Dla szczęścia - Stanisław Przybyszewski (biblioteka medyczna online za darmo .TXT) 📖
Helena dowiaduje się, że została zdradzona przez swojego narzeczonego i porzucona dla innej kobiety. Dziewczyna jest w rozpaczy i nie chce przyjąć tego do wiadomości.
Dowiaduje się, że kobietą, dla której została porzucona, jest Olga, rozwiązła uwodzicielka. Między Mlickim, byłym narzeczonym, a Żdżarskim, jego przyjacielem, wywiązuje się dyskusja o tym, jakie znaczenie ma dla nich dziewictwo kobiety. Helena zarzuca Mlickiemu, że nie docenił tego, że był jej pierwszym mężczyzną, a po odebraniu cnoty odwrócił się od niej dla innej. Żdżarski uświadamia Mlickiego, że Helena planuje samobójstwo i to on będzie za nie odpowiedzialny.
Dramat autorstwa Stanisława Przybyszewskiego Dla szczęścia powstał w 1900 roku. Obrazuje on realia obyczajowe — sposób, w jaki postrzegane były kobiety przez mężczyzn na przełomie XIX i XX wieku.
Stanisław Przybyszewski to jeden z najważniejszych twórców okresu Młodej Polski, prekursos polskiego modernizmu, kontrowersyjny dramaturg, eseista, przedstawiciel tzw. cyganerii krakowskiej.
- Autor: Stanisław Przybyszewski
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Dla szczęścia - Stanisław Przybyszewski (biblioteka medyczna online za darmo .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stanisław Przybyszewski
Milcz! milcz! Bo... bo...
HELENANie szarp mnie! Czego żądasz odemnie? — Czego chcesz? ha, ha, ha!... Chcesz mieć spokojne sumienie, chcesz sobie powiedzieć: Hela zrezygnowała. — Hela zadowolni się przyjaźnią. Chcesz własne sumienie okłamać?!...
MLICKITak, byłaś ze mną szczęśliwa, teraz ja dla siebie szczęścia zapragnąłem. Przy tobie go nie znalazłem!
HELENANie znalazłeś szczęścia przy mnie?! Więc kłamałeś dwa lata, dzień po dniu kłamałeś!
MLICKINie kłamałem! Wtedy myślałem, że to szczęście, bo innego nie znałem...
HELENAWięc teraz ci dam szczęście... zostań przy mnie, a dam ci szczęście! szybko, nieprzytomnie. Dam ci rozkosze, o których nie śniłeś. Dam ci, dam taką rozkosz, taki raj, dam, dam, tylko nie gardź mną... zostań... Widzisz to strach mój krzyczy... Ja oszaleję bez ciebie — nie, nie, ty też oszalejesz, ona była kochanką innych — przechodziła z rąk do rąk...
Proszę!
SCENA CZWARTAA to niespodzianka...
Chodź!
HELENATa! ta!...
OLGACzego chce ta pani?...
MLICKIProszę cię, Hela, nie rób już scen... do Olgi stanowczo. Chodź!
HELENAIdź pani, precz! precz! Chcesz go pani zniszczyć, jakeś Zdżarskiego zniszczyła?!
OLGAAle czego pani sobie życzy odemnie? Ja przecież nie chcę nikogo niszczyć!...
HELENAZostań, zostań! Twoim psem będę, rób ze mną, co chcesz! Bij, zabij! — rób co chcesz, tylko nie opuszczaj mnie! do Olgi. Idź pani, idź! Ja z nim żyłam dwa lata, on mój... mój!... Pani dość ich znajdzie — ja mam tylko Stefana, zostaw mi go pani! Ja oszaleję!
OLGAKRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Nareszcie przyszedłeś!
MLICKIBył tu Zdżarski?
OLGAAle cóż ci jest? Zdejmże kapelusz! Jesteś chory?
MLICKINie, nie, nic mi nie jest... Ale ten wiatr jesienny, ten deszcz — szedłem przez park, wiatr gwizdał wśród nagich gałęzi... mówią, że w takim czasie ktoś się obwiesił... He... he, albo może utopił. — Bo są ludzie, co się topią. He, he! Ale zdejmże tę umbrę z lampy — inaczej zdaje mi się, że ktoś tu śmiertelnie chory leży.
OLGACzy to było konieczne, że Helena aż do końca u ciebie mieszkała?...
MLICKIGdzież się miała podziać?
OLGAPisałeś mi przecież, że wszelkie stosunku z nią zerwałeś?...
MLICKIDlaczegoś nie poszukał sobie innego mieszkania?...
MLICKIBo się bałem, że sobie życie odbierze.
OLGAGroziła ci samobójstwem?
MLICKIZapewne to zrobi.
OLGAA gdyby nawet? Cóż z tego, chociażby nawet to zrobiła? Wszak byłoby to tylko ulgą dla niej i dla ciebie. Czy jesteś na tyle naiwny, że przenosisz życie, pełne ustawicznych cierpień i bólu nad śmierć? Dla niej — jak powiadasz — niema szczęścia, więc po cóż się ma dalej męczyć? nagle. Mówiłeś jej kiedykolwiek, że ją kochasz?
MLICKINic nie wiem — nie kochałem nikogo przed tobą.
OLGAI to ci szczęścia nie przyniosło?
MLICKICzemu się o to pytasz?
OLGACzemu?... Przecież widzę co się z tobą dzieje. Cały dzień cię nie widziałam. Gdzieś był?... O! Jakiś ty blady! Z twoich oczu wyzierają widma. Twój lęk, gdyby cały legion widm. Cały legion upiorów przyniosłeś ze sobą. Pełno widm w pokoju. Mój Boże, mój Boże... Czujesz ty, że jestem przy tobie? Nie, nie, ty tego nie czujesz. Myślisz tylko o niej, widzisz ją wciąż przed sobą. Pełno jej tu wokół nas...
MLICKICzy nie możesz pojąć, że mam powody lękać się o jej życie?...
OLGANie! nie mogę tego pojąć. Nigdy tego nie zrozumiem. Jeżeli się coś lub kogoś opuszcza, to nie patrzy się za siebie... Zupełnie tego nie pojmuję. Mówisz, żeś nikogo nie kochał przedtem. Kochasz mnie i wiesz jak cię kocham. Powinieneś być szczęśliwy. Powinienbyś o wszystkiem zapomnieć. Pamiętasz, jakeś przed moim odjazdem mówił: dla ciebie jestem zdolny popełnić największą zbrodnię... A teraz kiedy porzuciłeś ją — a czem ona była dla ciebie — teraz drżysz — trzęsiesz się na całem ciele — jesteś zrozpaczony... Boże... Boże... czyśmy się oboje pomylili? Ja byłem tak pewna, że zapomnisz, utopisz wszystko w tem szczęściu, że mnie masz przy sobie, że jestem twoją, na zawsze twoją... Stało się inaczej — inaczej...
Jechałam do ciebie dniem i nocą, nigdzie nie wypoczęłam, przyjechałam dzień wcześniej, niż ci pisałam. Zdawało mi się, że cię tem uszczęśliwię, że sprawię ci wielką radość!... Tak, tak, zrobiłam ci niespodziankę. Nigdy nie zapomnę, jakeś tam stał zgnębiony, na wpół nieprzytomny i patrzyłeś na mnie błędnemi oczyma, jak na widmo... Najchętniej byłbyś się w ziemię zapadł, nie śmiałeś na nią spojrzeć...
MLICKIByłoby zatem lepiej, gdyby się był skandal rozpoczął?...
OLGAPowinieneś był odrazu więzy poprzecinać. Od dwóch miesięcy miałeś wybór pomiędzy mną a Heleną urywa i patrzy poważnie na Mlickiego. Zmienionym głosem. Słuchaj Stefan! Możesz jeszcze wybierać! Czujesz, że nie możesz być przy mnie szczęśliwy, to idź. Nie chcę żyć z człowiekiem, który w ciągłej rozpaczy rozmyśla możliwość samobójstwa dawniejszej kochanki. Z wzrastającą namiętnością. Nie chcę! nie chcę dzielić się z inną kobietą, nie chcę, by ktoś dniem i nocą stał między tobą a mną.
MLICKIDzielić?... Hm... patrzy na nią. Nie chcesz się dzielić?... Nie chcesz, by ktoś dniem i nocą stał między nami
Cóż ci jest? Słyszałeś, co mówiłam? Zrozumiałeś, że nie chcę żyć z tobą, dopóki o niej nie zapomnisz?!
MLICKIWszystko zrozumiałem... wszystko zapomnę, nawet... urywa i patrzy na Olgę. A będę miał wiele trudu, bo muszę dużo rzeczy zapomnieć — dużo — opamiętywa się, bierze ją za rękę. Miej tylko trochę cierpliwości. Nie jestem całkiem zdrów. Dziwna rzecz, myślę całkiem jasno. Mózg mój mówi mi to samo, coś ty przed chwilą mówiła. Wiem, że bez ciebie żyć nie mogę. Wiem, że dla niej śmierć byłaby prawdziwem szczęściem. A jednak... Jakbym miał gdzieś drugi mózg, który zupełnie inaczej myśli, który sobie ze mnie kpi, cały mój rozsądek wywraca. Patrz, dziś naprzykład. Szukałem jej po całem mieście... W mieszkaniu jej niema... Znikła... Wiedziałem to od kilku tygodni... Więc się zabiła... mówi mój mózg. Ale w tej samej chwili osłabłem, nogi poczęły mi się chwiać...
