Wyzwolenie - Stanisław Wyspiański (życzenia dla biblioteki .txt) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Wyzwolenie to dramat Stanisława Wyspiańskiego, który został wydany w 1903 roku. Akcja utworu dzieje się na deskach krakowskiego teatru.

Za namową Muzy, główny bohater — Konrad, wymyśla przedstawienie teatralne na temat Polski. W spektaklu ukazuje, jednocześnie krytykując, mi.in. sytuację państwa, społeczeństwo czy stronnictwa i ideologie.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Stanisław Wyspiański
Epoka: Modernizm
Rodzaj: Dramat

Czytasz książkę online - «Wyzwolenie - Stanisław Wyspiański (życzenia dla biblioteki .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stanisław Wyspiański

Idź do strony:

class="verse"> Mój ojcze!

OJCIEC

Synu drżysz?

SYN

Odchodzi — tam — za nimi — hen. —

Jej miłość...

HARFIARKA

Sen, — przelotny sen —

Do dalszych idę scen. —

Oto już przy innej gromadzie przystanęła. SCENA 9 HARFIARKA

............................

Zagram waszą skrytą myśl

zagram waszej duszy sen

i tamten świat, i światek ten.

Przelotem lećcie hen.

Kłońcie się do moich lic,

do różanych moich ust...

Lotny sen... łachmany chust...

CHÓR

Cóż wyśpiewasz?

HARFIARKA

Nic.

tu lekkim rzutem arfę trąca,

jakby to słowo: „nic” dzwoniąca

Oto już przy innej gromadzie przystanęła

Zakołyszę tęskny żal,

jak się czepia szumnych brzóz,

jak się czepia szumnych fal

i zbóż, i traw, i łóz.

Zasłuchani w śpiewek mój,

patrzcie do różanych lic,

Lotny sen... pszczelny rój...

CHÓR

Cóż wyśpiewasz?

HARFIARKA

Nic.

po strunach lekko przemknie dłonią,

jakby to struny to „nic” dzwonią

Oto już przy innej gromadzie przystanęła.

Idę dalej, lotny duch;

idę dalej, biedny człek,

z roku w rok, z wieku w wiek,

łachman kryje grzbiet — idę het...

Bywaj zdrowy, bywaj zdrów.

Lotny sen, — uroda lic...

Wrócę znów.

CHÓR

Co przyniesiesz?

HARFIARKA

Nic.

znów lekkim rzutem strun trąciła,

jakby to arfa „nie” dzwoniła

Już coraz dalej ginie w tłumie,

coraz innymi otoczona.

Przyjdzie za mną pszczelny rój,

orszak mój. — —

Zanucimy pieśń.

Przez ten czas, na was już

szron zejdzie i pleśń...

Ha cóż —?

Muszę iść, — — wrócę znów...

Zanucę wam PIEŚŃ

wiosennych moich lic,

lecz słowa to... nic.

Od głębi sceny idzie: Samotnik. SCENA 10 SAMOTNIK

Ni młoda jego twarz ni stara,

nos orli, wielkie łyse czoło;

zaklęta w twarzy jedna wiara:

Iksjon wpleciony w męczarń koło41.

Myśli go dręczą, gubią, dławią;

myślami tron buduje dla się,

aż w myślach z tronu w otchłań runie.

I znów zapada w myśl głęboką

i w jeden przedmiot utkwi oko,

nim myśli nowe go wybawią,

że w mózgownicy swej pionka posunie.

Wloką się za nim dziwne płaszcze

ze starych kronik, które czytał,

z orłów wypchanych pakułami,

z broszur, gdzie jaką myśl zachwytał,

z strzęp szalów (niegdyś były nowe,

były: purpura, jedwab, złoto);

dzisiaj w koronkę zdarte, płowe,

gdy je niejedna plama plami,

świecą jak pełne gwiazd rzeszoto.

Więc trzebaż było, abym wszystko stracił,

bym myślą się wzbogacił.

Więc trzebaż było, żebym wszystko zdeptał;

przez zgliszcz, przez gruzy zyskał władzę;

by duch mi mój wyszeptał

IDEĘ, którą innych poprowadzę.

Płaszczu z purpury, — gronostaje, puchy:

błoto i kurz, i śnieg...

Marnota, — lichość. — — Walczą duchy,

a zeszły nad przepaści brzeg.

Gdzie stąpię... przepaść; paść już mam

i kamienieję w granit-słup.

Stójcie, — tu przepaść! — Nicość, trup,

na dnie tam trup...!

Szatani śmieją się na dnie...

Słyszycie śmiech?

ECHO

He, he, he, he.

SAMOTNIK

Przestwory! Widzę poprzez złom

w chmurach wiszący grom,

jak schyla się nad Boży-dom:

daleko hen. — Piorunie stój!

Rozpocznę z Bogiem bój.

Anioły płaczą w skardze, łzach...

ECHO

Ach — — — — — !

SAMOTNIK

Czym jestem —? — Pytać —? — Kogo? — Ech?

Ha wiem!... Kto jestem...

ECHO

Grzech.

SAMOTNIK

Jak ująć nazwę mą w litery? —

Ja tajemnica. — Jakże zwać,

by moją przestrzec brać? — — —

Jak ująć duszę mą w litery?

ECHO

Nazywasz się czterdzieści cztery.

SAMOTNIK

Ha! — — Jestem sam... Kto oni są?

Cóż oni —! Ślepce — Czyli ja?

Ktoś jęczy — — —

ECHO

Wichr.

SAMOTNIK

Ktoś płacze, drży — —

ECHO

To ty. — — —

SAMOTNIK

Ja. — — —

podchodzi ku posągowi rycerza

Potęgo śpisz, — do ciebie lgnę

przebudzaj się, — zrozumiesz mnie

ty lwie! — Ja tajemnica! — Drgniesz?!

ECHO

Drgnę.

SAMOTNIK

Kim jesteś ty? — Kim jestem ja?

Czym będzie świat, czym był?

Kto Panem ludzkich sił?

Kędy jest On — Przedwieczny, gdzie?

Czy wróci —?

ECHO

Nie.

SAMOTNIK

To ja, — to ja, — mych własnych słucham ech.

Cóż ze mnie ludziom — Bogu?

ECHO

Śmiech.

Tutaj nowa osoba pojawia się na scenie: SCENA 11 WRÓŻKA

Ho, ho, już wbiegła, jak Ariel chyża,

z szybkiego biegu zapłoniona.

Za dłonie ich bierze i wróży:

dłoń kreśli każdą znakiem krzyża

i krzyż na czole swym powtórzy.

I w oczy patrzy, i wzrokiem bada,

że to w głąb duszy zajrzeć chcąca, —

aż wreszcie dłoń tę czyjąś odkłada

i zda się zapominająca. — —

Ruchem tylko głowy przeczy,

jakby jakieś myśląca rzeczy

inne, którymi jest natchniona:

Zwiastunką jestem, idzie już

TEN, co powiedzie wszystkich was

do róż, do zbóż, do kras.

CHÓR

To on? To ten? To tamten...?

WRÓŻKA

Hen...

Podajcie dłoń, — do gry, do gry,

Zobaczę, powiem, czy to ty —?

CHÓR

Kto z nas?

WRÓŻKA

Ty nie, — ty nie. — On przyjdzie k’wam42

z otwartych ścieżaj43 bram.

CHÓR

To ten! —

WRÓŻKA

O nie! — Daj ręce, daj! —

Ja zgadnę, skąd on rodem?

CHÓR

Znaj!!

WRÓŻKA

O tam, o tam, gdzie Eden-raj,

gdzie miłość, litość, żal,

z tych dal przywiodą go Anieli.

CHÓR

Kto będzie, kto? — Anhelli?

WRÓŻKA

Anhelli —? Nie.

CHÓR

A kto?

WRÓŻKA

On blisko już, może wśród was,

u drzwi, u progu, — może tam, —

już idzie,... ino jest w półśnie.

CHÓR

Cyt — Cyt!

WRÓŻKA

Powietrze drga.

CHÓR

Ten błysk...

WRÓŻKA

To moja świeci łza.

Czekajcie, — cyt — już idzie, już —

zatrzymał się wśród burz.

Słyszycie wicher, pędzi chmury śniegów;

tam marzną waszych ostatki szeregów!

CHÓR

Konrad!

WRÓŻKA

To imię!

CHÓR

Konrad!!

WRÓŻKA

W pożarów duszącym dymie

idzie...

CHÓR

Lecz kto, lecz gdzie...

Czy dorósł już? — Czy mąż? Czy dzicię?

WRÓŻKA

Ja nie wiem nic, — ujrzycie!

Zwiastunką jestem. — Może już...

Ja wróżka, zwiastun, wróż.

Rękę swoją daj!

Może to ty —? Może to on —?

To tamten może —?

CHÓR

Wróż!

Odprowadzają ją i idą za nią tłumnie, a już nowa grupa osób wchodzi do katedry. SCENA 12 STARZEC

Podtrzymywany przez dwie dziewy,

idzie staruszek-ojciec siwy,

to głową rzuci jak orzeł,

to głowę zwiesi i przystanie.

Przychynie ku sobie dziewczyny

i ręce kładzie na nie,

jakoby przez to rąk wezwanie

ducha wielkiego w nie zaklinał.

Modlitew on zaczyna śpiewy

a one jako chór i finał.

Przyszli i wejściem są przejęci,

że tej dożyli godziny

i patrzą, jako wniebowzięci,

po ścianach wielkiej katedry.

Więc to tutaj, — oto patrzajcie moje córki, — do góry pojrzyjcie. Tam pod sklepieniem zatrzymuje się myśl polska. Oto tam jej najwyższy kres. —

A tu ku murom i ścianom zapylonym patrzcie, to najszerszy myśli polskiej lot.

Widzicie więc, jakie polska myśl ma skrzydła. Jest ci ona tym ptakiem, który tu jest zamkniony i skrzydłami bije o kamień kolumn tych ciosany i skrzydłami trąca te rycerze pośpione.

— Przysiadła ta myśl polska dokoła, a we wieńce różnolite splotła ludzie osobne. Córki moje, oto widzicie: jakby narody osobne, które kościół ten wiąże.

Córki moje. Gdy Bóg w ten kościół wnijdzie, — to wielkiej tajemnicy daje świadectwo. A może my będziemy ku świadectwu temu powołani? A jeśli nie my żyjący, — to duchy nasze tu przyjdą i świadectwo kościołowi temu dadzą.

CÓRKI

A jeśli nie my żyjący doczekamy, to duchy nasze tu przyjdą na świadectwo kościołowi myśli polskiej.

STARZEC

Amen. — Córki moje, patrzcie, jako tu wszyscy się zebrali i nie daj Boże, aby nas braknąć miało, — gdy myśl polska się buduje.

Patrzcie córki moje, — oto tu wszystko jest Polską, kamień każdy i okruch każdy, a człowiek, który tu wstąpi staje się Polski częścią, budowy tej częścią. Oto i my teraz przydajemy miary ciału temu, — i my teraz dopiero wśród tych murów jesteśmy Polską. Czujecież wy, córki moje, że my teraz jesteśmy Polską? Podajcie mi ręce, — bliżej, bliżej, tu głowy ku piersi mojej pochylcie... Słyszycie? Jedno jest uderzenie naszych serc i jedna oddechu miara i — teraz my, córki moje, teraz dopiero jesteśmy Polską.

Weźmi44, Panie, w spokoju dusze nasze.

CÓRKI

Wezwij, Panie, w spokoju dusze nasze.

STARZEC

Tutaj możecie płakać — a żadna łza wasza nie będzie zapomniana. Radujcie się — a żadna radość wasza nie będzie samotna. Otacza was Polska, wieczyście nieśmiertelna. — Otwierajcie oczy, córki moje, — patrzcie, patrzcie, patrzcie, a milczenie ust waszych złotym będzie dusz waszych pancerzem.

Błogosławieństwo idzie ku wam.

CÓRKI

Błogosławieństwo bierzem.

Wchodzi Geniusz.

Czyli to muzyka te dziwne dźwięki,

czyli od ścian echa biegą tułacze,

czyli ptak to jaki u okien zbłąkany?

Gołębie to może biją skrzydły?

Czy kto potrącił w organie

klawisze, — i zadął wichrem?

Skądże ten mrok, co pada — — — ?

Oto przychodzi ten, co wszystkim włada.

Jako posąg jego postawa;

jako spiżowe pokrywy

jego ubiór i strój jego: Sława.

Na czole wiecha ogromna

zeschniętej ostu gałęzi.

Oblicze jako spiż ciemne.

Pojrzał. — Wszystkich oczy w uwięzi

swoim zatrzymał spojrzeniem.

Ręce ponad nimi rozpostarł

na znaki jakoweś tajemne

i mroków otoczył ich cieniem.

Kto żeś jest, widmo olbrzymie?

Kto jesteś wielki i dumny?

Idziesz, — drżą za tobą kolumny.

Stąpisz, — drżą posady świątyni.

Skąd ten mrok dokoła ciebie?

Skąd ta okrutna zaduma,

która z onych posągi czyni —?

Jakie twoje IMIĘ?

Podoba Ci się to, co robimy? Wesprzyj Wolne Lektury drobną wpłatą: wolnelektury.pl/towarzystwo/

INNA DEKORACJA

W tym akcie maski znaczyć mają

takich, co myśl swą ukrywają

I nigdy jej nie stawią45 jasno,

cudzą jest, czyli ich jest własną.

Z Konrada jeno patrzą z twarzy:

czy wierzy, czyli46 tylko marzy;

Z Konrada zgadnąć chcą z oblicza:

Idź do strony:

Darmowe książki «Wyzwolenie - Stanisław Wyspiański (życzenia dla biblioteki .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz