Wyspa Itongo - Stefan Grabiński (biblioteka online txt) 📖

sekretem, że Marankagua, spotkawszy ich w górach, radził każdemu zaopatrzyć się potajemnie w zapas świętego ziela i zaraz po powrocie zażyć go do woli z pierwszym lepszym napojem. Gdy mu jeden z nich przedstawiał, że tonga — to przecież ziele święte, przeznaczone wyłącznie dla itonguarów w chwilach wyjątkowych, szaman zaśmiał się szydersko i nazwał to przesądem niegodnym mężów. Po wypiciu dopiero otworzą im się oczy na rzeczy z tamtej strony i będą mądrzy jak bogowie. Rada kusiciela odniosła pożądany skutek. Koło siódmej wieczorem połowa osady bredziła jak w malignie. Krzyki pijanych wojowników mieszały się z wyciem przerażenia wywołanego przez wizje. Bo napój z torebek nasiennych bielunia czerwonego, znanego w świecie naukowym pod nazwą datura stramonium, działa odurzająco jak narkotyk i powoduje zwidzenia. To, co dla medium jak Gniewosz było środkiem do przyśpieszenia transu, użyte w dawkach nadmiernych przez osobników o organizmach normalnych, stało się źródłem bezmyślnych widzeń i halucynacji.

Po zapadnięciu zmierzchu wieś Itonganów wyglądała na osadę szaleńców. Z pochodniami w ręku jedni tańczyli jak opętani, drudzy uciekali w popłochu przed niewidzialnymi widmami, inni, pogrążeni w ekstatycznej kontemplacji, wpatrywali się w zwodnicze obrazy przestrzeni.

A tymczasem na drugim końcu osady, w toldzie królewskim, toczyła się rozmowa między Czandaurą, Atahualpą i Izaną. Kapitan był chmurny i niezadowolony.

— Zachowanie się tego Mahany bardzo mi się nie podoba — mówił, pykając z wiśniowej fajeczki. — A ty co o tym sądzisz, Izano?

Wódz wydobył ze skórzanego woreczka na piersiach parę korzonków jankony, włożył do ust, pożuł, a resztę wypluwszy w kąt izby, odpowiedział:

— Mój biały brat mówi prawdę. I mnie się widzi, że język Mahany jest rozdwojony jak u węża, a słowa jego podobne przykrywkom z liści i gałęzi na wilcze doły.

Spojrzał królowi w oczy.

— Rozmawiałem z kilku wojownikami, którzy wrócili z gór.

— No, i czego się od nich dowiedział brat mój? — zachęcił Czandaura do dalszych zwierzeń.

— Uszy Mahany były otwarte na słowa czarownika.

— Domyślałem się tego — wtrącił Peterson.

— A jednak przed obliczem twoim, Czandauro, słowa Mahuny skąpe były i rzadkie jak uśmiech słońca w dżdżyste dnie jesieni.

— I ja to spostrzegłem.

— Gdy Huanako kazał sobie oddać zebraną tongę, okazało się, że jest jej o wiele mniej, niż się spodziewał. Zasiek w spichrzu przeznaczony na święte ziele wypełnił się zaledwie do połowy.

— Do stu zapowietrzonych taberanów! — wrzasnął Atahualpa i grzmotnął w stół, aż podskoczyły na nim szklanki. — Założę się, że połowę skradł ten łajdak, Marankagua. Podzielili się, złodzieje. Temu staremu wydze przyda się ten narkotyk do oszukiwania nowych sprzymierzeńców. Zechce znów wśród Czarnych odgrywać rolę Wielkiej Medycyny i itonguara.

Izana skrzywił się nieznacznie. Szanował bardzo swego białego kolegę, ale nie mógł przyzwyczaić się do jego przekleństw. Czuł przed nimi trwogę.

— Nie wzywaj imienia złych duchów niepotrzebnie, Atahualpo — upomniał go.

— W każdym razie — zabrał głos Czandaura — są tu jakieś matactwa i pachnie zmową. Musimy przeciwdziałać, i to bezzwłocznie. Ty, Atahualpo, każ rozstawić natychmiast silne straże. A ty, Izano, wraz z Ksingu, jak było postanowione, jeszcze tej nocy przed zejściem księżyca weźcie swoich ludzi i obsadźcie przesmyki górskie od strony południowej. Ja z resztą wojowników nadciągnę tam w pośpiesznych marszach.

