Faust - Johann Wolfgang von Goethe (czy można czytać książki w internecie za darmo .TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Faust to dramat niemieckiego poety, polityka, uczonego Johanna Wolfganga von Goethego w dwóch częściach. Powstał w latach 1773–1832, zaś wydany został w całości w 1833 po śmierci autora.

Tytułowy bohater to uczony, który pomimo ogromnej wiedzy coraz bardziej zdaje sobie sprawę z ograniczonych naukowych możliwości człowieka, chce poznać sens istnienia. Diabeł zakłada się z Bogiem, że uda mu się opętać duszę uczonego. Do pracowni Fausta przybywa Mefistofeles proponując, że zostanie przewodnikiem naukowca, w poszukiwaniu sensu życia. W zamian za to Faust odda mu dusze po wypowiedzeniu słów: „trwaj piękna chwilo”. Faust zgadza się na to…

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Czytasz książkę online - «Faust - Johann Wolfgang von Goethe (czy można czytać książki w internecie za darmo .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Johann Wolfgang von Goethe

Idź do strony:

wbrew mojej radzie.

TALES

Wszyscy się jednak, starcze, liczą z twą osobą,

jesteś mędrcem! — z tej racji stajemy przed tobą:

półczłowieka istotę skupia płomyk blady,

udziel jej, zatroskanej, starcze morski, rady.

NEREUSZ

Rady?! — O, nie zadaję się już z ludzką tłuszczą,

jednym uchem słuchają, a drugim wypuszczą.

Ileż to razy czyn ich mści! się jak najsrożej,

lecz to ich nie nauczy, błądzą coraz gorzej!

Jakżeż to przestrzegałem Parysa, ladaco,

że mu się jego żądze niewczesne617 odpłacą;

na helleńskim wybrzeżu stał w zachodniej zorzy

płonący — i mówiłem z ducha — wieszczek boży:

o strasznych, krwawych mękach zarwanego zgonu,

o zgliszczach i pożarze świętego Ilionu,

O tym, że ducha swego w wstydzie sponiewiera,

wklęty na całą wieczność w heksametr Homera —

I cóż? — jemu się wróżba starca zda zabawą —

pustka i nieoględność pomściły się krwawo;

lat dziesięć mija ledwo, z gór orły się zerwą

i topią krzywe szpony w Priamidów ścierwo.

A Odys? — jemum wieścił o Achajów zwadzie

i o Circe618 podstępnej, o Cyklopów zdradzie

i o innych przygodach, a on w odpowiedzi

robi swoje — w tułactwie sroma się i biedzi,

aż wreszcie, jak z wyraju umęczone ptaki,

wraca do wytęsknionych wybrzeży Itaki.

TALES

W mądrych słowach twych gorycz płonie jako głownie,

lecz dobroć nakazuje próbować ponownie —

łut619 wdzięczności podany w odpowiednej chwili

cetnary620 niewdzięczności przeważy, przesili;

i myśmy tutaj przyszli z bardzo ważną rzeczą,

ten stworek pragnie stać się istotą człowieczą.

NEREUSZ

Dziś nic nie powiem! — Dziś dla mnie dzień święty!

Ożyją niebywale mórz żywe odmęty

na ojcowe wołanie; — na srebrne posiady

wychyną morskie Gracje, córki me, Driady.

Ani Olimp wysoki, ani ziemia cała

piękniejszych istot nie ma i nie będzie miała.

Cudne, wiotkie postacie nurzają się w tonie,

i podrzutem fal skaczą na neptuńskie konie,

lekkością uskrzydlone, uniesione w tanie,

zdają się zwiewnie ślizgać po świetlistej pianie;

a na ich czele śliczna, prześwietlona kruża,

Galatea621 jak Wenus z piany się wynurza;

jej to na Pafos622 boski hołd składają w dani,

odkąd wyspą wzgardziła Cypru piękna Pani.

I tak strojna perliście w konchowe opale

dziedziczka boskich włości kwieciścieje w chwale.

Odejdźcie! — Niechże godzin radości ojcowskiej

nie spsowają zgryzoty, złości ani troski.

Idźcie do Proteusza623! — co mnie do tych baśni —

jak stać się, jak odmienić — odmieniec objaśni.

Oddala się to stroną morza. TALES

Stracony czas! zmartwionyś — widzę po twej minie —

choć spotkamy odmieńca, to się nam wywinie,

a jeżeli przystanie, sens słów tak przetrąci,

że zmilkniemy, a w głowie do reszty się zmąci.

Lecz, że to chcesz koniecznie dochrapać się wiedzy,

nie pomińmy tej jeszcze, choć niepewnej miedzy.

Oddalają się. SYRENY

na szczytach skał

Cóż tam przez morskie manowce,

pod wiatru cichym powiewem

leci jak białe żaglowce

z klaskaniem, śmiechem i śpiewem?

To one mierzwią mórz tonie,

kwiat oceanów i cud —

boginie perlistych wód!

Spieszmy je witać w pokłonie!

NEREIDY I TRYTONY

Ramiona nasze obarcza

olbrzymia żółwia tarcza.

W orszaku morskich dziew,

oto najstarszych bogów

do waszych niesiemy progów;

przywita ich wasz śpiew!

SYRENY

Postać mała, siła wdała,

Stróże prastarych przybytków —:

opieka, ratunek rozbitków.

NEREIDY I TRYTONY

Przynosimy Kabirów624

na wesołe święto,

staną pośrodku wirów

ciszą niepojętą.

SYRENY

My widzimy z daleka,

gdy grom wbudza trwogę,

ich wszechmocna opieka

ratuje załogę.

NEREIDY I TRYTONY

Trójmoc niesiem szczęśliwie,

czwarta przyjść nie chciała,

właśnie ta, co prawdziwie

za nich wszystkich działa.

SYRENY

Bóg, co boga drugiego

w pośmiew jawny daje —

choć klęczysz u stóp jego,

nieszczęściem się staje.

NEREIDY I TRYTONY

Kabirów tajemniczych siedmioraka postać!

SYRENY

Gdzież, powiedzcie, z siódemki — troje mogło ostać?

NEREIDY I TRYTONY

Pytanie wasze złowieszcze,

i my się o to pytamy —

ponoć jest ósmy jeszcze,

lecz tego zupełnie nie znamy.

Władza ich jest i działa,

lecz w mgle ich istność cała.

O, Bóstwa wielkie! — O, nieporównani!

z mocą trwacie przed przemian ostatecznych tronem,

wieczną tęsknotą smagani i gnani

za niepojętym, za nieogarnionem!

SYRENY

Czy w dzień, czy w nocy w pokornej wierze

do bóstw nieznanych wznosim pacierze.

NEREIDY I TRYTONY

Jakże cześć nasza zakwita bogato,

że my to święto ogłaszamy światom!

SYRENY

O, jakżeż bohaterstwa bladą świecą łuną,

— nawet one wyprawy po złociste runo —

wobec naszych zdobyczy z mórz otchłannych wirów,

skąd niesiemy w triumfie mitycznych Kabirów.

CHÓR

Z otchłani mórz, z otchłani najgroźniejszych wirów

sobie i mam przynieśli mitycznych Kabirów.

Nereidy i Trytony odpływają. HOMUNKULUS

Bezkształt tych bóstw jest dla mnie jako pusty czerep625,

— nad tym się mądrzy głowią — po to schodzą w Ereb!

TALES

Oto, co ma specjalny wdzięk i urok w świecie:

rdza dopiero dodaje wartości monecie.

PROTEUSZ

niewidoczny

Mędrkujecie, niech was trzysta!

ja, co jestem kolorysta,

mówię i powtarzam zawsze:

im dziwniejsze, tym ciekawsze!

TALES

Gdzie jesteś Proteuszu? —

PROTEUSZ

sposobem brzuchomówczym, raz blisko, raz daleko

— Tu i tam —

TALES

Stary figlarzu! — bywaj! — znam cię, znam,

lecz mnie nie zwiodą twoje gry —

na prawo głos twój — w lewo ty!

PROTEUSZ

niby to z dala

Bądź zdrów!

TALES

cicho do Homunkulusa

Zaświeć no mocno! Już jest blisko!

Ciekawy jest okropnie,

a więc w świetlane kolisko

nos zechce wsadzić pochopnie.

HOMUNKULUS

Juz świecę! starczy? — coś w retorcie jękło,

boję się, by rozgrzane szkło z nagła nie pękło.

PROTEUSZ

w postaci olbrzymiego żółwia

Cóż to za światło przymglone i złote?

TALES

zakrywa Homunkulusa

Możesz się przyjrzeć, jeśli masz ochotę,

Lecz mniemam, waćpan, nic na tym nie straci,

jeśli się nam pokaże w człowieczej postaci,

a już jeśli chcesz ujrzeć to, co świeci za mną —

przybierz kształt mniej potworny, postawę mniej kłamną.

PROTEUSZ

jako człowiek

Nie ma co mówić, umiesz z mańki zażyć.

TALES

A tyś odmieńcem ostał! — przestańmy się swarzyć.

odkrywa Homunkulusa PROTEUSZ

zdumiony

Karzełek i świetliczek — dziw! — w osobie jednej?!

TALES

Prosi ciebie o radę, widzisz, bardzo biedny —

sam mi to opowiadał, nieco chaotycznie —:

urodzony jest, jakby to rzec — połowicznie,

a teraz chciałby się stać! Nie brak mu wartości,

pojętny — myślom jego znacznej przytomności

odmówić nie podobna; więc z tego oszklenia

pragnie się wyrwać — tęskni do ucieleśnienia.

PROTEUSZ

do Homunkulusa

Dziewicorództwa626 problem rozwiązałeś —

zanim się miałeś stać, ty już się stałeś!

TALES

cicho

Również mam podejrzenie, powiem ci to skryto,

coś mi się zdaje, że on jest hermafrodytą.

PROTEUSZ

Ach, to drobiazg! to przecie nic a nic nie szkodzi,

może sobie płeć wybrać, nim się w ciele zrodzi.

Lecz szkoda każdej chwili! — Tu cię nic nie zmieni,

trzeba rozpocząć próby na morskiej przestrzeni.

Trza zacząć od małego, pożerać drobiny,

potem większe istoty — i — tak z czynów w czyny

piąć się, jak po drabinie, od zdarzeń do zdarzeń,

aż dojrzejesz do coraz wyższych przeobrażeń.

HOMUNKULUS

Tu wiatr cudne powietrze śle przez morskie tonie;

tak dziwnie zielenieje! ach! przesłodkie wonie!

PROTEUSZ

Wierzę, o, bardzo wierzę, milutka chłopczyno,

tam na morzu powietrze wonieje jak wino!

tam dopiero jest miło, lekko, co się zowie —

tu włóczą się opary; — na morze! po zdrowie!

Widzisz ten orszak piękny przed znaczną osobą?

jak się z morza podnosi, jak wabi pląsami —

zbliża się; — chodźcie ze mną!

TALES

Ja już idę z tobą —

HOMUNKULUS

Dziwy! Dziwy prawdziwe! W drogę! Idę z wami!

Telchinowie627 rodyjscy na morskich koniach i smokach: z trójzębem Neptuna w ręku. CHÓR

Wykuliśmy trójkąt Neptuna, kowale,

trójzębem przycisza bóg wiry i fale.

Gdy burza szumiąca rozmawia z Neptunem,

bóg morza jest hukiem — bóg burzy piorunem;

gdy górą w błyskaniach grom wali za gromem,

mórz głębia oddźwięka bezmiernym ogromem,

a co się w pośrodek niebacznie nawinie,

na pył jest zmiażdżone jak ziarno we młynie;

w paździerze je strzaska przemożny szał tuczy,

a fala zmierzwiona po skałach wywłóczy;

tak oto w podzięce, dziś Neptun nam w ręce,

to berło dał swoje, na radość, ukoje.

SYRENY

W tej godzinie wysrebrzonej,

o, heliosowy628 orszaku,

bądź nam szczęśnie pozdrowiony

w Luny przeświętym znaku.

TELCHINOWIE

O, Pani Srebrzysta! — Rozbłyska poświata

jak uśmiech siostrzany posłany do brata;

ku wyspie rodyjskiej nachylasz w śnie ducha,

skąd pean629 słoneczny jak jutrznia wybucha.

Gdy dzień się otrząśnie z pełznących w mgle cieni,

oświeca nas słońce uśmiechem promieni

i patrzy na góry, na miasta, na wody,

rumiane, rozśmiane przepychem urody.

Mgła nocna się snuje po łąkach, po lesie —

już świt ją rozświeci, a powiew rozniesie,

a Helios się spręży, podźwignie i wstanie

młodzieńczy bohater w złocistym rydwanie.

Telchiny pierwotni władnący od wieka,

zaklęli moc Boga w kształt godny człowieka630.

PROTEUSZ

Niechże śpiewają, niech się chwalą,

że wklęli słońce w spiż czy w głaz —

słońce z nich szydzi — minie czas —

a w pył posągi się rozwalą;

ono, co tworzy, skupia, spaja,

czymże dlań pusta głusza cisz?

czymże dlań bezruch, zimny spiż?

czymże dlań chwalców dumnych zgraja?

Stoją bogowie w rzeźbie, niemi,

co mówię! — toć się stało przecie!

jedno trzęsienie marne ziemi —

posągi zwali, zmiażdży, zmiecie.

Życie spojone z ziemską grudą

jest zawsze bólem, troską, żmudą;

życiu jedynie fala sprzyja,

co lśni, i w wieczność się przewija.

Tam, w tę wieczystych wód urodę,

ja jako delfin cię zawiodę.

zmienia się w delfina

Wiele cię czeka w życiu prób; —

na grzbiet mi siadaj, panie młody

pójdziemy drogą żywej wody —

tam z oceanem zawrzesz ślub.

TALES

Stoisz, Homunkulusie, u dni twoich wątku,

radzę: zacznij istnienie swoje od początku.

Działaj szybko i sprawnie; zadanie twe wdzięczne;

na rozkaz życia formy przybierzesz tysięczne,

aż się czasy wypełnią — przyszłość to daleka —

wdziejesz na siebie szatę ostatnią: człowieka.

Homunkulus siada na Delfina-Proteusza PROTEUSZ

Więc naprzód — do wodnistych leż.

Zażyjesz, bezcielesny zuchu,

do woli pędu, wiru, ruchu,

urośniesz wzdłuż i wszerz.

Lecz miejże mi pohamowanie,

po szczeblach bytu właź powoli,

bo kto się raz człowiekiem stanie,

ten się już z kresem swym zespoli.

TALES

Lecz i tutaj światełko jaśniejsze migoce:

Idź do strony:

Darmowe książki «Faust - Johann Wolfgang von Goethe (czy można czytać książki w internecie za darmo .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz