Wybór mów - Demostenes (czytaj książki przez internet za darmo TXT) 📖
Wybór słynnych mów politycznych największego mówcy greckiego.
Największą sławę przyniosły Demostenesowi Filipiki, czyli mowy przeciwko macedońskiemu królowi Filipowi II, prowadzącemu zaborczą politykę zagrażającą niezawisłości Grecji. Na okres pomiędzy pierwszą a drugą Filipiką przypadają trzy Mowy olintyjskie, nakłaniające Ateńczyków do natychmiastowej pomocy Olintowi, miastu na półwyspie Chalkidyjskim, zagrożonemu przez Filipa. Zbiór dopełnia mowa O wieńcu, zawierająca podsumowanie patriotycznej działalności Demostenesa.
Mowy Demostenesa odznaczają się prostotą i naturalnością języka oraz starannym rozplanowaniem. Umiejętnie łączy w nich patos i emocje z rzeczowymi argumentami oraz praktycznymi propozycjami. Zwraca uwagę przede wszystkim jasność i logika wywodu, wzmacniana umiejętnym stosowaniem rozmaitych figur retorycznych.
- Autor: Demostenes
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wybór mów - Demostenes (czytaj książki przez internet za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Demostenes
240. Co myślicie — jeżeli dziś, po takich sukcesach, staję przed sądem, czego by nie mówili i nie robili ci ludzie bez Boga w sumieniu, gdyby mnie były wtedy przy takich rozrachowaniach opuściły państwa, przechodząc na stronę Filipa, i gdyby jednym pociągnięciem Filip stał się panem Eubei, Teb i Bizancjum? Czyż nie krzyczano by, że wydało się na łup 241. i odpędziło chętnych sprzymierzeńców? Że dlatego Filip opanował Hellespont z Bizancjum i grecką drogę aprowizacyjną, dlatego ciężka wojna pograniczna przedostała się przez Teby aż do Attyki i korsarze operujący z Eubei uniemożliwili żeglugę? Nie stawialiby takich zarzutów i wielu jeszcze innych? 242. Podłym, Ateńczycy, stworzeniem, podłym jest denuncjant i skorym do wszelakiej intrygi i krytyki; ale ta kreatura w szczególności jest lisem z urodzenia, niezdolna jest z zasady do rzetelnego i honorowego postępowania, istna małpa tragiczna, wioskowy Ojnomaos475, podrobiony mówca. Na cóż twoja wymowa ojczyźnie? Teraz nam prawisz476 o tym, co minęło? 243. Wyobraźcie sobie lekarza, który na wizycie u chorego nie wskazałby środków zaradczych na chorobę, a po śmierci pacjenta przyłączyłby się do żałobnego orszaku i wywodziłby nad otwartym grobem: „Nie byłby umarł ten człowiek, uczyniwszy to a to”. To teraz mówisz, niecnoto!
O ile o mnie idzie, państwo jest niezwyciężone
244. Poznacie, że również nie miałem najmniejszej możności zapobiec klęsce, która spadła na państwo; ale chyba należało ci, przeklęta duszo, raczej boleć nad nią niż triumfować. Weźcie to z tej strony. Nigdy znikąd, dokąd tylko wysłaliście mnie z poselstwem, nie odszedłem pobity przez posłów Filipa, ani z Tesalii, ani z Ambrakii, z Ilirii, z dworu trackiego, z Bizancjum, ni znikądinąd, ani ostatnio z Teb, ale niepowodzenia swoich poselstw poprawiał Filip orężnym najazdem i podbojem. 245. Za to mnie czynisz odpowiedzialnym i raz mnie wyśmiewasz za zniewieściałość, raz żądasz, bym ja sam jeden — i to słowem — rozgromił armie Filipa. Bezwstydniku! Cóż innego było nadto w moim ręku? Przecież nie serce każdego żołnierza ani los armii, ani naczelne dowództwo, z którego żądasz sprawy ode mnie? 246. Taka z ciebie tępa głowa. Owszem, przeprowadźcie najostrzejszą kontrolę w zakresie odpowiedzialności mówcy! Nie wymawiam się. Jakiż jest ten zakres? Przewidzieć komplikacje polityczne w samym ich zawiązku i uprzedzić o nich. To zrobiłem. Dalej, ukrócać wedle możności i na każdym kroku ociężałość, wątpliwości, ignorancję i partyjność — polityczne przywary, nieuniknione we wszystkich państwach — przeciwnie, zachęcać do zgody, przyjaźni i ochoczego wypełniania powinności. I to wszystko zrobiłem i nikt nie wykaże żadnego zaniedbania z mej strony. 247. Na pytanie „Czemu Filip zawdzięcza większość powodzeń?” wszyscy odpowiedzieliby: „Armii i korupcji polityków”. Otóż nie byłem dowódcą armii i odpowiedzialność za bieg wypadków w tej dziedzinie nie należy do mnie. Niesprzedajnością zwyciężyłem Filipa; jak przekupiciel bierze łapówką sprzedawczyka, tak niesprzedajny zwycięża koruptora. O ile o mnie idzie, państwo jest niezwyciężone.
Uznanie publiczne
248. Te i tym podobne zasługi moje — obok wielu innych — usprawiedliwiają wniosek Ktezyfonta. Z kolei przedstawię pobudki wyszłe od was477. Zaraz po bitwie478 uchwalił lud moje przedłożenie o zabezpieczeniu miasta, bo znał i widział całą moją działalność w ogniu niebezpieczeństw; a przecież nie byłby wtedy dziwnym jakiś akt rozgoryczenia tłumu wobec mnie; wszystkie rozporządzenia ochronne, rozstawienie straży, kopanie rowów, wyznaczenie kwoty na wzmocnienie murów, następowały na podstawie moich wniosków. Następnie spośród wszystkich mnie lud obrał komisarzem zbożowym. 249. Wreszcie utworzyło się porozumienie między osobnikami, którym leżało na sercu dać się mi we znaki; zaczęli zasypywać mnie skargami, wezwaniami do sprawozdania, pozwami, początkowo nie sami wprost, ale podstawiając ciemne indywidua, bo spodziewali się, że nikt nie pozna się na nich. Pamiętacie zapewne, że początkowo co dzień stawałem przed sądem i że przeciwnicy moi poruszyli wszystkie sprężyny przeciw mnie, że narzędziem ich intrygi był awanturnik Sozykles, denuncjator Filokrates, para furiatów: Diondas i Melontas. Z tych wszystkich obieży wyszedłem obronną ręką, przede wszystkim z łaski bożej, po wtóre dzięki wam i innym Ateńczykom. Stało się zadość sprawiedliwości. Twierdzenie moje nie tylko odpowiada prawdzie, ale zaświadcza zbożności sędziów przysięgłych. 250. Przez odrzucanie pozwów przeważającą większością głosów — oskarżyciele nie zdobyli ani jednej piątej — wyrażaliście mi publiczne uznanie za chlubną działalność. Uwalniającymi wyrokami w procesach o bezprawność stwierdzaliście prawomyślność mojej polityki. Podpisami na aktach absolutorium uznawaliście godziwość i niezaprzedajność mojej działalności. Jakżeż wobec tego miał ją nazwać Ktezyfon?
Sztych za sztych
251. Dobrze — powiada Ajschines — ale godzi się naśladować Kefalosa, który nigdy nie był pozwany przed sąd. Ojoj, nawet zazdrościć mu! Jednakowoż nie widzę jeszcze powodu, dlaczego miałyby przez to być słuszne zarzuty przeciw wielokrotnie oskarżonemu, a nigdy nie przekonanemu o winę. Wobec Ajschinesa przynajmniej mogę, Ateńczycy, powołać się na piękny przykład Kefalosa. Nigdy Ajschines nie zaskarżył mnie ani nie poszukiwał sądownie; ty sam więc uznałeś, że nie jestem gorszym obywatelem od Kefalosa!
Astrologia polityczna
252. W każdym słowie miota się jego zatwardziały i jaszczurczy język, ale głównie w przytykach do mojego losu. W ogóle zdaje mi się rzeczą nierozumną, jeżeli człowiek człowiekowi zarzuca fatalność479. Człowiek opływający, jak sam uważa, w powodzenie nie wie, czy szczęście wytrwa do wieczora480; jakżeż może wytykać brak jego drugiemu? Wobec bezwstydnych przytyków tego pana, poza wielu innymi, także do mej złej gwiazdy, proszę, Ateńczycy, przekonać się, o ile prawdziwiej i bardziej po ludzku powiem o gwieździe Ajschinesa. 253. Uważam gwiazdę państwa za dobrą; to samo znajduję w wyroczniach Zeusa Dodonajskiego481; gwiazdę całego rodzaju ludzkiego, jaka teraz świeci, uznaję za fatalną. Któż z Greków lub barbarzyńców nie zaznał w obecnej chwili wielu nieszczęść? 254. Dobrą gwiazdę państwa widzę w wyborze najlepszej drogi i w większym powodzeniu się wam niż innym Grekom, którym zdawało się, że zdradą waszej sprawy okupią sobie błogosławione czasy; porażkę i niezupełnie pomyślny obrót wydarzeń odkładam na rachunek przypadającego na nasze państwo udziału w ogólnoludzkim fatum. 255. Osobiste szczęście moje i każdego z nas szczęście jednostkowe należy roztrząsać jedynie w odniesieniu do prywatnych stosunków — takie jest moje zdanie. Zdaje mi się, a przypuszczalnie i wam, że żądanie to jest słuszne i sprawiedliwe. Ajschines przypisuje osobistej mojej gwieździe władzę nad gwiazdą całego państwa, małej i mizernej nad wielką i wspaniałą. Jakżeż to?
256. Postanowiłeś, Ajschinesie, za wszelką cenę badać moje przeznaczenie? Porównajże je ze swoim482, a jeżeli znajdziesz, że moje jest lepsze od twojego, przestańże wymyślać na nie. Porównuj od samego początku. Niechże mi nikt, na Boga, nie zarzuca rubaszności. Uważam za jednakowy nierozum zarówno przytyki do ubóstwa, jak i przechwałki z wychowania w dostatnich stosunkach; ale potwarze i denuncjacje tego brutala zmuszają mnie do tej dyskusji; postaram się przeprowadzić ją wedle możności najoględniej.
Spod ciemnej czy spod jasnej gwiazdy?
257. Jako mały chłopiec, Ajschinesie, byłem w możności uczęszczać do odpowiednich szkół i miałem wszystko potrzebne do przyzwoitego życia; po dojściu do wieku męskiego mogłem stosownie do mego stanu i wykształcenia działać, wyposażać chóry i okręty, płacić nadzwyczajne podatki, niechybnie postawić się i prywatnie, i publicznie, w dodatku być pożytecznym tak państwu, jak i przyjaciołom; postanowiwszy poświęcić się życiu publicznemu, mogłem wybrać taki kierunek polityczny, który przysporzył mi wiele dyplomów honorowych od państwa i innych Greków i nawet wam, wrogom moim, odjął ochotę do krytyki. 258. Pod taką gwiazdą żyłem; mógłbym wiele jeszcze powiedzieć o niej, ale opuszczam z obawy, abym nie uprzykrzył się wam samochwalstwem. Przypatrzże się teraz, podniosła duszo i plwająca na drugich, jakim światłem świeci twoja gwiazda obok mojej. Dzieckiem będąc, wychowałeś się w wielkiej nędzy; pilnowałeś z ojcem szkoły, ucierałeś atrament, zmywałeś ławki gąbką i zamiatałeś izbę szkolną, nie jak chłopiec z dobrego domu, ale jak niewolnik; 259. dorosłeś — a matka twoja zamawiała czary483; więc czytałeś z książki484 i pomagałeś jej w innych szacherkach; w nocy ubierałeś klientów w jelenie skóry485, kropiłeś486 i oczyszczałeś wświęcanych, nacierałeś ich gliną i otrębami, kazałeś im wstawać po oczyszczeniu i mówić: „Uniknąłem złego, znalazłem lepsze”; byłeś dumny, że nikt nie potrafi tak zawodzić487, jak ty (wierzę najgłębiej; nie myślcie, że on potrafi przemawiać tak donośnie, 260. a nie umie tubalnie zawodzić); za dnia oprowadzałeś po ulicach czcigodne bractwa, umajone koprem i liśćmi białej topoli, gniotąc o policzki węże, wywijając nimi nad głową z okrzykiem: „hu, ha!” i śpiewając do tańca „oj dana, oj dana”; przodownikiem, ojcem-rozmarynem, bratem od korony i tak dalej nazywały cię starowiny; tytułem honorarium ściągałeś od nich sucharki, obwarzanki i podpłomyki; któż by w takich warunkach nie błogosławił doprawdy siebie i swojej gwiazdy? 261. Zaciągnięty na listę obywateli — jakoś to tam było, ale mniejsza! — owóż488 zaciągnięty, z miejsca wybrałeś najgodniejszy zawód kancelisty i posługacza przy niższych urzędach. Zwolniony w końcu i stąd po wszelakiego rodzaju manipulacjach, o jakie innych oskarżasz, nie przyniosłeś wstydu początkom dalszym żywotem, 262. ale wynająłeś się aktorom, Simykasowi i Sokratesowi, których nazywano grubo wyjcami; byłeś teraz aktorem trzeciej klasy, ale uboczne zajęcie przynosiło ci z fig, winogron i oliwek, kradzionych masami po cudzych sadach (jakbyś je wziął w arendę489), więcej dochodu niż przedstawienia, które dawaliście z narażeniem własnego życia; prowadziliście z widzami nieubłaganą wojnę490; okryty ranami z ich rąk, słusznie naigrawasz się z tchórzostwa niedoświadczonych w takich bojach. 263. Może by ktoś usprawiedliwiał cię ubóstwem, więc nie wchodzę w to bliżej, ale przejdę do czynów rzucających posępne światło na twój charakter. Obrałeś taki kierunek polityczny — bo i na to w końcu wpadłeś — w dobie powodzenia ojczyzny żyłeś jak zając, drżąc w ciągłej obawie przed razami za sprawki, do których poczuwałeś się; w momencie nieszczęścia wszystkich innych okazałeś całemu światu swoje zuchwalstwo. 264. Na jaką karę z ręki żywych zasługuje taki hultaj, któremu śmierć tysiąca rodaków dodała otuchy?491 Wiele innych przykładów opuszczam; nie wydaje mi się stosownym rozwodzić się swobodnie nad wszystkimi ciemnymi stronami jego charakteru, jakie tylko dadzą się wykazać, ale wybieram te tylko, które mogę nadmienić bez obrazy przyzwoitości.
265. Porównaj nasze żywoty, Ajschinesie, łagodnie, bez goryczy, a potem zapytaj lud, czyją gwiazdę wybrałby każdy z nich. Uczyłeś liter, ja chodziłem do szkoły. Byłeś sługą przy obrzędach mistycznych, ja byłem gościem. Byłeś pisarzem, ja byłem członkiem Zgromadzenia; byłeś trzeciorzędnym aktorem, ja byłem widzem. Hańbiłeś się, jam gwizdał. Jako polityk pracowałeś dla wrogów, ja dla ojczyzny492. 266. Pomijam resztę; dzisiaj sądzą mnie, czy jestem godny wieńca, bo nieposzlakowany charakter mojej przeszłości jest dla nich stwierdzonym pewnikiem; tobie przypadło uchodzić za denuncjanta i próbujesz hazardu, czy jeszcze dalej masz uprawiać dostojny sport, czy wziąć dymisję, nie uzyskawszy przepisanego wotum. Żyłeś (nie widzisz?) pod szczęśliwą gwiazdą, dlatego oskarżasz moją. 267. Pozwolicie, że odczytam poświadczenia wypełnionych przeze mnie służbowości państwowych. Przeczytaj, Ajschinesie, dla porównania tyrady tragiczne, które paskudziłeś na scenie:
albo
albo
zgubią przede wszystkim bogowie, a następnie zgromadzeni tu wszyscy, bo jesteś równie marnym obywatelem, jak trzeciorzędnym aktorem.
Ciepłe promyki
268. Taki byłem w życiu publicznym. Wszyscy wiecie, że w stosunkach prywatnych byłem uprzejmy i uczynny i wspierałem
Uwagi (0)