Kunigas - Józef Ignacy Kraszewski (gdzie czytac ksiazki .txt) 📖
Młody Jerzy wychowuje się w Malborku na Zamku Krzyżackim. Pewnego dnia, usłyszawszy kilka słów w języku litewskim, zaczyna sobie przypominać wczesne dzieciństwo.
Wtedy odkrywa prawdę o swojej przeszłości — dowiaduje się, że jako dziecko został porwany przez Krzyżaków i tak naprawdę jest litewskim księciem o imieniu Marger. Postanawia wrócić do rodzinnego kraju. Poznaje dwoje innych Litwinów, których w dzieciństwie spotkał podobny los — Rymnasa i Baniutę. Przy pomocy tajemniczego Szwentasa podejmują próbę powrotu na Litwę.
Powieść Kunigas powstała w 1881 roku, w wyniku fascynacji Józefa Ignacego Kraszewskiego Litwą i jej historią. Kraszewski był jednym z najważniejszych — i najpłodniejszych — pisarzy XIX wieku. Wciągu 57 lat swojej działalności napisał 232 powieści, głównie o tematyce historycznej, społecznej i obyczajowej. Zasłynął przede wszystkim jako autor Starej baśni.
- Autor: Józef Ignacy Kraszewski
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Kunigas - Józef Ignacy Kraszewski (gdzie czytac ksiazki .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Józef Ignacy Kraszewski
Tłoczyli się zwyciężcy.
Obraz, który się im przedstawił, nawet rozgorzałych długą walką, pijanych i oszalałych, osłupił. Wszyscy stanęli, zaledwie na podwórze wtargnąwszy, jakby ich siła jakaś niewidzialna wstrzymała.
Bernard widział, jak Marger, żonę uścisnąwszy, miecz w jej pierś pchnął i sam się nań rzucił.
Był to ostatni żywy człowiek w Pillenach.
Ogromnym stosem płonęły one całe, twierdza, domy, szałasy, wszystko. Morze płomieni chłonęło trupy i pożerało konających.
Marszałek, wjeżdżający konno jako zwyciężca, za nim Brandeburczyk, hrabia Namur i cały orszak dostojnych gości, oniemieli, zatrzymali się u progu.
Spoglądali na siebie; oczom własnym wierzyć się im nie chciało. Najdzikszym nawet, co się tu mordować i pastwić gotowali, serce w piersiach uderzyło.
Na żadnych ustach nie znalazło się słowo, by wyrazić podziwienie i zgrozę.
Stali tak w osłupieniu długo, patrząc na stos, na żgliszcza, na trupy, na siebie.
Brat Bernard tylko postąpił kroków parę i pochylił się nad ciałem Margera. Do skrwawionej piersi, z której krew płynęła jeszcze, przyłożył dłoń: martwą i stężałą była. Wargi jego zdawały się szeptać modlitwę.
— Zaprawdę — odezwał się głosem słabym Brandeburczyk — warto było odbyć długą pielgrzymkę i wyprawę przedsięwziąć, aby widok mieć taki, którego do zgonu człowiek nie zapomni.
— Dzicz! dzicz! — trochę szydersko zamruczał hrabia Namur — przecież, gdyby133 starzy Rzymianie jacy, umrzeć umiała. Heroizm to, jakiego w dziejach nie znam przykładu, godzien, aby go uwieczniła pieśń poety.
Marszałek dumał.
— Widzisz, mości książę — odezwał się — z kim tu Zakon ma do walczenia. Ci, co własnego życia nie żałują, przekładając śmierć nad niewolę, strasznymi są dla nas. Dlatego wy wszyscy pomagać nam powinniście, bo, jakkolwiek potężny Zakon, nie podoła zrozpaczonym.
Stary Siegfried pierwszy odzyskał zupełną swobodę myśli i humor swój zwykły.
— Oszczędzili nam roboty — odezwał się pogardliwie — sami sobie wymierzając sprawiedliwość.
Zsiadł z konia stary i dając innym przykład, za którym jednak nikt nie poszedł, śmiało wkroczył między trupy, rozglądając się i uśmiechając.
