Darmowe ebooki » Tragedia » Król Lear - William Shakespeare (Szekspir) (czy można czytać książki w internecie za darmo TXT) 📖

Czytasz książkę online - «Król Lear - William Shakespeare (Szekspir) (czy można czytać książki w internecie za darmo TXT) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 William Shakespeare (Szekspir)



1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 13 ... 16
Idź do strony:
głową! Łaskawy mój panie, 
Uboga chata, o kilka stąd kroków, 
Da ci przed burzą schronienie przyjazne. 
Spocznij tam, ja zaś do twardszego domu 
Od twardych głazów, z których zbudowany, 
Raz jeszcze wrócę. Gdym o ciebie pytał 
Przed chwilą, bram mi swych otworzyć nie chciał, 
Lecz go do skąpej zmuszę gościnności. 
  KRÓL LEAR
Rozum w mej głowie zaczyna się mącić. 
Pójdź tu, mój chłopcze, powiedz, czy ci zimno? 
I mnie też zimno. Gdzie jest ta lepianka? 
Jak dziwną sztukę posiada konieczność! 
Na skarb przemienia rzeczy najpodlejsze. 
Gdzie jest lepianka? Biedny mój błazenku, 
Jeszcze jest kątek w sercu moim, chłopcze, 
Gdzie mieszka litość nad twoim cierpieniem. 
  BŁAZEN
Śpiewa.
Kto trochę sensu w głowie zachował, 
Czy to deszcz szumi, czy to wiatr wieje, 
Do swych się losów będzie stosował, 
Choć każdej doby deszcz leje. 
  KRÓL LEAR
To prawda, chłopcze. Prowadź mnie do chaty! 
 
Wychodzą: król Lear i Kent. BŁAZEN
Ta noc ochłodzić zdolna kortezanę34. 
Nim się oddalę, ogłoszę proroctwo: 
Gdy ksiądz będzie słowami, nie przykładem uczył, 
Kiedy słód swój piwowar wodą będzie tuczył, 
Gdy szlachcic będzie mistrzem swojego krawczyka, 
Gdy będą za kacerza palić zalotnika, 
Gdy trybunał każdemu dobry sąd wymierzy, 
Gdy nie będzie ubogich giermków ni rycerzy, 
Kiedy potwarz z ludzkiego ucieknie ozora, 
Z jarmarków rzezimieszki znikną jak kamfora, 
Gdy lichwiarz będzie złoto na polu rachował, 
A rajfur z kortezaną kościoły budował, 
Na angielskiej wtedy grzędzie 
Wszystko tak się zamajaczy, 
Że kto dożyje, zobaczy, 
Lud nogami chodzić będzie. 
 

Proroctwo to ogłosi Merlin, bo ja żyję przed jego czasami.

Wychodzi. SCENA III
Izba w zamku Gloucestera.
Wchodzą: Gloucester i Edmund. GLOUCESTER

Niestety, niestety, Edmundzie! Nie podoba mi się to wyrodne postępowanie. Gdy ich prosiłem, aby mi wolno było nad nim się litować, odebrali mi użycie własnego mego domu; zabronili mi pod karą wiecznej niełaski mówić do niego, wstawiać się za nim, być mu pomocą w jakikolwiek bądź sposób.

EDMUND

Dzikie i wyrodne postępowanie!

GLOUCESTER

Dość na tym; ani słowa więcej. Tli już niezgoda między książętami, a gotuje się coś gorszego. Odebrałem list tej nocy — niebezpieczna rzecz o tym mówić — zamknąłem list w mojej komnacie. Krzywdy, które teraz król znosi, będą pomszczone na ich sprawcach; już część wojska wylądowała; trzeba nam się przechylić na stronę króla. Wyszukam go i pomogę mu tajemnie. Idź tymczasem, baw księcia rozmową, aby nie dostrzegł mojego miłosierdzia. Jeśli się o mnie zapyta, powiedz, że jestem chory i poszedłem do łóżka. Choćby mi przyszło gardłem zapłacić, jak mi to zagrożono, muszę pomóc królowi, staremu mojemu panu. Dziwne gotują się rzeczy, Edmundzie; proszę cię, bądź ostrożny.

