Murdelio - Zygmunt Kaczkowski (czy można czytać książki w internecie za darmo .txt) 📖
Rzecz dzieje się po pierwszym, a przed drugim rozbiorem Polski i dotyczy codziennej egzystencji obywateli kraju w tym czasie. Typowy, średniozmożny szlachcic Marcin Nieczuja, mający za sobą doświadczenie walki u boku ojca w konfederacji barskiej, obejmuje po raz pierwszy samodzielnie gospodarstwo, dąży do wyzwolenia się z dzierżawy i uzyskania własnego majątku, przeżywa pierwszą miłość i konkuruje o rękę pięknej i dobrej jak anioł Zosi. Zwyczajne te sprawy — w jego życiu jednak przybierają niezwykle skomplikowany obrót, doprowadzają go do austriackiego więzienia i do udziału w zajeździe szlacheckim na zamek złowrogiego magnata. Na drodze młodego Nieczui nieustannie staje tajemniczy Murdelio. Wraz z rozwojem wydarzeń wyjaśnia się wiele dotyczących tej demonicznej postaci zagadek. Nie wszystkie jednak.
W toku akcji powieści Murdelio mamy możliwość między innymi poznać polskie zwyczaje związane z karnawałem, wniknąć w symboliczne znaczenie stosowanej mody męskiej w XVIII wieku czy dowiedzieć się, jak to się praktycznie i szczegółowo działo, że przedstawiciele stanu szlacheckiego, mogący o sobie mówić „Polska to my”, tak wiele pili i pojedynkowali się nieustannie o byle co. Kaczkowski jest poniekąd polskim Aleksandrem Dumas. Zawczasu przygotowuje publiczność na przyjęcie Sienkiewicza, wyrabiając jej apetyt na fabułę historyczno-przygodową, ale zarazem pozostaje mniej dogmatyczny, bardziej od Sienkiewicza zniuansowany w sądach. Obu wspomnianych tu powieściopisarzy wiele i na rozmaite sposoby łączy. Choćby fakt, że w rzeczywistości prototyp głównej postaci noweli Latarnik zaczytał się nie w Panu Tadeuszu, ale w Murdelionie właśnie — i ta wersja wydarzeń wydaje się bardziej prawdopodobna.
- Autor: Zygmunt Kaczkowski
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Murdelio - Zygmunt Kaczkowski (czy można czytać książki w internecie za darmo .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Zygmunt Kaczkowski
441. suponować (z łac.) — podejrzewać. [przypis edytorski]
442. per longum et latum (łac.) — długo i szeroko. [przypis edytorski]
443. zelozja (z gr.) — gorliwość. [przypis edytorski]
444. period (z łac.) — tu: okres retoryczny. [przypis edytorski]
445. rekapitulować (z łac.) — streszczać. [przypis edytorski]
446. cale (daw.) — całkiem, zupełnie. [przypis edytorski]
447. ergo (łac.) — więc, a zatem. [przypis edytorski]
448. conclusum (łac.) — postanowione. [przypis edytorski]
449. barabański — sumiasty. [przypis edytorski]
450. kordegarda (z fr.) — wartownia dla straży. [przypis edytorski]
451. nachodzić (daw.) — znajdować, odnajdywać. [przypis edytorski]
452. najść się (daw.) — znaleźć się. [przypis edytorski]
453. niegdy (daw.) — niegdyś, kiedyś. [przypis edytorski]
454. dojmowałli go (daw.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy go dojmował (tzn. czy go przejmował, czy mu doskwierał). [przypis edytorski]
455. suponować (z łac.) — podejrzewać. [przypis edytorski]
456. ponajmywani — dziś popr. forma: powynajmowani. [przypis edytorski]
457. komputowe wojsko — wojsko utrzymywane ze skarbu państwa. [przypis edytorski]
458. koszulka — tu: kolczuga. [przypis edytorski]
459. podle (daw.) — obok. [przypis edytorski]
460. winny (...) były okoliczności (daw.) — dziś popr.: winne były (...). [przypis edytorski]
461. wynachodzić (daw.) — wynajdować. [przypis edytorski]
462. lubo (daw.) — choć, chociaż. [przypis edytorski]
463. to dziecko winno — dziś popr. forma: (...) winne. [przypis edytorski]
464. popatrzywszy na nią, tak mnie ten widok ścisnął za serce — błąd logiczny i gramatyczny; dziś popr. np: kiedy popatrzyłem na nią, (...) widok [jej] ścisnął [mnie] za serce. [przypis edytorski]
465. siła (daw.) — dużo, mnóstwo. [przypis edytorski]
466. byłli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy był. [przypis edytorski]
467. temlak — pasek, dzięki któremu można zawiesić broń na ręce [przypis edytorski]
468. lubo (daw.) — choć, chociaż. [przypis edytorski]
469. plecyma — dziś popr. forma N.: plecami. [przypis edytorski]
470. przenieść (daw.) — znieść, wytrzymać. [przypis edytorski]
471. niepomału (daw.) — niemało. [przypis edytorski]
472. prozopopeja (gr.) — tu: niepotrzebnie patetyczna gadanina. [przypis edytorski]
473. mnie inna (daw.) — ze mną inna sprawa. [przypis edytorski]
474. spuścić się na kogo (daw.) — oprzeć się na kim, zaufać komu. [przypis edytorski]
475. Fugas chrustas — makaronizm, tu: uciekać w krzaki. [przypis edytorski]
476. pocztowy — tu: należący do pocztu. [przypis edytorski]
477. przechowałli on się (...) dostałli się (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li tworzącą pytanie; znaczenie: czy przechował się (...) czy dostał się. [przypis edytorski]
478. oblać — tu: obrosnąć tłuszczem. [przypis edytorski]
479. otawisko — łąka zarośnięta otawą (trawą wyrastającą po pierwszych sianokosach). [przypis edytorski]
480. św. Bartłomiej zastał pokrajaną już ziemię i przyjął (...) zasiew ozimy — chodzi o dzień św. Bartłomieja w kalendarzu liturgicznym kościoła katolickiego obchodzony 24 sierpnia (w kościele wschodnim 7 września); do tego czasu zaorywano ziemię pod siew ozimy (tj, zboże mające przetrwać zimę i obrodzić najwcześniej następnego roku). [przypis edytorski]
481. statecznie (daw.) — stale, niezmiennie. [przypis edytorski]
482. poniewolnie (daw.) — wbrew woli. [przypis edytorski]
483. nawidzić (daw.) — nawiedzić; odwiedzić, zobaczyć. [przypis edytorski]
484. ekskuzować się (z fr.) — tłumaczyć się, wymawiać się. [przypis edytorski]
485. dreszcz przeszła (daw.) — dziś popr. forma r. m.: deszcz przeszedł. [przypis edytorski]
486. naglić — pospieszać, ponaglać. [przypis edytorski]
487. kunktatorstwo (łac.) — ociąganie się. [przypis edytorski]
488. data (łac.) — dane. [przypis edytorski]
489. fakta (daw.) — dziś popr. forma M.lm: fakty. [przypis edytorski]
490. atoli (daw.) — jednak. [przypis edytorski]
491. lubo (daw.) — choć, chociaż. [przypis edytorski]
492. stateczny (daw.) — stały, niezmienny. [przypis edytorski]
493. w rzeczy (daw.) — rzeczywiście, w istocie; naprawdę. [przypis edytorski]
494. cale (daw.) — całkiem, zupełnie. [przypis edytorski]
495. była zajęła (daw.) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: zajęła wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]
496. renegować (daw.) — wycofać, sprostować, zmienić. [przypis edytorski]
497. odwłaczający się — dziś popr.: odwlekający się. [przypis edytorski]
498. przeniewierzyć się (daw.) — dziś popr. forma: sprzeniewierzyć się. [przypis edytorski]
499. snadź (daw.) — widocznie. [przypis edytorski]
500. lubo (daw.) — choć, chociaż. [przypis edytorski]
501. św. Michała dzień — dzień 29 września w kalendarzu chrześcijańskim. [przypis edytorski]
502. lubo (daw.) — choć, chociaż. [przypis edytorski]
503. podobien (daw.) — dziś popr. forma: podobny. [przypis edytorski]
504. wirydarz (łac.) — ogródek. [przypis edytorski]
505. do tyla (daw.) — na tyle. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach 3.0 PL.
Źródło: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/kaczkowski-murdelio/
Tekst opracowany na podstawie: Zygmunt Kaczkowski, Murdelio, Krajowa Agencja Wydawnicza, Rzeszów 1989.
Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Aleksandra Kopeć-Gryz, Aleksandra Sekuła.
Okładka na podstawie: William Leslie@Flickr, CC BY-SA 2.0
ISBN 978-83-288-6024-7
Plik wygenerowany dnia 2021-09-03.
Uwagi (0)