Wybór mów - Demostenes (czytaj książki przez internet za darmo TXT) 📖
Wybór słynnych mów politycznych największego mówcy greckiego.
Największą sławę przyniosły Demostenesowi Filipiki, czyli mowy przeciwko macedońskiemu królowi Filipowi II, prowadzącemu zaborczą politykę zagrażającą niezawisłości Grecji. Na okres pomiędzy pierwszą a drugą Filipiką przypadają trzy Mowy olintyjskie, nakłaniające Ateńczyków do natychmiastowej pomocy Olintowi, miastu na półwyspie Chalkidyjskim, zagrożonemu przez Filipa. Zbiór dopełnia mowa O wieńcu, zawierająca podsumowanie patriotycznej działalności Demostenesa.
Mowy Demostenesa odznaczają się prostotą i naturalnością języka oraz starannym rozplanowaniem. Umiejętnie łączy w nich patos i emocje z rzeczowymi argumentami oraz praktycznymi propozycjami. Zwraca uwagę przede wszystkim jasność i logika wywodu, wzmacniana umiejętnym stosowaniem rozmaitych figur retorycznych.
- Autor: Demostenes
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wybór mów - Demostenes (czytaj książki przez internet za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Demostenes
Uznanie stale towarzyszące działalności mówcy
85. Czy komu z was wiadomo o jakiej hańbie, jaką by państwo ściągnęło na siebie z powodu tej uchwały, lub o drwinach i pośmiewisku, jakie Ajschines zapowiada374 państwu na wypadek uwieńczenia mnie. Przecież za świeżej jeszcze pamięci zasługa zyskuje wdzięczność, gałgaństwo spotyka kara. Oczywiście spotkałem się wtedy z wdzięcznością, nie z naganą ani karą. 86. Więc działalność moja za ten czas była wedle jednomyślnej opinii zbawienna dla państwa; dowodem przechodzenie wniosków moich podczas obrad, obracanie ich w czyn, chlubne ich wyniki, zarówno dla państwa, jak i mnie, i wszystkich, dziękczynne za nie nabożeństwa i procesje375, urządzane przez was.
Podjęcie macedońskiej rękawicy
87. Po wypędzeniu wojsk macedońskich z Eubei waszym orężem, a moją polityką i mymi wnioskami — choćby niektórzy z tych panów mieli pęknąć376 — szukał Filip innego punktu zaczepnego przeciw nam. Widział, że najwięcej ze wszystkich sprowadzacie zboża, więc chciał opanować drogi przewozowe; zjawił się w Tracji, wzywał zrazu swoich sprzymierzeńców Bizantyjczyków377 do współudziału w wojnie z wami; wobec odmowy z prawdziwych powodów, że przymierze nie obowiązuje ich do tego, rozbił obóz pod miastem i przypuścił do murów maszyny oblężnicze. 88. Nie będę pytał się, co wam należało czynić wobec tego — jasnym jest wszystkim. Ale któż przyniósł pomoc i ocalenie Bizantyjczykom? Któż zapobiegł wówczas oderwaniu Hellespontu? Wy, Ateńczycy! Mówiąc: wy, rozumiem: państwo. Kto stawiał wnioski dla państwa, kto działał i całkiem po prostu oddawał się bez wyrachowania378 sprawie publicznej? Ja. 89. Doświadczyliście czynem, ile korzyści spłynęło na ogół; nie potrzeba pouczeń. Wszczęta wtedy wojna przyniosła wam oprócz dobrej sławy dobrobyt większy, niż mamy dziś za pokoju379; ale strzegą go przeciw ojczyźnie zacni panowie ci w nadziejach na przyszłość — daj Boże — nieziszczalnych; raczej niech dzielą z wami łaskę bogów, wymodloną w waszych rzetelnych pragnieniach, niżby mieli częstować was tym, co sami uwarzyli380.
