Murdelio - Zygmunt Kaczkowski (czy można czytać książki w internecie za darmo .txt) 📖
Rzecz dzieje się po pierwszym, a przed drugim rozbiorem Polski i dotyczy codziennej egzystencji obywateli kraju w tym czasie. Typowy, średniozmożny szlachcic Marcin Nieczuja, mający za sobą doświadczenie walki u boku ojca w konfederacji barskiej, obejmuje po raz pierwszy samodzielnie gospodarstwo, dąży do wyzwolenia się z dzierżawy i uzyskania własnego majątku, przeżywa pierwszą miłość i konkuruje o rękę pięknej i dobrej jak anioł Zosi. Zwyczajne te sprawy — w jego życiu jednak przybierają niezwykle skomplikowany obrót, doprowadzają go do austriackiego więzienia i do udziału w zajeździe szlacheckim na zamek złowrogiego magnata. Na drodze młodego Nieczui nieustannie staje tajemniczy Murdelio. Wraz z rozwojem wydarzeń wyjaśnia się wiele dotyczących tej demonicznej postaci zagadek. Nie wszystkie jednak.
W toku akcji powieści Murdelio mamy możliwość między innymi poznać polskie zwyczaje związane z karnawałem, wniknąć w symboliczne znaczenie stosowanej mody męskiej w XVIII wieku czy dowiedzieć się, jak to się praktycznie i szczegółowo działo, że przedstawiciele stanu szlacheckiego, mogący o sobie mówić „Polska to my”, tak wiele pili i pojedynkowali się nieustannie o byle co. Kaczkowski jest poniekąd polskim Aleksandrem Dumas. Zawczasu przygotowuje publiczność na przyjęcie Sienkiewicza, wyrabiając jej apetyt na fabułę historyczno-przygodową, ale zarazem pozostaje mniej dogmatyczny, bardziej od Sienkiewicza zniuansowany w sądach. Obu wspomnianych tu powieściopisarzy wiele i na rozmaite sposoby łączy. Choćby fakt, że w rzeczywistości prototyp głównej postaci noweli Latarnik zaczytał się nie w Panu Tadeuszu, ale w Murdelionie właśnie — i ta wersja wydarzeń wydaje się bardziej prawdopodobna.
- Autor: Zygmunt Kaczkowski
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Murdelio - Zygmunt Kaczkowski (czy można czytać książki w internecie za darmo .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Zygmunt Kaczkowski
296. dwie szklanek (daw.) — dziś popr. forma B. lm: dwie szklanki. [przypis edytorski]
297. na czymem stanął (daw.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika, inaczej: na czym stanąłem. [przypis edytorski]
298. zachowanie (daw.) — poważanie, szacunek. [przypis edytorski]
299. tuz — as, figura w talii kart do gry. [przypis edytorski]
300. maszże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; inaczej: czy masz, czyż masz. [przypis edytorski]
301. jestże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: czy jest, czyż jest. [przypis edytorski]
302. tentare licet (łac.) — próbować wolno. [przypis edytorski]
303. quomodo? quando? quibus auxiliis? (łac.) — W jaki sposób? Kiedy? Z czyją pomocą? [przypis edytorski]
304. omnibus modis, eo instante et sui ipsius auxilio (łac.) — na wszystkie sposoby, natychmiast i licząc tylko na własną pomoc. [przypis edytorski]
305. alwar — elementarz, podręcznik. [przypis edytorski]
306. nawidzić (daw.) — nawiedzić; odwiedzić, zobaczyć. [przypis edytorski]
307. Corpo di Bacco! (wł.) — Na Bachusa! [przypis edytorski]
308. comment vous va, mon cher? (fr.) — poprawnie: comment alles-vous (...): jak się panu powodzi, mój drogi? [przypis edytorski]
309. tout á fait comme vous (fr.) — dokładnie tak samo, jak i tobie. [przypis edytorski]
310. jamais (fr.) — nigdy. [przypis edytorski]
311. obserwować (daw.) — zachowywać, kultywować. [przypis edytorski]
312. in persona (łac.) — we własnej osobie. [przypis edytorski]
313. potencja (daw., z łac.) — tu: moc. [przypis edytorski]
314. duk (z fr.) — książę. [przypis edytorski]
315. kaduk (daw.) — diabeł. [przypis edytorski]
316. w rzeczy (daw.) — w istocie. [przypis edytorski]
317. byłli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy był. [przypis edytorski]
318. nie starczyć się w słowie (daw.) — nie dotrzymać słowa. [przypis edytorski]
319. wstawając — dziś popr. forma: wstając. [przypis edytorski]
320. ekskuza (z fr.) — tłumaczenie się. [przypis edytorski]
321. Nici mia comu si fa (dialekt południowowłoski) — Jak to będzie, moja Nici? [przypis edytorski]
322. pri un quardo in muriro (dialekt południowowłoski) — oddam życie za jedno spojrzenie. [przypis edytorski]
323. lazzaroni (wł.) — włoscy włóczędzy. [przypis edytorski]
324. conte (wł.) — hrabia. [przypis edytorski]
325. con amore (wł.) — z upodobaniem. [przypis edytorski]
326. mieniać się (daw.) — tu: zamieniać się. [przypis edytorski]
327. miańba — zamiana. [przypis edytorski]
328. surpryza (z fr.) — niespodzianka. [przypis edytorski]
329. buty kordebanowe — wykonane z miękkiej koziej skóry. [przypis edytorski]
330. lafa (daw.) — pensja. [przypis edytorski]
331. statysta — tu: nauczyciel zagadnień państwowych i politycznych. [przypis edytorski]
332. tenuta — czynsz dzierżawny. [przypis edytorski]
333. jurgielt (z niem.) — żołd. [przypis edytorski]
334. wiolencja (z łac.) — przemoc. [przypis edytorski]
335. aplikować (z łac.) — tu: narzucać się. [przypis edytorski]
336. Wróciwszy do zamku, nie było już dla mnie ani snu, ani nocy (...) — błąd logiczny i gramatyczny (niezgodność podmiotów dla imiesłowu i osobowej formy czasownika); dziś popr. np.: kiedy wróciłem do zamku, nie było już dla mnie (...). [przypis edytorski]
337. bukolika (z gr.) — sielanka; tu: obraz pełen spokoju i harmonii. [przypis edytorski]
338. vim publicam, crimen (łac.) — gwałt publiczny, zbrodnia. [przypis edytorski]
339. upadłszy na ziemię, krew mnie zalała — błąd logiczny i gramatyczny (niezgodność podmiotów dla imiesłowu i osobowej formy czasownika); dziś popr. np. upadłem na ziemię i krew mnie zalała. [przypis edytorski]
340. lubo (daw.) — choć, chociaż. [przypis edytorski]
341. Familia — nazwa stronnictwa utworzonego w XVIII w. przez rodzinę Czartoryskich i magnatów z nią spokrewnionych. [przypis edytorski]
342. akces (z łac.) — przyłączenie. [przypis edytorski]
343. podobno (daw.) — tu: prawdopodobnie, zapewne. [przypis edytorski]
344. de noviter repertis (łac.) — tu: ze względu na nowo otwarte (beczki z winem). [przypis edytorski]
345. lada chwila (daw.) — tu: co chwilę. [przypis edytorski]
346. lubo (daw.) — choć, chociaż. [przypis edytorski]
347. nawidzić (daw.) — nawiedzić; odwiedzić, zobaczyć. [przypis edytorski]
348. Alba — folwark należący do ks. Karola Radziwiłła, znajdujący się pod Nieświeżem. [przypis edytorski]
349. zastrzęgnąć — ugrzęznąć. [przypis edytorski]
350. w rzeczy (daw.) — w istocie. [przypis edytorski]
351. proceder (z łac.) — tu: przebieg. [przypis edytorski]
352. lubobym (daw.) — choćbym. [przypis edytorski]
353. cale (daw.) — całkiem, zupełnie; tu: wcale. [przypis edytorski]
354. introdukować (łac.) — wprowadzić. [przypis edytorski]
355. sukursowany (z łac.) — wspomagany. [przypis edytorski]
356. cum bonis bonus eris, cum malis perverteris (łac.) — będziesz dobry z dobrymi, ze złymi się zepsujesz. [przypis edytorski]
357. dwie godzin — dziś popr. forma: dwie godziny. [przypis edytorski]
358. filować (z fr.) — tu: rozważać. [przypis edytorski]
359. vir tenax propositi (łac.) — mąż stały w swym postanowieniu. [przypis edytorski]
360. clara pacta claros faciunt amicos (łac.) — wiernych przyjaciół tworzą szczere układy. [przypis edytorski]
361. tergiwersacja (z łac.) — wykręt. [przypis edytorski]
362. subiectum (łac.) — indywiduum. [przypis edytorski]
363. cale (daw.) — zupełnie, całkowicie. [przypis edytorski]
364. Pater noster (łac.) — dosł. Ojcze nasz, tu: kazanie. [przypis edytorski]
365. cale (daw.) — całkowicie, zupełnie; wcale. [przypis edytorski]
366. spuścić się (daw.) — zaufać, zwierzyć się. [przypis edytorski]
367. sedukować (z łac.) — oszukiwać; kusić, uwodzić. [przypis edytorski]
368. rumy — gruzy, rumowiska. [przypis edytorski]
369. każąc — głosząc kazania; od: kazać. [przypis edytorski]
370. nawidzić (daw.) — nawiedzić; odwiedzić, zobaczyć. [przypis edytorski]
371. gracja (z łac.) — tu: wynagrodzenie za długą, wierną służbę. [przypis edytorski]
372. pro domo sua (łac.) — dosł.: dla własnego domu; dla własnej korzyści. [przypis edytorski]
373. cale (daw.) — całkowicie; zupełnie. [przypis edytorski]
374. lubo (daw.) — choć, chociaż. [przypis edytorski]
375. wcale (daw.) — całkiem, zupełnie. [przypis edytorski]
376. dusznie (daw.) — dziś popr. forma: duchowo; w sferze duchowej. [przypis edytorski]
377. zeszłem (daw.) — dziś popr. forma: zszedłem, poszedłem. [przypis edytorski]
378. małdrzyki — smażone placuszki z twarogu. [przypis edytorski]
379. targowy (daw.) — tu: kupny; nie domowej roboty, lecz kupiony na targu. [przypis edytorski]
380. poenam colli (łac.) — karę gardła (śmierci). [przypis edytorski]
381. plecyma (daw.) — dziś popr. forma: (za) plecami. [przypis edytorski]
382. status quo (łac.) — taki sam stan rzeczy; tak jak przedtem. [przypis edytorski]
383. tą razą (daw.) — dziś popr. r.m.: tym razem. [przypis edytorski]
384. cara patria — droga ojczyzna. [przypis edytorski]
385. snadź (daw.) — tu: prawdopodobnie. [przypis edytorski]
386. obudwom (daw.) — dziś popr. forma: obydwóm. [przypis edytorski]
387. deliberacje (z łac.) — rozważania. [przypis edytorski]
388. in medias res (łac.) — do rzeczy. [przypis edytorski]
389. omnibus par, nemini inferior (łac.) — wszystkim równy, od nikogo nie niższy. [przypis edytorski]
390. vana sine viribus ira (łac.) — próżny jest gniew bez siły. [przypis edytorski]
391. obiedwie (daw.) — dziś popr. forma: obydwie. [przypis edytorski]
392. osobliwa (daw.) — w domyśle: rzecz, sprawa; dziś raczej: to osobliwe. [przypis edytorski]
393. nalazł (daw.) — dziś: znalazł. [przypis edytorski]
394. roskal — roztopy. [przypis edytorski]
395. ogórek — sznur z węzłami, którym opasują się mnisi niektórych zakonów. [przypis edytorski]
396. ad maiorem Dei gloriam (łac.) — dla większej chwały bożej. [przypis edytorski]
397. ad sui ipsius augendam famam (łac.) — dla zwiększenia własnej sprawy. [przypis edytorski]
398. aliści (daw.) — jednakże. [przypis edytorski]
399. on (daw.) — ten. [przypis edytorski]
400. na raus (z niem.) — na wyjście. [przypis edytorski]
401. larum (łac.) — alarm. [przypis edytorski]
402. ront (z niem.) — patrol wojskowy. [przypis edytorski]
403. sodalis (daw.) — tu: towarzysz, kolega. [przypis edytorski]
404. quaestionis (łac.) — wspomniana. [przypis edytorski]
405. niezwyczajny do czego (daw.) — tu: nieprzyzwyczajony. [przypis edytorski]
406. regres (z łac.) — cofnięcie się, tu: powrót, zwrócenie się. [przypis edytorski]
407. przenieść (daw.) — znieść, przetrzymać. [przypis edytorski]
408. perduellionem (łac.) — forma Acc.: obrazę majestatu. [przypis edytorski]
409. prima regula iuris est fortiter negare (łac.) — pierwszym przepisem prawa jest dzielnie przeczyć. [przypis edytorski]
410. comites et senatores (łac.) — członkowie drużyny królewskiej i senatorowie. [przypis edytorski]
411. wiardunek — dawna moneta polska, równa czwartej części grzywny. [przypis edytorski]
412. nie kwadrowała planta — plan nie odpowiadał. [przypis edytorski]
413. certament (łac.) — spór. [przypis edytorski]
414. generalia (łac.) — ogólne. [przypis edytorski]
415. ad specialia (łac.) — do szczegółowych. [przypis edytorski]
416. dictum triplex (łac.) — potrójne stwierdzenie. [przypis edytorski]
417. quodad primum (łac.) — w odniesieniu do pierwszego. [przypis edytorski]
418. legista — znawca prawa. [przypis edytorski]
419. data (łac.) — dane. [przypis edytorski]
420. brevi manu (łac.) — natychmiast. [przypis edytorski]
421. ritterowie i gaugrafy (z niem.) — rycerze i starostowie. [przypis edytorski]
422. nawidzić (daw.) — nawiedzić; odwiedzić, zobaczyć. [przypis edytorski]
423. winąć się — owinąć się, snuć się. [przypis edytorski]
424. fest — tu: święto. [przypis edytorski]
425. srom (daw.) — wstyd, hańba. [przypis edytorski]
426. konserwować (daw., z łac.) — zachowywać. [przypis edytorski]
427. owe (daw.) — dziś popr. forma lp r.n.: owo. [przypis edytorski]
428. niepomału (daw.) — niemało. [przypis edytorski]
429. w rzeczy (daw.) — rzeczywiście, w istocie; naprawdę. [przypis edytorski]
430. być pod kondemnatą (łac.) — mieć wyrok. [przypis edytorski]
431. to ciekawsza (...) ważniejsza (daw.) — w domyśle: rzecz, sprawa; dziś raczej: to ciekawsze (...) ważniejsze. [przypis edytorski]
432. udeterminowane (łac.) — postanowione. [przypis edytorski]
433. to już daremna (daw.) — w domyśle: rzecz, sprawa; dziś raczej: to daremne. [przypis edytorski]
434. w samą wigilię św. Pankracego Wyznawcy — tj. w przeddzień święta św. Pankracego obchodzonego w kościele katolickim 12 maja (w cerkwi prawosławnej 25 maja). [przypis edytorski]
435. kompasja (z łac.) — współczucie. [przypis edytorski]
436. boćwinkowie — przezwisko Litwinów, pochodzące od boćwiny a. botwiny, tj. potrawy z młodych buraków, z której słynęła kuchnia litewska. [przypis edytorski]
437. przynuka (ros.) — zachęta. [przypis edytorski]
438. trutynować (z łac.) — rozważać. [przypis edytorski]
439. potrzeba (daw.) — tu: walka, bitwa. [przypis edytorski]
440. harcowanie — bić się pojedynczo przed szykiem wojsk, pojedynkować się; tu: brykać, skakać, dokazywać (por.:
Uwagi (0)