Wszedł Ngahue. Twarz starego wodza zdradzała troskę i niepokój.

— Źle się dzieje, królu — mówił zdyszany od wytężonego biegu. — Połowa wojowników spita tongą hałasuje i rzuca się jak gromada opętanych.

Czandaura zmarszczył się:

— Kto rozdał pomiędzy nich ziele?

— Sami wzięli od tongalerów.

Peterson zaklął siarczyście.

— Tajemnica zniknięcia połowy zapasu rozwiązana! A to łotry!

Czandaura już przypasywał miecz do boku.

— Nie ma ani chwili do stracenia! — wołał cały wzburzony. — Atahualpo, każ zagrać na alarm i zarządź zbiórkę co trzeźwiejszych! Postaramy się zaraz, by im wywietrzała tonga ze łbów. Izano, przygotuj swój oddział do wymarszu i weź z sobą Ksingu!

Już mieli opuścić toldo, gdy z zewnątrz doszła ich wrzawa rozpaczliwych krzyków. Czandaura wypadł pierwszy na podwórzec i spostrzegł, że część osady w płomieniach. Tłum kobiet i dzieci wśród jęków i pisków toczył się falą czarnych sylwet w stronę północną osiedla. Jakiś wyrostek nadbiegł zdyszany i krzyknął:

— Intonganie Czarni wpadli na naszych! Rżną ludzi i palą wigwamy! Taberany sprzysięgły się z nimi przeciw Jasnym!

Król, a za nim wodzowie rzucili się w kierunku szalejącego żywiołu. Po drodze spotkali kilkunastu mężczyzn bez broni, z wykrzywionymi konwulsyjnie twarzami. Ngahue splunął na nich z pogardą:

— Pijanice i tchórze!

Lecz byli wśród nich i trzeźwi. Na widok Czandaury i wodzów zatrzymali się zawstydzeni. Gdzie który poskoczył do najbliższej chaty po włócznię lub tomahawk. Sformował się mały oddział. Król objął osobiście komendę.

— Naprzód! — krzyknął, wywijając nad głową swym świeżo ukutym mieczem.

Dotarli do zaatakowanej części osady. Mnóstwo czarnych postaci uwijało się jak diabły, tnąc na prawo i lewo bez miłosierdzia. Jaśni bronili się słabo, pijani, zaskoczeni i zdezorganizowani. Tylko garstka przytomnych na umyśle skupiła się dokoła wietnicy i odpierała zacięcie następującego wroga. Spostrzegłszy Czandaurę na czele oddziału, podnieśli okrzyk radości i natarli ze zdwojoną energią. Król znalazł się w osierdziu boju. Z błyskawicą w oku, ze zbrużdżonym od gniewu czołem szerzył dokoła siebie straszliwe spustoszenie. Brzeszczot jego miecza połyskujący w łunie płonących wigwamów spadał jak piorun na karki, rzeźbił okrutnie piersi i szyje, rozdzierał plecy, jak żądło żmii zatapiał się w serca. Boków jego pilnowali wiernie wściekły Atahualpa i metodyczny Ngahue. Kapitan klął, aż uszy więdły, i nie wypuszczając z ust swej fajeczki, puszczał w coraz to dzikszy taniec klingę swej wedle własnego pomysłu zrobionej szpady. W zapale wojennym zapomniał zupełnie o kategoriach miejsca i przestrzeni i ryczał jak opętany w języku ojczystym:

— Niech żyje Jego Królewska Mość Jerzy VII! Niech żyje Anglia!

Tymczasem Ngahue milczkiem, bez emfazy, lecz skutecznie, ciął tomahawkiem.

Odsiecz kierowana osobiście przez króla podziałała jak cud. Oddział jego, zrazu szczupły i słabo uzbrojony, wzrastał ze zdumiewającą szybkością. Jak spod ziemi wyrastali wojownicy i stawali karnie u boku władcy. Czandaura poczuł się na siłach i szepnął na ucho Ngahuemu.

— Niechaj brat mój weźmie z sobą trzydziestu zuchów, obejdzie świątynię Oro i uderzy na tych czarnych drabów z lewej. Oskrzydlimy ich.

— Niech Manu ma cię w swojej opiece, dzielny królu! — odpowiedział wódz. — Idę spełnić rozkaz.

I chyłkiem okrążył ze swoimi chram boga.

W zamęcie walki jakiś olbrzymi przeciwnik zamierzył się włócznią na Czandaurę. Atahualpa zasłonił go wprawdzie tarczą, lecz pocisk przebił górny brzeg puklerza i przeszył ramię króla. Ognie zamigotały w oczach Czandaury. Stłumił okrzyk bólu i wściekły rzucił się na napastnika. Zadźwięczały o siebie miecz i tomahawk, aż posypały się iskry i odpadły. I po raz drugi zwarły się bronie, i po raz drugi rozłączyły bez skutku. Aż przy trzecim wypadzie miecz Czandaury dosięgnął Czarnego w czoło. Olbrzym zachwiał się i wypuścił z rąk siekierę. Unieśli go w cienie nocy towarzysze.

— To był Tarmakore, król Itonganów Czarnych — zawołał Izana, walczący mężnie jak wilk „aguara”. — Niech żyje król Czandaura!

— Niech żyje Czandaura! — powtórzyli rozentuzjazmowani wojownicy.

Zwycięski pojedynek władców rozstrzygnął o wyniku walki. Napastnicy załamali się. Ataki ich osłabły, straciły inicjatywę i pewność. Gdy na dobitkę odezwały się okrzyki bojowe oskrzydlającego oddziału Ngahuego, poszli w rozsypkę. Rozpoczął się pościg. Czandaura, choć ranny i krwią broczący, kazał podać sobie konia.

— John — perswadował mu Peterson. — Daj sobie wpierw zaopatrzyć ramię. Zbyt silnie krwawi. Ja już z tymi hultajami skończę. Pozwól, że cię wyręczę.

Lecz Gniewosz, podniecony walką i zwycięstwem, nie chciał ani słyszeć o tym.

— Później, później. Teraz nie ma czasu na takie drobiazgi.

I dosiadł konia. Oczy jego szukały kogoś w kotłowisku uciekających wrogów. Spiął konia i popędził w kierunku swej toldy za oddziałem zbiegów, którzy chyłkiem przekradali się w tę stronę. Jeden z nich, na przedzie, spostrzegł prześladowcę, zatrzymał się, napiął łuk i strzelił. Świsnął wąsaty pocisk tuż koło ucha Czandaury i zatopił się w sercu nocy. Król ściągnął boki rumaka ostrogami i w kilku potężnych susach dopędził tylne szeregi uciekających. Z okna chaty płonącej przy drodze wyśliznął się długi jęzor ognia i oświecił jaskrawo ich twarze. Czandaura wydał okrzyk gniewu i zemsty. Poznał w przywódcy oddziału Marankaguę. Szaman rączy jak jeleń pędził w stronę świątyni Pele. Król zabiegł mu drogę i ciął szablą, mierząc w głowę. Czarownik zręcznie uchylił się i dotarł do wrótni chramu. Zanim Czandaura zdołał zsiąść z konia i wtargnąć za nim do wnętrza, tamten wypadł z gontyny drugą stroną, unosząc w ramionach kapłankę Rumi. Z krzewów akacji obok świątyni wysunął się czekający tu już widocznie od pewnego czasu Mahana z dwoma końmi i podał szamanowi jednego z nich. Marankagua przerzucił ciało omdlałej dziewczyny przez łęk siodła i już wkładał lewą nogę w strzemię, gdy spostrzegł nad sobą straszliwe oczy Czandaury. Szabla króla zawisła nad jego głową powtórnie. Lecz cios jej wstrzymany w drodze przez tarczę sprzymierzeńca drasnął mu tylko skroń i rozorał głęboko policzek. Marankagua otarł krew rękawem opończy i korzystając z chwilowej bezczynności wroga, odjechał z branką i Mahaną w pełnym galopie.

Czandaura nie mógł już ich ścigać. Cios zadany szamanowi był ostatnim wysiłkiem, na który umiał się zdobyć w tej chwili. Wyczerpany upływem krwi zesunął się nieprzytomny z siodła na ziemię. Znalazła go Wajmuti i z trudem zawlokła do chramu. Potem z jękiem i płaczem pobiegła do Huanaki. Gdy przyszli do świątyni wodzowie i kapłani, zastali Czandaurę pogrążonego wciąż w mrokach niepamięci. Arcykapłan skropił mu twarz jakimś ożywczo pachnącym płynem i wcedził w usta parę kropel „guarapo”. Król otworzył oczy i zapytał:

— Gdzie Rumi?

A gdy mu nikt nie odpowiedział, znów przymknął ociężałe powieki...