Listy z podróży do Ameryki - Henryk Sienkiewicz (współczesna biblioteka .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Cykl szkiców należących do literackiego gatunku „listów z podróży”, popularnego w drugiej połowie XIX wieku. Sienkiewicz, który był początkującym autorem i pracował jako dziennikarz, zniechęcony marazmem panującym w Polsce, wyruszył do Stanów Zjednoczonych. Pociągał go młody, dynamicznie rozwijający się kraj, postrzegany jako państwo równości społecznej i ogromnych możliwości, gdzie razem z grupą przyjaciół, między innymi z Heleną Modrzejewską, zamierzał osiąść na stałe i prowadzić farmę.
W kilkunastu tekstach, publikowanych na łamach „Gazety Polskiej”, autor opisał swoją podróż przez zachodnią Europę, rejs przez Atlantyk oraz wrażenia z pobytu w Ameryce. W beletrystyczno-publicystycznej formie ukazał bezpośredniość i bezceremonialność Amerykanów, szybko rosnące miasta, rozległe przestrzenie kontynentu, który przemierzał koleją, konno i pieszo, żyzne doliny, skalne pustkowia i dzikie zwierzęta. Na uwagę zasługują trafne refleksje na temat losu Indian, dziesiątkowanych, demoralizowanych i pozbawianych ziemi przez amerykańskich osadników. Wyróżnia się również relacja z pierwszego triumfu Heleny Modrzejewskiej na scenach amerykańskich.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Listy z podróży do Ameryki - Henryk Sienkiewicz (współczesna biblioteka .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
w Ameryce. [przypis autorski]
303. spicz (z fonet. ang. speech) — przemówienie, mowa. [przypis edytorski]
304. Abyssus abyssum provocat (łac.) — otchłań wywołuje otchłań. [przypis edytorski]
305. aequalitas aequalitatem provocat (łac.) — równość wywołuje równość. [przypis edytorski]
306. cyfra (daw.) — liczba, ilość; dziś popr.: pojedynczy znak pisarski służący do zapisywania liczb. [przypis edytorski]
307. talar — duża moneta srebrna, bita w Europie od XV w. [przypis edytorski]
308. w całych Prusach, mających naówczas siedemnaście milionów mieszkańców, tylko 44 408 osób miało więcej jak tysiąc talarów rocznego dochodu — Cyfry te podał urzędowy ad hoc komitet, zostający pod prezydencją rzeczywistego tajnego radcy Dieterici. [przypis autorski]
309. Titus Livius (59 p.n.e.–17 n.e.) — historyk rzymski, autor monumentalnego dzieła Ab urbe condita (Od założenia miasta), historii starożytnego Rzymu od założenia miasta do czasów sobie współczesnych, w 142 księgach, z których zachowała się tylko część. [przypis edytorski]
310. pastorum convenarumque plebs transfuga ex suis populis (łac.) — Pastuchów i przybłędów tłum wygnany ze swoich ludów. [przypis autorski]
311. wakerosi (z fonet. hiszp. lm vaqueros) — pasterze bydła; kowboje. [przypis edytorski]
312. niwa (daw.) — pole, ziemia uprawna. [przypis edytorski]
313. Mr. (ang.) — skrót od mister: pan. [przypis edytorski]
314. tamarynd a. tamaryndowiec — drzewo tropikalne pochodzące z Afryki, w XVI w. masowo sadzone w Ameryce przez kolonistów hiszpańskich i portugalskich. [przypis edytorski]
315. winograd (daw.) — winorośl. [przypis edytorski]
316. korall, popr.: corral (ang.) — zagroda. [przypis edytorski]
317. statki (daw.) — sprzęt domowy, naczynia, narzędzia. [przypis edytorski]
318. wigilia — dzień poprzedzający jakieś wydarzenie; w wigilię: w przeddzień. [przypis edytorski]
319. homestead — Po polsku można by to przełożyć: „bezpieczeństwo domowego ogniska”. Na mocy tego prawa majętność staje się współwłasnością żony i dzieci, zatem nie może być w razie bankructwa męża ani odjęta rodzinie, ani sprzedana za długi. [przypis autorski]
320. par principe (fr.) — co do zasady. [przypis edytorski]
321. silva rerum (łac. dosł.: las rzeczy) — rodzaj notatnika-pamiętnika, zawierającego zapiski i teksty na różne tematy, spisywane na bieżąco, popularnego wśród szlachty polskiej w XVII–XIX w.; silvae rerum to łac. D. lp. [przypis edytorski]
322. das Ding an sich (niem.) — rzecz sama w sobie. [przypis edytorski]
323. Kant, Immanuel (1724–1804) — niemiecki filozof oświeceniowy, twórca rewolucyjnej doktryny filozofii krytycznej, czołowa postać nowożytnej filozofii. [przypis edytorski]
324. rozwój (...) literatury — Przez literatury rozumiem tu, w przeciwieństwie do ogólnej nazwy: piśmiennictwo, tylko nadobne utwory. [przypis autorski]
325. literatura i sztuki piękne poczynają istnieć i kwitnąć w danym społeczeństwie wtedy dopiero, kiedy to społeczeństwo poczyna gromadzić bogactwa — Z wyjątkiem poezji. [przypis autorski]
326. wielmożny (daw.) — przemożny, potężny. [przypis edytorski]
327. Vassar College — prywatna szkoła wyższa otwarta w roku 1865, początkowo tylko dla kobiet, obecnie koedukacyjna, ufundowana przez bogatego filantropa Matthew Vassara w małym mieście Poughkeepsie, 120 km na północ od Nowego Jorku. [przypis edytorski]
328. każdy więc mężczyzna, pracując sześć godzin dziennie — Liczba godzin powszechnie przyjęta, przynajmniej na Zachodzie. [przypis autorski]
329. powyrek a. powerek (daw.) — drąg do noszenia wiader. [przypis edytorski]
330. baby (ang.) — dzieciątko; niemowlę. [przypis edytorski]
331. Chloe — imię żeńskie pochodzenia greckiego, często wykorzystywane przez autorów sielanek, nawiązujących do antycznego romansu greckiego Dafnis i Chloe, opowiadającego o dwójce młodych pastuszków. [przypis edytorski]
332. sawantka (daw.) — kobieta wykształcona, erudytka. [przypis edytorski]
333. arenda (daw.) — dzierżawa. [przypis edytorski]
334. Krystyna Narbutt malowała tak sadzami tutejszy świat kobiecy — w listach z Ameryki, które publikowała „Gazeta Polska” w 1874 oraz „Biblioteka Warszawska” w 1875 (Pamiętnik z pobytu w Ameryce). Krystyna Narbutt wyjechała do Stanów Zjednoczonych w celu uregulowania rodzinnych spraw spadkowych po Tadeuszu Kościuszce i przebywała tam od 1873 do 1874. [przypis edytorski]
335. mauvais genre (fr.) — w złym guście. [przypis edytorski]
336. Quousque tandem, Catilina (łac.) — jak długo jeszcze, Katylino; pierwsze słowa mowy Cycerona wygłoszonej w senacie rzymskim w 63 r. p.n.e. przeciw Katylinie, po wykryciu jego spisku (pełne zdanie brzmi: Quousque tandem abutere, Catilina, patientia nostra, tj. „Jak długo nadużywać będziesz, Katylino, naszej cierpliwości”). [przypis edytorski]
337. La prière d’une vierge (fr.) — Modlitwa dziewicy, krótki, sentymentalny utwór fortepianowy kompozycji Tekli Bądarzewskiej-Baranowskiej (1834–1861), wydany w 1856 w Warszawie, a następnie jako dodatek do „Revue et gazette musicale de Paris” w 1859. [przypis edytorski]
338. Si, caballero! (hiszp.) — tak, panie. [przypis edytorski]
339. real — srebrna moneta hiszpańska lub portugalska. [przypis edytorski]
340. obstupui (łac.) — oniemiałem. [przypis edytorski]
341. sans conséquence (fr.) — bez konsekwencji. [przypis edytorski]
342. purytański — właściwy purytanom (z łac. puritas: czystość), wyznawcom ruchu religijnego dążącego w XVI–XVII w. do zwiększenia czystości doktrynalnej kościoła anglikańskiego oraz propagującego surowe zasady moralne i obyczaje. [przypis edytorski]
343. koperczaki (daw.) — zaloty. [przypis edytorski]
344. premisa (daw.) — przesłanka. [przypis edytorski]
345. Czy znasz ten kraj, Gdzie cytryna dojrzewa? — nieco zmieniony początek wiersza Goethego Wezwanie do Neapolu w przekładzie Mickiewicza. [przypis edytorski]
346. feston — element dekoracyjny w formie podwieszonego po bokach pęku kwiatów czy owoców lub fragmentu tkaniny upiętej guzami, inaczej girlanda. [przypis edytorski]
347. Gavroche — postać z powieści Nędznicy Wiktora Hugo: zaradny, pełen optymizmu 12-latek żyjący na ulicy. [przypis edytorski]
348. konduita (daw.) — prowadzenie się, zwłaszcza budzące zastrzeżenia etyczne. [przypis edytorski]
349. pudlarz (żart.) — myśliwy, który często pudłuje, nie trafia do celu. [przypis edytorski]
350. strzelający po łacinie — nieumiejętnie, jak nowicjusz (żartobliwie o myśliwym dobrze wykształconym, ale bez praktyki w strzelaniu); por. J. Kraszewski Boża czeladka: „naśmieli się też ze mnie jako z nowicjusza, podrwiwając, że będę z książki strzelał i po łacinie polował”. [przypis edytorski]
351. funt — dawna jednostka wagi, równa 0,4–0,5 kg. [przypis edytorski]
352. wnik (daw.) — wnyk, pętla ze sznura lub drutu używana do chwytania zwierzyny. [przypis edytorski]
353. chrustać — chrupać, zjadać. [przypis edytorski]
354. Indie Wschodnie — dawna nazwa terenów Indii i in. krajów Azji płd. i płd.-wsch., później ograniczona do Archipelagu Malajskiego (kolonialne Holenderskie Indie Wschodnie); używana dla odróżnienia od Indii Zachodnich, czyli Karaibów; niekiedy Indiami Zachodnimi nazywano ogólnie Amerykę. [przypis edytorski]
355. jedynymi gadami są tu piękne, rogate jaszczurki należące do rodziny salamander — salamandry są płazami, a nie gadami, należą do zupełnie innej gromady zwierząt niż jaszczurki. [przypis edytorski]
356. sinoritas, popr.: señoritas (hiszp.) — panny. [przypis edytorski]
357. ziemia chananejska (daw.) — dziś: Kanaan, starożytna żyzna kraina na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego, wymieniana w Biblii jako ziemia obiecana Izraelitom przez Boga (tereny obecnej Palestyny). [przypis edytorski]
358. Lasciate ogni speranza, voi ch’entrate (wł.) —- Porzućcie wszelką nadzieję, którzy tu wchodzicie (napis na bramie piekieł według Boskiej komedii Dantego). [przypis edytorski]
359. fata morgana — dziś: fatamorgana: złudzenie optyczne, polegające na przybliżaniu odległych widoków za sprawą warstw powietrza o różnej temperaturze; nazwa pochodzi od włoskiej wersji imienia arturiańskiej czarodziejki Morgany le Fay, gdyż tego rodzaju miraże, często widywane w Cieśninie Mesyńskiej, w lokalnym folklorze uważano za unoszący się w powietrzu magiczny zamek tej czarodziejki. [przypis edytorski]
360. kursal (daw., z niem.) — budynek w kurorcie mieszczący sale do zabaw, koncertów, restauracje itp. [przypis edytorski]
361. dyga (daw., z fr. la digue) — grobla nad brzegiem morskim. [przypis edytorski]
362. kapten (fonet. ang. captain) — kapitan. [przypis edytorski]
363. Nibelungowie — mityczne karły z germańskich podań, których skarb zagarnął heros Zygfryd, występujące w średniowiecznym eposie Pieśń o Nibelungach, na podstawie którego Ryszard Wagner skomponował czteroczęściowy dramat muzyczny Pierścień Nibelunga (1854–1876). [przypis edytorski]
364. Schillera i Goethego — Friedrich Schiller (1759–1805): czołowy niemiecki poeta, filozof i dramatopisarz, przyjaciel Goethego; Johann Wolfgang Goethe (1749–1832): jeden z najwybitniejszych autorów niemieckich, poeta, dramaturg, prozaik. [przypis edytorski]
365. pomada — tłusty, pachnący środek kosmetyczny używany dawniej do smarowania włosów dla nadania im połysku i miękkości. [przypis edytorski]
366. Lubowski, Edward (1837–1923) — polski pisarz i publicysta, autor pozytywistycznych komedii o problematyce społeczno-obyczajowej, wzorowanych na francuskim dramacie mieszczańskim. Baron Laufen jest postacią z jego komedii Przesądy. [przypis edytorski]
367. kulon — ptak wędrowny, żyje na stepach i suchych ugorach w pobliżu rzek, kiedyś licznie występujący w Polsce, dziś bardzo rzadki. [przypis edytorski]
368. Zeus (mit. gr.) — najwyższy bóg, władca nieba, bogów i ludzi, pan piorunów. [przypis edytorski]
369. steengris, popr.: stingrays (ang.) — płaszczki; w terminologii biol.: orleniokształtne, rząd ryb chrzęstnoszkieletowych zaliczany do płaszczek, obejmujący m.in. manty, ogończe, orlenie; w obecnej klasyfikacji raje należą do osobnego rzędu rajokształtnych. [przypis edytorski]
370. Achilles (mit. gr.) — legendarny bohater grecki, syn Peleusa, króla Ftyi, i Tetydy, boginki morskiej, najdzielniejszy z Greków walczących w wojnie trojańskiej; był odporny na wszelkie ciosy, a jego jedynym słabym punktem była pięta; zginął trafiony w nią strzałą Parysa. [przypis edytorski]
371. polip (biol.) — osiadła forma życiowa parzydełkowców, morskich jamochłonów; przytwierdzone do jednego miejsca polipy bezustannie poruszają długimi parzydełkami i chwytają nimi drobne żyjątka, które pochłaniają. [przypis edytorski]
372. cefalopedy, popr.: Cephalopoda (biol.) — głowonogi, morskie mięczaki, których ciało składa się tułowia oraz głowy, z której wyrasta osiem lub dziesięć pokrytych przyssawkami ramion, otaczających otwór gębowy z chitynowym dziobem; należą do nich m.in. ośmiornice i kałamarnice. [przypis edytorski]
373. Hugo, Victor (1802-1885) — francuski pisarz, poeta, dramaturg i polityk, czołowy prozaik francuskiego romantyzmu, autor m.in. Nędzników. [przypis edytorski]
374. dziwna istota zwana Bernard-pustelnik — Raków tych mnóstwo jest także w La Manche. [przypis autorski]
375. Wtedy to ukazał mi się w pierwszych zarysach i ów utwór — Szkice węglem. [przypis redakcyjny]
376. Krzycz, wrzeszcz jak czajka: nie przyjdzie bajka — nieco zmieniony cytat z bajki Koniec Ignacego Krasickiego, ze zbioru Bajki nowe. [przypis edytorski]
377. Jachowicz, Stanisław (1796–1857) — bajkopisarz, poeta i pedagog, autor moralizatorskich wierszyków, takich jak Chory kotek („Pan kotek był chory”). [przypis edytorski]
378. Listów moich macie dosyć, a przy tym i z „Selimem” może niedługo dopłyną do końca — Selim w zupełności już nadesłany został Redakcji. [przypis redakcyjny]
379. Examina, o mortal, tu corazon, ahi veras los motivos de tus acciones! (hiszp.) — Zbadaj, o śmiertelniku, swoje serce, tam zobaczysz powody swoich działań. [przypis edytorski]
380. Molière, właśc. Jean Baptiste Poquelin (1622–1673) — największy francuski komediopisarz, aktor, dyrektor teatru; autor m.in. komedii Mieszczanin szlachcicem (1670), w której główny bohater, pan Jourdain, wyraża zdumienie, że od ponad 40 lat mówi prozą, nic o tym nie wiedząc. [przypis edytorski]
381. Cervantes, Miguel de (1547–1616) — hiszpański pisarz renesansowy, autor słynnej powieści Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy (1605). [przypis edytorski]
382. Lassalle, Ferdinand (1825–1864) — niemiecki myśliciel, działacz socjalistyczny, rewolucjonista. [przypis edytorski]
383. pauvre diable boiteux (fr.) — biedny kulawy diabeł. [przypis edytorski]
384. ligawka — ludowy instrument dęty w formie rogu, zrobiony z dwu złączonych połówek uprzednio przeciętego wzdłuż i wydrążonego kawałka drzewa. [przypis edytorski]
385. Odyniec, Antoni Edward (1804–1885) — poeta, publicysta, pamiętnikarz i tłumacz. [przypis edytorski]
386. Czy to czasem nie będzie ta panna, za którą (...) Odyniec przyprawiał (...) w „Bibliotece Warszawskiej”, z kwaśnym sosem Prusa? — Nie ta sama. [przypis redakcyjny]
387. koperczaki (daw.) — zaloty; sunąć w koperczaki: zalecać się. [przypis edytorski]
388. strychulec — deseczka do wyrównywania wierzchu naczynia służącego jako miara materiałów sypkich (jak mąka, piasek itp.). [przypis edytorski]
389. Toujours comme cela? (fr.) — Zawsze tak? [przypis
Darmowe książki «Listy z podróży do Ameryki - Henryk Sienkiewicz (współczesna biblioteka .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)