W progu loszku leżał trup Baniuty, twarzą do góry, z usty otwartymi, jak do uśmiechu. Ręką trzymała się za pierś skrwawioną, odemknięte zaszklone oczy patrzały już w światy inne.
Siegfried stanął nad nią.
— Służka pani Gmundy tu także! — odezwał się — na Boga! i ta się tu znalazła. Wychowaniec Bernarda wziął ją z sobą w drogę, aby mu nietęskno uciekać było.
Szyderstwo to na cmentarzu i żgliszczach nie znalazło odgłosu, czym stary Krzyżak wcale się nie zdawał dotkniętym.
Rozpatrywał się w niedogorzałych trupach, jakby je chciał liczyć.
— Podobno — rzekł — i łupem się tu żadnym nie pożywimy. Nie dosyć, że się pozabijali, jeszcze mienie swe na stos z sobą pościągali. Widać resztki niedopalone. A! to żmije są, nie ludzie.
Wszystek tłum, który się na gródek wdarł, pozostał w dali, przypatrując się i iść dalej nie śmiejąc; na każdym ta rzeź okrutna, dobrowolna, czyniła wrażenie przygnębiające. Byliż to ludzie?? Jakież uczucie w piersiach ich mieszkało, które taką obojętność na życie zrodzić mogło? Jakaż nienawiść pałała na tym wielkim stosie ofiarnym!
Wśród milczenia ogólnego stary Siegfried spojrzał ku obozowi.
— A co, mili panowie — rzekł — ja sądzę, że nam tam stoły już musiano pozastawiać. Taki widok pieczonego mięsa pogańskiego zaostrza apetyt. Idźmy się pokrzepić.
I siadł na koń, zawracając ku wrotom. W milczeniu Marszałek, Wielki Komtur, goście pojechali za nim.
Pilleny gorzały jeszcze.
Gdy wszyscy opuścili gródek i ogień tylko w nim gospodarzył, z jamy dobyła się głowa człowieka i dwoje oczu krwawych poczęło się rozglądać dokoła.
Jeden Szwentas umrzeć nie miał odwagi.
1. szyderski — dziś: szyderczy. [przypis edytorski]
2. sparł się — dziś: wsparł się, oparł się. [przypis edytorski]
3. stalle — ławki ustawione najbliżej ołtarza, po jego bokach, w prezbiterium; poszczególne siedziska były od siebie oddzielone, posiadały wysokie oparcie, niekiedy z baldachimem (lub rodzajem daszka) oraz klęczniki zabudowane z przodu; często wszystkie elementy stall były bogato rzeźbione, a niekiedy ozdobione malowidłami; stalle służyły wyższym przedstawicielom władzy duchownej lub świeckiej, względnie zakonnikom; najczęściej budowano je w kościołach katedralnych, klasztornych i kolegiatach, w okresie od średniowiecza do baroku. [przypis edytorski]
4. napiętnowaną rysy mnogimi — dziś popr. forma N.lm: (...) rysami (...). [przypis edytorski]
5. pasy — dziś forma N.lm: pasami. [przypis edytorski]
6. włosy — dziś forma N.lm: włosami. [przypis edytorski]
7. knecht — żołnierz piechoty, piechur; tu raczej: giermek rycerza zakonu. [przypis edytorski]
8. instynktowo — dziś: instynktownie. [przypis edytorski]
9. słonić się — zasłaniać się; chować się. [przypis edytorski]
10. przeciwieństwo — tu: sprzeciwianie się; sprzeciw. [przypis edytorski]
11. zawsze — tu: wciąż. [przypis edytorski]
12. żywy — tu o usposobieniu: porywczy, gwałtowny, żarliwy. [przypis edytorski]
13. zżymać się — gniewać się, niecierpliwić się. [przypis edytorski]
14. miałżeby — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że-; znaczenie: czyżby miał. [przypis edytorski]
15. infirmeria — sala a. część budynku przeznaczona dla chorych w instytucjach takich jak klasztory, internaty, koszary itp. [przypis edytorski]
16. ku chłopcowi — dziś: ku chłopcu. [przypis edytorski]
17. przysłuchywał się — dziś: przysłuchiwał się. [przypis edytorski]
18. skórznie — rodzaj obuwia. [przypis edytorski]
19. gderze — dziś 3 os.lp: gdera; gderać: zrzędzić, marudzić, narzekać, robić ustawiczne wymówki. [przypis edytorski]
20. jednę — dziś: jedną. [przypis edytorski]
21. wejdalota — zwykle: wajdelota; zarazem kapłan, wróżbita i pieśniarz w kulturze pogańskiej Litwy. [przypis edytorski]
22. osyp — danina z ziarna. [przypis edytorski]
23. moję — dziś forma B.lp r.ż.: moją. [przypis edytorski]
24. łęg — podmokła łąka porośnięta kępami krzewów a. wikliną; także: las liściasty o gęstym poszyciu i bujnym runie. [przypis edytorski]
25. podziemnymi schody — dziś forma N.lm: (...) schodami. [przypis edytorski]
26. wnijście — wejście. [przypis edytorski]
27. głownią — dziś forma B.lp r.ż.: głownię. [przypis edytorski]
28. sporzyć się — tu: toczyć spór. [przypis edytorski]
29. swoję — dziś forma B.lp r.ż.: swoją. [przypis edytorski]
30. fantazją — dziś forma B.lp. r.ż.: fantazję. [przypis edytorski]
31. zwolniony — tu: rozluźniony, mniej ściśle przestrzegany. [przypis edytorski]
32. anachoreta — pustelnik; samotnik i asceta. [przypis edytorski]
33. nie znacież wy — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czyż mnie nie znacie. [przypis edytorski]
34. Albom to (...) nie chodził — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: albo to nie chodziłem; znaczenie: czyż nie chodziłem. [przypis edytorski]
35. Przecieżem się (...) oddał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: przecież się oddałem. [przypis edytorski]
36. moję — dziś forma B.lp r.ż.: moją. [przypis edytorski]
37. po tom szedł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: po to szedłem. [przypis edytorski]
38. leciech — dziś forma Ms.lm: latach. [przypis edytorski]
39. zełgę — dziś forma 1.os.lp cz. przysz. dok.: zełgam; od: łgać: kłamać. [przypis edytorski]
40. prawić (daw.) — mówić, opowiadać. [przypis edytorski]
41. mąż — tu: mężczyzna. [przypis edytorski]
42. stawając — dziś: stając. [przypis edytorski]
43. suknią — dziś B.lp r.ż.: suknię. [przypis edytorski]
44. jednę — dziś B.lp r.ż.: jedną. [przypis edytorski]
45. okrom (daw.) — oprócz. [przypis edytorski]
46. krucy — dziś: kruki. [przypis edytorski]
47. wynijść — wyjść. [przypis edytorski]
48. wyrzecze — dziś: wyrzeknie. [przypis edytorski]
49. apostata — odszczepieniec, heretyk. [przypis edytorski]
50. prawić (daw.) — mówić, opowiadać. [przypis edytorski]
51. siędzie — dziś: siądzie. [przypis edytorski]
52. numa — chata na Litwie i Żmudzi. [przypis edytorski]
53. potrząsła — dziś: potrząsnęła a. potrzęsła. [przypis edytorski]
54. stęporowaty — z grubsza ciosany, jak kłoda; od stępor: młot drewniany, ubijak. [przypis edytorski]
55. gdyby — tu: jakby, niby. [przypis edytorski]
56. nie stało — nie starczyło. [przypis edytorski]
57. chudoba — dobytek (zwykle skromny); bydło; tu: zwierzęta domowe a. wszyscy mieszkańcy domostwa. [przypis edytorski]
58. ałus (z lit.) — kwas chlebowy. [przypis edytorski]
59. wstrząsł — dziś: wstrząsnął. [przypis edytorski]
60. statek a. statki (daw.) — naczynia. [przypis edytorski]
61. kosa (daw., gw.) — warkocz. [przypis edytorski]
62. ławą (daw.) — tu: szeregiem. [przypis edytorski]
63. odstawując — dziś: odstawiając. [przypis edytorski]
64. miąższy (daw.) — gruby. [przypis edytorski]
65. kraśny — piękny, strojny. [przypis edytorski]
66. zabyty (daw.) — zapomniany. [przypis edytorski]
67. więcierz — pułapka na ryby w kształcie cylindra, zrobiona z obręczy drewnianych, na których rozpięta jest wiklina lub sieć. [przypis edytorski]
68. szczeznąć właśc. sczeznąć — umrzeć, zniknąć. [przypis edytorski]
69. niejednę — dziś B.lp r.ż.: niejedną. [przypis edytorski]
70. prawić (daw.) — mówić, opowiadać. [przypis edytorski]
71. wiedrze — dziś Ms.lp: wiadrze. [przypis edytorski]
72. junosza — młodzieniec. [przypis edytorski]
73. z nimże — konstrukcja zaimka z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
74. opatrywać — tu: opiekować się, zajmować się. [przypis edytorski]
75. naszę — dziś B.lp r.ż.: naszą. [przypis edytorski]
76. sparty — dziś: wsparty. [przypis edytorski]
77. tylkom co powrócił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: tylko co powróciłem; znaczenie: dopiero powróciłem. [przypis edytorski]
78. szparko — szybko, energicznie. [przypis edytorski]
79. mógłżeby — konstrukcja z partykułą -że-; znaczenie: czyżby mógł; czy mógłby. [przypis edytorski]
80. uporny (daw.) — dziś: uporczywy a. uparty. [przypis edytorski]
81. wczas (daw.) — wypoczynek. [przypis edytorski]
82. kędy (daw.) — gdzie. [przypis edytorski]
83. byłli — konstrukcja z partykułą -li; znaczeni: czy był; czyżby był. [przypis edytorski]
84. rychło li wszystko uśnie — konstrukcja z partykułą li; znaczenie: czy rychło wszystko uśnie; czy szybko (...). [przypis edytorski]
85. zbogacać się — dziś: wzbogacać się. [przypis edytorski]
86. patrzeć na coś przez szpary (daw.) — dziś: patrzeć na coś przez palce; traktować pobłażliwie. [przypis edytorski]
87. przyprawny — przyprawiony, zaprawiony. [przypis edytorski]
88. warcab — dziś D.lm: warcabów. [przypis edytorski]
89. dozierać — doglądać; dozorować. [przypis edytorski]
90. manela (z wł.) — bransoleta. [przypis edytorski]
91. obrukany — zabrudzony. [przypis edytorski]
92. zabywać — zapominać. [przypis edytorski]
93. apatią — dziś forma B.lp r.ż.: apatię. [przypis edytorski]
94. za pierwszą razą (daw.) — dziś: za pierwszym razem. [przypis edytorski]
95. mianoż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy miano, czyż miano. [przypis edytorski]
96. osłoniony — dziś: osłonięty. [przypis edytorski]
97. targowica (daw.) — targowisko; targ. [przypis edytorski]
98. schwycić się na nogi — dziś: zerwać się na nogi; gwałtownie wstać. [przypis edytorski]
99. gotówem — skrócone: gotów jestem. [przypis edytorski]
100. do dnia (daw.) — przed świtem. [przypis edytorski]
101. suszyć (daw.) — pościć; powstrzymywać się od jedzenia. [przypis edytorski]
102. okseft — daw. miara objętości cieczy, „wielka beczka”, licząca od 200 do 400 litrów; okseft pruski wynosił 206 l. [przypis edytorski]
103. frymark — handel. [przypis edytorski]
104. ablucja — oczyszczenie; często w formie obrzędu rytualnego. [przypis edytorski]
105. przysłuchywali się — dziś popr.: przysłuchiwali się. [przypis edytorski]
106. zdradny (daw.) — zdradziecki. [przypis edytorski]
107. przysłuchywał — dziś: przysłuchiwał. [przypis edytorski]
108. uważać —
Uwagi (0)