Wyzwolenie - Stanisław Wyspiański (życzenia dla biblioteki .txt) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Wyzwolenie to dramat Stanisława Wyspiańskiego, który został wydany w 1903 roku. Akcja utworu dzieje się na deskach krakowskiego teatru.

Za namową Muzy, główny bohater — Konrad, wymyśla przedstawienie teatralne na temat Polski. W spektaklu ukazuje, jednocześnie krytykując, mi.in. sytuację państwa, społeczeństwo czy stronnictwa i ideologie.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Stanisław Wyspiański
Epoka: Modernizm
Rodzaj: Dramat

Czytasz książkę online - «Wyzwolenie - Stanisław Wyspiański (życzenia dla biblioteki .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stanisław Wyspiański

Idź do strony:

class="kwestia">

Ale choć czyste mam sumienie

i miód niełatwie28 zwali z nóg.

HOŁYSZ

Srebra rodowe mam w zastawie,

na skrypt pozwano mnie przed sąd.

Bóg wie, że jeszcze służę Sprawie.

Jakoś się wżdy29 naprawi błąd.

KARMAZYN

Po kniejach niosły het ogary

braci szlacheckiej głośny gwar.

Dziś nam daremno szukać pary.

Dzisiaj już nie ma dawnych wiar.

HOŁYSZ

Batogiem gnałeś chłopstwo w pole,

przez pierś im szedł twój złoty pług.

Dziś umiesz z pychą znieść niewolę.

KARMAZYN

Niewolę przeżyć da mi Bóg.

HOŁYSZ

Da Bóg doczekać dni tych kiedy,

wrócimy znów do dawnych wad.

KARMAZYN

Zapomnim jakoś naszej biedy.

Daj bracie gęby, bądź mi rad.

HOŁYSZ

Niechaj swojego swój uściska!

To jutro będzie, co ma być.

KARMAZYN

Dajcie mi gęby, dajcie pyska,

dla Republiki trzeba żyć.

HOŁYSZ

Póki jesteśmy, Polska żyje,

Rzeczpospolita znaczy: my.

KARMAZYN

Z nami się pasie, z nami tyje;

że chudnie, to są głodnych sny.

HOŁYSZ

Choć miast karabel mamy kije,

odpędzim kijem głodne psy.

KARMAZYN

Daj bracie gęby, dajcie pyska!

Dla Republiki trzeba żyć.

HOŁYSZ

Niechaj swojego swój uściska.

To jutro będzie, co ma być.

KARMAZYN

Usiądźmy tutaj przy tym stole, —

karty, — rozpocząć można grę.

HOŁYSZ

Gram jakoś-takoś moją rolę,

choć nie wiem, jak to skończy się.

KARMAZYN

Cóż to za gawiedź za krzesłami?

Za krzesłami, gdzie siedzi szlachta, stoi gromada chłopstwa.

Ostatek złota idzie w pult.

Kto szlachcic brat, niech siada z nami,

będziemy grać karabelami,

będziemy grać o lity pas,

Jedyny wielki ostał kult:

honor Poloniae30 żyje w nas!

HOŁYSZ

Cóż to za gawiedź za krzesłami?

Widzisz, tam na brzeszczocie krew?

KARMAZYN

Co mi tam jutro, dzisiaj z wami!

Sięgnie mnie tylko Boży-Gniew.

Nie zadrży oko przed cepami.

Rzucajcie na stół złoty siew!

Będziemy grać karabelami.

Rozpędzim szablą głodne psy.

Niech stoi gawiedź za krzesłami.

Wiwat Polonia! Wiwat my!

Inna znów grupa na siebie uwagę zwraca, a w niej główną osobą: Prezes. SCENA 2 PREZES

Twarz zsiadła zmarszczków linią wężą,

Zastygłych jest kraterów pawężą31;

myśl każdą, słowo więzi długo,

nim swoją ją uczyni sługą

i wypowie z wiarą najgłębszą,

im płytszą będzie i tępszą.

Rękę połóżmy na naszym sercu i słuchajmy, jak nasze serce bije.

Powolni biegowi wydarzeń, które około nas idą, wznieśmy się ponad sąd porywczy i młodzieńczych dni naszych przypomnienie i z ręką na sercu w przyszłość patrzmy.

CHÓR

kiwa głowami PREZES

W przyszłość patrzmy i aby synowie i wnuki, i prawnuki nasze, spokojni i powolni, na sercach kładli ręce i w przyszłość patrzyli coraz dalszą.

CHÓR

kiwa głowami PREZES

Umierać będziemy, jakośmy wzrośli cisi; zaś okrutną duszy naszej nędzę niech pierś nasza okryje tajemnicą i nieszczęście nasze tajemnicą zejdzie z nami w grób.

Przysięgamy wieczystą tajemnicę.

CHÓR

wznosi ręce do przysięgi PREZES

A teraz pogodni zasiądźmy do wspólnego stołu i pamiętajmy jedno: nie wymawiać nigdy słowa: Polska.

CHÓR

kiwa głowami

Inna znów grupa na siebie uwagę zwraca, a w niej główną osobą: Przodownik. SCENA 3 PRZODOWNIK

Palone buty, zapalny ruch,

palące krótkie słowo;

z pogardą patrzy w tamten tłum,

gdzie każdy kiwa tylko głową

i sądzi, że weń wstąpił duch,

gdy mówi jedno wciąż na nowo.

Jest młody, ogień w oczach znać:

całuje, ściska wciąż swą brać.

Podajmy sobie ręce braterskie i jedno ino wciąż wołajmy: Polska, Polska.

CHÓR

Polska, Polska!

PRZODOWNIK

Braterskie sobie podajmy ręce, abyśmy wiedzieli, że w węzeł spajamy się nierozdzielny, nierozerwalny, uświęcony tym słowem: Polska.

CHÓR

Polska, Polska!

PRZODOWNIK

Rozpacz rozumów naszych niech zabije i rozgoni ten jeden jedyny zgodny chór słowa:

CHÓR

Polska, Polska.

PRZODOWNIK

Niech każdy wie, że w piersi naszej i myśli naszej nie ma nic, co by się temu słowu oparło. Kto nam wydrzeć to słowo zechce, ten najdzie nasze piersi i myśl naszą pustkowiem a głuszą. Nie patrzmy poza nasz stół, nie patrzmy; jeno braterskie sprzęgnijmy ręce i krzyczmy, krzyczmy: Polska!

CHÓR

Polska, Polska!!

Inna znów grupa na siebie uwagę zwraca, a w niej główną osobą: Kaznodzieja. SCENA 4 KAZNODZIEJA

Do góry bracia, do góry,

gdzie orzeł, ptak białopióry

roztoczy nad nasze głowy

osłonę skrzydeł.

Do góry bracia, do lotu,

do wyżyn, uniesień ducha,

pod gwiazdy, duchem wzwyż.

Patrzajcie, oto krzyż!

Bóg moich wywodów słucha.

Do góry, bracia, do góry.

Zapominajcie doli,

ściganej marą straszydeł.

Do góry, bracia, do góry,

gdzie orzeł ptak białopióry,

wolen32 krat, więzów, sideł,

roztoczy na nasze głowy

osłonę szeroką skrzydeł.

Za chmury, bracia, do lotu,

do wyżyn, gdzie Bóg wszechwłady33,

czoła podnieście i szpady

w przysiędze za Miłość wieczną,

za wierność niebieskiej nagrody,

którą weźmiecie z zagłady

zła i niewoli, i nędzy,

w ciał wielkim zniszczeniu i skrusze,

ratując dusze, dźwigając dusze,

do góry, bracia, do góry,

gdzie orzeł ptak białopióry

Polskę na skrzydłach ponosi.

CHÓR

Polskę Bóg przez ciebie głosi!

KAZNODZIEJA

Bóg Polskę we mnie głosi!!!

CHÓR

Do góry myślą, do góry,

gdzie orzeł ptak białopióry!

Inna znów grupa na siebie uwagę zwraca, a w niej główną osobą: Prymas. SCENA 5 PRYMAS

O dumni, wy na kolana

przed jasnym obliczem Pana.

W proch, na kolana, w pył,

a duch wasz zyszcze34 sił,

a duch wasz zyska moc.

O dumni, ukorzcie pychę

a jako są w was nędzne i liche,

grążone w noc, —

tak powstaną wywyższone,

świętością ciche:

olbrzymy, tytany z mogił,

we wieńcach nieśmiertelności,

pany niebieskich włości.

Padajcie na kolana,

by była wysłuchana

modlitwa ziemi tęskniąca;

żywot dopełniony, dowieczny.

Czoła w proch, w pył!!

CHÓR

Daj nam sił, daj nam sił

na żywot wieczny — —

PRYMAS

W proch czoła przed moją szatą.

Szata ta moja czerwona,

we krwi Centaurów pojona,

zwycięstwo znaczy kościoła,

gdy z zamku-kastelu Anioła

działa bojowe uderzą

i zabiją te, które nie wierzą.

Uznajcie we mnie książęcia,

sztandary przede mną pochylić.

Roma mi udziela zaklęcia

a Roma nie może się mylić.

W proch czoła, ROMA LOCUTA35;

w mym słowie uznajcie Pana,

a sława i wielkość wasza,

męczeństwem w granitach kuta,

wiekom się wieczysta ogłasza,

żywotem świętych bogata.

W pokorę, w pokorę dumni!

Na kolana!

CHÓR

Na kolana!!

PRYMAS

Klęczący, wytrwajcie w postawie.

Dobądźcie szabel na poły.

Nad wami grobu sklepienie

zawarły święte kościoły.

Słuchajcie! ROMA LOCUTA,

wyrzekła to w waszej Sprawie:

Niech będą wyczekujący,

aż Śmierć je zgrabi, zaorze.

Zyskają zbawienie boże.

Niechaj w postawie wytrwają:

niech wierzą i niech czekają!

