina oddzielająca Europę od Azji, łączy Morze Czarne z Morzem Marmara, jest położona między Półwyspem Bałkańskim a Azją Mniejszą. [przypis edytorski]
36. Syrty — Wielka Syrta to zatoka Morza Śródziemnego, znajdująca się u wybrzeży Libii; Mała Syrta to zatoka tego samego morza u wybrzeży Tunezji. [przypis edytorski]
37. Kolchowie — mieszkańcy Kolchidy, starożytnej krainy na wybrzeżu Morza Czarnego, na terenie obecnej Gruzji. [przypis edytorski]
38. Dakowie — mieszkańcy Dacji, staroż. krainy odpowiadającej terytorialnie dzisiejszej Rumunii. [przypis edytorski]
39. przed pułkami groźnymi Marsów — tj. przed armią rzymską. [przypis edytorski]
40. Gelonowie — szczep scytyjski zamieszkały nad Donem. [przypis edytorski]
41. Rodan — rzeka przepływająca przez Szwajcarię i Francję. [przypis edytorski]
42. próżnej urny — z uwagi na opisaną wcześniej przemianę w łabędzia pogrzeb odbywa się bez zwłok. [przypis edytorski]
43. Deliusz — Quintus Dellius, rzymski dowódca i polityk z I w. p.n.e., kilkukrotnie zmieniał stronę, po której walczył podczas wojny domowej, by w końcu znaleźć się w obozie zwycięskiego Oktawiana Augusta. [przypis edytorski]
44. prze’ć (daw.) — przecież. [przypis edytorski]
45. Mój Deliuszu! Prze’ć umrzesz kiedyś — w oryginale wyrażone jest to jednym dodanym do imienia przymiotnikiem. [przypis edytorski]
46. falern a. falerno — wino z południowych Włoch. [przypis edytorski]
47. Inachus (mit. gr.) — pierwszy, długowieczny król Argos oraz bóg rzeki Inachos. [przypis edytorski]
48. Orkus (mit. rzym.) — bóstwo śmierci, zwł. jej karzącego aspektu, utożsamiane z gr. Hadesem bądź częściej z Thanatosem; tu imię zostało użyte jako nazwa podziemnej krainy śmierci. [przypis edytorski]
49. w łodzi — nawiązanie do mit. gr. i łodzi Charona, przewożącej zmarłych do Hadesu. [przypis edytorski]
50. sromota (daw.) — wstyd. [przypis edytorski]
51. kolchidzkich jadów — mieszkańcy Kolchidy (krainy historycznej na terenie obecnej Gruzji) słynęli z czarów, które starożytnym kojarzyły się również z trucicielstwem. [przypis edytorski]
52. Bosfor — cieśnina oddzielająca Europę od Azji, łączy Morze Czarne z Morzem Marmara, jest położona między Półwyspem Bałkańskim a Azją Mniejszą. [przypis edytorski]
53. punicki — fenicki; Fenicjanie, mieszkańcy Kartaginy, byli znani jako wyśmienici kupcy. [przypis edytorski]
54. Partowie — lud zamieszkujący tereny na
Darmowe książki «Wybrane utwory - Horacy (szkolna biblioteka TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)