OLGAGdzież nasze szczęście, gdzie? O jak ja pragnęłam tego szczęścia z tobą, jak drżałam na samą myśl, że za parę dni nowe życie się dla mnie rozpocznie... tak niewysłowienie piękne życie.
MLICKINie męcz mnie teraz. To wszystko przejdzie. Wpierw muszę ochłonąć. Tak bez wszystkiego, całej przeszłości ze serca wyrwać nie można.
OLGAMożna, można, wszystko można, jeśli się kocha!
MLICKITak tak... łatwo ci to mówić. Tyś na twej drodze nie miała żadnych przeszkód.
OLGAA tyś ciężką ofiarę poniósł?
MLICKInie odpowiada.
OLGAI ta ofiara przechodzi twe siły?
MLICKIPowiedz tylko, kochasz ty mnie rzeczywiście tak jak mówisz?...
OLGAPoczynasz o tem wątpić?!
MLICKINie, nie wątpię... zresztą głupstwo! Przypomniało mi się tylko pierwsze wrażenie. Byłaś wtedy tak zmęczona, taka zimna...
OLGANie, nie, to nie to, to nie twoje pierwsze wrażenie... patrzy na niego z smutną powagą. Twoja miłość nie ta co była. Obce struny dźwięczą. Nie czuję jej tak, jak ją dawniej czułam... Podejrzywasz mnie, śledzisz, analizujesz każde moje słowo. Zwątpiała. Zdżarski pracował nad tobą — o! Jak ja jego słowa słyszę, jak czuję cały ten jad, który ci w twoją miłość wszczepił.
MLICKIPowiedz mi tylko, dlaczego Zdżarski taką ma wściekłą nienawiść ku tobie?...
OLGAChciał koniecznie, żebym poszła za niego... nagle. Powiedz mi Stefanie otwarcie, co ci Zdżarski mówił o mnie? Powiedz mi całą prawdę...
MLICKINic mi nie mówił. Jedna tylko jąka się, a potem ochrypłym głosem. Bardzoś go kochała?
OLGAKogo?
MLICKIJego — Pretwica!
OLGAWięc i to jeszcze! Boże! Co za nieszczęście! Więc to było tylko urojeniem, senną marą... opada całkiem. Nie, Stefanie, nie mam siły walczyć z widmami! Nie mam siły kalać się temi wspomnieniami. Nie chcę, żeby mi je przypominano. A wiem — o jak to jasno, jak silnie czuję, że nigdy tego nie zapomnisz, że wciąż będziesz całą moją przeszłość wywlekał... Nie, nie, nie! Sam widzisz, że dla nas nie ma szczęścia!
MLICKITwój śmiech taki wymuszony.
OLGANieszczerze się śmiejesz.
OLGAAleż śmieję się, śmieję się z całego serca, z siebie, z ciebie — z twoich trosk — i z twej słabości... Nieprawda? jesteś trochę słaby — może zbyt tkliwy — może trochę zawiele masz trosk i kłopotów i lęku, przyznaj się tylko...
Drwisz ze mnie?
OLGANie, cóż znowu?
Stało się inaczej — to wszystko było urojeniem, marą...
MLICKICzujesz się zawiedzioną?
OLGAWiesz, spotkałem dziś Zdżarskiego. Wykrzywił obrzydliwie twarz i zapowiedział, że nas dziś odwiedzi z nagłym strachem. Przyniesie nieszczęście — przyniesie. — Czuję je, jak się zbliża... Wiesz, Olga, jeśli on tu przyjdzie, to powiedz mu, że niema mnie w domu — albo nie, powiedz mu wprost, że nie chcę go widzieć. — Tak, to najlepiej. Powiedz mu, że wogóle nie chcę się z nim widzieć — to szatan wcielony, a nie człowiek...
Nieszczęście... idzie... nieszczęście...
OLGATo Zdżarski! Idź do drugiego pokoju, idź! Powiem mu, żeś wyszedł, że nie chcesz się z nim widzieć — idź, idź!
A!... Zdżarski... w istocie...
ZDŻARSKICo?... Nie
Uwagi (0)