Wybór mów - Demostenes (czytaj książki przez internet za darmo TXT) 📖
Wybór słynnych mów politycznych największego mówcy greckiego.
Największą sławę przyniosły Demostenesowi Filipiki, czyli mowy przeciwko macedońskiemu królowi Filipowi II, prowadzącemu zaborczą politykę zagrażającą niezawisłości Grecji. Na okres pomiędzy pierwszą a drugą Filipiką przypadają trzy Mowy olintyjskie, nakłaniające Ateńczyków do natychmiastowej pomocy Olintowi, miastu na półwyspie Chalkidyjskim, zagrożonemu przez Filipa. Zbiór dopełnia mowa O wieńcu, zawierająca podsumowanie patriotycznej działalności Demostenesa.
Mowy Demostenesa odznaczają się prostotą i naturalnością języka oraz starannym rozplanowaniem. Umiejętnie łączy w nich patos i emocje z rzeczowymi argumentami oraz praktycznymi propozycjami. Zwraca uwagę przede wszystkim jasność i logika wywodu, wzmacniana umiejętnym stosowaniem rozmaitych figur retorycznych.
- Autor: Demostenes
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wybór mów - Demostenes (czytaj książki przez internet za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Demostenes
Szkodliwe ustawy nie dozwalają mówcy wystąpić z radykalnym wnioskiem
10. Powie mi tu ktoś, że potrzebę pomocy uznaliśmy wszyscy i wyślemy ją, a ty mów o sposobie. Nie dziwcie się, Ateńczycy, jeżeli postawię wniosek mało oczekiwany wśród większości. Zwołajcie na posiedzenie Wydział Prawodawczy210, a na tym posiedzeniu nie ustanawiajcie żadnego prawa (bo macie ich dosyć), ale znieście szkodliwe dla chwili obecnej. 11. Mam na myśli ustawę o funduszu teatralnym (nie robię z tego tajemnicy) i niektóre ustawy o służbie wojskowej; pierwsza rozdziela pieniądze wojskowe między siedzących w domu na teatr, drugie zapewniają bezkarność dezerterom, a następnie i zniechęcają skłonnych pełnić powinności. Znieście je najpierw i utorujcie drogę bezpieczeństwa radzie kierującej się najwyższym dobrem, a wtedy pytajcie się, czy znajdzie się taki, który postawi wniosek korzystny w uznaniu wszystkich. 12. Przed tym krokiem nie oglądajcie się za najlepszym obrońcą waszej sprawy i w tejże samej osobie kandydatem na śmierć z waszej ręki, bo go nie znajdziecie, zwłaszcza gdy jedyny tego rezultat będzie taki, że wnioskodawca będzie cierpiał niesprawiedliwie, a państwu nie pomoże nic, ale jeszcze na przyszłość bardziej niźli teraz zmierzi wyrywanie się z najlepszą radą. O zniesienie ustaw należy, Ateńczycy, prosić samych ustawodawców211, 13. bo nie godzi się, ażeby szkodliwy dla całego państwa akt okrywał popularnością ówczesnych wnioskodawców, a niełaska za krok, który nam wszystkim wyjdzie na dobre, odbiła się na dzisiejszym doradcy najzbawienniejszego planu. Zanim te rzeczy nie będą w porządku, nie życzcież sobie, Ateńczycy, polityka tak wpływowego, iżby mógł bezkarnie przekroczyć ustawy, ani tak bezmyślnego, żeby pakował się w oczywiste licho.
Nie ma wyboru między przyjemnością a koniecznością
14. I o tym trzeba wam dobrze pamiętać, Ateńczycy, że bez chęci energicznego wykonania uchwały sama ona przez się nic nie jest warta. Gdyby uchwały wystarczyły, by zmusić was do pełnienia obowiązków lub by dopiąć ich przedmiotu, nie bylibyście w tak małym stopniu, a raczej żadnym, zrealizowali tyle uchwał ani nie trwałaby tak długo samowola Filipa; o ile zależy od uchwał, byłby dawno ukarany. 15. Ale w rzeczywistości jest inaczej; czyn idzie wprawdzie z kolei po słowie i głosowaniu, ale wyprzedza je siłą i wartością. Jego jeszcze tylko brakuje, reszta jest; są wśród was, Ateńczycy, zdolni kaznodzieje obowiązku, najbystrzej ze wszystkich chwytacie sens słów212, a także i wykonać, w razie odpowiedniego postępowania, zdołacie je teraz. 16. Jakiegoż czasu albo jakiejże chwili szukacie, Ateńczycy, lepszej od obecnej? Kiedyż spełnicie powinność, jeżeli nie teraz? Nie wszystkież213 nasze przedmurza już trzyma w swych rękach ten człowiek, a w ostatnią hańbę pogrążymy się, jeżeli opanuje i tę ziemię? Czyż nie toczą właśnie wojny z Filipem ci, którym przyrzekaliśmy ratunek gotowy na wypadek takiej wojny? Czy nie wróg? Nie rabuś naszego dobytku? Nie dzikus? Czyż jest jakieś za silne na niego wyzwisko? 17. Dlaboga214, wszystko idzie w niepamięć, ledwo ręki nie przyłożymy do jego knowań, a potem będziemy szukali sprawców biedy? Boć sami się sprawcami nie nazwiemy, wiem to dobrze. Podobnie w niebezpieczeństwach wojennych żaden z panikarzy nie oskarża siebie, ale generała, sąsiadów215 i raczej wszystkich innych; niemniej klęska jest winą wszystkich panikarzy, bo oskarżyciel drugich mógł sam stać w miejscu, gdyby zaś postąpił tak każdy, mieliby zwycięstwo. 18. Tak i teraz: nie daje ktoś najlepszej rady? Niech drugi wstanie i powie, a nie oskarża tamtego. Mówi inny lepiej? Róbcież to w imię Boże! Ale to nie dogadza! Jeszcze stąd nie wniosek, że mówca jest przestępcą. Ale opuścił modlitwę, choć się należała216. Modlić się, Ateńczycy, łatwo, zebrawszy pokrótce wszystkie życzenia, ale nie jednako jest łatwo wybrać z programu obrad politycznych, lecz trzeba wybierać pożytek zamiast przyjemności, jeżeli nie da się obu razem. 19. Powie ktoś: czyż nie lepszy taki, który znajdzie dla nas sposób i na zachowanie funduszu teatralnego, i na podanie innych środków pieniężnych dla żołnierzy? Owszem, jeżeli jest taki sposób. Co do mnie ciekaw jestem, czy mógł kiedykolwiek ktoś z ludzi — albo czy będzie mógł — z deficytu zaspokoić zapotrzebowanie, wyrzuciwszy wprzódy gotówkę na marne? W takich twierdzeniach największą rolę odgrywa, zdaje się, osobiste życzenie, dlatego samego siebie oszukać jest najłatwiej ze wszystkiego. Czego ktoś pragnie, w to i wierzy217, a rzeczywistość często inaczej kształtuje się. 20. Patrzcie, Ateńczycy, na to w świetle realnych możliwości, a stać was będzie na wyprawę za żołdem. Nie wypada ludziom z honorem zaniechać czegoś z braku funduszów wojennych, a potem lekko znosić takie zniewagi; nie wypada rwać się do zbrojnego uderzenia na Korynt i Megarę218, a z braku zaopatrzenia na wyprawę pozwolić Filipowi na sprzedawanie w niewolę obywateli miast greckich.
Świeczniki promiennej przeszłości a światełka na bagnach współczesnej korupcji
21. Obrałem ten temat nie z pustej chęci narażenia się komu (jeszcze na tyle nie straciłem rozumu ani nie opuściła mnie tak dalece łaska losu, żebym chciał narażać się, nie widząc stąd żadnej korzyści), ale uważam za obowiązek prawego obywatela przenosić dobro państwa nad popularność i słyszę — jak zapewne i wy — że tą samą wytyczną w polityce kierowali się mówcy za naszych przodków, których chwalą wprawdzie wszyscy mówcy dzisiejsi, ale nie bardzo naśladują, Arystydes219, Nikiasz220, mój imiennik221, Perykles222. 22. Odkąd pojawili się mówcy, którzy was wypytują: „Czego chcecie? Jaki wniosek mam przedstawić? W czym mogę wam przysłużyć się?”, odtąd interesy państwa poszły w kąt przed chwilowymi względami i dzieją się takie rzeczy, jak teraz. Tym wszystko świetnie wiedzie się, wam haniebnie. 23. Zróbmy, Ateńczycy, treściwe zestawienie223 czynów przodków naszych. Wywód będzie krótki i znany wam, bo nie cudzymi, ale własnymi przykładami możecie, Ateńczycy, być szczęśliwi. 24. Owi więc, którym nie pochlebiali mówcy i nie kochali ich, jak was kochają ci dzisiaj, rządzili Grecją za zgodą224 całego narodu przez czterdzieści pięć lat225; dostawili na Akropol226 więcej niż dziesięć tysięcy talentów, król macedoński był ich wasalem227, jak się należy dzikusowi przed Grekami228; na lądzie i morzu odnieśli wiele chlubnych zwycięstw własnymi piersiami, oni jedni zostawili sławę czynów, której nic ująć nie zdoła. 25. Tak się spisali w polityce ogólnogreckiej; przyjrzyjcie się im teraz jako obywatelom własnego państwa, tak w urzędzie, jak i w życiu prywatnym. Jako pomnik publicznej działalności zostawili wam szereg budowli, tyle cudownych świątyń i dzieł sztuki w nich, że daremnie starałaby się przewyższyć je potomność. 26. Życie prywatne ich było tak karne i dostrojone tak twardo do republikańskiego obyczaju, że możecie jeszcze dziś oglądać dom Arystydesa, Miltiadesa229 i innych sław ówczesnych — jeżeli kto z was zna te domy — jak w niczym nie różnią się one od sąsiednich; bo polityką zajmowali się, nie aby im coś z tego kapnęło, ale każdy uznawał potrzebę mnożenia dobra publicznego. Wielki rozkwit ówczesny był wynikiem ich rzetelności w polityce ogólnogreckiej, pobożności w religii, przestrzegania zasady równości w własnym samorządzie. 27. Taką uprawiali politykę pod wspomnianymi mężami zaufania; a jakżeż teraz wygląda nasza polityka w rękach tych przezacnych panów? Jest jakieś choćby słabe podobieństwo? Szkoda nawet mówić o reszcie, chociaż byłoby dosyć do mówienia, ale patrzcie: przy zupełnym braku współzawodników — bo Sparta upadła230, Teby co innego zaprząta231, z reszty nikt nie może stawać z nami w zawody o pierwszeństwo — mogliśmy i o nasze posiadłości być spokojni, i być ostatnią apelacją dla wszystkich innych, 28. a tymczasem utraciliśmy szmat własnej ziemi, zmarnowaliśmy na nic więcej niż tysiąc pięćset talentów232, za pokoju utraciliśmy dzięki tym panom sprzymierzeńców pozyskanych w wojnie i wyćwiczyliśmy takiego wroga przeciwko nam samym. Niech kto tu wyjdzie na mównicę i niech mi powie, skąd wzięła się siła Filipa, jak nie z nas samych! 29. Prawda, mój drogi — powie taki pan — że źle z dyplomacją, ale za to wewnątrz państwa dzieje się teraz lepiej. Na cóż tu się powołać? Że tynkujemy fasady kamienic, naprawiamy drogi, urządzamy fontanny i inne bajdury?233 Popatrzcie no na polityków spod tego znaku! Jedni z dziadów stali się bogaczami, inni ze skromnych stosunków przyszli do znaczenia, niektórzy pobudowali sobie kamienice okazalsze od budowli publicznych; im bardziej podupada potęga państwa, tym bujniej wzrosły ich fortuny234.
Wolny lud bohaterskich Aten a potulne mieszczaństwo na pasku finansjery Eubulosa
30. Jakaż jest zbiorowa przyczyna i czemuż to wtedy było wszystko dobrze, a teraz nie? Dawniej sam lud miał odwagę wziąć czynny udział w wyprawach, wobec polityków czuł się gospodarzem w domu i panem wszystkich łask; każdy inny czuł się w siódmym niebie, gdy mógł dostąpić u ludu zaszczytu, urzędu i łaski jakiejś. 31. Teraz przeciwnie, politycy są szafarzami łask, w ich rękach leży cała polityka i gospodarka, wy — lud — macie podcięte żyły, ogołoceni jesteście z pieniędzy i sprzymierzeńców, zeszliście na drugi plan jak najniższy sługa; jesteście zadowoleni, że wam płacą wstęp do teatru lub urządzają procesję wrześniową; najwalniejsza ze wszystkiego, że jeszcze wdzięczni im musicie być za waszą własność. Zamknęli was w murach miejskich i obłaskawiają dla swoich celów235. 32. Naturalnie, nie można tchnąć wielkim duchem i egzaltacją wśród małostkowych zajęć236; jakie zatrudnienie, takie z konieczności i usposobienie237. O Pani nasza Zielna238! Nie dziwiłbym się, jeślibyście za te słowa ciężej mnie nawiedzili niż samych sprawców stosunków. Nie zawsze i nie o wszystkim pozwalacie mówić swobodnie; nawet dziwię się, żeście mi dziś pozwolili.
Nowy plan ordynacji finansowej
33. Może jeszcze teraz przynajmniej wyzwolicie się spod siły nawyknienia, zechcecie wyprawić się i prowadzić godną239 siebie politykę, a nadwyżkę z domowych dochodów odłożycie na żelazny kapitał dla ubezpieczenia dóbr zagranicznych; może w takim razie, może uzyskacie, Ateńczycy, jakąś pełniejszą porcję, a zerwiecie z systemem dawek, przypominających dietę lekarską. Takie dawki jak nie dodają siły, tak nie pozwalają umrzeć. Tak samo to, czym was pasą, ani nie wynosi tyle, by mogło dać jakąś trwałą korzyść, ani nie pozwala zrezygnować i zająć się czym innym, ale właśnie karmi w każdym z was tylko lekkomyślność. 34. „A więc chcesz”, powie kto, „aby to obrócić na żołd?” I to natychmiast, Ateńczycy, na taką samą dla wszystkich gażę, aby każdym za udział jego w skarbie publicznym mogło państwo obrócić wedle potrzeby. Taki obywatel będzie lepszy i za pokoju siedząc w państwie, bo bieda go nie przymusi do haniebnego postępku, a jeśli wydarzy się coś takiego, jak teraz, za te same pobory będzie żołnierzem, jak się godzi w obronie ojczyzny. Obywatel, który przekroczył wiek popisowy, będzie pobierał wedle wspólnej normy to samo, co teraz pobiera bez ordynacji, nie dając niczego w zamian państwu, a za to będzie sprawował wszystkie potrzebne dla państwa funkcje nadzorcy i zarządcy. 35. W ogóle niczego nie ujmuję ani nie dodaję, co najwyżej drobiazg, a usuwam nieład przez zaprowadzenie ordynacji państwowej, która normuje udziały, służbę wojskową, sądownictwo, wiek i czas powinności240. Nigdzie nie powiedziałem, żeby próżniakom wypłacać zarobki pracujących ani żeby samym próżnować bez opamiętania, a dowiadywać się o zwycięstwa najemników generała N. Tak się teraz dzieje. 36. Nie ubliżam241 zastępcy waszemu w pełnieniu obowiązków, ale żądam, byście sami, Ateńczycy, robili za siebie to, za co czcicie drugich, i nie ustępowali stanowiska przekazanego wam przez przodków wśród wielu chlubnych niebezpieczeństw.
Domówienie
Powiedziałem mniej więcej wszystko, czego wymaga, moim zdaniem, wasz pożytek. Oby wasz wybór wypadł z korzyścią dla państwa i wszystkich, a pokaże ją przyszłość.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Wołanie na alarm
1. Tyle razy, Ateńczycy, mówi się o postępkach Filipa przeciwnych traktatowi i zawsze widzę jedną i tę samą rzecz: broni się naszej sprawy gorliwie i serdecznie, oskarża się Filipa zasłużenie; ale z tego wszystkiego nie wynika dosłownie nic dla spełniania powinności, ani nawet tyle, by opłaciło się słuchać. 2. Do tego doszła obecnie
Uwagi (0)