Oklask Grecji
93. Nie tylko ocalenie Chersonezu i Bizancjum, nie tylko udaremnienie ataku Filipa na Hellespont i odznaczenie381 za to naszego państwa są wynikiem mojej polityki, ale także odsłonięcie przed całym światem szlachetności państwa ateńskiego, nikczemności Filipa. Cały świat widział Bizancjum oblegane przez sprzymierzeńca — szczyt hańby i splugawienia. 94. W jakim świetle pokazaliście się wy wtedy? Oto mieliście wprawdzie wiele słusznych uraz do nich za dawniejsze wybryki ich, ale nie pamiętaliście im krzywd ani nie opuściliście krzywdzonych382; owszem uratowaliście ich, co wam zjednało sławę i życzliwość u wszystkich. Wszyscy wiedzą, że uwieńczyliście już wielu polityków, ale gdzie jest drugi obok mnie doradca i mówca, przez którego dostałby się wieniec państwu?
Wspaniałomyślny ratunek Eubei
95. Rzucał obelgi na Eubejczyków i na Bizancjum i przypominał wam przykrości doznane z ich strony; udowodnię wam, jaki jest z niego denuncjant, nie tylko dlatego, że kłamie — wiem, że o tym wam wiadomo — ale także, gdyby nawet prawdę mówił, udowodnię pożytek mojej polityki dla państwa. W tym celu przypomnę pokrótce jedno lub dwa ze współczesnych wam wydarzeń, które państwo okryły chlubą. Tak jednostka, jak i państwo powinny z najpiękniejszych przykładów przeszłości czerpać uzdolnienie do dalszej działalności383. 96. Lacedemończycy panowali na lądzie i wodzie, starostami384 i załogami obsadzili wszystko wokół Attyki: Eubeję, Tanagrę385, całą Beocję, Megarę, Eginę386, Keos387 i inne wyspy. Państwo nie miało wtedy okrętów ani murów. Mimo to wszystko wyruszyliście do Haliartos i znowu niedługo później do Koryntu388, chociaż ówcześni Ateńczycy mieliby z czasów wojny dekelejskiej389 wiele powodów do uraz na Koryntian i Teban. Ale ani im się nie śniło. 97. A wszakże nie czynili tego, Ajschinesie, dla swych dobroczyńców ani bez ryzyka. Nie wstrzymywało ich to od niesienia pomocy uciekającym się do niej, ale ochoczo wystawiali się na niebezpieczeństwa dla dobrej czci i sławy, i dobrze robili! Kresem życia wszystkich ludzi jest śmierć, choćby ktoś zamknął się i przechowywał w pokoiku390. Dzielni ludzie powinni rwać się do wszystkiego, co szlachetne, jak tarczę nieść przed sobą dobrą otuchę i znosić mężnie, co Bóg da. 98. Tak czynili wasi przodkowie, tak starsi spośród was, którzyście przeszkodzili po zwycięstwie tebańskim pod Leuktrami usiłowanej zagładzie Sparty, chociaż nie była waszym przyjacielem ani dobrodziejem, ale owszem, wyrządziła wiele ciężkich krzywd naszemu państwu. Nie zrobiliście tego z obawy przed ówczesną potęgą Teb391 i sławą ani nie liczyliście sobie niebezpieczeństw w obronie ludzi obciążonych tyloma winami wobec was. 99. Pokazaliście wszystkim Grekom, że za wykroczenia wobec was żywicie gniew we wszystkich innych wypadkach, ale jeżeli idzie o byt i o wolność, nie pamiętacie zła i nie myślicie wtedy o rachunkach. Nie tylko tak zachowaliście się wobec Sparty, ale innym razem nie pozwoliliście Tebanom przywłaszczyć sobie Eubei392, ani nie wspomnieliście na krzywdy wyrządzone przez Temisona i Teodora w sprawie Oropu393; pośpieszyliście i im z pomocą i wtedy po raz pierwszy zgłosili się ochotnicy do wyposażenia własnym kosztem państwowych trójrzędowców, a jednym z nich byłem ja. Ale o tym później. 100. Pięknym uczynkiem był ratunek wyspy, o wiele piękniejszym zwrot zdanych na waszą łaskę miast z całą ludnością dawnym przestępcom wobec was, bez jakichkolwiek strącań z zastawu tytułem starych krzywd394. Omijam niezliczone inne przykłady, bitwy morskie, wyprawy dawne i świeże, wszystkie podjęte przez nasze państwo w obronie wolności i bytu reszty Greków. 101. W obliczu tylu i takich przykładów gotowości państwa do walki w obronie cudzych korzyści jakiż wniosek miałem stawiać albo jaką dawać radę, zwłaszcza gdy ją dyktował poniekąd własny interes. Dalipan, miałemże doradzać dociekanie krzywd na szukających ratunku i chwytanie się pozorów, prowadzących do zmarnowania wszystkiego? Zasługiwałbym na śmierć za samą próbę uchybienia bodaj jednym słówkiem godności państwa; bo wiem doskonale, że nie dopuścilibyście się takiego czynu. Cóż by wam przeszkadzało, gdybyście chcieli? Nie byłoż wolno? Nie byłoż gotowych doradców?
Reorganizacja floty
102. Pragnę nawiązać dalszy bieg mojej polityki; znowu rozważcie, gdzie największa korzyść dla państwa. Widziałem, Ateńczycy, flotę waszą w zupełnym upadku i rozprzężeniu, bogacze małymi datkami wykupywali się od opłat, posiadacze średnich fortun lub małych tracili mienie, wskutek tego państwo nie nadążało wypadkom; ustawa wniesiona przeze mnie zmusiła bogaczy do uiszczania należytości, położyła kres wyzyskowi ubogich, państwu dała pogotowie na czas z największą dlań korzyścią. 103. Zaskarżony, wyszedłem cało z procesu, oskarżyciel nie uzyskał przepisanej części głosów. A jak myślicie, ile pieniędzy dawali mi naczelnicy i po kolei starsi okręgów podatkowych, abym przede wszystkim nie wnosił tej ustawy, ewentualnie pozwolił ją utrącić drogą zaprzysiężonych podań o odroczenie395. Nie mam wprost odwagi, Ateńczycy, powiedzieć wam, ile. Dążenie ich było zrozumiałe. 104. Na podstawie dawniejszych ustaw ponosili ciężar uzbrojenia trójrzędowca do spółki z piętnastoma innymi, sami łożyli mało albo nic, za to przyciskali niezamożnych obywateli; na skutek mojej ustawy każdy płaci pewien odsetek od majątku, i ten, który dawniej wyposażał jeden okręt, jako szesnasty w spółce, teraz jeden uzbraja dwa trójrzędowce. Nie nazywali ich jeszcze naczelnikami trójrzędowców, ale udziałowcami. Toteż nie było dla nich za wysokiej ceny w zamian za uchylenie takiej ustawy i zwolnienie od należytości.
107. Małaż wydaje się wam moja pomoc dla ubogich? Nie daliby wiele bogacze za zwolnienie od powinności? Nie tylko dlatego jestem dumny, żem nie ustąpił i że, zaskarżony, wygrałem proces, ale także dlatego, że wniosłem uchwałę pożyteczną dla państwa, jak tego dowiodła praktyka. Mimo bowiem, że przez całą wojnę ekwipowało się ekspedycje w myśl mojej ustawy, żaden naczelnik trójrzędowca nie poczuł się pokrzywdzony, ani nie uciekł się pod waszą osłonę, ani nie szukał schronienia w świątyni396 portowej, nie został uwięziony przez komisarzy spedycyjnych; nie zaszedł ani jeden wypadek dezercji załogi z trójrzędowca, z czym łączy się utrata dla państwa jednostki bojowej; ani jeden trójrzędowiec nie został w porcie z braku wyposażenia. 108. Wszystko to działo się za ważności ustaw poprzednich, a powodem było wtłoczenie ciężaru wyposażenia na barki proletariatu; toteż często zachodziły wypadki istotnej niemożności. Ja ciężar uposażenia przeniosłem z niezamożnych na zamożnych; odtąd dzieje się zadość wszystkim powinnościom. Jeszcze z tego względu zasługuję na pochwałę, że wszystkie moje kroki polityczne przynosiły państwu sławę, cześć i przyrost potęgi, wolne były od intrygi i złośliwości, stały na straży godności państwa i broniły je od poniżenia. 109. Przekonacie się o jednolitym charakterze mojej działalności, zarówno społecznej, jak i politycznej. W działalności społecznej nie przeniosłem względów na bogaczy nad prawa ludu, w działalności politycznej darów i przyjaźni Filipa nad wspólną korzyść Greków.
