Ozimina - Wacław Berent (gdzie można czytać książki za darmo .TXT) 📖
Luty 1904 roku. W salonie baronostwa Niemenów odbywa się wielkie przyjęcie, w którym uczestniczy warszawska inteligencja i arystokracja.
Zgromadzeni oglądają występy artystyczne, tańczą, flirtują i prowadzą rozmowy o polityce i ideologii — wśród rozmówców znajdują się konspiratorzy lewicowi i prawicowi. Elementem, który wzbudza niepokój i tajemniczy nastrój jest kukła murzyna stojąca w rogu salonu. W trakcie przyjęcia przychodzi także informacja o wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej. Ostatnia część powieści wyprowadza bohaterów na ulice Warszawy…
Oziminia Berenta to powieść, która powstała w 1911 roku. Jest swoistym komentarzem, podsumowaniem nastrojów rewolucjnych i Rewolucji 1905 roku. W treści ścierają się ideologie, jednak nie wypowiada ich narrator, tylko prezentują poszczególni bohaterowie. Ozimina jest również skarbnicą odwołań do innych motywów literackich — literaturoznawcy przede wszystkim wskazują na jej korespondencję z Weselem Stanisława Wyspiańskiego. Zauważa się w jej budowie wiele cech dramatu, a także cechy powieści polifonicznej. Wacław Berent to powieściopisarz okresu modernizmu. Znany przede wszystkim jako autor Próchna, Oziminy i Diogenesa w kontuszu.
- Autor: Wacław Berent
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Ozimina - Wacław Berent (gdzie można czytać książki za darmo .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wacław Berent
25. szyd (daw.) — szyderstwo, drwina. [przypis edytorski]
26. słyszny — dziś: słyszalny. [przypis edytorski]
27. podawał było — daw. konstrukcja, czas zaprzeszły o znaczeniu: dawniej (kiedyś, wcześniej) podawał. [przypis edytorski]
28. halizna — tu: pustkowie, ziemia jałowa. [przypis edytorski]
29. usty — dziś popr. forma N.: ustami. [przypis edytorski]
30. pakość (daw.) — obmierzłość, ohyda. [przypis edytorski]
31. chrząchanie — dziś popr.: chrząkanie. [przypis edytorski]
32. clou (fr.) — gwóźdź; przen.: główna atrakcja. [przypis edytorski]
33. adjuvat (łac. adiuvo, adiuvere) — pomaga, wspiera. [przypis edytorski]
34. Allerdings. Ja. Leider. (niem.) — oczywiście, tak, niestety. [przypis edytorski]
35. pierst (daw.) — palec (rdzeń zachował się w słowie pierścień, oznaczającym to, co się na palec zakłada). [przypis edytorski]
36. mater — od: Alma Mater (łac., dosł. matka karmicielka); termin ten stanowi uroczystą nazwę nadawaną uniwersytetom i in. szkołom wyższym od czasów średniowiecza. [przypis edytorski]
37. rigolo (fr.) — zabawne; osobliwe. [przypis edytorski]
38. atitiuda (z fr. attitude) — postawa. [przypis edytorski]
39. ministrable (fr.) — godny mianowania ministrem. [przypis edytorski]
40. gentilezza (wł.) — uprzejmość, grzeczność. [przypis edytorski]
41. rond-point (fr.) — rondo a. półkole; tu: okrągłość. [przypis edytorski]
42. hazard — tu: skłonność do ryzyka, brawura. [przypis edytorski]
43. skrzydły — dziś popr. forma N. lm: skrzydłami. [przypis edytorski]
44. źrenice — tu w znaczeniu: tęczówki. [przypis edytorski]
45. padło — padlina. [przypis edytorski]
46. otrząsła — dziś popr. forma 3.os.lp r.ż.: otrząsnęła. [przypis edytorski]
47. imać — brać; tu: dotykać. [przypis edytorski]
48. zberknięcie — tu: chrzęst, szczęknięcie. [przypis edytorski]
49. zachwycić — tu: złapać, schwycić; zachwycił w oczy bystre — zobaczył, zauważył spostrzegawczymi oczami. [przypis edytorski]
50. naszego tu brata, co wróbli na tę wisznię — przen.: tłum mężczyzn nadskakujących tej pannie przypomina stado wróbli obsiadających drzewo wiśniowe. [przypis edytorski]
51. gniłka (gw.) — zgniły owoc a. ulęgałka; tu przen.: stara panna; kobieta zgorzkniała i bezdzietna lub zepsuta, „upadła”. [przypis edytorski]
52. żmuda — trud, mozół. [przypis edytorski]
53. Zresztą i pułkownik masz przecie swój dział — sens: zresztą i pan, panie pułkowniku, ma tam swoją działkę. [przypis edytorski]
54. nawa — tu: okręt. [przypis edytorski]
55. taska (ros. M. таска, B. таску) — smutek, zmartwienie. [przypis edytorski]
56. chadatajstwo (ros. хадатайство) — starania, zabieganie; wstawianie się u kogoś w jakiejś sprawie. [przypis edytorski]
57. czmucąż — czas. czmucić: zawracać w głowie, mącić; z dodaną cząstką wzmacniającą -ż. [przypis edytorski]
58. mundura — dziś popr. forma D.lp: munduru. [przypis edytorski]
59. szerokimi bary — dziś popr. forma N.lm: (...) barami. [przypis edytorski]
60. wysiepać — postrzępić, wywlec nitki; tu przen.: zużyć. [przypis edytorski]
61. zażyłabyś duszoj (z ros. ты зажила бы душой) — zaczęłabyś żyć [całą] duszą (tj. prawdziwie, do głębi). [przypis edytorski]
62. rozmarzyste — tak w źródle, najprawdopodobniej omyłkowo zamiast: rozmaszyste, tj. z rozmachem grane, pełne rozmachu. [przypis edytorski]
63. dalekimi wichry — dziś popr. forma N.lm: (...) wichrami. [przypis edytorski]
64. ubłożenie — osiągnięcie błogości. [przypis edytorski]
65. nęk — dziś: nękanie, znękanie. [przypis edytorski]
66. tynglówka (daw.) — artystka-prostytutka pracująca w tingel-tangel, tj. w podrzędnym lokalu rozrywkowym. [przypis edytorski]
67. hazard — tu: ryzykanctwo, brawura. [przypis edytorski]
68. glosolalia (z gr. γλῶσσα, glossa: język i λαλῶ, lalo: mówię) — dar języków, wygłaszanie pod wpływem religijnej ekstazy słów w języku nieznanym mówiącemu lub w ogóle nieistniejącym. [przypis edytorski]
69. l’affaire (fr.) — sprawa; przygoda; romans. [przypis edytorski]
70. du grand geste (fr.) — wielkiego gestu. [przypis edytorski]
71. samodur (ros. самодур) — samolub, egocentryk. [przypis edytorski]
72. Kaługa, Kostroma, Twer — miasta w europejskiej części Rosji. [przypis edytorski]
73. à vol d’oiseau (fr.) — z lotu ptaka. [przypis edytorski]
74. ubłożony — błogi, bezmyślnie szczęśliwy, rozanielony. [przypis edytorski]
75. fiaker a. fiakier (daw., z fr. fiacre: dorożka) — dorożkarz, woźnica. [przypis edytorski]
76. gemütlich (niem.) — tu: błogo; smacznie. [przypis edytorski]
77. o tempora, o mores (łac.) — co za czasy, co za obyczaje; zdanie wyrażające potępienie, pochodzące pierwotnie z mowy Cycerona przeciw Katylinie. [przypis edytorski]
78. burszowski — zawadiacki, łobuzerski; od: bursz: członek korporacji studenckiej na niem. uniwersytecie. [przypis edytorski]
79. féminin (fr.) — kobiecy, żeński. [przypis edytorski]
80. szyd — szyderstwo. [przypis edytorski]
81. tułub (ros. тулуп) — kożuch, szuba; tu: sutanna, ornat. [przypis edytorski]
82. jeńcem wojennym chciał się mieniać — chciał wymienić jeńców wojennych. [przypis edytorski]
83. głównokomandujuszczy (z ros. главнокомандующий) — głównodowodzący. [przypis edytorski]
84. czuczeło (ros. чучело) — kukła, strach na wróble. [przypis edytorski]
85. obzierać się — oglądać się. [przypis edytorski]
86. podprowadzała (...) było — daw. konstrukcja czasu zaprzeszłego; znaczenie: wcześniej podprowadzała. [przypis edytorski]
87. prywacja (z łac. a. z fr.) — pozbawienie, ograniczenie. [przypis edytorski]
88. franctireur (fr. franc-tireur) — żołnierz lekkiej piechoty fr. (nazwa używana w niektórych jednostkach) a. wolny strzelec spoza regularnych oddziałów. [przypis edytorski]
89. Beaujolais, Pontet Canet, Mouton Rothschild — nazwy rodzajów różnych win. [przypis edytorski]
90. geszeft (z niem.) — interes. [przypis edytorski]
91. pierczatka (ros. перчатка) — rękawiczka. [przypis edytorski]
92. pierst (daw.) — palec (rdzeń zachował się w słowie pierścień, oznaczającym to, co się na palec zakłada). [przypis edytorski]
93. fotelu — dziś popr. forma D. lp: fotela. [przypis edytorski]
94. wety (daw.) — deser. [przypis edytorski]
95. ubłożenie — dziś: błogość. [przypis edytorski]
96. bajukać (ros. баюкать) — kołysać do snu, bujać. [przypis edytorski]
97. umiecież — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż. [przypis edytorski]
98. wysokoparnie (z ros. высокопарно) — w wyszukanym stylu, przesadnie podniośle. [przypis edytorski]
99. deńszczyk (ros. денщик) — w carskim wojsku: ordynans, żołnierz przydzielony do obsługi oficera. [przypis edytorski]
100. wnuka — dziś: wnuczka. [przypis edytorski]
101. rozdziabić — dziś popr.: rozdziawić. [przypis edytorski]
102. przypomnieć — dziś popr.: przypomnieć sobie. [przypis edytorski]
103. palcy — dziś popr. forma G. lm: palców. [przypis edytorski]
104. opalaczył sia (z ros. ополячиться) — o Rosjaninie: upodobnić się do Polaka, spolaczeć, przesiąknąć polską kulturą. [przypis edytorski]
105. spriwisliniał — spolszczyć się; od oficjalnej nazwy Królestwa Polskiego po zniesieniu przez Rosję jego autonomii w 1867 r., podzieleniu na 10 guberni i włączeniu do Cesarstwa Rosyjskiego: Kraj Priwisljanskij, czyli Kraj Przywiślański. [przypis edytorski]
106. pono — podobno, prawdopodobnie. [przypis edytorski]
107. drachlec — драхлец [przypis edytorski]
108. powstał był — forma daw. czasu zaprzeszłego; znaczenie: powstał wcześniej (tj. przed innymi czynnościami, zdarzeniami itp. wyrażonymi zwykłym czasem przeszłym). [przypis edytorski]
109. przykułać — przykuła cię (jednocześnie w tej konstrukcji cząstka -ć pełni funkcję partykuły wzmacniającej). [przypis edytorski]
110. Beardsley’owski — od nazwiska Aubrey’a Beardsley’a (1872–1898), ang. rysownika, którego secesyjne ilustracje towarzyszyły m.in. wydaniu Salome Oscara Wilde’a. [przypis edytorski]
111. megiera — tu: demoniczna, despotyczna kobieta, od imienia jednej z erynii, bogiń zemsty w mit. gr. [przypis edytorski]
112. pierst (daw.) — palec (rdzeń zachował się w słowie pierścień, oznaczającym to, co się na palec zakłada). [przypis edytorski]
113. obzieranie się — oglądanie się; rozglądanie się. [przypis edytorski]
114. indygnacja (z łac.) — słuszne oburzenie. [przypis edytorski]
115. inkomodować (z łac., daw.) — sprawiać komuś kłopot. [przypis edytorski]
116. usty — dziś popr. forma N.lm: ustami. [przypis edytorski]
117. ramiony — dziś popr. forma N. lm: ramionami. [przypis edytorski]
118. pawa — r.ż. od paw; pawica. [przypis edytorski]
119. uwisać — dziś: zwisać, zawisnąć. [przypis edytorski]
120. zachwycić — tu: pochwycić, uchwycić. [przypis edytorski]
121. kopiejka — drobna moneta ros., 100 kopiejek składa się na rubel; tu: grosz. [przypis edytorski]
122. sołdat (z ros.) — żołnierz. [przypis edytorski]
123. sztyk — ostrze włóczni, lancy a. bagnetu. [przypis edytorski]
124. po suworowsku — odważnie, nieubłaganie; przysłówek utworzony od nazwiska gen. Aleksandra Suworowa (1729–1800), dowódcy i teoretyka wojsk., który zasłynął licznymi sukcesami militarnymi; brał udział m.in. w tłumieniu konfederacji barskiej i powstania Pugaczowa, wojnach Rosji z Turcją, rozgromieniu powstania kościuszkowskiego (przeprowadził udany szturm na Warszawę, dokonując rzezi prawobrzeżnej dzielnicy miasta, Pragi), walkach w ramach koalicji państw sprzymierzonych przeciw rewolucyjnej Francji; do jego taktyki należało wysyłanie żołnierzy (pod groźbą rozstrzelania w razie tchórzostwa czy rzucenia się do ucieczki) do szturmu na bagnety. [przypis edytorski]
125. duszny — tu: duchowy. [przypis edytorski]
126. tak li — konstrukcja z partykułą pytającą li; znaczenie: czy tak. [przypis edytorski]
127. nie bójś (z ros.) — nie bój się; tu w znaczeniu: nie miej wątpliwości. [przypis edytorski]
128. nęk — znękanie. [przypis edytorski]
129. nie dostawać (daw.) — brakować. [przypis edytorski]
130. władny — dziś: władczy. [przypis edytorski]
131. smęt — smutek, smętek. [przypis edytorski]
132. spornie — tu: na przekór, wbrew. [przypis edytorski]
133. w rozgarze — tak w źródle; prawdopodobnie powinno być: w rozgwarze. [przypis edytorski]
134. pod złośliwymi pomruki — dziś popr. forma N.lm: (...) pomrukami. [przypis edytorski]
135. zaczął było — forma daw. czasu zaprzeszłego; znaczenie: zaczął wcześniej (uprzednio w stosunku do innych czynności, zdarzeń itp. wyrażonych zwykłym czasem przeszłym). [przypis edytorski]
136. tużenie (z ros. тужить) — zmartwienie; żałoba. [przypis edytorski]
137. taska (z ros.) — smutek, zmartwienie. [przypis edytorski]
138. chram — świątynia. [przypis edytorski]
139. Hospodi pomiłuj (ros.) — Boże, zmiłuj się. [przypis edytorski]
140. taska (z ros.) — smutek, zmartwienie. [przypis edytorski]
141. absolucja (z łac.) — rozgrzeszenie. [przypis edytorski]
142. bariń — panie. [przypis edytorski]
143. nieaprobata — dezaprobata; niezadowolenie. [przypis edytorski]
144. imać się czegoś — brać się, zabierać się za coś. [przypis edytorski]
145. aliści (daw.) — jednakże. [przypis edytorski]
146. bogomolnik — tu: osoba nawiedzona religijnie; generalnie: członek odłamu chrześcijaństwa (oraz antyfeudalnego ruchu religijnego) zw. też bogomolcami a. bogomiłami, który powstał w związku z wystąpieniem w X w. Jeremiasza zw. Bogomiłem, obejmował tereny dzisiejszej Bułgarii, a następnie Serbii oraz Bośni i ideowo wpłynął na późniejsze ruchy religijne katarów i albigensów; bogomolcy zbliżali się w swoich koncepcjach teologicznych i kosmogonicznych do manicheizmu, twierdzili, że Bóg Ojciec zrodził dwóch synów, złego Satanaela i dobrego Logosa, z których pierwszy stworzył świat materialny w akcie buntu i złośliwości, że w człowieku jedynie pierwiastek duchowy jest dobry i pochodzi od Logosa, ciało zaś podlega złemu Satanaelowi; bogomolcy zostali potępieni zarówno przez katolickie papiestwo, jak i kościół prawosławny, żyli w ascezie, krytykowali hierarchię kościelną,
Uwagi (0)