Listy z podróży do Ameryki - Henryk Sienkiewicz (współczesna biblioteka .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Cykl szkiców należących do literackiego gatunku „listów z podróży”, popularnego w drugiej połowie XIX wieku. Sienkiewicz, który był początkującym autorem i pracował jako dziennikarz, zniechęcony marazmem panującym w Polsce, wyruszył do Stanów Zjednoczonych. Pociągał go młody, dynamicznie rozwijający się kraj, postrzegany jako państwo równości społecznej i ogromnych możliwości, gdzie razem z grupą przyjaciół, między innymi z Heleną Modrzejewską, zamierzał osiąść na stałe i prowadzić farmę.
W kilkunastu tekstach, publikowanych na łamach „Gazety Polskiej”, autor opisał swoją podróż przez zachodnią Europę, rejs przez Atlantyk oraz wrażenia z pobytu w Ameryce. W beletrystyczno-publicystycznej formie ukazał bezpośredniość i bezceremonialność Amerykanów, szybko rosnące miasta, rozległe przestrzenie kontynentu, który przemierzał koleją, konno i pieszo, żyzne doliny, skalne pustkowia i dzikie zwierzęta. Na uwagę zasługują trafne refleksje na temat losu Indian, dziesiątkowanych, demoralizowanych i pozbawianych ziemi przez amerykańskich osadników. Wyróżnia się również relacja z pierwszego triumfu Heleny Modrzejewskiej na scenach amerykańskich.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Listy z podróży do Ameryki - Henryk Sienkiewicz (współczesna biblioteka .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
[przypis edytorski]
221. emulacja (daw., z łac.) — rywalizacja. [przypis edytorski]
222. Guthe, Hermann (1824–1874) — niemiecki geograf, autor cenionego, obszernego podręcznika do geografii powszechnej (wyd. I 1868, wyd. polskie 1875), nowatorskiego pod względem struktury i prezentacji materiału. [przypis edytorski]
223. fanfaronada — chełpliwość, przechwalanie się. [przypis edytorski]
224. sleeping car (ang.) — wagon sypialny. [przypis edytorski]
225. drawing room (daw. ang.) — salon, pokój, w którym przyjmuje się gości; wagon salonowy. [przypis edytorski]
226. Silver Palace (ang.: srebrny pałac) — nazwa luksusowych wagonów sypialnych wprowadzonych do użytku w 1866 przez przedsiębiorstwo kolejowe Central Pacific Railroads, konkurencyjne wobec Union Pacific Railroads; w 1883 Central Pacific wymieniło ten typ wagonów na wygodniejsze wagony Pullmana. [przypis edytorski]
227. Pullman, George (1831–1897) — amerykański inżynier i przemysłowiec, konstruktor sypialnych wagonów kolejowych nazywanych później jego nazwiskiem; wagony konstrukcji Pullmana były używane przez przedsiębiorstwo kolejowe Union Pacific Railroads. [przypis edytorski]
228. ambarasować (daw.) — sprawiać kłopot; wprawiać w zakłopotanie. [przypis edytorski]
229. lynch (ang.)— lincz, samosąd, wymierzenie kary przez osobę nieuprawnioną; nazwa utworzona od nazwiska Charlesa Lyncha (1736–1796), amerykańskiego plantatora, który wraz z grupą popleczników sprawował pozaprawne sądy, wymierzając kary osobom, które uznawał za winne. [przypis edytorski]
230. akr — anglosaska miara powierzchni gruntów równa ok. 0,4 hektara. [przypis edytorski]
231. zatyłek (daw.) — tylna część czegoś; miejsce za czymś. [przypis edytorski]
232. królowa Wiktoria, właśc. Aleksandryna Wiktoria (1819–1901) — królowa Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii przez 63 lata (od 1837), najdłużej panujący monarcha Wielkiej Brytanii do czasów Elżbiety II; okres jej panowania jest nazywany epoką wiktoriańską. [przypis edytorski]
233. cal — jednostka miary długości równa ok. 2,5 cm. [przypis edytorski]
234. złam (daw.) — odłam; to, co zostało odłamane od całości. [przypis edytorski]
235. sabbat — dziś popr.: sabat; tu: orgie czarownic, złych duchów. [przypis edytorski]
236. Metys — potomek Indianki i białego mężczyzny albo białej kobiety i Indianina. [przypis edytorski]
237. pokolenie — tu: szczep, plemię. [przypis edytorski]
238. kujota a. kujot — dziś popr.: kojot. [przypis edytorski]
239. We dwadzieścia cztery godzin — dziś popr.: w dwadzieścia cztery godziny. [przypis edytorski]
240. odbudowywa (daw.) — dziś popr.: odbudowuje. [przypis edytorski]
241. Feniks (mit. gr.) — legendarny ptak, który co kilkaset lat przylatuje do Heliopolis w Egipcie, gdzie buduje sobie gniazdo w świątyni, spala się w nim i następnego dnia odradza się z popiołów. [przypis edytorski]
242. Tak w Illinois, jak i w leżącym na północ Wisconsin istnieją dosyć znaczne osady polskie — Szczegółowe o nich wiadomości patrz w osobnym liście. [przypis autorski]
243. galary, komięgi i szuhaleje — rodzaje dawnych płaskodennych, pozbawionych masztu, rzecznych statków wiosłowych i łodzi. [przypis edytorski]
244. Cooper, James Fenimore (1789–1851) — amerykański autor popularnych powieści przygodowych, których akcja rozgrywa się wśród pionierów i Indian w 2. poł. XVIII w. (cykl Pięcioksiąg przygód Sokolego Oka). [przypis edytorski]
245. Harte, Bret (1836–1902) — amerykański pisarz i dziennikarz, autor popularnych opowiadań z życia kalifornijskich pionierów i awanturników okresu gorączki złota. [przypis edytorski]
246. miner (daw., ang.) — górnik, człowiek pracujący w kopalni. [przypis edytorski]
247. Indian Territory (ang.: Terytorium Indiańskie) — rozległy obszar na zachód od rzeki Missisipi, przeznaczony tzw. Ustawą o Usunięciu Indian z 1830 roku pod wyłączne osadnictwo indiańskich plemion wysiedlanych przymusowo z południa i wschodu USA, by zrobić miejsce dla europejskich osadników i ograniczyć możliwość konfliktów. Do rezerwatów na tych terenach przesiedlano kolejne podbite plemiona z całego kraju, a obszar samego Terytorium stopniowo redukowano, ostatecznie tworząc z jego terenów kolejny stan: Oklahoma (1907). [przypis edytorski]
248. ochra — naturalny barwnik z żółtej, czerwonej lub brunatnej glinki. [przypis edytorski]
249. pedlar (ang.) — domokrążca, handlarz uliczny. [przypis edytorski]
250. skwaw (z ang. squaw) — Indianka; dziś popr.: squaw (ndm). [przypis edytorski]
251. traperowie — dziś popr. M. lm: traperzy. [przypis edytorski]
252. Ferry, Gabriel (pseud.), właśc. Louis de Bellemare (1809–1852) — francuski pisarz, autor westernów i powieści przygodowych osadzonych w realiach życia pionierskiego w Ameryce. [przypis edytorski]
253. myśliwiec (daw.) — dziś: myśliwy. [przypis edytorski]
254. gambuzino, popr.: gambusino (hiszp.) — meksykańskie określenie poszukiwacza złota lub innych cennych minerałów, szczególnie północnoamerykańskiego poszukiwacza podczas XIX-wiecznej gorączki złota. [przypis edytorski]
255. piesek stepowy — dziś: piesek preriowy, nieświszczuk, niewielki gryzoń podobny do świstaka, żyjący na preriach Ameryki Płn., w chwili zagrożenia wydający odgłosy przypominające szczekanie psa. [przypis edytorski]
256. pstrocizna — dziś: pstrokacizna. [przypis edytorski]
257. fiat lux (łac.) — niech się stanie światło. [przypis edytorski]
258. Schopenhauer, Artur (1788–1860) — niemiecki filozof, reprezentant pesymizmu, autor dzieła Świat jako wola i wyobrażenie (1819). [przypis edytorski]
259. Hartmann, Eduard von (1842–1906) — niemiecki filozof, głosił ideę pesymizmu historiozoficznego, autor dzieła Filozofia nieświadomego (1869). [przypis edytorski]
260. kentucki (neol.) — pochodzący z amerykańskiego stanu Kentucky [wym. kentaki]. [przypis edytorski]
261. rajfle (z fonet. ang. rifle) — strzelby, karabiny; kentuckie rajfle: z ang. Kentucky rifle (zwany też long rifle), używany w Ameryce sztucer o bardzo długiej lufie, co było rzadkością w karabinach europejskich w tym samym okresie, bardzo popularny wśród kolonistów, jeden z pierwszych karabinów powszechnie stosowanych do polowania i walki. [przypis edytorski]
262. Goddam you! Pest on you! (ang.) — Niech cię szlag trafi! Zaraza na ciebie! [przypis edytorski]
263. O Siouxach mówią nawet, że nie są tak waleczni, jak Apaches i Comanches, mieszkający na Południu — W czasie wojny, która wkrótce potem wybuchła, Siouxowie zadali kłam temu mniemaniu, wódz ich bowiem, Siedzący Byk, pokonał w krwawej bitwie wojsko amerykańskie pod wodzą generała Custera, który zginął. W rezultacie Siouxowie zostali zwyciężeni, Siedzący Byk zaś schronił się do Kanady. [przypis autorski]
264. filantropowie — dziś popr. M. lm: filantropi. [przypis edytorski]
265. sofistyka — rozmyślne używanie nieuczciwej argumentacji w celu udowodnienia fałszywej tezy. [przypis edytorski]
266. mane, tekel, fares — słowa, które według opowieści biblijnej z Ks. Daniela (5:25) wypisała tajemnicza ręka na ścianie pałacu w Babilonie podczas uczty króla Baltazara; znaczenie napisu: „policzono, zważono, rozproszono” (w jęz. hebr., aram. a. chaldejskim) zostało odczytane jako przepowiednia upadku państwa, który miał stanowić karę za grzechy Babilonu. [przypis edytorski]
267. ludy żerujące (Sammelvölker) — dziś popr.: ludy zbieracko-łowieckie, zdobywające pożywienie przez zbieranie jadalnych roślin i polowanie, bez większych wysiłków w kierunku uprawy lub hodowli. [przypis edytorski]
268. panteizm (filoz.) — pogląd utożsamiający Boga ze światem, z przyrodą. [przypis edytorski]
269. buddaizm (daw.) — buddyzm. [przypis edytorski]
270. nirwana — w buddyzmie stan wyzwolenia się z cyklu narodzin i śmierci (reinkarnacji), dzięki któremu osiąga się wolność od cierpienia, pragnień i namiętności, osiągany poprzez całkowite usunięcie niewiedzy, będącej ich przyczyną; w kulturze europejskiej nirwana często była rozumiana jako pogrążenie się w nicości. [przypis edytorski]
271. burzany — chwasty; szczególnie stepowa, kolczasta roślinność podobna do ostów. [przypis edytorski]
272. Przełęcz św. Gotarda — jedna z najbardziej znanych przełęczy w Alpach, położona w płd.-wsch. Szwajcarii na wys. 2108 m n.p.m. [przypis edytorski]
273. stu kilkunastu stopni Fahrenheita — ok. 45–50° Celsjusza. [przypis edytorski]
274. bodziak (z ros. бодяк) — oset a. ostrożeń. [przypis edytorski]
275. kryk (z fonet. ang. creek) — potok, strumień, rzeczka. [przypis edytorski]
276. owadu — dziś: owada. [przypis edytorski]
277. antylopa — tu: widłoróg amerykański, dawniej nazywany antylopą widłorogą, gdyż budową przypomina antylopy (zamieszkujące wyłącznie stepy i sawanny Afryki oraz Azji) i wyróżnia się rozwidlonymi rogami. [przypis edytorski]
278. skwater (z ang. squatter) — w XIX w. w Ameryce Północnej: osadnik na nowej ziemi nieposiadający do niej tytułu prawnego. [przypis edytorski]
279. sztuciec (tu daw.) — sztucer, broń palna używana do polowania na grubszą zwierzynę. [przypis edytorski]
280. traveller (ang.) — podróżny; podróżnik. [przypis edytorski]
281. bluegrass (ang. dosł.: niebieska trawa) — wiechlina, trawa z kwiatostanem w kształcie wiechy. [przypis edytorski]
282. liściami — dziś popr. forma N. lm: liśćmi. [przypis edytorski]
283. bylica, Artemisia (biol.) — rodzaj roślin z rodziny astrowatych, rosnących głównie na terenach suchych, stepowych i półpustynnych. [przypis edytorski]
284. heliotrop — roślina o intensywnie pachnących kwiatach. [przypis edytorski]
285. piesek ziemny — tu: piesek preriowy, nieświszczuk, niewielki gryzoń podobny do świstaka, żyjący na preriach Ameryki Płn., w chwili zagrożenia wydający odgłosy przypominające szczekanie psa. [przypis edytorski]
286. skrzeczek (reg.) — chomik. [przypis edytorski]
287. goffer — gryzoń o podziemnym trybie życia, występujący w Ameryce Północnej, posiadający worki policzkowe służące do przenoszenia pokarmu do nory; goframi — dziś popr. N. lm: gofferami. [przypis edytorski]
288. ne quid respublica detrimenti capiat (łac.) — żeby rzeczpospolita nie doznała jakiegoś uszczerbku; fragment rzymskiej formuły wzywającej konsulów do wprowadzenia stanu wyjątkowego: videant consules ne quid...: niechaj konsulowie czuwają, żeby... [przypis edytorski]
289. kontent (daw., z łac.) — zadowolony. [przypis edytorski]
290. wiorsta — dawna rosyjska miara długości (zwykle drogi), ok. 1 km. [przypis edytorski]
291. bretnal — długi gwóźdź z dużym i płaskim łebkiem. [przypis edytorski]
292. są one świadkami strasznych dramatów, rozgrywanych między czerwonoskórymi a białymi — W chwili, w której to piszę (druga połowa lipca), w Czarnych Górach i ich pobliżu wojna wre już na dobre nie między górnikami a Indianami, lecz już między rządem Stanów Zjednoczonych i tymiż. Wedle ostatnich depesz wojska pod wodzą generała Custer poniosły dotkliwą klęskę. [red. WL: bitwa nad rzeką Little Bighorn, stoczona 25 czerwca 1876 roku pomiędzy żołnierzami armii amerykańskiej dowodzonymi przez George’a Custera a Indianami, głównie Dakotami, pod wodzą Szalonego Konia, Siedzącego Byka i innych wodzów, zakończyła się zwycięstwem Indian, wszyscy uczestniczący w niej żołnierze amerykańscy zginęli; pierwsze wiadomości o klęsce Custera ukazały się w prasie amerykańskiej dopiero 6 lipca]. [przypis autorski]
293. mormon — potoczne określenie członka wspólnoty religijnej założonej w 1830 przez Josepha Smitha pod oficjalną nazwą Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich; nazwa „mormonizm” pochodzi od postaci Mormona, starożytnego proroka-kronikarza, który wg nich był autorem opublikowanej przez J. Smitha Księgi Mormona, stanowiącej (obok Biblii) jedną ze świętych ksiąg tego wyznania; po śmierci Josepha Smitha mormoni, pod przywództwem jego następcy, Brighama Younga, przebyli Wielkie Równiny i osiedlili się w Dolinie Wielkiego Jeziora Słonego, gdzie w 1847 założyli miasto Salt Lake City. [przypis edytorski]
294. Georgia marsh — popr.: Marching Through Georgia (Maszerując przez Georgię), popularna piosenka marszowa napisana przez Henry’ego Claya Worka w 1865, odnosząca się do słynnego „marszu ku morzu” wojsk generała Shermana przez terytoria Konfederacji w celu zdobycia miasta Savannah w stanie Georgia pod koniec 1864. [przypis edytorski]
295. pick-nick, popr.: picnic (ang.) — piknik, forma wypoczynku polegająca na spożywaniu posiłku na świeżym powietrzu. [przypis edytorski]
296. Doré, Gustave (1832–1883) — francuski grafik, rysownik, malarz i rzeźbiarz; autor ilustracji do scen biblijnych oraz wydań książkowych m.in. Boskiej komedii Dantego; jego styl charakteryzuje się realizmem, a zarazem ekspresją wyrazu w duchu romantycznym. [przypis edytorski]
297. miejscowość — tu: miejsce, okolica. [przypis edytorski]
298. wystawiać sobie coś (daw.) — wyobrażać sobie coś. [przypis edytorski]
299. W Europie każde państwo, w którym prawo wyborcze jest dla wszystkich jednakowe, a procent od dochodu stanowi podstawę opodatkowania — Pomijam tu pewne ograniczenia, ścieśniające prawie wszędzie prawo wyborcze do tego stopnia, te prawdziwą zasadą jego jest census; pomijam również tak zwane podatki pośrednie, obciążające w znacznej części niektóre tylko klasy, o czym patrz Adam Smith, Ricardo, etc. etc. [przypis autorski]
300. Liberté, Égalité, Fraternité (fr.) — Wolność, Równość, Braterstwo; hasła Wielkiej Rewolucji Francuskiej, występujące na jej sztandarach; autor, publikujący w zaborze rosyjskim, pomija słowo „wolność”. [przypis edytorski]
301. La Fontaine, Jean de (1621–1695) — francuski poeta klasycystyczny, znany głównie jako autor bajek zwierzęcych. [przypis edytorski]
302. o monecie papierowej i brzęczącej — Kwestia obecnie niezmiernie żywo roztrząsana
Darmowe książki «Listy z podróży do Ameryki - Henryk Sienkiewicz (współczesna biblioteka .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)