Prawność wniosku Ktezyfonta
110. O ile wiem, pozostaje397 mi powiedzieć o obwołaniu wieńca i o absolutorium. Z dotychczasowego przemówienia uwyraźnia się wystarczająco moja najlepszym duchem ożywiona dążność polityczna oraz trwała moja życzliwość i gorliwość w czynieniu wam dobrze, mimo że pomijam398 najwybitniejsze ustępy z księgi mojej działalności. Trzeba mi, jak widzę, z kolei wytłumaczyć rzekomą bezprawność, a myślę, że każdy z was jednakowo zaświadczy mi i bez jednego słowa z mojej strony resztę moich zasług politycznych.
111. Dalibóg, ani wy chyba nie zrozumieliście, ani ja sam nie mogłem rozplątać niesłychanego chaosu jego wywodów o naruszonych ustawach. Po prostu i bez wykrętów przedstawię nasze uprawnienia. Daleki jestem od twierdzenia, jakobym nie był odpowiedzialny — jak Ajschines rozwodził się kłamliwie — tak daleki, że uznaję moją odpowiedzialność na cały ciąg życia za sprawowanie funkcji politycznych. 112. Jednakowoż za ofiarę z osobistego majątku na rzecz ludu, za deklarację, nie jestem odpowiedzialny399 ani na jeden dzień, i tak twierdzę — słyszysz, Ajschinesie? Nie tylko ja — nikt inny, ani nawet z dziewięciu archontów400. Gdzież jest ustawa tak niesprawiedliwa i nieludzka, iżby ofiarodawcę z własnych funduszów pozbawiała wdzięczności za objaw filantropii i wydawała go w ręce denuncjantów — a ci żądali odeń sprawozdania z ofiary? Nie ma takiej. Jeżeli Ajschines twierdzi, że jest, niech pokaże, a ja pogodzę się z moim losem i będę milczał. 113. Nie ma, Ateńczycy, takiej ustawy. Będąc zarządcą funduszu teatralnego, ofiarowałem pewną sumę; odezwała się w Ajschinesie natura denuncjatorska: „Otrzymał list pochwalny przed absolutorium”. Nie za czynność podlegającą kontroli komisji, ale za ofiarę, denuncjatorze! „Ale również przewodniczyłeś komisji dla naprawy murów”. Właśnie za to należał mi się list pochwalny, że pokryłem wydatki sam, a nie wstawiłem ich do rachunku. Rachunki wymagają absolutorium i kontroli; dar zasługuje na wdzięczność i pochwałę. Dlatego Ktezyfon postawił odnośny wniosek. 114. Z łatwością i wielostronnie uzasadnię, że ustaliło się to nie tylko ustawowo, ale i przez tradycję. Najpierw Nausikles401, gdy był generałem, otrzymał od was wielokrotnie dyplomy honorowe za daniny z osobistych funduszów; toż Diotimos402 za darowiznę z tarcz i Charidem. Obecny tu Neoptolem otrzymał zaszczytne uznanie za ofiarę, mimo że piastował inspektorat wielu robót publicznych. Byłoby oburzające, gdyby urzędnikowi nie było wolno przez urząd dać państwu daru ze swego majątku, albo też gdyby musiał tłumaczyć się z darowizny zamiast spotkać się z wdzięcznością. 117. Dałem — za to mnie chwalą, za dar nie odpowiadam; piastowałem urząd — zdałem zeń sprawę, nie z darowizny. Ależ, dla boga, byłem nieuczciwym urzędnikiem; byłeś obecny przy kontroli, czegóżeś nie oskarżał?
119. O darowiźnie w twojej skardze ani wzmianki; zaczepiłeś orzeczenie Rady o nagrodzie. W twoim uznaniu nie sprzeciwia się ustawie wziąć dar, ale wdzięczność zań okazać — to podkopuje ustawę! Dla boga! Nie jestże to istny łajdak, intrygant i skaranie boskie?
Dopuszczalność obwołania w teatrze
120. O ile idzie o obwołanie w teatrze, pomijam, że tysiące takich obwołań zaszły istotnie i że mnie samego wielokrotnie obwołano laureatem. Dla boga, Ajschinesie! Taka z ciebie fujara i tępy łeb, że nie potrafisz pomiarkować,
Uwagi (0)