Wybór mów - Demostenes (czytaj książki przez internet za darmo TXT) 📖

Miły sprzymierzeniec

6. Gdybyśmy wszyscy byli jednego zdania, że Filip toczy wojnę z naszym państwem i narusza traktat, wystarczyłoby mówcy jedynie doradzać najbezpieczniejszy i najłatwiejszy środek obrony. Ale niektórzy ludzie są wprost niepoczytalni: gdy Filip zajmuje miasta, ma wiele naszych posiadłości w swoim ręku i wobec całego świata dopuszcza się bezprawia, ci ludzie potrafią słuchać na zgromadzeniu mów stale w jedno bijących, że są między nami jednostki robiące wojnę. Wobec tego muszę zastrzec się i sprostować najpierw ten zarzut. 7. Inaczej wnioskowi doradzającemu obronę grozi oskarżenie o podburzanie do wojny. Przede wszystkim chcę ustalić, czy w naszym ręku leży wybór między pokojem a wojną. 8. Jeżeli utrzymanie pokoju zależy od naszego państwa — zacznijmy stąd — twierdzę, że należy go utrzymać, i proszę, by przedstawiciel tej opinii stawiał wnioski w tym kierunku i realnie taką politykę prowadził, ale bez intryg. Jeżeli zaś przeciwnik z bronią w ręku, skupiwszy dokoła siebie wielką siłę zbrojną, mówi wam ciągle o pokoju, a sam faktycznie prowadzi wojnę, cóż pozostaje innego, prócz obrony? Jeżeli tylko tak językiem chcecie przestrzegać traktatu, jak Filip, owszem. 9. Ale kto uznaje taki pokój, który Filipowi odda wszystko w ręce, aż zajdzie do was, przede wszystkim nie ma zdrowego rozumu, następnie przyznaje jemu pokój z waszej strony, wam pokoju z jego strony nie przyznaje. To, to właśnie Filip kupuje sobie za drogie pieniądze: możność toczenia wojny przeciw wam, bez wojny z waszej strony.

10. Będzie naiwnością bez granic czekać, aż wyraźnie oświadczy, że toczy wojnę z nami; on tego nie przyzna, nawet w pochodzie na samą Attykę i Pireus267, jeżeli należy wnioskować z jego metody postępowania wobec wszystkich innych. 11. Weźmy jeden przykład: będąc w oddaleniu czterdziestu staj268 od Olintu, oświadczył jego obywatelom, że jedno z dwojga: albo oni wyprowadzą się z Olintu, albo on z Macedonii. Przedtem zaś zawsze oburzał się na podobne podejrzenia i wysyłał poselstwa z uniewinnieniem. Drugi przykład: wmaszerował z wojskiem do Fokidy jako państwa sprzymierzonego i posłowie fokijscy towarzyszyli mu nawet w pochodzie, a u nas prostaczkowie szli o zakład, że przemarsz Filipa nie wyjdzie na korzyść Tebanom. 12. Niedawno zajął i do dziś dnia ma Feraj, wkroczywszy do Tesalii jako przyjaciel i sprzymierzeniec; ostatnio oświadczył, że tym biednym Orejtom269 posłał wojsko po przyjaźni na wizytację; dowiaduje się bowiem, że cierpią na zamieszki wewnętrzne, a jest obowiązkiem sprzymierzeńców i prawdziwych przyjaciół przybyć z pomocą w takich wypadkach. 13. Wobec tego, czy spodziewacie się, że naprzód wypowie wam wojnę, a potem będzie ją prowadził i to jak długo dajecie się dobrowolnie oszukiwać? Wszak on wolał raczej oszukiwać niż w otwartym gwałcie ujarzmiać takich, którzy nie wyrządzili mu nic złego, ale zdołaliby ustrzec się od nieszczęścia! 14. Nie ma o to obawy. Byłby ostatnim głupcem, gdyby wobec braku jakichkolwiek przeciw niemu zarzutów z strony waszej, to jest pokrzywdzonej, a istnienia jedynie wzajemnych oskarżeń między wami, usunął własnym wyznaniem spór między wami i kazał go skierować przeciw sobie samemu i w ten sposób wytrącił wykręty z ust swoich najemników, którymi was ubezwładniają, twierdząc, że Filip nie prowadzi wojny z naszym państwem. 15. Ale dlaboga, jaki człowiek przy zdrowych zmysłach wnioskowałby raczej na podstawie słów niż na podstawie faktów, kto z nim utrzymuje pokój, a kto prowadzi wojnę? Chyba nikt. Otóż Filip od początku, ledwo zawarliśmy pokój (jeszcze Diopejtes270 nie był generałem i nasza ekspedycja wojskowa nie była na Chersonezie), zaczął zajmować Serrion i Doriskos271 i wyrzucać ustanowione przez waszego generała załogi z twierdzy serrejskiej i Świętej Góry. 16. A cóż to było innego, jak nie wojna? Co prawda zaprzysiągł pokój. I niech nikt nie mówi: „Cóż to jest?” lub „Cóż to nasze państwo obchodzi?”. To jest całkiem co innego, czy to były tak drobne zajścia lub czy to do nas nie należało. Kto wykracza przeciw religii i prawu, w drobnym czy większym wypadku, jednakowe jest znaczenie. Idźmy dalej. Co czyni, gdy posyła najemnych żołnierzy na Chersonez, który król perski272 i wszyscy Grecy uznali za waszą własność i przyznaje się w listach, że wysyła posiłki? 17. Juści273, twierdzi, że wojny nie prowadzi; ale ja tak dalece nie zamyślam godzić się, by tego rodzaju postępowanie nazywać pokojem, iż nawet twierdzę, że zamach na Megarę274, urządzanie monarchii na Eubei, obecny przemarsz na Trację, intrygi peloponeskie i cała ta polityka z bronią w ręku, że to jest zerwanie pokoju i wojna z wami. Chyba że ustawianie maszyn oblężniczych nazwiecie aktem pokojowym, jak długo ktoś ich jeszcze nie podprowadza pod mury. Ale chyba tak nie myślicie; bo kto czyni tego rodzaju przygotowania, iż mógłbym paść ich ofiarą, ten prowadzi ze mną wojnę, choćby nawet jeszcze nie obrzucał mnie pociskami ani strzałami. 18. Któreż to przygotowania mogłyby być dla nas groźne w danym wypadku? Odstręczenie od nas Hellespontu, groźne na wypadek wojny z wami, opanowanie Megary i Eubei, pozyskanie Peloponezyjczyków. Mam wobec tego nazwać pokojem z nami przystawianie takich machin do miasta? Daleko do tego. 19. Owszem, termin wypowiedzenia nam wojny naznaczam na dzień, który zniszczył niepodległość Fokidy. Uważam za warunek zdrowego rozumu podjęcie obrony; obecne zaniechanie jej odbierze wam zdolność do niej wtedy, kiedy jej zapragniecie. Bardzo różnię się, Ateńczycy, od innych doradców; nie wydaje mi się pora na obrady nad Chersonezem lub Bizancjum275, 20. ale na niesienie im pomocy i strzeżenie ich przed katastrofą, na wysyłkę środków potrzebnych dla tamtejszego korpusu, na obrady zaś nad całą Grecją, jako zagrożoną wielkim niebezpieczeństwem. Pragnę wyłuszczyć przed wami powody mych obaw politycznych, abyście mogli ocenić, czy trafnie wnioskuję, i wtedy przyłączyć się do moich wniosków, i byście pomyśleli przynajmniej o sobie, jeżeli już nie chcecie o reszcie; o ile nabierzecie wrażenia, że to brednie i otumanienie, nie zważajcie odtąd na mnie, jak na wariata.