Z jarmarku - Szolem-Alejchem (access biblioteka TXT) 📖
„Autobiografia i testament to jakby jedno i to samo” — pisał Szolem Alejchem w swojej ostatniej powieści. Można powiedzieć, że los zakpił z tego zdania, jako że autor zmarł, nie dokończywszy tego dzieła. Z planowanej opowieści o całym życiu pisarza dostaliśmy zaledwie rozdziały o dzieciństwie i młodości.
Tym, co najbardziej zwraca uwagę, jest nastrój książki. O biedzie i nieszczęściach Szolem Alejchem pisze z humorem, o spotykanych ludziach — z wyjątkowym zmysłem obserwacyjnym i zamiłowaniem do opowiadania anegdot. Powieść nie przekształca się jednak w satyrę, a to ze względu na wielką życzliwość wobec ludzi i świata bijącą z jej kart.
- Autor: Szolem-Alejchem
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Z jarmarku - Szolem-Alejchem (access biblioteka TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Szolem-Alejchem
Można sobie wyobrazić, w jakim stanie opuścił nasz bohater dom Zołotuszkina. Co mogło być gorszego od świadomości, że Zołotuszkin miał rację? U Czechowa można znaleźć właściwe określenie takiego stanu duchowego: „Czuł się jak człowiek, który zjadł mydło”. Jednego tylko Szolem nie mógł zrozumieć: Dlaczego właśnie rabin ma być hipokrytą, lizusem bogaczy i czynownikiem u władzy? I daje sobie natychmiast słowo, że on taki nie będzie. Będzie zupełnie inny niż pozostali rabini. Człowiek jest tym, kim pragnie być...
Rozdział Wybory przerywa w połowie cudowną autobiografię Szolema Alejchema. Na napisanie tej książki poświęcił ostatnie lata życia. Uważał ją za swoją Pieśń nad Pieśniami. Prawdopodobnie rozdział Wybory napisany został w ostatnich dniach jego życia.
Przeglądając nie opublikowane utwory i materiały, które pozostały po Szolemie Alejchemie, jego rodzina nie znalazła niczego, co by miało jakiś związek z książką Z jarmarku. Prawda, natknęła się na krótki życiorys napisany przed laty przez pisarza w formie listu do przyjaciela. Poza tym wśród tych materiałów była też krótka przedmowa do niniejszej książki, w której autor opowiada, jak dojrzewał w nim zamiar napisania własnej biografii.
W czasie porządkowania spuścizny po Szolemie Alejchemie odnaleziono opracowane materiały biograficzne oraz notatki, które miały być tworzywem w rękach mistrza, cegłami budowniczego wspaniałego gmachu w postaci wielkiej i ogromnej książki, obliczonej na dziesięć może tomów, obejmujących nie tylko żywot pisarza, ale też całą żydowską epokę w Europie i w Ameryce.
Literaturze żydowskiej widać nie sądzone było to szczęście. Zaplanowany z rozmachem gmach doprowadzony został tylko do trzeciego, jak byśmy powiedzieli, piętra i w stanie nie ukończonym, bez dachu, będzie tak stał przy naszej biednej ulicy. Jego budowniczy został odwołany, nim ukończył dzieło.
Niektórzy spadkobiercy Szolema Alejchema żyją jednak nadzieją, że uda się, choć może nie w tak doskonałej cechującej mistrza formie, doprowadzić do końca zgodnie z prawdą i realnymi faktami jego biografię. Do tego celu zostały wykorzystane wszystkie materiały i notatki, które Szolem Alejchem zebrał za życia i pozostawił po sobie.
