Myśli - Blaise Pascal (access biblioteka txt) 📖

kiedy ich się będzie cenzurowało; będą z nią walczyli, powiadając, że naśladują jansenistów. 926.

Trzeba wysłuchać dwóch stron; czego nie omieszkałem uczynić.

Kiedy ktoś wysłuchał jednego głosu, jest zawsze po tej stronie; ale przeciwny głos wpływa na zmianę opinii, podczas gdy tu jezuita potwierdza ją.

Nie to co robią, ale to co mówią.

Jedynie przeciwko mnie krzyczą. I owszem: wiem, komu mam z tego zdać sprawę.

Chrystus był kamieniem obrazy.

Godzien skazania, skazany.

Polityka. — Znaleźliśmy dwie przeszkody w zamiarze ulżenia ludziom; jedną, prawa wewnętrzne, Ewangelii; drugą, prawa zewnętrzne, państwa i religii. Jednych uczyniliśmy się panami; z drugimi oto jak postąpiliśmy: amplianda, restingenda, a maiori ad minus. Junior.

Prawdopodobne. Jeżeli równie liche racje jak te będą prawdopodobne, wszystko będzie prawdopodobne.

Pierwsza racja. Dominus actuum coniugalium. Molin.

Druga racja. Non potest compensari. Less827.

Przeciwstawić, maksymy nie święte, ale ohydne.

Rozumują jako owi, którzy dowodzą, że jest noc w południe. Bauny, podpalacz spichrzów828.

...Sobór trydencki o księżach w stanie grzechu śmiertelnego: quam primum...

927.

Szalone pojęcia, które macie o ważności swego Towarzystwa, każą wam obierać te okropne drogi. Widocznym jest, że to właśnie kazało wam wejść na drogę oszczerstwa, skoro potępiacie we mnie jako ohydne te same szalbierstwa, które usprawiedliwiacie u siebie, ponieważ uważacie mnie jako postronną jednostkę, a siebie jako Imago829.

Że wasze chwalby są szaleństwem, jawnie widocznym jest z takiego szaleństwa jak przywilej niepotępienia830.

Czy to sposób dodawania odwagi waszym dzieciom, potępiać je, kiedy służą Kościołowi?

To sztuczka diabła gdzie indziej zatrudniać oręż, którym ci ludzie zwalczali herezje.

Jesteście złymi politykami.

928.

Diana831. — To jest nam bardzo użyteczne. Zepsucie u podstaw.

11. Wolno jest nie dawać najgodniejszym beneficjów niebędących pasterstwem dusz832. Sobór trydencki, zdaje się, orzeka przeciwnie; ale oto jak ów tego dowodzi: Gdyby tak bowiem było, wszyscy prałaci byliby w stanie potępienia, wszyscy bowiem postępują w ten sposób.

Król i papież nie są obowiązani wybierać najgodniejszych. Gdyby tak było, papież i królowie mieliby straszliwe brzemię.

I gdzie indziej: 21. Gdyby to mniemanie nie było prawdziwe, penitenci i spowiednicy mieliby wiele kłopotów, dlatego też mniemam, iż trzeba się go trzymać w praktyce.

I w innym miejscu (22), gdzie przytacza warunki potrzebne, aby grzech stał się śmiertelnym, wprowadza tyle okoliczności, iż nigdy prawie nie grzeszy się śmiertelnie; i ustaliwszy to, wykrzykuje: O jakże jarzmo Pana jest słodkie i lekkie!

I gdzie indziej: 11. Nie jest się obowiązanym czynić jałmużnę ze zbytku swego mienia na rzecz pospolitych potrzeb ubogich; gdyby przeciwne twierdzenie było prawdą, trzeba by potępić większość bogaczy i ich spowiedników.

Te racje zniecierpliwiły mnie, tak iż rzekłem ojcu: A cóż stoi na przeszkodzie, aby to powiedzieć? — To właśnie było przewidziane w tym miejscu, odparł, gdzie, powiedziawszy: Gdyby to było prawdą, najbogatsi byliby potępieni, dodaje: 22. Na to Arragonius odpowiada, że są też w istocie, a Baunez dodaje iż spowiednicy ich toż samo. Ale ja odpowiadam z Valencją, innym jezuitą, że istnieje wiele przyczyn, aby usprawiedliwić tych bogaczy i ich spowiedników.

Byłem zachwycony jego rozumowaniem, kiedy dokończył mnie tym oto: Gdyby to mniemanie było prawdziwym co do restytucji, och, ileż restytucji trzebaby uczynić!

— O, mój ojcze, rzekłem, dobra racja! — Och! rzekł na to ojciec, jakiż to wygodny człowiek! — O, mój ojcze, rzekłem, bez waszych kazuistów iluż ludzi byłoby potępionych! O, jakże szeroką czynicie drogę, która prowadzi do nieba! O, iluż ludzi ją znajdzie! Oto 833...

929.

I gotują się wyświecić z Kościoła ludzi, którzy odmawiają tego wyznania834 — Cały świat oświadcza, iż są.

Pan Arnauld (i jego przyjaciele) oświadcza, iż potępia je same w sobie i gdziekolwiek się znajdują, że jeżeli są w Janseniuszu, potępia je; że gdyby nawet ich tam nie było, jeżeli duch heretycki tych twierdzeń potępionych przez papieża znajduje się w Janseniuszu, potępia Janseniusza.

Ale was nie zadowalają te oświadczenia; chcecie, aby zapewnił, iż te twierdzenia znajdują się słowo w słowo w Janseniuszu. Odpowiedział, iż nie może tego ręczyć, nie wiedząc, czy tak jest; że i on, i mnóstwo innych, szukali ich tam, nie mogąc nigdy znaleźć. Prosili ciebie i wszystkich waszych, abyście przytoczyli stronicę, na której się znajdują; nigdy nikt tego nie uczynił. I chcecie mimo to wykluczyć z Kościoła za tę odmowę, mimo że potępia wszystko, co Kościół potępia, dla tej wyłącznie racji, iż nie upewnia, że słowa czy sens znajdują się w książce, gdzie ich nigdy nie znalazł i gdzie nikt nie chce mu ich pokazać. W istocie, mój ojcze, ten pozór jest tak błahy, iż nigdy może w Kościele nie było przykładu tak dziwnego, niesprawiedliwego i lekkomyślnego postępowania, jak...

Kościół może zniewolić.

Nie trzeba być teologiem, aby widzieć, że herezja ich polega tylko na oporze, który wam stawiają. Doświadczam tego na samym sobie, a widzimy powszechną próbę tego na wszystkich tych, którzy was zaczepili: proboszcze z Rouen, janseniści... z Caen.

Mniemacie, iż wasze zamiary są tak zacne, iż czynicie z nich przedmiot ślubów.

Przed dwoma laty ich herezją była bulla; w przeszłym roku wnętrze; przed pół rokiem totidem835, obecnie sens.

Czyż nie widzę dobrze, że chcecie jeno uczynić z nich heretyków? Najświętszy Sakrament. Przedmowa. Villeloin...

Janseniusz — Aureliusz — Arnauld — Prowincjałki.

Zaczepiłem was, mówiąc do innych.

Bardzo pocieszni jesteście, aby robić hałas o twierdzenia; to nie jest nic. Trzeba, aby to zrozumiano.

Bez imienia autorów; ale ponieważ znany był wasz zamiar, siedemdziesięciu sprzeciwiło się836.

Data wyroku.

Iżby ten, z któregoście nie mogli uczynić heretyka z jego własnych słów, etc.

Że ja wykazałem, iż to wszystko, aż do najokropniejszych rzeczy, zaczerpnięte jest z waszych autorów. Wszystko bowiem jest wiadome.

Czy tylko tę macie odpowiedź i tylko ten sposób udowodnienia?

Albo wie, że tak, albo że nie, albo wątpi; albo grzesznik, albo heretyk.

Zważając jedynie pogan.

To samo światło, które odsłania nadprzyrodzone prawdy, odstania je bez błędu, podczas gdy światło, które...

Ciało potępionych. Choćbyście otworzyli wszystkie skarbony w Saint-Merri, nie stalibyście się przez to bardziej niewinni.

Toteż to nie jest dziwne... Fałszywe prawo.. . Ja zaś wolałbym raczej być niewinnym niż...

Jaką rację macie po temu? Powiadacie, że jestem jansenistą, że Port-Royal podtrzymuje pięć twierdzeń, że zatem i ja je podtrzymuję: trzy kłamstwa.

I proszę was, nie mówcie mi, że to nie wy robicie to wszystko. Oszczędzicie mi odpowiedzi. Odpowiedziałbym wam rzeczy, które by się nie spodobały ani wam, ani innym.

Papież nie potępił dwóch rzeczy; potępił jedynie ducha twierdzeń; czy powiecie, że go nie potępił? — Ale duch Janseniusza mieści się tam, powiedział papież. Widzę dobrze, że papież myśli tak z przyczyny waszych totidem; ale nie powiedział tego pod karą klątwy. W jaki sposób nie byłby w to uwierzył i biskupi francuscy także? Powiadaliście totidem, a oni nie wiedzieli, że jesteście zdolni powiedzieć to, mimo że tego tam nie ma. Szalbierze, nie czytano jeszcze mego piętnastego listu.

W jaki sposób duch Janseniusza mieściłby się w twierdzeniach, które nie są jego?

Albo to jest w Janseniuszu, albo nie. Jeżeli jest, jest w tym potępiony; jeżeli nie, czemu chcecie, aby go potępiono?

Niechaj potępią bodaj jedno z waszych twierdzeń z o. Eskobara, pójdę dzierżąc w jednej ręce Eskobara, w drugiej cenzurę i sporządzę z tego argument po formie.

930.

Iż potraktowano ich tak łagodnie, jak tylko było możebnym, aby się utrzymać w pośrodku między miłością prawdy, a obowiązkiem miłości bliźniego. Iż pobożność nie polega na tym, aby nigdy nie powstawać przeciwko braciom; byłoby bardzo łatwo etc.

Fałszywa to pobożność zachowywać pokój z uszczerbkiem prawdy; fałszywa to również gorliwość podtrzymywać prawdę, raniąc miłość bliźniego; toteż nie skarżyli się.

Ich maksymy mają swój czas i swoje miejsce.

Ich próżność sili się wznieść z ich błędów.

Podobni do pogan przez swoje błędy, a do męczenników przez swoją mękę.

I tak nie zapierają się żadnej...

Wystarczyłoby im wziąć wyciąg i zaprzeć się go.

Sanctificant praelium837.

Bourseys. Przynajmniej nie mogą zaprzeć, że sprzeciwia się potępieniu.

931.

Kazuiści. — Znaczna jałmużna, odpowiednia pokuta; mimo iż nie można wskazać, co jest sprawiedliwe, widzi się dobre, co nim nie jest. Kazuiści są pocieszni, myśląc, iż mogą to interpretować w ten sposób!

Ludzie, którzy przyzwyczajają się źle mówić i źle myśleć838.

Ich wielka liczba nie tylko nie dowodzi ich doskonałości, ale przeciwnie.

Pokora jednego czyni pychę wielu.

932.

Rzetelnie będzie potępiony ten, kogo potępi Eskobar!

933.

Ci, którzy napisali to po łacinie, mówią po francusku. Skoro złem było napisanie ich po francusku, trzeba było spełnić dobro skazując je.

Jest jedna herezja, którą rozmaicie wykłada się w szkole w świecie839.

934.

Generałowie. — Nie wystarcza im wprowadzać do naszych świątyń takich obyczajów, templis inducere mores. Nie tylko chcą, aby ich cierpiano w Kościele, ale, jak gdyby stali się silniejsi, chcą zeń wypędzić tych, którzy do nich nie należą...

Mohatra840. Dziwić się temu, znaczy nie być teologiem.

Kto byłby powiedział waszym generałom, iż tak bliski jest czas, że narzucą powszechnemu Kościołowi te obyczaje i nazwą wojną odtrącenie tych wybryków: Tot et tanta mala pacem?

935.

Jezuici. — Jezuici chcieli połączyć Boga ze światem i zyskali jeno wzgardę Boga i świata. Co się tyczy sumienia bowiem, jest to oczywiste, co się zaś tyczy świata, nie są dobrymi politykami. Mają siłę, jak to mówiłem często, ale to znaczy w stosunku do innych zakonów. Będą mieli na tyle wpływu, aby zbudować kapliczkę i urządzić sobie stację jubileuszową, ale nie władzę obsadzania biskupstw, zarząd godnościami. Głupie to stanowisko w świecie być mnichem, które zajmują, wedle swego własnego wyznania (o. Brisacier. Benedyktyni). Mimo to... gniecie się przed potężniejszymi od siebie, a uciskacie całym swoim wpływem tych, którzy mniej są ćwiczeni od was w intrygach świata.

936.

Dobrze jest, aby czynili niesprawiedliwości, iżby się nie wydawało przypadkiem, iż moliniści postąpili wedle sprawiedliwości. I nie trzeba ich też oszczędzać, godni są tego, aby je popełniać.

937.

Świat musi być bardzo ślepy, jeśli wam wierzy.

938.

Odczytałem ich jeszcze raz, albowiem nie...

939.

Nie obwiniacie mnie nigdy o fałsz co do Eskobara, ponieważ jest znany841.

940.

Obojętne jest dla serca człowieka, czy wierzy w trzy, czy cztery osoby w Trójcy; ale nie etc.... I stąd pochodzi, iż zapalają się w twierdzeniu jednego, a nie drugiego.

Dobrze jest czynić jedno, ale nie trzeba poniechać drugiego. Ten sam Bóg, który nam powiedział, etc.

Tak więc kto wierzy tylko w jedno, a nie w drugie, nie wierzy w to, ponieważ Bóg to powiedział, ale tylko dlatego, iż pożądliwość jego tego nie pragnie, i ponieważ bardzo łatwo jest zgodzić się na to i dać w ten sposób bez trudu świadectwo swego sumienia, które... Ale to jest fałszywe świadectwo.

941.

Cel. — Czy jest się bezpiecznym? Czy ta zasada jest pewna? Zbadajmy.

Świadectwo samo z siebie żadne. Św. Tomasz.

942.

Owo prawdopodobieństwo jest potrzebne dla innych maksym, jak dla o. Lamy i dla potwarcy842.

A fructibus eorum843; sądźcie o ich wierze z ich moralności.

Prawdopodobieństwo jest mało czym bez niegodziwych środków, a środki są niczym bez prawdopodobieństwa.

Jest przyjemność w tym, aby móc dobrze czynić i umieć dobrze czynić: scire et posse; łaska i prawdopodobieństwo dają to, ponieważ można zdać sprawę Bogu powołując się na ich autorów.

943.

Pan de Condren: Nie zna, powiada, porównania pomiędzy związkiem Świętych a Trójcy Świętej. Chrystus powiada przeciwnie844.

944.

Jest w tym sprzeczność; z jednej strony bowiem powiadają, że trzeba się trzymać tradycji i nie mogą tego zaprzeć, z drugiej zaś powiedzą, co im się spodoba. Świat uwierzy zawsze w to pierwsze, bo też nie uwierzyć w to, znaczyłoby sprzeciwiać się im.

945.

Dzień sądu.

To to zatem, mój ojcze, nazywasz duchem Janseniusza; to chcesz wmówić w papieża, w biskupów.

Gdyby jezuici byli skażeni i gdyby było prawdą, że jesteśmy sami, z tym większą racją powinni byśmy wytrwać.

Quod bellum firmavit, pax ficta non auferat845.

Neque benedictione, neque maledictione movetur, sicut Angelus Domini846.

Zaczepia się największą z prawd chrześcijańskich, to jest miłość prawdy.

Jeżeli podpis to oznacza, niech nam pozwolą to wytłumaczyć, iżby nie było dwuznaczności; trzeba bowiem zgodzić się, iż wielu rozumie, że podpis oznacza przyznanie.

Gdyby sprawozdawca nie podpisał, wyrok byłby nieważny; gdyby bulla nie była podpisana, byłaby ważna; zatem nie...

Ale mogliście się omylić? — Przysięgam, iż wierzę, że mogę się omylić; ale nie przysięgam, iż wierzę, że się omyliłem.

Nie jest się winnym, iż się nie wierzy, a byłoby się winnym, gdyby się przysięgło, nie wierząc.

...ładne pytania...