Wybrane utwory - Horacy (szkolna biblioteka TXT) 📖
Krótki opis książki:
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Horacy
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Wybrane utwory - Horacy (szkolna biblioteka TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Horacy
leżąc, w świątecznym czasie
uszczęśliwiać się będziesz
dzbanem wyborowego falernu46.
Tam gdzie sosna ogromna z białą topolą swoje
cienie łączy gościnne, szerząc gałęzie wokół,
i gdzie w skośnym strumyku
z trudem wartka się woda przedziera,
tam każ wino, pachnidła znosić i róż zbyt krótko
trwałe kwiaty, dopóki lata, majątek, oraz
czarna nitka podziemnych
prządek z życia korzystać pozwolą.
Lasy, któreś zakupił, miejską siedzibę twoją,
dworek wiejski, żółtego Tybru zroszony nurtem,
musisz wreszcie porzucić;
dziedzic stosy twych skarbów zabierze.
Wszystko jedno, czy jako bogacz, swych przodków nawet
od Inacha47 wywodząc, skonasz, czy jako biedak
z gminu zemrzesz na dworze,
Orku48 bezlitosnego ofiara.
Wszystkich razem na jedno miejsce nas pędzą, wszystkich
los obraca się w urnie, z której wypadnie później,
albo rychlej, by w łodzi49
nas umieścić na wieczne wygnanie.
Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Do drzewa, które nagłym wywrotem byłoby go zgniotło
Kto cię pierwszy zasadził, w dniu to złowrogim zrobił,
świętokradzką cię także ręką, o drzewo, wnukom
wyhodował na zgubę
i na całej tu wioski sromotę50.
Uwierzyłbym, że taki człowiek własnemu ojcu
kark już skręcił i w nocy świętą komnatę zbryzgał
gościa swego posoką.
Kto tam ciebie, ponure ty drzewo,
coś na głowę niewinną pana się zwalić miało,
na mym polu postawił, pewno kolchidzkich jadów51
i wszystkiego się dotknął,
co gdziekolwiek jest grzechem i zbrodnią.
Czego trzeba unikać, tego się ustrzec każdej
chwili, trudne zaiste dla nas zadanie! Wstręt ma
do Bosforu52 punicki53
żeglarz, ślepych skądinąd się losów
nie lękając, a żołnierz boi się strzały Partów54,
ich ucieczki tak nagłej55, Partów zaś straszy siła
Rzymian, straszą kajdany56...
Ale zmiatał narody i zmiatać
będzie nagły gwałt śmierci. Wszak już widziałem niemal
państwo czarnej królowej57, sądy Eaka58, oraz
dusz pobożnych siedziby
i Safonę59 na lutni eolskiej
skargi głoszącą przeciw dziewicom swego miasta,
Alceuszu60, i ciebie, któryś te straszne klęski
morza, wojny, ucieczki
dźwięczniej prątkiem61 twym złotym odbijał.
Śpiew obojga, świętego godzien milczenia, w duszach
zmarłych wzbudza podziwy; wieści o bitwach jednak,
o tyranach wygnanych
chciwiej tłumy chwytają swym uchem.
Jakże dziwić się nadtem, skoro stugłowy potwór62,
osłupiony pieśniami, czarne swe uszy spuszcza,
a wplecione w Eumenid63
włosy żmije spoczynkiem się cieszą.
Nawet słynny Prometeusz64, razem z Pelopsa ojcem65,
brzmieniem miłych tych śpiewów w ciężkich się zwodzą troskach
i nie myśli już Orion66
lwy i rysie tchórzliwe popędzać.
Pieśń I, 11. Tu ne quaesieris...
Do Leukonoe67
Ty nie staraj się grzesznie dochodzić, jaki nam koniec obojgu,
Leukonoe, bogowie przeznaczyć chcieli i liczb babilońskich68
przestań badać wyroki — bo ileż lepiej wycierpieć już wszystko
co tam będzie, czy Jowisz nas jeszcze wielu zimami obdarzy,
czy nam daje ostatnią, co teraz Morze Tyrreńskie o skały
tam roztrąca... Być mądrą i wino sycić69 pamiętaj, a krótką
miarą długie nadzieje obcinaj. Czas nam ucieka zazdrosny
w ciągu rozmów... korzystaj z obecnej doby70, nie wierząc następnej!
Pieśń II, 10. Rectius vives, Licini, neque altum...
Do Liciniusa Mureny71
Żyj, Licini, stateczniej i ani dokuczaj
ciągle morzu pełnemu, ni z strachu przed burzą,
zbyt ostrożny, za blisko przypieraj do brzegów
często zdradliwych.
Złotą miarę72 ktokolwiek pokochał, bezpieczny,
skalanego śmieciami posiadać nie będzie
domu, ani też, skromny, otoczy się dworem
zazdrość budzącym.
Częściej świerkiem ogromnym miotają przeć’ wichry
ciężej walą się baszty wysokie na ziemię,
a pioruny zazwyczaj w najwyższe wierzchołki
gór uderzają.
Umysł usposobiony roztropnie nadziei
nie zwykł tracić w nieszczęściu, lecz w szczęściu przeciwnych
losów lękać się będzie. Sprowadza nam Jowisz73
zimy straszliwe,
lecz je także usuwa... Jeżeli jest teraz
źle, nie zawsze tak będzie!... Apollo74 milczącą
Muzę75 lutnią czasami rozbudza, nie zawsze
łuk ma nagięty76.
W trudnych sprawach okazuj się pełnym odwagi
i wytrwałym, a wiatry gdy nazbyt pomyślne
pędzić będą galerę, to ściągaj roztropnie
żagle wydęte!
Przyjaciele Wolnych Lektur otrzymują dostęp do prapremier wcześniej niż inni. Zadeklaruj stałą wpłatę i dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur: wolnelektury.pl/towarzystwo/
Pieśń IV, 7. Diffugere nives redeunt iam gramina campis...
Do Torkwata
Śnieg już się rozpierzchł i armia traw77 powróciła na pola,
na drzewa — ich włosy zielone.
ziemia zmieniła swą postać78 i rzeki opadające
płyną spokojnie wzdłuż brzegów.
Gracja z Nimfami i z dwoma siostrami odważa się tańce
naga prowadzić po gajach.
„Nie licz na nieśmiertelność!” ostrzega cię rok i godzina,
która dzień miły porywa.
Chłód się roztapia w powiewach ze wschodu, a wiosnę zabija79
lato, co znika niebawem,
gdy jesień owoconośna rozdaje swe plony, a po niej
leniwa80 zima powraca.
Lecz księżyc81, co pędzi po niebie, odzyska to, co utracił,
my zaś, Torkwacie! gdy wpadniem
tam, gdzie jest ojciec Eneasz82, gdzie Tullus83 bogaty i Ankus84,
prochem i cieniem jesteśmy.
Któż ci tam powie, czy dobę jutrzejszą bogowie dorzucą
do dzisiejszego nam życia?
Wszystko, co dzisiaj życzliwym dasz sercem, to ujdzie
chciwego rękom dziedzica.
Skoro raz umrzesz i sędzia Minos85 na ciebie tam wyda
świetne wyroki, już tobie
życia nie wrócą ni ród twój, ni świetna wymowa, ni twoja
znana pobożność, Torkwacie!
Ani tam bowiem Hippolit86 wstydliwy nie został przez Dianę87
z piekieł ciemnicy uwolnion,
ani Perseusz88 nie zdoła pokruszyć letejskich okowów89
Piritousa90 drogiego!
Pieśń III, 30. Exegi monumentum aere perennius...
Do Melpomeny
Ukończyłem już pomnik ten trwalszy od spiżu,
od królewskiej budowli piramid wznioślejszy
i którego ni deszcze żarłoczne, ni wichry szalone,
lat szeregi bez końca, ni wieki w swym biegu
nie zdołałyby zniszczyć. Nie umrę ja cały;
część niemałą zostawię po sobie, bo onej
Libityna91 nie zgładzi... Przyszłości pochwałą
wzrastać będę, ja wieczny młodzieniec, tak długo,
jak z milczącą dziewicą92 na Kapitol93 wchodzić
arcykapłan nasz będzie... Gdzie szumi gwałtowny
Aufid94, w suchym gdzie kraju wieśniakom95 królował
Daunus96, sławić mnie będą, bo jestem potęgą,
choć syn gminu, najpierwszy nadając eolskim
pieśniom dźwięki italskie97... O, przybierz tę dumę,
której szuka zasługa i zechciej me włosy,
Melpomeno98, uwieńczyć delfickim wawrzynem.
Podoba Ci się to, co robimy? Wesprzyj Wolne Lektury drobną wpłatą: wolnelektury.pl/towarzystwo/
Ars poetica99
List do Pizonów100
Gdyby nam malarz101 chciał ludzką głowę na końskim osadzić
karku102 i upstrzyć103 różnymi pióry104, tak zewsząd zebrane
członki105 spajając106, ażeby śliczna u góry niewiasta
szpetnie u dołu się czarnym ryby ogonem kończyła,
czyż moglibyście, ten obraz widząc, od śmiechu się wstrzymać?
Wierzcie, Pizony! Do tego nader podobnym obrazu
będzie to dzieło, którego będą się marne pomysły,
jak sny chorych, tak tworzyć, żadna iż postać mieć własnej
głowy ni nogi nie będzie. Wszakże poeta i malarz
równe od wieków miał prawo puszczać się zgoła na wszystko107;
wiem i przyznając tę wolność108, chciałbym z niej także korzystać,
lecz nie w tym stopniu, by łączyć skromne ze srogim109, by spajać
ptaki z wężami pospołem, albo z tygrysem jagniątko.
Nieraz w poważnych, na wielkość zakrawających utworach
szmat purpurowy110 zobaczysz jeden i drugi przyszyty,
aby z daleka już świecił; otóż ci gaik lub ołtarz
Diany111 opiszą, lub kręty strumień po miłych spieszący
niwach112, lub Renu szerokie nurty i tęczę deszczową;...
ślicznie!... lecz wcale nie w swoim miejscu!... A może potrafisz
cyprys przedstawić?... I na cóż, jeśli malujesz biedaka,
co z rozbitego okrętu goły wypłynął!... Amforęś113
zaczął, a czemu, z bieżącym kołem114, podnosi się garnek?
Wreszcie we wszystkim przynajmniej jedność, prostota niech będzie
Zwodzą nas wieszczów115 najczęściej, (ojcze i ojca takiego
godni synowie116! ) pozory prawdy. Ot, ciemnym117 się staję,
chcąc być zwięzłym118; szukając lekkiej119 ogłady120, wnet tracę
siły i zapał; nadętym będzie, kto szczytnym121 być pragnął,
nazbyt ostrożny po ziemi pełza, lękając się burzy,
a kto rozrzutnie w swym dziele rozmaitością szafuje122,
ten tam w lesie delfina, w morzu odyńca123 dorobi.
Błędu się strzegąc, wpadamy w wadę124, gdy nie ma poczucia
sztuki. W bliskości Emila szkoły125 jest rzeźbiarz, jedyny
do wyrabiania paznokci z spiżu i włosów cieniutkich,
lecz mu się żaden nie uda posąg; całości utworzyć
bowiem nie umie. Ot, takim, gdybym miał zamiar coś zrobić,
być nie chciałbym, jak nie chcę nosa krzywego, chociażby
czarne me oczy i czarne włosy uwagę zwracały...
Wy, pisarze, obierzcie przedmiot126, któremu sprostają
siły wasze; co barki dźwigną, a czego nie mogą,
pilnie rozważcie! Kto przedmiot obrał do sił swych stosowny,
tego wymowa i jasny rzeczy porządek nie zdradzą127;
to też zaiste zaletą będzie i wdziękiem porządku,
żeby już teraz powiedział wszystko, co teraz ma mówić128,
wiele zaś rzeczy na później schował, a teraz opuścił,
w jednym się kochał, a drugim gardził poeta, co wiersze
swe zapowiada. Ostrożnie, przy tym subtelnie, twe słowa
łącząc, potrafisz wybornie nieraz przemówić, gdy zręcznym
już przestarzałe wyrazy związkiem odświeżysz. Gdyć przyjdzie,
może potrafisz wyrazy starym Cetegom129 nieznane
stworzyć, a czyniąc to skromnie, wszelką w tym wolność uzyskasz.
Znajdą przyjęcie wyrazy nowe i świeżo ukute130,
jeśli w niewielkiej ilości z greckich je źródeł dobędziesz.
Czemuż co Stacjusz131 i Plautus132 czynić mógł, teraz by w wierszach
Wirgil133 i Warius134 nie mogli? Jeśli choć trochę bym zyskać
zdołał, to czemu zazdroszczą wszyscy, a Kato135 i Ennius136
mogli, bogacąc ojczysty język, nadawać przedmiotom
nowe nazwiska137. I było wolno i będzie przeć’138 zawsze
naznaczone dzisiejszym piętnem wyrazy nam tworzyć.
Jako przy schyłku gdy roku liście zmieniają się w lasach,
stare spadają, tak giną rody wiekowych wyrazów,
świeżo powstałe, jak młodzież, kwitną i pełne są siły.
My i wszystko, co nasze, śmierci ulegniem... czy Neptun
w ląd wpuszczony139 (królewskie dzieło!) od wiatrów północnych
chroni okręty, czy bagno140 z dawna niepłodne141 już słucha
wioseł i żywi sąsiednie miasta, i ciężki pług dźwiga,
czy tam potoki musiały zmienić bieg zgubny dla żniwa,
gdy im wskazano kierunek lepszy, te dzieła zaginą;
czyżby więc słowa pozostać miały w zaszczytach i łaskach
wiecznie? Odrodzi się mnóstwo tych, co zginęły, a zginą
te, co teraz w poszanie142, jeśli tak zechce ów zwyczaj143,
który rozstrzyga i sądzi, prawa nadając językom...
Czyny i królów i wodzów, przy tym i wojny żałobne144
w jakich to rytmach opiewać można, pokazał nam Homer.
Skargi ujęto najpierwej w wiersze
Darmowe książki «Wybrane utwory - Horacy (szkolna biblioteka TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)