Myśli - Blaise Pascal (access biblioteka txt) 📖

class="paragraph">Przykro mi mówić wam wszystko; opowiadam jeno.

Owo z Eskobarem podnosi ich na wyżyny; ale oni nie biorą tego tak i okazują niezadowolenie, iż się znaleźli między Bogiem a papieżem.

946.

Jest taki niestosunek pomiędzy wartością, jaką sobie przypisuje, a jego głupotą, iż niepodobna uwierzyć, aby się zapoznawał w tym stopniu.

947 bis.

Annat. Udaje ucznia bez niewiedzy i mistrza bez zarozumienia.

947.

Nadużywacie wiary, jaką lud ma w Kościół i oszukujecie go.

948.

Znieprawiając biskupów i Sorbonę, jeżeli nie mają tej korzyści, aby uczynić ich sąd sprawiedliwym, mają przynajmniej tę, iż czynią swoich sędziów niesprawiedliwymi. I tak kiedy ci skarżą ich w przyszłości, powiedzą ad hominem, że są niesprawiedliwi, i w ten sposób odeprą ich sąd. Ale to nie zda się na nic. Tak samo jak nie mogą wyciągnąć wniosku, iż janseniści są słusznie skazani dla tej jednej przyczyny, że są skazani, tak samo nie będą mogli wówczas wyciągnąć wniosku, że są niesłusznie skazani, ponieważ skazali ich przedajni sędziowie. Ich skazanie bowiem będzie sprawiedliwe nie dlatego, iż je wydali sędziowie zawsze sprawiedliwi, ale sędziowie sprawiedliwi w tym, co się okaże z innych dowodów.

949.

Tak jak pokój w państwie ma za jedyny cel ubezpieczenie mienia narodów, tak samo pokój w Kościele ma za jedyny cel ubezpieczenie prawdy, która jest jego mieniem i skarbem mieszczącym jego serce. Byłoby niezgodne z celem pokoju wpuścić cudzoziemców do państwa, aby je łupili, nie sprzeciwiając się z obawy, aby nie mącić jego spokoju, ponieważ pokój jest sprawiedliwy i użyteczny jedynie dla bezpieczeństwa mienia, a staje się niesprawiedliwy i zgubny, kiedy je pozwala niszczyć, a wojna, która je może obronić, staje się i słuszną, i potrzebną. Tak samo w Kościele, kiedy nieprzyjaciele wiary obrażają prawdę, kiedy ktoś chce ją wydrzeć z serca wiernych, aby wprowadzić w nie błąd, zali zachować spokój znaczyłoby wówczas służyć Kościołowi, czy zdradzić go? Czy znaczyłoby to bronić go, czy zniweczyć? I czy nie jest widoczne, że tak jak zbrodnią jest mącić pokój tam, gdzie panuje prawda, tak samo zbrodnią jest trwać w pokoju, kiedy ktoś niweczy prawdę? Jest zatem czas, kiedy pokój jest sprawiedliwy, i inny, kiedy jest niesprawiedliwy. Napisane jest, że jest czas pokoju i czas wojny847, a rozstrzyga o nich dobro prawdy. Ale nie ma czasu prawdy i czasu błędu; i napisane jest przeciwnie, że prawda boża trwa wiecznie848. I dlatego to Chrystus, który powiada, iż przyszedł, aby nieść pokój849, powiada także, iż przyszedł nieść wojnę850. Ale nie powiada, iż przyszedł nieść prawdę i kłamstwo. Prawda jest tedy pierwszą zasadą i ostatecznym celem rzeczy.

950.

Nadręczywszy was rzetelnie, odeślą was do domu.

Słaba to też pociecha apelacja od nadużycia, potężnym bowiem środkiem nadużycia — nie licząc, iż większość nie będzie miała możności przybyć z głębi Périgord i Anjou wytaczać sprawę przed trybunałem paryskim — jest to, iż będą mieli na zawołanie wyroki soboru, aby zabronić tych apelacji od nadużycia.

Mimo bowiem iż nie zdołają uzyskać tego, co żądają w tej mierze, żądanie to ukazuje wszelako ich potęgę, która jest tym większa, iż popchnęła ich do żądania rzeczy tak niesprawiedliwej, iż jasnym jest, że nie mogą jej uzyskać.

To zatem uwydatnia tym lepiej ich intencję i konieczność nieautoryzowania bulli, z której chcą uczynić podstawę tej nowej budowli.

To nie jest zwykła bulla, ale podstawa.

Przy wyjściu z trybunatu.

121. Papież broni królowi żenić swoje dzieci bez jego pozwolenia (1294).

Si volumus 124 (1302).

951.

W bulli Cum ex apostolatus officio przez Pawła IV, ogłoszonej w 1558:

„Nakazujemy, postanawiamy, uchwalamy i określamy, iż każdy i ktokolwiek z tych, którzy okażą się zbłąkani lub popadli w herezję lub schizmę, jakiejkolwiek byliby godności i stanu, świeccy, duchowni, biskupi, arcybiskupi, patriarchowie, prymasi, kardynałowie, hrabiowie, margrabiowie, książęta, królowie i cesarze, poza wymienionymi wyrokami i karami, mają być tym samym, bez żadnych zarządzeń prawnych i faktycznych, wyzuci ze wszystkim i na zawsze ze swoich zakonów, biskupstw, beneficjów, urzędów, królestw, cesarstw i niezdolni kiedykolwiek do nich wrócić.

Wydajemy tychże rozrządzeniom władzy świeckiej, iżby byli ukarani; nie przyznajemy żadnej łaski tym, którzy parci prawdziwą pokutą ocknęliby się ze swego błędu, chyba że pobłażliwość i dobroć Stolicy Apostolskiej uzna, iż zasługują na to, aby ich zamknięto w klasztorze na wiekuistą pokutę o chlebie i wodzie; ale mają być na zawsze pozbawieni wszelkiej godności, zakonu, prałatury, hrabstwa, księstwa, królestwa. I niechaj ci, którzy ich będą ukrywali i bronili, będą tym samym faktem uznani za wyklętych i bezecnych, wyzutych z wszelkiego królestwa, księstwa, majątku i posiadania, przypadającego jako prawa własność tym, którzy pierwsi zawładną ich osobą”.

Si... exterminabunt, iustificabuntur851 23 q. 5 Urbana II. Non eos homicidas reputamus quod adversus excommunicatos zelo catholicae matris ardentes aliquem eorum trucidasse contigerit852.

952.

Ponieważ dwie główne sprawy Kościoła to zachowanie pobożności wiernych i nawrócenie heretyków, jesteśmy przepełnieni boleścią, widząc stronnictwa, jakie się tworzą dzisiaj, aby wprowadzić błędy najbardziej zdolne zamknąć na zawsze heretykom wstęp do naszej społeczności i skazić śmiertelnie resztkę osób katolickich i nabożnych, które nam zostały. Przedsięwzięcie to, które podnosi się dziś tak jawnie przeciw prawdom religii, i to najważniejszym dla naszego zbawienia, nie tylko napełnia nas zgryzotą, ale także grozą i obawą, ponieważ poza uczuciem, jakie w każdym chrześcijaninie muszą budzić te wybryki, mamy co więcej obowiązek zaradzenia na to i użycia powagi, jaką Bóg nam dał dla sprawienia, aby ludy które nam poruczył etc.

953.

List o gwałtownym ugruntowaniu się jezuitów wszędzie.

Nadprzyrodzone zaślepienie.

Ta moralność, która ma na czele ukrzyżowanego Boga.

Oto ci, którzy uczynili ślub posłuszeństwa, tanquam Christo.

Upadek jezuitów.

Nasza religia, która jest na wskroś boska.

Kazuista, zwierciadło.

Jesteśmy...

Jeżeli to uznajecie, to dobry znak.

To szczególna rzecz, że nie ma sposobu wlania w nich pojęcia o religii.

Bóg ukrzyżowany.

Rozpowszechniając tę sprawę, aby mówić o formularzu, ukarali sami siebie.

Ale co za przewrót! Dzieci miłują zepsucie, którego się chwytają. Wrogowie ich brzydzą się nimi.

Dla mnóstwa kazuistów nie tylko nie jest to przedmiotem oskarżeń przeciw Kościołowi, ale przeciwnie, przedmiotem utyskiwań Kościoła.

I abyśmy nie byli podejrzani jak żydzi, którzy przynoszą książki niepodejrzane poganom, przynoszą nam swoje Konstytucje.

954.

Wenecja. Jaką korzyść dobędziecie z tego, jeśli nie z potrzeby książąt i obrzydzenia ludów do nich...?853 Gdyby was prosili i gdyby, aby to uzyskać, błagali o pomoc książąt chrześcijańskich, moglibyście zrobić użytek z tych starań. Ale że przez sto pięćdziesiąt lat wszyscy książęta starali się daremnie o to i że trzeba było tak naglącej potrzeby, aby to uzyskać854...!

955.

Jeden kaptur uzbraja dwadzieścia pięć tysięcy mnichów.

956.

„Czy masz pan należyte pojęcie o naszym Towarzystwie?”

Kościół trwał tak długo bez tych pytań. Inni zadają je, ale nie tak samo.

Jakie porównanie, myślicie, może istnieć między dwudziestu tysiącami rozdzielonych a dwunastu milionami zespolonych, którzy zginęliby jeden za drugiego? Ciało nieśmiertelne. Podtrzymujemy się do ostatniego tchu (Lamy) Przypieramy naszych nieprzyjaciół (Puys).

Królowie. Papież. III Królowie, 246.

Wszystko zależy od prawdopodobieństwa.

Świat żąda z natury swojej religii, ale miękkiej. Przyznajcie mi tę zasadę, a udowodnię wam to: iż Towarzystwo i Kościół dzielą ten sam los. Bez tej zasady niepodobna nic. Nie żyje się długo w jawnej bezbożności, ani też naturalnie w wielkiej surowości. Religia przystosowana ma widoki trwałości. Świat poszukuje ich przez rozwiązłość.

Bierze mnie tedy ochota pokazać wam to za pomocą osobliwego przypuszczenia. Powiem tedy: gdyby Bóg nie podtrzymywał nas osobliwą troską o dobro Kościoła, chcę wam pokazać, iż mówiąc nawet po ludzku, nie jesteśmy... Nie wiem, czy mogliby coś więcej uczynić tacy, którzy nie chcą panować bronią.

6. Prosto i z dobrą wiarą do dewocji. — VI, 452. Królowie żywiciele855. 4 Nienawidzeni z przyczyny ich zasług. — Apol. Univ.

59. Dekret Sorbony. Królowie 241, 228. Powieszeni jezuici. 112. Religia i nauka. Jesuita omnis homo856. Kolegia, krewni, przyjaciele, wybór dzieci.

Konstytucje. — 253. Ubóstwo, ambicja.

257. Przede wszystkim książęta, wielcy panowie, którzy mogą szkodzić i pomagać.

12. Bezpożyteczni odrzuceni. — Ujmujące wejrzenie. — Majątek, szlachectwo, etc. Jakże to! Baliście się, że ich nie przyjmą wcześniej? 27.

Ciało powszechne i nieśmiertelne. Afirmacja dla zgromadzenia wielkiego i bez skrupułów — niebezpieczna.

47. Oddać swoje mienie Towarzystwu, dla chwały Boga. Decl.

51, 52. Jedność uczuć. Decl: Poddać Towarzystwu i w ten sposób zachować jedność. Otóż dzisiaj ta jedność polega na rozmaitości, ponieważ Towarzystwo tak chce.

117. Const.: Ewangelia i św. Tomasz. Decl.: Jakowaś dogodna teologia.

65. Rzadcy uczeni pobożni, ale dziś odmienia się zdanie.

74, 23. Żebrać.

79. Nie dawać krewnym i zdawać się z tym na doradców wyznaczonych przez superiora.

1. Nie wdawać się w badania. Decl.

2. Zupełne ubóstwo: Żadnych mszy, ani za kazanie, ani jako jałmużnę, wynagrodzenie.

4. Decl. ta sama powaga co Const., cel; odczytać Const. co miesiąc.

143. Deklaracje psują wszystko.

154. Nie zachęcać do dawania jałmużn wiekuistych ani nie żądać ich prawnie, ani do skarbony. (Decl.) Non tanquam eleemosyna, sed tanquam compensatio857.

200, 4. Ale świadomi wszystkiego.

190. Const nie chce oszukiwać. Decl. oszukuje w interpretacji.

Przez religię wszyscy bylibyśmy bogaci, gdyby nie nasze Konstytucje; jakoż jesteśmy biedni; a przez prawdziwą religię i bez nich jesteśmy silni.

Clavis placentium. Nasi generałowie lękali się straty — z przyczyny zatrudnień zewnętrznych (208, 152, 150); — z przyczyny Dworu (209, 203, 216, 218); z przyczyny, iż nie trzymano się najbardziej pewnych i najbardziej uprawnionych mniemań, św. Tomasza etc. (215, 218). — Stipendium contra Constit. (218). — Kobiety (224, 225, 228). — Książęta i polityka (227, 168, 177).

Prawdopodobieństwo — Nowość (279, 156).

Nowość — Prawda.

Raczej dla spędzenia czasu i rozrywki niż dla wspomożenia dusz.

Rozwiązłe mniemania.

Grzech śmiertelny na powszedni.

Skrucha (162, 64).

Polityka (162, 64).

An licitum sit858 (162, 182).

Dogodności życia wzrastają dla jezuitów (166). Fałszywe i pozorne dobra, które ich mylą (182, ad). Skargi generałów: nie św. Ignacego, nie Layneza, nieco z Borgii i Akwawiwy, mnóstwo z Mucjusza etc.

O. Lemoine; 10 000 talarów poza swoją prowincją.

182, 157. Patrzcie, jak wątłe jest przewidywanie ludzi: wszystkie rzeczy, których nasi pierwsi generałowie lękali się dla zguby naszego Towarzystwa, przyczyniły się do jego wzrostu: możni, sprzeczność z naszymi instytucjami, mnogość zakonników, różnorodność i nowość mniemań etc.

Polityka (181).

Pierwotny duch Towarzystwa wygasł (184 ad 189 do 170, 171, ad 174).

Non e piu quella (Vitelescus, 180).

957.

My sami nie mogliśmy stworzyć powszechnych maksym. Jeśli zbadacie nasze konstytucje, niewiele się o nas dowiecie: czynią nas żebrakami i wyłączonymi od dworów, a jednak, etc. Ale to nie znaczy naruszyć je, chwała boża bowiem jest wszędzie.

Są rozmaite drogi, aby ją osiągnąć. Św. Ignacy obrał jedne, dziś inne. Lepszym było na początek doradzać ubóstwo i zamknięcie; lepiej było później obrać co insze. To by bowiem odstraszyło, gdyby zaczynać tak górnie: to jest przeciw naturze.

To nie przeszkadza, iż ogólnym prawidłem jest, że trzeba się trzymać Instytucji; nadużywano by bowiem tego. Niewielu znalazłoby się takich jak my, którzy umiemy wznieść się bez próżności.

Dwie przeszkody: Ewangelia; prawa państwowe. A maiori ad minus859. — Unam sanctam. — Janseniści cierpią za to.

Bóg opiekuje się nami wyraźnie przeciw zuchwałym sądom i skrupułom. — Falso crimine. — Subtiliter. „Cała prawda z jednej strony, my rozciągamy ją na dwie”.

O. Saint-Jure — Eskobar — Tanto vero. (Aquaviva. 14 rozdz. 1621) — Klemens i Paweł V — św. Teresa (474) (1660) — Powieść róży, etc.

Aby mówić o osobistych przywarach. — Piękny list Akwawiwy (18 czerwca 1611) przeciw mniemaniom prawdopodobnym. — Św. Augustyn (282) — Św. Tomasz, miejsca, gdzie wyraźnie porusza materie. — Climaque... (277). — Nowości. — I nie jest wymówką dla superiorów, że nie wiedzieli, bo powinni byli wiedzieć (279, 194, 192). — O moralności (283, 288). — Akwawiwa spowiadał kobiety (360). — Towarzystwo narzucane Kościołowi w złym i dobrym (236, 156).

958.

EP. 16. AQUAVIVAE860: De formandis concionatoribus, s. 373. Longe falluntur qui ad — irrigaturae.

Wszyscy ojcowie, aby ich ukształtować wedle swego pomyślenia, zamiast kształtować swoją myśl na myśli ojców.

EP. I. MUTII VITELESCI.

s. 389. Quamvis enim probe norim — et absolutum.

s. 390. Dolet ac quaeritur — esse modestiam.

Skromność.

s. 392. Lex ne dimidiata — reprehendit

Msza. Nie wiem, co on mówi.

408. Ita feram illam — etiam irrumpat.

Polityka.

409. Ad extremum pervelim — cirucumferatur.

Przez nieszczęście lub raczej osobliwe szczęście dla Towarzystwa to, co jeden robi, przypisuje się wszystkim.

410. Quaerimoniae — deprehendetis, s. 412.

Ścisłe posłuszeństwo biskupom; niech się nie wydaje, że my zamyślamy mierzyć się z nimi za przykładem