Wybór mów - Demostenes (czytaj książki przez internet za darmo TXT) 📖

Motywy sojuszu Filipa z Tebami

6. Po pierwsze, Ateńczycy, zdumiewa mnie otucha ludzi, którzy widzą, do jakich rozmiarów urósł Filip i jakie obszary ogarnęła jego władza, a nie sądzą, by to groziło jakimkolwiek niebezpieczeństwem państwu i by w was godziły wszystkie zbrojenia. Chciałbym prosić was wszystkich, jak tu jesteście, byście wysłuchali pokrótce moich motywów, które mnie napełniają całkiem przeciwnymi oczekiwaniami i dla których uważam Filipa za wroga. O ile moje przewidywania okażą się lepsze, stosujcie się do mnie, o ile zapewnienia niezakłopotanych wyznawców Filipa, przychylcie się do nich. 7. Oto, Ateńczycy, są moje rachunki: co najpierw opanował Filip po traktacie? Pyle i aferę fokijską. No, a jak ją załatwił? Wolał iść na rękę Tebanom niż naszemu państwu242. A czemuż to? Bo robił swoje rachunki z myślą o zaborach i powszechnym podboju, a nie o pokoju i sprawiedliwości. 8. Trafnie spostrzegł, że naszemu państwu i naszej tradycji nie zaimponowałby niczym takim, co by je skłoniło do wydania mu dla osobistej korzyści na łup któregoś z reszty ludów greckich, ale że macie jakieś względy na sprawiedliwość, wzdrygacie się przed niesławą, jaka przylgnęła do tej afery i macie odpowiednie przewidywania na przyszłość, wskutek czego sprzeciwicie się ewentualnym jego intrygom na tym polu, tak samo, jak gdybyście byli wtedy z nim właśnie w wojnie. 9. Spodziewał się — jakoż243 i tak się stało — że Tebanie za własne korzyści zostawią mu resztę do rozporządzenia wedle woli i nie żeby mu bruździli w polityce i przeszkadzali, ale nawet wezmą na rozkaz udział w wyprawie. W tej samej nadziei zabiega teraz także koło Meseńczyków244 i Argiwów245. Jest to największa pochwała dla was, Ateńczycy, 10. bo z postępowania Filipa pokazuje się, że ma o was taką opinię: jedyni ze wszystkich nie zdradzicie za zysk sprawy ogólnogreckiej, nie sprzedacie sympatii dla Grecji za żadną łaskę ani korzyść. I słusznie powziął o was taką opinię, a przeciwną o Tebanach i Argiwach; brał pod rachubę nie tylko teraźniejszość, ale i przeszłość. 11. Dowiaduje się z pewnością o waszych przodkach246, że nie tylko nie znieśli propozycji, jaką przyniósł im w poselstwie Aleksander247, przodek dzisiejszych królów macedońskich, chociaż mogli pod berłem króla perskiego władać nad resztą Grecji, ale nawet woleli opuścić kraj i odważyli się na szalone ryzyko, a potem dokonali czynów, które wszyscy zawsze chcą głosić, ale nikt dotychczas nie potrafił godnie, dlatego i ja je pomijam (a dodam na usprawiedliwienie, że czyny owe przechodzą siłę wymowy); o przodkach Tebanów i Argiwów dowiaduje się, że jedni towarzyszyli najazdowi perskiemu, drudzy nie stawili mu oporu. 12. Wiedział, że oba ludy zadowolą się osobistą korzyścią, bez oglądania się na dobro całej Grecji. Spodziewał się, że was wybrać na przyjaciół mógłby tylko na zasadzie godziwości, popierając zaś ich stronę, znajdzie w nich popleczników własnej zachłanności. Dlatego i wtedy, i teraz woli ich niż was. Bo przecież więcej trójrzędowców u nich nie widzi niźli u was. Ani nie znalazł nowej jakiejś monarchii macedońskiej śródlądowej, a porzucił nadmorską i porty handlowe, ani nie zapomniał układów i obietnic, na podstawie których uzyskał pokój. 13. „Wiem to wszystko” — powie ktoś — „ale dalipan, nie z chciwości zrobił to wtedy Filip, ani nie wedle moich zarzutów, lecz ponieważ pretensje tebańskie były słuszniejsze od waszych”. Jeżeli jakiego, to właśnie takiego powodu nie wolno mu teraz podać; człowiek, który rozkazuje Spartanom248 zrzec się Meseny, jakżeżby wydanie wtedy Tebanom Orchomenos249 i Koronei250 mógł upozorować względami sprawiedliwości!

14. Uległ, dalibóg, przemocy (to tylko jedno zostaje) i wbrew własnemu zdaniu zgodził się, przyciśnięty z jednej strony przez konnicę tesalską251, z drugiej przez rycerstwo tebańskie. Pięknie. Wszak ci mówią, że czeka Teban podejrzenie Filipa i bają wkoło różni, że zamieni Elateję252 w twierdzę. 15. Może i czeka, ale się przewleka, jak wnioskuję, za to nie zwleka z pomocą dla Meseńczyków i Argiwów przeciw Spartanom, ale nawet dosyła im najemników, wysyła pieniądze i spodziewają się go z wielkim wojskiem. Dąży do zagłady istniejących wrogów Teb, to jest Spartan, a ratuje teraz Fokijczyków, których sam pierwej zgubił. 16. Któż by w to wierzył! Wedle mnie Filip nie sprzeciwiałby się ustawicznie wrogom Teban, gdyby teraz rzeczywiście odwrócił się od Teb, przypuściwszy nawet, że naprawdę początkowo postąpił wbrew swej woli przymuszony. Obecnym postępowaniem sam się zdradza, że i przedtem postąpił wedle własnego wyboru, cała zaś jego polityka demaskuje go — ale trzeba dobrze orientować się — jako politycznego wroga państwa na całej linii. 17. Poniekąd musi nawet wprost taką politykę uprawiać. Bo zastanówcie się. Chce panować, a w was jednych upatrzył współzawodników na tym polu253. Już od dawna dopuszcza się bezprawia i sam o tym wie najlepiej. Bezpieczeństwo całego jego państwa zawisło od utrzymania się przy grabieży waszych posiadłości. Wie, że dach we własnym domu zwaliłby mu się na głowę w razie wypuszczenia z rąk Amfipolis i Potidai. 18. Zarówno wie, że godzi na was, jak i wie, że wy spostrzegacie się. Nie odmawia wam zdrowego rozsądku, więc jest przekonany o waszej nienawiści; w furię wprawia go obawa, że wykorzystacie przeciw niemu pierwszą lepszą sposobność, o ile sam was nie uprzedzi. Dlatego czuwa i czyha, popiera przeciw naszemu państwu Teban i niektóre państwa peloponeskie, prowadzące podobną politykę. 19. Myśli, że chciwość każe im patrzeć przez palce na to, co się dzieje obecnie i że tępi z natury254 nie przewidzą dalszych następstw. Ale człowiek, który ma choć trochę rozsądku w głowie, ma przed oczyma wyraźne przykłady. Miałem sposobność przedstawić je Meseńczykom i Argiwom; będzie może lepiej, jeżeli przedłożę je i wam.