Wychodzi. EDMUND
O tej dobroci twojej zakazanej 
I o tym liście zawiadomię księcia; 
Będzie to służba, która mi zapewni, 
Co ojciec straci, wszystkie jego grody: 
Gdzie stary upadł, niech urośnie młody. 
 
Wychodzi. SCENA IV
Chata na stepie.
Wchodzą: król Lear, Kent i Błazen. KENT
To chata, panie; wejdź, dobry mój panie. 
Noc to zbyt sroga, aby znieść ją mogła 
Ludzka natura. 
 
Burza wciąż trwa. KRÓL LEAR
Zostaw mnie samego. 
  KENT

Wejdź, panie.

KRÓL LEAR
Chceszże35 serce mi rozedrzeć? 
  KENT

Wprzód bym me własne rozdarł. Wejdź, mój panie!

KRÓL LEAR
Rzecz to twym sądem straszna, że nas burza 
Do kości chłosta; straszna jest dla ciebie, 
Lecz kto jest większej choroby ofiarą, 
Nie czuje mniejszej. Gdy niedźwiedź cię trwoży, 
Skoro przed tobą morze ryczy gniewne, 
Pójdziesz z niedźwiedzia mierzyć się paszczęką. 
Gdzie dusza wolna, drażliwe tam ciało. 
Burza mej duszy z mych wydziera zmysłów 
Wszystkie uczucia, prócz tych, co tu palą. 
Niewdzięczne córki! Czy to nie to samo, 
Jak gdyby usta rozszarpać pragnęły 
Tę rękę, która pokarm im przynosi? 
Lecz je ukarzę, nie chcę dłużej płakać! 
Śród takiej nocy drzwi przede mną zamknąć! 
O lej, lej deszczu! Potop ten wytrzymam. 
Przed starym ojcem, który szczodrą ręką 
Wszystko wam oddał! O Regan! Goneril! 
O, do szaleństwa droga ta prowadzi! 
Nie chcę iść dalej, nie mówmy już o tym! 
  KENT
Wejdź, panie.  
  KRÓL LEAR
Własnej szukaj tam wygody. 
Burza ta myśleć broni mi o rzeczach, 
Co by mnie ciężej dotknęły. Lecz wejdę. 
Chłopcze, wejdź pierwszy. Biedaku bez strzechy, 
Wejdź, ja tymczasem odmówię pacierze, 
A potem usnę. 
Błazen wchodzi do chaty. 
O nadzy nędzarze, 
Gdzie bądź jesteście, których w tej godzinie 
Ta bez litości siecze zawierucha, 
Jak mogą wasze podarte łachmany 
Przed taką wichrów osłonić dzikością 
Bez dachu głowy, boki bez pokarmu? 
O, nazbyt mało troskałem się o to! 
Przepychu świata, wypij to lekarstwo, 
Uczuj na chwilę, co czują nędzarze, 
Abyś im resztki twego zbytku rzucił, 
Pokazał większą nieba sprawiedliwość! 
  EDGAR
za sceną:
Półtora sążnia wody! Półtora sążnia wody! 
O biedny Tomku!  
 
Błazen wybiega z chaty. BŁAZEN
Nie wchodź tam, wujaszku, 
Bo duch tam mieszka. Ratujcie! Ratujcie! 
  KENT
Podaj mi rękę. Kto tam? 
  BŁAZEN
Duch tam mieszka, 
A jak powiada, zwie się biedny Tomek. 
  KENT
Kto ty, co jęczysz na słomie? Wyjdź do nas. 
 
Wchodzi Edgar przebrany za szaleńca. EDGAR
Precz stąd! Bo czarny goni za mną szatan; 
Po ostrych cierniach świszczący wiatr wieje: 
Ha! Idź do łóżka i ogrzej się trochę. 
  KRÓL LEAR
Czy i ty wszystko twym oddałeś córkom? 
Czyliż i tobie na to także przyszło? 
  EDGAR

Kto da co biednemu Tomkowi, którego zły duch przeprowadził przez ogień i płomienie, przez brody i wiry, przez bagna i topiele; który mu podkładał noże pod poduszkę, a stryczki na kościelnej ławie; który mu stawiał trutkę przy rosole, natchnął mu taką dumą serce, że przejeżdżał na gniadym kłusaku po mostach na cztery cale szerokich, goniąc za własnym cieniem jak za zdrajcą? Daj Boże zdrowie twoim pięciu zmysłom! Zimno Tomkowi! O, do de, do de, do de! Niech cię niebo strzeże od zawieruch, złych planet i czarów! Daj jałmużnę biednemu Tomkowi, którego zły duch prześladuje. Ach, gdybym mógł tu go złapać albo tu, albo tam znowu!

Burza trwa ciągle. KRÓL LEAR
Do tegoż stopnia przywiodły go córki? 
Nic żeś zatrzymać nie mógł, wszystko dałeś? 
  BŁAZEN

O nie, zatrzymał płachtę, inaczej musieliby się wszyscy rumienić.

KRÓL LEAR
Niechaj więc plagi, które nad ludzkimi 
Grzechami ciążą, spadną wszystkie razem 
Na twoje córki! 
  KENT
Lecz on nie ma córek. 
  KRÓL LEAR
Giń, kłamco! Nic by nie mogło sprowadzić 
Ludzkiej natury do tego spodlenia 
Prócz niewdzięczności córek. Czy dziś zwyczaj, 
Że odepchnięty ojciec tak znajduje 
Mało litości u własnej krwi swojej? 
Słuszna to kara! To ciało poczęło 
Te pelikany córki. 
  EDGAR
Na górze Pillicok 
Siedział Pillicok. Hola! Hej tam, hola! 
  BŁAZEN

Ta zimna noc zrobi z nas wszystkich błaznów i szaleńców.

EDGAR

Strzeż się złego ducha; słuchaj rodziców; dotrzymaj danego słowa; nie przysięgaj; nie grzesz ze ślubną żoną bliźniego; nie przyuczaj twojej kochanki do bogatych strojów. Zimno Tomkowi!

KRÓL LEAR

Czym byłeś?

EDGAR

Sługą hardego serca i duszy; trefiłem sobie włosy; nosiłem rękawiczkę u kapelusza; służyłem chuciom mojej kochanki i dopuszczałem się z nią czynów ciemności; każde moje słowo było przysięgą, którą łamałem w jasnym obliczu niebios; zasypiałem w rozpuście i budziłem się do rozpusty; wino kochałem serdecznie i kostki serdecznie, a z kobietami przechodziłem samego Turka; fałszywe było moje serce, lekkie było moje ucho, krwawa ręka; byłem wieprzem w próżniactwie, lisem w chytrości, w żarłoctwie wilkiem, psem w wściekłości, a lwem w grabieży. Nie daj twojego biednego serca kobiecie, na lada skrzypnięcie trzewików lub szelest bławatów trzymaj nogi daleko od zamtuzów36, ręce od spódniczek, pióro od lichwiarskich regestrów, a śmiej się potem ze złego ducha. Ciągle przez ciernie wieje zimny wiatr i mówi: suum, mun, nonny! Delfinie, moje dziecko, stój! Daj mu przykłusować.

Burza trwa ciągle. KRÓL LEAR

Lepiej byłoby ci w grobie, niż wystawiać twoje nagie ciało na tę nieba surowość. Nie jestże człowiek niczym więcej? Przypatrz mu się dobrze: tyś niedłużny robakowi za jedwab, bydlęciu za skórę, baranowi za wełnę, a kotu za perfumy. Ha, my trzej jesteśmy sfałszowanym towarem, ty jeden jesteś prawdą! Człowiek bez przyborów jest tylko biednym, nagim, rosochatym jak ty zwierzęciem. Precz, precz co pożyczone! Dalej! Odepnijcie!

Rozdziera odzież. BŁAZEN

Proszę cię, wujaszku, uspokój się; zła to noc do pływania. — Teraz trochę ognia na tym pustym polu byłoby jak serce starego rozpustnika: mała iskierka, a reszta ciała zimna. Ale patrz, nadbiega błędny ognik.

EDGAR

To ten zły duch Flibbertigibbet, zaczyna on swoje figle z ciemną nocą a kończy z pierwszym pianiem koguta; on to zaciąga oczy kataraktą, wykrzywia je zezem, daje zajęcze wargi; on śnicią37 pokrywa białą pszenicę i dręczy wszystkie ziemskie stworzenia.

Święty Wit trzykroć obleciał pole 
I spotkał Zmorę w rzeszy swej kole, 
I «precz stąd!» krzyknął, 
I tabun zniknął; 
Precz, czarownico, o precz stąd! 
  KENT
Jak ci jest, panie? 
 
Wchodzi Gloucester z pochodnią. KRÓL LEAR
Kto to? 
  KENT

Kto tam? Czego szukasz?

GLOUCESTER

Co wy za jedni? Wasze nazwiska?

EDGAR

Biedny Tomek, który je pływające żaby, ropuchy, kijanki ziemne i wodne jaszczurki; który w szaleństwie swojego serca, gdy zły duch harcuje, je krowieniec zamiast sałaty, pożera stare szczury i psy utopione w rowie, pije zieloną powłokę bagniska; którego od parafii do parafii, chłostając, prowadzą, kują w dyby, karcą i więżą, a który miał niegdyś trzy ubrania na grzbiet swój, trzy koszule dla swojego ciała, konia do podróży i oręż do bitki.

Ale myszy i szczury i podobna fraszka 
Całe siedem lat długich karmiły Tomaszka. 
 

Strzeż się ducha, co za mną goni. Cicho, Smolkin, cicho, ty szatanie!

GLOUCESTER

I to jest, panie, twoje towarzystwo?

EDGAR
Książę ciemności to prawdziwy szlachcic, 
A imię jego Modo albo Mahu. 
  GLOUCESTER
Jak są wyrodne krew nasza i ciało, 
Że nienawidzą tego, co je począł. 
  EDGAR
Zimno Tomkowi! 
  GLOUCESTER
Chodź ze mną, panie, nie mogę we wszystkim 
Słuchać surowych rozkazów twych córek. 
Choć ich jest wolą, bym wrota me zamknął, 
Na łup cię wydał tej nocy okrutnej, 
Dość miałem serca, aby cię wyszukać, 
Powieść, gdzie ogień i pokarm gotowy. 
  KRÓL LEAR
Wprzód z filozofem tym pozwól pogadać. 
Powiedz mi, jaka piorunów przyczyna? 
  KENT
Usłuchaj, panie, dobrej jego rady, 
Idź z nim do domu. 
  KRÓL LEAR
Jeszcze jedno słowo 
Do uczonego tego Tebańczyka. 
Nad czym rozmyślasz? 
  EDGAR
Jak diabła oszukać, 
A bić robactwo. 
  KRÓL LEAR
Pragnąłbym na stronie 
Jeszcze ci jedno postawić pytanie. 
  KENT
Nalegaj, lordzie, aby poszedł z tobą, 
Bo rozum jego zaczyna się mącić. 
  GLOUCESTER
Któż by go ganił? Własne jego córki 
Chcą jego śmierci. Ach, ten Kent uczciwy! 
On nam to wróżył. O, biedny wygnaniec! 
Król traci rozum, mówisz, przyjacielu, 
I ja ci wyznam, żem prawie oszalał. 
I jam miał syna, dziś go się wyrzekłem; 
Na moje życie godził on niedawno, 
Bardzo niedawno. Ja go tak kochałem! 
Nigdy syn ojcu swemu nie był droższy. 
Żeby ci prawdę wyznać, przyjacielu,
ciągle burza Żal mnie obłąkał. — Co za noc okrutna! 
Błagam cię, panie — 
  KRÓL LEAR
Z waszym pozwoleniem, 
Bądź towarzyszem moim, filozofie. 
  EDGAR
Tomkowi zimno! 
  GLOUCESTER
Schroń się do tej chaty, 
A tam ogrzejesz nagie twoje ciało. 
  KRÓL LEAR
Idźmy tam wszyscy. 
  KENT
Tędy. 
  KRÓL LEAR
Lecz z nim razem; 
Nie chcę opuścić mego filozofa. 
  KENT
Ustąp mu, panie; niech go z sobą weźmie. 
  GLOUCESTER
Niech i tak będzie. 
  KENT
No, dalej, idź z nami! 
  KRÓL LEAR
Chodź, Ateńczyku zacny. 
  GLOUCESTER
Teraz cicho 
I ani słowa więcej, ani słowa! 
  EDGAR
Sir Roland przed czarną
1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 13 ... 16
Idź do strony:

Darmowe książki «Król Lear - William Shakespeare (Szekspir) (czy można czytać książki w internecie za darmo TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz