Murdelio - Zygmunt Kaczkowski (czy można czytać książki w internecie za darmo .txt) 📖
Rzecz dzieje się po pierwszym, a przed drugim rozbiorem Polski i dotyczy codziennej egzystencji obywateli kraju w tym czasie. Typowy, średniozmożny szlachcic Marcin Nieczuja, mający za sobą doświadczenie walki u boku ojca w konfederacji barskiej, obejmuje po raz pierwszy samodzielnie gospodarstwo, dąży do wyzwolenia się z dzierżawy i uzyskania własnego majątku, przeżywa pierwszą miłość i konkuruje o rękę pięknej i dobrej jak anioł Zosi. Zwyczajne te sprawy — w jego życiu jednak przybierają niezwykle skomplikowany obrót, doprowadzają go do austriackiego więzienia i do udziału w zajeździe szlacheckim na zamek złowrogiego magnata. Na drodze młodego Nieczui nieustannie staje tajemniczy Murdelio. Wraz z rozwojem wydarzeń wyjaśnia się wiele dotyczących tej demonicznej postaci zagadek. Nie wszystkie jednak.
W toku akcji powieści Murdelio mamy możliwość między innymi poznać polskie zwyczaje związane z karnawałem, wniknąć w symboliczne znaczenie stosowanej mody męskiej w XVIII wieku czy dowiedzieć się, jak to się praktycznie i szczegółowo działo, że przedstawiciele stanu szlacheckiego, mogący o sobie mówić „Polska to my”, tak wiele pili i pojedynkowali się nieustannie o byle co. Kaczkowski jest poniekąd polskim Aleksandrem Dumas. Zawczasu przygotowuje publiczność na przyjęcie Sienkiewicza, wyrabiając jej apetyt na fabułę historyczno-przygodową, ale zarazem pozostaje mniej dogmatyczny, bardziej od Sienkiewicza zniuansowany w sądach. Obu wspomnianych tu powieściopisarzy wiele i na rozmaite sposoby łączy. Choćby fakt, że w rzeczywistości prototyp głównej postaci noweli Latarnik zaczytał się nie w Panu Tadeuszu, ale w Murdelionie właśnie — i ta wersja wydarzeń wydaje się bardziej prawdopodobna.
- Autor: Zygmunt Kaczkowski
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Murdelio - Zygmunt Kaczkowski (czy można czytać książki w internecie za darmo .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Zygmunt Kaczkowski
151. król chrześcijański — właśc. król arcychrześcijański; honorowy tytuł króla francuskiego. [przypis edytorski]
152. lusztyk (z niem.) — biesiada, uczta. [przypis edytorski]
153. pauper (z łac.) — tu: ubogi uczeń. [przypis edytorski]
154. mogłem był (daw.) — konstrukcja czasu zaprzeszłego; znaczenie: mogłem wcześniej (uprzednio, kiedyś). [przypis edytorski]
155. kalafaktor (z łac.) — sługa szkolny. [przypis edytorski]
156. łątka (daw.) — lalka. [przypis edytorski]
157. comites (łac.) — lm od comes: hrabia, dostojnik. [przypis edytorski]
158. snadno a. snadnie (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]
159. następny (daw.) — tu: następujący. [przypis edytorski]
160. polista sukienka — z obszernymi połami. [przypis edytorski]
161. każący — tu: wygłaszający kazanie. [przypis edytorski]
162. basarunek (z niem.) — odszkodowanie. [przypis edytorski]
163. kompaturka — oprawa książki. [przypis edytorski]
164. na czas (daw.) — na pewien czas, tymczasowo. [przypis edytorski]
165. instancja — tu: wstawienie się za kimś. [przypis edytorski]
166. berlacze (niem.) — obuwie zimowe nakładane na zwykłe buty w celu ocieplenia. [przypis edytorski]
167. powolny (daw.) — tu: sprzyjający a. poddający się czyjejś woli. [przypis edytorski]
168. obimać (daw.) — obejmować. [przypis edytorski]
169. lubo (daw.) — choć. [przypis edytorski]
170. nierozumna jest — daw. konstrukcja, w domyśle: rzecz, sprawa; dziś raczej: nierozumne jest. [przypis edytorski]
171. żali a. zali (daw.) — czy, czy też. [przypis edytorski]
172. snadź (daw.) — widocznie. [przypis edytorski]
173. kolbertyna — szeroka naszywka. [przypis edytorski]
174. czerepy — tu: skorupy, kawałki potłuczonych naczyń. [przypis edytorski]
175. et quidem (łac.) — a mianowicie; a przynajmniej. [przypis edytorski]
176. przytomny (daw.) — obecny (przy czymś). [przypis edytorski]
177. inna pies, a inna człowiek (daw.) — w domyśle: inna rzecz, inna sprawa itp.; dziś raczej: co innego pies, a co innego człowiek. [przypis edytorski]
178. imać się (daw.) — zabrać się (do czego), chwycić się (za co). [przypis edytorski]
179. niepartykularny (z łac.) — tu: niepodzielony. [przypis edytorski]
180. persewerować (z łac.) — trwać uporczywie w czymś. [przypis edytorski]
181. parol (z fr.) — słowo (honoru). [przypis edytorski]
182. praedicatum (łac.) — właściwość. [przypis edytorski]
183. manet (łac.) — pozostaje. [przypis edytorski]
184. manet sine nulla exceptione (łac.) — pozostaje bez żadnego wyjątku. [przypis edytorski]
185. ultra posse nemo obligatur (łac.) — nikt nie jest zobowiązany czynić więcej, niż może. [przypis edytorski]
186. kontrowers (z łac.) — sprzeczka, różnica zdań. [przypis edytorski]
187. ad intende (łac.) — do zapamiętania. [przypis edytorski]
188. woluntariusz (z łac.) — ochotnik. [przypis edytorski]
189. innotescencja (z łac.) — zawiadomienie, wezwanie. [przypis edytorski]
190. snadno a. snadnie (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]
191. silentium (łac.) — cisza. [przypis edytorski]
192. harcap (z niem.) — warkocz. [przypis edytorski]
193. halsztuk (z niem.) — szeroki krawat. [przypis edytorski]
194. pludry (z niem.) — krótkie, bufiaste spodnie. [przypis edytorski]
195. per modum (łac.) — na kształt. [przypis edytorski]
196. hajdawery (z niem.) — obszerne spodnie. [przypis edytorski]
197. lente (łac.) — spokojnie. [przypis edytorski]
198. forsan dominatio vestra loąuitur latine? (łac.) — może waszmość pan mówi po łacinie? [przypis edytorski]
199. loquor (łac.) — mówię. [przypis edytorski]
200. itinera (łac.) — dróżki. [przypis edytorski]
201. periculosa (łac.) — niebezpieczne. [przypis edytorski]
202. za ten czas (daw.) — przez ten czas, w tym czasie. [przypis edytorski]
203. ażali a. azali (daw.) — czy, czy też. [przypis edytorski]
204. species facti (łac.) — stan naprawy. [przypis edytorski]
205. turbować się (daw., z łac.) — martwić się. [przypis edytorski]
206. konfraternia (z łac.) — bratanie się. [przypis edytorski]
207. kajać się — tu: wzbraniać się. [przypis edytorski]
208. obadwa (daw.) — dziś popr. forma: obydwa. [przypis edytorski]
209. kobold — duch opiekuńczy, karzeł. [przypis edytorski]
210. tłoki (daw.) — pastwiska [przypis edytorski]
211. dictum (łac.) — stwierdzenie. [przypis edytorski]
212. żali a. zali (daw.) — czy, czy też. [przypis edytorski]
213. periculum in mora (łac.) — dosł.: niebezpieczeństwo w zwłoce (hasło alarmujące). [przypis edytorski]
214. lubom (...) obiecał (daw.) — choć obiecałem. [przypis edytorski]
215. wywindykować — odzyskać drogą sądową. [przypis edytorski]
216. makata — tkanina dekoracyjna. [przypis edytorski]
217. kornecik — kapelusik o rogatej formie. [przypis edytorski]
218. agażant (z fr.) — długi rękawek. [przypis edytorski]
219. forbot (z niem.) — koronka. [przypis edytorski]
220. manela (wł.) — bransoletka. [przypis edytorski]
221. animować (z łac.) — ożywiać. [przypis edytorski]
222. in vino veritas (łac.) — prawda w winie. [przypis edytorski]
223. nec Hercules contra plures (łac.) — nawet Herkules nie poradzi przeciwko wielu. [przypis edytorski]
224. Ave Maria, Mater Dei (łac.) — Zdrowaś Mario, Matko Boga. [przypis edytorski]
225. znachodzić się (daw.) — znaleźć się; tu: zachowywać się odpowiednio. [przypis edytorski]
226. rankor (z łac.) — gniew, uraza. [przypis edytorski]
227. tamen (łac.) — przecież. [przypis edytorski]
228. miasto (daw.) — tu: zamiast. [przypis edytorski]
229. gramen (łac.) — trawa. [przypis edytorski]
230. lubo (daw.) — choć, chociaż. [przypis edytorski]
231. de noviter (łac.) — od nowa. [przypis edytorski]
232. wżdy (daw.) — przecież. [przypis edytorski]
233. alkiermes (z arab.) — czerwony barwnik. [przypis edytorski]
234. respons (z łac.) — odpowiedź. [przypis edytorski]
235. niepomałuśmy się zadziwili (daw.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: niemało się zadziwiliśmy. [przypis edytorski]
236. obudwóch — dziś popr. forma: obydwu. [przypis edytorski]
237. mortis (łac.) — forma D.lp.: śmierci. [przypis edytorski]
238. in aeternum (łac.) — na wieczność. [przypis edytorski]
239. probować (z łac.) — tu: badać; uznawać, potwierdzać. [przypis edytorski]
240. moriturus (łac.) — umierający. [przypis edytorski]
241. contra vim mortis non est medicamentum in hortis (łac.) — na śmierć nie ma lekarstwa. [przypis edytorski]
242. proverbiorum (łac.) — forma D. lm: przysłów. [przypis edytorski]
243. in loco (łac.) — w miejscu. [przypis edytorski]
244. dilemma (gr.) — dylematy. [przypis edytorski]
245. krotochwila (daw.) — żart, dowcip. [przypis edytorski]
246. krotochwilny (daw.) — żartobliwy, dowcipkujący. [przypis edytorski]
247. trudnoż (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniejącą -że skróconą do -ż; znaczenie: trudno przecież. [przypis edytorski]
248. cale (daw.) — całkowicie, zupełnie; wcale. [przypis edytorski]
249. lubo (daw.) — choć, chociaż. [przypis edytorski]
250. wyrugować — wygnać, przepędzić. [przypis edytorski]
251. afekt (z łac.) — uczucie. [przypis edytorski]
252. dubitować (z łac.) — tu: rozważać. [przypis edytorski]
253. tergiwersacja (z łac.) — wykręt. [przypis edytorski]
254. consilium (łac.) — narada. [przypis edytorski]
255. poszlij (daw.) — dziś popr. forma: poślij. [przypis edytorski]
256. ad notam (łac.) — do pamięci. [przypis edytorski]
257. rum — tu: ulga. [przypis edytorski]
258. sakryfikować się (z łac.) — poświęcać się. [przypis edytorski]
259. dla siedzenia (daw.) — z powodu siedzenia; dlatego, że siedzieli. [przypis edytorski]
260. obiedwie (daw.) — dziś popr. forma: obydwie. [przypis edytorski]
261. cyga (z węg.) — bąk. [przypis edytorski]
262. nemo sapiens, nisi patiens (łac.) — Nikt nie jest mądrym, jeśli nie jest cierpliwym. [przypis edytorski]
263. crimen (łac.) — zbrodnia. [przypis edytorski]
264. et in variis manebit invarius usque ad finem (łac.) — i w zmiennych kolejach pozostanie niezmienny aż do końca. [przypis edytorski]
265. aspekt (z łac.) — tu: projekt. [przypis edytorski]
266. Murdelio — polski herb szlachecki, przyniesiony z Chorwacji: w polu czerwonym, pod półksiężycem z zaćwieczonym krzyżem łacińskim złotym, takaż gwiazda, w klejnocie pół gryfa srebrnego, o orężu złotym, labry czerwone, podbite złotem. Heraldyk Paprocki wskazuje jako pierwszego nosiciela tego herbu przybyłego z Chorwacji rycerza imieniem Jerzy, który w poł. XV w. miał wspomóc króla polskiego w walce z zakonem krzyżackim; od kraju pochodzenia (Croatia) dano mu nazwisko Karwat. Nazwisko Piotrowicz, zarówno jak Murdelio, jest wymieniane wśród noszących ten herb. Istnieje jednak odrębny herb Piotrowicz, nieco odmienny (w polu błękitnym, pod krzyżem złotym takiż półksiężyc z taką samą sześciopromienną gwiazdą między rogami. Nad hełmem w koronie trzy pióra strusie: złote między błękitnymi; labry błękitne podbite złotem), wywodzący się od herbu Murdelio lub od herbu Leliwa i przysługujący Piotrowiczom na Żmudzi. [przypis edytorski]
267. obadwa (daw.) — dziś popr. forma: obydwa. [przypis edytorski]
268. obiedwie (daw.) — dziś popr. forma: obydwie. [przypis edytorski]
269. locum standi (łac.) — miejsce pobytu. [przypis edytorski]
270. zasiągnienia — dziś popr. forma: zasięgnięcia. [przypis edytorski]
271. snadno a. snadnie (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]
272. mnie — dziś popr.: mi (forma zaimka w pozycji nieakcentowanej w zdaniu); pilno mi było. [przypis edytorski]
273. ażalibym się nie mógł widzieć (daw.) — czybym się nie mógł widzieć; czy nie mógłbym się widzieć. [przypis edytorski]
274. gwardian — przełożony klasztoru franciszkanów. [przypis edytorski]
275. frater (z łac.) — brat, braciszek; tu w znaczeniu: zakonnik. [przypis edytorski]
276. kurytarz — dziś popr.: korytarz. [przypis edytorski]
277. nawidzić (daw.) — nawiedzić; odwiedzić, zobaczyć. [przypis edytorski]
278. nie potrafi on się postawić w tym słowie (daw.) — nie może dotrzymać słowa. [przypis edytorski]
279. sam już w tym będę (daw.) — sam tego dopilnuję. [przypis edytorski]
280. intra parietes (łac.) — między nami. [przypis edytorski]
281. snadź (daw.) — widocznie, najwyraźniej. [przypis edytorski]
282. lubo (daw.) — choć. [przypis edytorski]
283. konsolacja (z łac.) — pociecha. [przypis edytorski]
284. una salus victis nullam sperare salutem. (łac.) — jedyny ratunek zwyciężonych: nie spodziewać się znikąd ratunku. (Wergiliusz, Eneida II, w. 354). [przypis edytorski]
285. cale (daw.) — zupełnie. [przypis edytorski]
286. atoli (daw.) — jednak. [przypis edytorski]
287. uporny — dziś popr. forma: uporczywy a. uparty. [przypis edytorski]
288. nagabanie — dziś popr.: nagabywanie, tj. uporczywe nakłanianie. [przypis edytorski]
289. znachodzić (daw.) — znajdować. [przypis edytorski]
290. lubo (daw.) — choć, chociaż. [przypis edytorski]
291. jakoż (daw.) — więc. [przypis edytorski]
292. brevi manu (łac.) — po prostu. [przypis edytorski]
293. obadwaśmy byli (daw.) — obydwaj byliśmy. [przypis edytorski]
294. luboś jest (daw.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: lubo jesteś, tzn.: chociaż jesteś. [przypis edytorski]
295. kajać się — tu: wzbraniać się. [przypis
Uwagi (0)