Poznaję krzywe szablice,

poznaję delije, żupany

i dumę na czele kwitnącą.

Na kolana Rycerze-Polacy,

ze schylonym stawajcie tu czołem

przed niebios złotym Aniołem,

z tymi szablami krzywymi

i schylonymi sztandary,

przysiężni36 obrońce37 wiary,

wieczyście postawą jednacy.

Gdzie Jozua38, co słońce wstrzyma

nad wami, co pogotowiu,

ze wzniesionymi oczyma,

z pół dobytymi szablami?

Klęczący Rycerze-Polacy!

Nie będzież nigdy słuchana

modlitwa wasza, umarli?

CHÓR

O wielki, o sługo Pana,

choćby nas wiekiem przywarli.

PRYMAS

Na kolana!

CHÓR

Na kolana!

Inna znów grupa na siebie uwagę zwraca, a w niej główną osobą: Mówca. SCENA 6 MÓWCA

Przez serce do serca droga.

Ogień, co tleje w iskierce,

rozniecę w łunę pożaru,

serdecznym porywem daru,

ust złotą, miodową wymową.

Przyjmijcie Słowo!

Kochajcie! Miłość: płomienie!

O Miłość, kwiecie różany!

Róż wieńce rzućcie kobiecie,

mnie wieniec cierniów wiązany.

Cierniami serce oplotę,

w słońcu je przyjmę za złote,

za więzy złote słoneczne,

miłośnie wiążące duszę.

Kochajcie! Zawiść przygłuszę,

przygłuszę zazdrość i złości

godłem jedynym Miłości.

Kochajcie! Ogień w iskierce!

Do serca droga przez serce!

Od głębi sceny, spoza filarów katedry, wchodzą Ojciec i Syn. SCENA 7 OJCIEC

Troska o syna: jego maska.

Syn przed nim już niemłody.

I obaj idą w zawody,

że starość się w nich pośród waży:

u którego z nich więcej jej w twarzy.

Czy w tej młodości, co zlękniona,

w okrutnym jakimś marsie czoła;

czy w tej, która los zgadnąć chcąca,

czuje, że wstrzymać go nie zdoła.

Synu mój najmileńszy, nie poglądaj ku prawej stronie, ani ku lewej nie patrz. Źli oni, jedni jako drudzy; — i sercem chcę, byś wyrósł ponad onych, za moją idąc myślą i słowem.

SYN

Słyszę ojcze.

OJCIEC

Jeno przedsię idź i patrz przedsię, a we swej duszy się wpatruj widziadło, które pocznie się przed tobą z myśli mojej i ze słowa mojego.

SYN

Słyszę ojcze.

OJCIEC

Niechaj nie zatrzyma cię na drodze twej żadna ręka zbrodnicza, ani ręka skalana brudem i podłością, lecz przejdziesz wskroś podłych i nikczemnych ty jeden uświęcony, szlachetny, wierzący w prawdę myśli mojej i w prawdę słowa mojego.

SYN

Słyszę ojcze.

Tu na scenę wchodzi Harfiarka zatrzymująca się wśród różnych grup.

Widzę ją, oto idzie ku mnie i struny trąca:

SCENA 8 OJCIEC

W ręku jej harfa złota.

SYN

W włos jej wplątane węże.

Jej szata łachman lichy.

OJCIEC

Jej strun ze złotej arfy

głos czarodziejski i cichy.

Złociste stroją ją szarfy;

strój pychy. — Uciekaj synu:

ona z piekieł idąca.

SYN

Ojcze, łachmany ją kryją.

Jej struny się żalą i płaczą.

Sercem mnie k’sobie39 czuli.

We zgrzebnej jest koszuli.

OJCIEC

Duszę tobie zatrują.

O synu, patrz przed się, synu.

Nie słuchaj, kto ciebie zwodzi

w rozstajne, w błędne drogi.

Poganki, błędnice, bogi.

Idź mężem, idź siłą młodzi

naprzód, wciąż dalej patrzący,

dalej i dalej, i dalej,

aż znikną nędzni i mali.

Nie słuchaj muzyk zwodnicy,

uciekaj, — za myślą moją, —

niech tobie będzie ostoją,

za myślą, za moją duszą,

niech klątwy ciebie przymuszą

za prawdą słowa mojego.

Ustrzegę, ustrzegęć złego.

Idziemy ku przeczystej krynicy,

kędy ja młodość odzyszczę40,

ty w męża wzrośniesz z młodzieńca.

HARFIARKA

Przychodzę śpiewać na zgliszcze.

Przystanęła oto teraz tuż przed Ojcem i Synem. OJCIEC

Hen, dalej, spieszaj do dzieła.

Nie słuchaj...

SYN

Serce mi wzięła.

HARFIARKA

Na tych strunach nanizanych

serce moje gram;

śmiej się do mych lic rumianych,

duszę twoją znam.

Idź do strony:

Darmowe książki «Wyzwolenie - Stanisław Wyspiański (życzenia dla biblioteki .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz