Natan mędrzec - Gotthold Ephraim Lessing (książki czytaj online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Dramat Gottholda Ephraima Lessinga z 1779 roku, napisany po tym, jak cenzura zabroniła mu dalszej polemiki z teologiem Johannem Melchiorem Goeze.
Sztuka jest pochwałą tolerancji religijnej, a jej centralnym dla wymowy ideowej punktem jest przypowieść o cudownym pierścieniu, którym ojciec miał obdarować ukochanego syna. Ponieważ nie mógł się zdecydować na żadnego z trzech potomków, wręczył im wszystkim identyczne pierścienie, więc nie było wiadomo, który jest cudowny. Tak samo zdaniem Lessinga nie można rozróżnić, która z trzech wielkich religii monoteistycznych (judaizm, chrześcijaństwo czy islam) jest prawdziwa.
Te i inne rozważania filozoficzne i teologiczne opakowane zostały w schemat fabularny, w którym młody templariusz ułaskawiony przez Saladyna zakochuje się w Resze, córce Natana – zaś w ostatnim akcie okazuje się bratankiem Saladyna i bratem Rechy.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Gotthold Ephraim Lessing
- Epoka: Oświecenie
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Natan mędrzec - Gotthold Ephraim Lessing (książki czytaj online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Gotthold Ephraim Lessing
...
I bezprzytomna może!... Choćby wreszcie
Prawdą to było, to krew, krew jedynie
Nie czyni jeszcze ojcem... Co najwięcej
Zwierzęcia ojcem czyni, co najwięcej
Nadaje pierwsze prawo do nabycia
Tego imienia... Więc się nie bój, dziecię!...
Skoro dwóch ojców spiera się o ciebie,
Porzuć ich obu, weź trzeciego... mnie weź
Za swego ojca!
SITTAH
Uczyń tak, ach! Uczyń!
SALADYN
Ja będę dobrym ojcem, bardzo dobrym...
Ale poczekaj! Mam myśl jeszcze lepszą!...
Co ci po ojcach?... Oni umierają!
Lepiej obejrzyj się za takim, kto by
Mógł żyć tak długo, jak ty... Czy takiego
Nie znasz?
SITTAH
Rumienić się ją zmuszasz!
SALADYN
Tego
Właśnie pragnąłem. Bo rumieniec nawet
Brzydką twarz piękną czyni, czyżby pięknej
Nie miał piękniejszą jeszcze zrobić?... Właśnie
Natana, ojca twego, czekam tutaj,
I kogoś jeszcze... Czy zgadujesz, kogo?...
Tutaj... wszak na to mi pozwolisz, Sitto?
SITTAH
Bracie!...
SALADYN
Przed tamtym, lube dziewczę, pewno
Jeszcze się bardziej zarumienisz...
RECHA
Przed kim?
SALADYN
Oh! Obłudnico!... No, no, zblednij, zblednij,
Jeśli potrafisz i chcesz.
Wchodzi niewolnica i zbliża się do Sitty.
Czy to oni?
SITTAH
Dobrze, niech przyjdą. Tak, to oni, bracie.
SCENA VIII
Ciż sami, Natan, Templariusz.
SALADYN
Ach! Moi drodzy przyjaciele! Tobie
Tobie, Natanie, muszę przede wszystkim
Powiedzieć, że już kiedy tylko zechcesz,
Możesz odebrać, coś mi dał...
NATAN
Sułtanie!
SALADYN
Ja teraz nawet mógłbym ci sam służyć...
NATAN
Sułtanie!...
SALADYN
Przyszła karawana. Jestem
Taki bogaty, jak nie byłem dawno.
Powiedz mi, może ci potrzeba złota
Na jakie wielkie przedsięwzięcie? Wiem ja,
Że i wy kupcy czasem nie miewacie
Gotówki nazbyt wiele.
NATAN
I dlaczegóż
Otej drobnostce mówisz najprzód? Mam tu
Oko złzawione, które mi jest pilno
Osuszyć!
Zbliża się do Rechy.
Recho! Tyś płakała!... Co ci?
Przecieżeś jeszcze moją córką!
RECHA
Ojcze!...
Mój ojcze!...
NATAN
Dosyć!... Wzajem pojmujemy
Siebie. Wesołą bądź, spokojną!... Jeśli
Twe serce twoim jeszcze jest, jeżeli
Nic mu innego nie zagraża, ojciec
Twój jeszcze twym jest ojcem.
RECHA
Nikt! Nikt inny!...
TEMPLARIUSZ
Nikt inny! Zatem byłem w błędzie! Czego
Nie obawiamy się utracić, tego
Nie posiadaliśmy i nie pragniemy!...
Dobrze! Tak! Dobrze!... To rzecz całą zmienia,
Natanie, to rzecz zmienia!... Saladynie!
Przybyliśmy na twe wezwanie, ale
W błąd wprowadziłem cię. Już nie potrzeba,
Żebyś się trudził.
SALADYN
Jak porywczo znowu
Działasz, młodzieńcze! Czyliż ma ci wszystko
Iść w ręce samo? Chęci twe zgadywać?
TEMPLARIUSZ
Widziałeś przecież sam, sułtanie, przecież
Słyszałeś!...
SALADYN
Tak jest. Ale to niedobrze,
Żeś tak niepewny był swej sprawy.
TEMPLARIUSZ
Teraz
Jestem jej pewny!
SALADYN
Kto zbyteczne prawa
Rości z powodu najlepszego czynu,
Ten czyn ów cofa... To, coś wyratował,
Nie jest własnością twoją, bo inaczej
Zbójca, którego chciwość w płomień rzuca,
Byłby podobnym tobie bohaterem.
Zbliża się do Rechy.
Chodź, moje dziecię, chodź!... Nie bądź zbyt srogą!...
Gdyby on mniej był dumnym, zapalonym,
Byłby cię pewno nie ratował... Niechże
Jedno za drugie mu się liczy... Chodź więc,
Zawstydź go! Uczyń to, co należało
Uczynić jemu... Wyznaj mu swą miłość,
Oddaj się jemu, a jeżeli tobą
Pogardzi, albo jeśli kiedykolwiek
Zapomni o tym, że już przez to samo
Więcej dla niego czynisz, niż on zrobił
Dla ciebie... Bo cóż zrobił on dla ciebie?...
Trochę okopcił się?... i cóż to znaczy?...
Jeśli zapomni o tym, to w nim nie ma
Duszy Assada... Jego tylko maskę
Ma, a nie serce! Chodź więc!
SITTAH
Idź, idź, dziecię!
Dla twej wdzięczności i to poświęcenie
Niczym się wyda!
NATAN
Wstrzymaj się, sułtanie!...
Wstrzymaj się, Sitto!...
SALADYN
Czemuż?
NATAN
Ktoś tu jeszcze
Ma prawo mówić!
SALADYN
Któż zaprzecza temu?...
Tak... przybranemu ojcu służy prawo
Mówić, najpierwsze nawet, jeśli zechcesz...
Słyszysz?... o wszystkim wiem już!
NATAN
Nie o wszystkim! ...
Ja nie o sobie mówię. Jest kto inny,
Wcale56 kto inny. Temu, Saladynie,
Głos przede wszystkim udziel.
SALADYN
Któż to?
NATAN
Brat jej!
SALADYN
Brat Rechy?
NATAN
Tak jest!
RECHA
Brat mój? Więc mam brata?...
TEMPLARIUSZ
budząc się z zadumy
Gdzie? Gdzie on? Gdzie ten brat? Więc jeszcze nie tu?
Mieliśmy go tu zastać!...
NATAN
Cierpliwości!
TEMPLARIUSZ
z największą goryczą
Potrafił ojca jej narzucić!... Miałby
Brata nie znaleźć?...
SALADYN
Znowu cios chybiony!...
Chrześcijaninie! Takie podejrzenie
Nędzne, Assada ust by nie splamiło!...
Dobrze! Bądź takim dalej! ...
NATAN
Przebacz mu to,
Sułtanie! Ja mu chętnie to przebaczam...
Któż wie, jak w miejscu jego, w jego wieku