J. D. Berkowicz
1. kawon (reg.) — arbuz. [przypis edytorski]
2. cheder — dawna elementarna żydowska szkoła religijna, w której chłopcy od piątego roku życia uczyli się modlitw i Biblii. [przypis tłumacza]
3. szofar — róg barani służący do trąbienia w Nowy Rok i Jom Kipur. [przypis tłumacza]
4. tałes — biała chusta zakładana na ramiona podczas modlitwy. [przypis tłumacza]
5. tefilin — filakterie, dwa skórzane pudełka z cytatami z Pięcioksięgu. Jedno z nich przytwierdza się podczas modlitwy rzemykiem do czoła, drugie do lewego przedramienia. [przypis tłumacza]
6. rabin — (odpowiedzialny wobec władz) przywódca gminy żydowskiej. Przysługuje mu orzecznictwo w sprawach rytualnych, interpretacja prawa żydowskiego oraz nadzór nad nauczaniem. [przypis tłumacza]
7. szejgec — łobuz. [przypis tłumacza]
8. goj — nie-Żyd. [przypis tłumacza]
9. kantor — śpiewak prowadzący modły w bóżnicy. [przypis tłumacza]
10. chasyd — zwolennik ruchu religijno-mistycznego, którego twórcą był Izrael Baal Szem Tow z Podola (XVIII w.). Chasydyzm przeciwstawiał się judaizmowi rabinicznemu, kładł główny nacisk na osobistą modlitwę. Zjednoczeniu z Bogiem służyły również ekstatyczne śpiewy i tańce. [przypis tłumacza]
11. cadyk — sprawiedliwy, charyzmatyczny przywódca duchowy chasydów. Zwolennicy chasydów wierzyli m. in. w ich moc czynienia cudów. [przypis tłumacza]
12. reb — tytuł grzecznościowy, odpowiednik polskiego „pan”. [przypis tłumacza]
13. berlinka — rodzaj krytej barki rzecznej. [przypis edytorski]
14. certować się — obchodzić się z przesadną delikatnością. [przypis edytorski]
15. cheder — dosłownie: pokój; nazwa szkoły dla początkujących, w której żydowscy chłopcy po ukończeniu piątego roku życia uczyli się czytania po hebrajsku modlitw oraz poznawali Pismo Święte. [przypis edytorski]
16. mełamed — nauczyciel w chederze. [przypis tłumacza]
17. Gemara (Gemore) — część Talmudu spisana po aramejsku i hebrajsku, zawierająca komentarze do Miszny. [przypis tłumacza]
18. Kriat Szma a.Krias Szma — modlitwa odmawiana rano i przed snem. [przypis tłumacza]
19. gołes — diaspora. [przypis tłumacza]
20. klezmer (pot.) — muzykant, zwł. żydowski. [przypis tłumacza]
21. szejgec — łobuz. [przypis edytorski]
22. rebe — tytuł cadyka, także mełameda. [przypis tłumacza]
23. szabes — sobota. [przypis tłumacza]
24. Kabała — mistyczne księgi żydowskie, Zohar — Blask i Tefer jeciva — Księga Stworzenia, oraz Echachaim — Drzewo Życia. [przypis edytorski]
25. Haman — pierwszy minister Persji za panowania króla Achaszwerosza. Nienawidził on Żydów do tego stopnia, że skłonił króla, by ten wydał rozkaz ich zgładzenia. Tymczasem Achaszwerosz pokochał i poślubił żydowską dziewczynę Esterę, która postępując wedle wskazówek swego wuja i opiekuna Mordechaja, wpłynęła na cofnięcie okrutnego zarządzenia, ocalając w ten sposób swój lud. Haman i jego synowie zostali powieszeni, a jego miejsce zajął wuj królowej, Mordechaj. Na pamiątkę tego wydarzenia Żydzi obchodzą radosne święto Purim (hebr.) — dosłownie: losy. [przypis edytorski]
26. wezgłowie — część łóżka, gdzie kładzie się głowę. [przypis edytorski]
27. cherubiny i serafiny — anioły znajdujące się wysoko w hierarchii chórów anielskich. [przypis edytorski]
28. Jonatan (bibl.) — syn króla Saula, przyjaciel skonfliktowanego z nim Dawida. [przypis edytorski]
29. Szor Habor — rajski byk. Po nadejściu Mesjasza jego mięso będzie spożywane na uczcie sprawiedliwych. [przypis tłumacza]
30. Mincha (Minche) — modlitwa popołudniowa. [przypis tłumacza]
31. Maariw — modlitwa wieczorna. [przypis tłumacza]
32. baal dower — niegodziwiec. [przypis tłumacza]
33. krasawiec (daw.) — piękny. [przypis edytorski]
34. Kadisz — powszechna modlitwa codzienna, także modlitwa za zmarłych (kadisz sierocy); również potoczne określenie syna odprawiającego Kadisz w intencji zmarłych rodziców. [przypis tłumacza]
35. magid — kaznodzieja. [przypis tłumacza]
36. Tanach — nazwa Biblii, skrót utworzony od słów: Tora, Newiim (Prorocy) i Ketuwim (Pisma). [przypis tłumacza]
37. szkoc (l. mn. od szejgec) — hultaj. [przypis tłumacza]
38. sołowiej (ros.) — słowik. [przypis edytorski]
39. Selichot (Sliches) — prośby o odpuszczenie grzechów odmawiane od Rosz Haszana do Jom Kipur. [przypis tłumacza]
40. Ejl melech jojszejw (hebr.) — „Bóg, król zasiadający”. Fragment modlitwy. [przypis tłumacza]
41. Wajikro beszejm (hebr.) — „I zawołał w imieniu”. [przypis tłumacza]
42. diengi (ros.) — pieniądze. [przypis edytorski]
43. Aw — miesiąc lipiec-sierpień. [przypis tłumacza]
44. na miasto! (zniekszt. ros.) — na miejsce! [przypis edytorski]
45. kacap (pogardl.) — Rosjanin. [przypis edytorski]
46. szames — posługacz w bóżnicy. [przypis tłumacza]
47. rynsztok — otwarty kanał ciągnący się wzdłuż ulicy. [przypis edytorski]
48. Kriat Szma a. Krias Szma — modlitwa odmawiana rano i przed snem. [przypis edytorski]
49. Mincha — modlitwa popołudniowa. [przypis edytorski]
50. Tora (Tojre) — Pięcioksiąg, w szerszym znaczeniu wiedza i nauka w ogóle. Także zwój przechowywany w Arce Przymierza. [przypis tłumacza]
51. Chanuka — święto upamiętniające wznowienie kultu religijnego w odnowionej Świątyni Pańskiej po zwycięstwie nad wojskami grecko-syryjskimi w 165 r. p.n.e. [przypis edytorski]
52. goj — nie-Żyd. [przypis edytorski]
53. drejdl — bąk w kształcie czworoboku, którego boki oznaczono literami N, G, H, Sz; dzieci bawią się nim w święto Chanuka. [przypis edytorski]
54. Hizoer wehiszomer (hebr.) — „Pilnuj się i wystrzegaj”. [przypis tłumacza]
55. renegat — odstępca. [przypis edytorski]
56. Elul (Ełuł) — miesiąc sierpień-wrzesień, ostatni w kalendarzu żydowskim. [przypis tłumacza]
57. Rosz Haszana (Rosz Haszone) — Nowy Rok obchodzony zazwyczaj we wrześniu. [przypis tłumacza]
58. Jom Kipur — Sądny Dzień, dzień postu i pokuty. [przypis tłumacza]
59. Jamim Noraim (Jomim Nojroim) — Groźne Dni, dziesięć dni pokuty od Rosz Haszana do Jom Kipur. Według wierzeń żydowskich decyduje się wówczas los człowieka na następny rok. [przypis tłumacza]
60. szofar — róg barani. [przypis edytorski]
61. Sukot (Sukes) — Święto Szałasów, Kuczki. Obchodzone na pamiątkę pobytu Żydów na pustyni. Również uroczystość zakończenia zbiorów. [przypis tłumacza]
62. Hoszana Raba (Hojszane Rabe) — siódmy dzień Sukot, podczas którego odbywa się procesja wokół bóżnicy. [przypis tłumacza]
63. tefilin — dosłownie: modlitwy; nazwa dwóch skórzanych pudełeczek zawierających wypisane na pergaminie modlitwy — przepisy, które mężczyźni od trzynastego roku życia wkładają na głowę i lewą rękę podczas modlitwy porannej w dni powszednie. [przypis edytorski]
64. dybuk — dusza nieboszczyka nawiedzającego ciało człowieka żywego. [przypis tłumacza]
65. prystaw — komisarz policji w carskiej Rosji. [przypis edytorski]
66. maskil (hebr.) — dosł.: wykształcony, oświecony; zwolennik ruchu o nazwie Haskala (Oświecenie), zapoczątkowanego wśród Żydów w końcu XVIII w. i stawiającego sobie za cel świeckie wykształcenie, naukę języków obcych, walkę z fanatyzmem religijnym i zacofaniem oraz reformę życia żydowskiego. [przypis tłumacza]
67. tałes kotn — mały tałes, kaftanik z cyces noszony na co dzień. [przypis tłumacza]
68. mycwa — dobry uczynek. [przypis tłumacza]
69. Chewra Kadisza (Chewre Kadisze) — Bractwo Pogrzebowe zajmujące się urządzaniem pochówków rytualnych. [przypis tłumacza]
70. Miszna (Miszne) — starsza część Talmudu, zawiera uporządkowane treściowo przepisy prawa religijnego i świeckiego. [przypis tłumacza]
71. arenda (daw.) — dzierżawa. [przypis edytorski]
72. czynownik — urzędnik w carskiej Rosji. [przypis edytorski]
73. frant (daw.) — spryciarz. [przypis edytorski]
74. Fonia — Rosjanin. [przypis tłumacza]
75. Symchat Tora (Symchas Tojre) — święto związane z zakończeniem rocznego cyklu czytania Tory, obchodzone ostatniego dnia Sukot. [przypis tłumacza]
76. prystaw — komisarz policji w carskiej Rosji. [przypis edytorski]
77. isprawnik — urzędnik wchodzący w skład sądu ziemskiego. [przypis edytorski]
78. Haman — pierwszy minister Persji za panowania króla Achaszwerosza. Nienawidził on Żydów do tego stopnia, że skłonił króla, by ten wydał rozkaz ich zgładzenia. Tymczasem Achaszwerosz pokochał i poślubił żydowską dziewczynę Esterę, która postępując wedle wskazówek swego wuja i opiekuna Mordechaja, wpłynęła na cofnięcie okrutnego zarządzenia, ocalając w ten sposób swój lud. Haman i jego synowie zostali powieszeni, a jego miejsce zajął wuj królowej, Mordechaj. Na pamiątkę tego wydarzenia Żydzi obchodzą radosne święto Purim (hebr.) — dosłownie: losy. [przypis edytorski]
79. Budiet dieło w szlapie (ros.) — sprawa zostanie załatwiona. [przypis edytorski]
80. Kak wy smiejetie (ros.) — jak wy śmiecie. [przypis edytorski]
81. po zakonu (ros.) — według prawa. [przypis edytorski]
82. letters (ang.) — listy. [przypis edytorski]
83. pictures (ang.) — fotografie. [przypis edytorski]
84. all right (ang.) — w porządku (tu: mają się dobrze). [przypis edytorski]
85. melawe malke — uroczyste zakończenie soboty. [przypis tłumacza]
86. Fonia — Rosjanin. [przypis edytorski]
87. birbant — próżniak i hulaka. [przypis edytorski]
88. Pesach — Pascha, Wielkanoc, Święto Wolności upamiętniające wyjście Żydów z Egiptu. [przypis tłumacza]
89. czort was pabieri (ros.) — niech was diabeł weźmie. [przypis edytorski]
90. kawon — arbuz. [przypis edytorski]
91. Praszczajtie, sukine dieti! (ros.) — żegnajcie, dzieci suki. [przypis edytorski]
92. Praszczajtie! Nie pominajtie lichom! (ros.) — Żegnajcie! Nie wspominajcie źle! [przypis edytorski]
93. Szmini Aceret (Szmini Aceres) — ósmy dzień Sukot. W tym dniu zazwyczaj odmawia się modlitwę o deszcz. [przypis tłumacza]
94. mitygować — powstrzymywać kogoś od zbyt gwałtownego zachowania. [przypis edytorski]
Uwagi (0)