Darmowe ebooki » Powieść » Dawid Copperfield - Charles Dickens (czytać książki online za darmo txt) 📖

Czytasz książkę online - «Dawid Copperfield - Charles Dickens (czytać książki online za darmo txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Charles Dickens



1 ... 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123
Idź do strony:
stronnictwa wigów; zwolennik zniesienia niewolnictwa, równouprawnienia katolików, popierał niepodległość Stanów Zjednoczonych i idee rewolucji francuskiej; piastował (jako pierwszy) urząd ministra spraw zagranicznych, był przewodniczącym Izby Gmin; zasłynął jako wybitny mówca. [przypis edytorski]

383. Sheridan, Richard Brinsley Butler (1751–1816) — irlandzki poeta, satyryk, autor cieszących się popularnością sztuk teatralnych, a także wydanych drukiem mów parlamentarnych; minister finansów w rządzie premiera Charlesa Foksa, szczególnie znana jest jego sztuka School for Scandal (Szkoła obmowy) oraz filipika oskarżająca gubernatora Warrena Hastingsa o nadużycia wobec rdzennych mieszkańców Indii Wsch.; jego syn Thomas Sheridan zasłynął jako odkrywca Przylądka Dobrej Nadziei, a wnuk-imiennik Richard Brinsley Sheridan, był politykiem z partii wigów za czasów Dickensa: członkiem parlamentu z okręgu Shaftesbury w latach 1838–1852 i Dorchester 1852–1868, zwolennikiem liberalizacji prawa wyborczego (rozszerzenia grupy uprawnionych do głosowania). [przypis edytorski]

384. Burke, Edmund (1729–1797) — irlandzki filozof i polityk, twórca nowoczesnego konserwatyzmu, jedna z czołowych postaci stronnictwa wigów; od 1759 r. przez 30 lat współpracownik „The Annual Register”, od 1766 r. członek parlamentu; próbował usprawiedliwić żądania przywódców rewolucji amerykańskiej przeciw Koronie Brytyjskiej, wskazując na ich ciągłość wobec anglosaskich tradycji prawnych; jego oponentem w tej kwestii był torys Samuel Johnson; wobec rewolucji francuskiej Burke zajął nieprzejednanie wrogie stanowisko, potępiając ją jako bezprawne odcięcie się od tradycji (zakładał jednak, że pewne idee rewolucji można by kontynuować po usunięciu jej skutków; był zwolennikiem ewolucyjnego konserwatyzmu). [przypis edytorski]

385. lord Castlereagh, właśc. Robert Stewart, 2. Markiz Londonderry (1769–1822) — irlandzko-brytyjski mąż stanu; działając jako sekretarz Korony Brytyjskiej doprowadził do zduszenia rebelii w Irladnii w 1798 r., a następnie doprowadził do przeprowadzenia aktu unii Wielkiej Brytanii i Irlandii w 1800 r.; odegrał zasadniczą rolę przy tworzeniu koalicji, która pokonała Napoleona I (Traktat z Chaumont w 1814 r.); był czołowym brytyjskim dyplomatą na Kongresie Wiedeńskim, pracował na rzecz urzeczywistnienia wizji długotrwałego pokoju w Europie pod strażą zjednoczonych sił wielkich mocarstw, nie tracił jednak z oczu mocarstwowych i handlowych interesów Wielkiej Brytanii; działał na rzecz zniesienia handlu ludźmi; jednocześnie był zwolennikiem wprowadzenia środków represyjnych w kraju i był znienawidzony za swe ostre ataki na obóz liberałów i reformatorów; początkowo (1790–1795) związany z partią wigów, a następnie z torysami (1795–1822); zginął śmiercią samobójczą. [przypis edytorski]

386. wicehrabia Sidmouth, właśc. Henry Addington (1757–1844) — brytyjski mąż stanu, premier w latach 1801–1804, po zawarciu traktatu w Amiens w 1802 r. i rozpadzie drugiej koalicji antynapoleońskiej został zmuszony do złożenia urzędu na rzecz Williama Pitta Młodszego; zasłynął następnie jako bezwzględny i niezwykle skuteczny polityk na stanowisku ministra spraw zagranicznych, sprawując ten urząd (utworzony w 1782 r.) przez dziesięć lat (1812–1822). [przypis edytorski]

387. Canning, George (1770–1827) — brytyjski mąż stanu, polityk z ramienia torysów; sprawował wiele wysokich funkcji w kolejnych rządach, a następnie pełnił (najkrócej w historii Wielkiej Brytanii) urząd premiera; był żarliwym przeciwnikiem porządku wprowadzonego w Europie przez Święte Przymierze na Kongresie Wiedeńskim w 1815; z powodu jego osoby doszło do rozłamu wśród torysów w 1827 r., książę Wellington i sir Robert Peel, którzy odmówili służby pod przywództwem Canninga w roli premiera i utworzyli stronnictwo ultra-torysów, resztę partii okrzyknięto canningistami (Canningites); Canning zmarł nagle po 119 dniach sprawowania urzędu. [przypis edytorski]

388. pracować jak koń pocztowy — ciężko pracować; także: jak koń, jak koń pociągowy, jak wół. [przypis edytorski]

389. wnijście (daw.) — wejście. [przypis edytorski]

390. miałżeby — konstrukcja z partykułą -że nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy miałby, czyż miałby. [przypis edytorski]

391. jakem (...) powiedziała — inaczej: jak powiedziałam (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

392. ty żeś nawarzył — inaczej: ty naważyłeś (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

393. zawierać (daw.) — zamykać. [przypis edytorski]

394. bynajmniej — wcale (dosł.: jak najmniej). [przypis edytorski]

395. obojeście nader młodzi — forma skrócona; inaczej: oboje jesteście nader młodzi. [przypis edytorski]

396. sarknięcie — głośne wyrażenie swego niezadowolenia; też: nieuprzejma odezwanie się; por. sarkać, sarkazm. [przypis edytorski]

397. miałżebyś — konstrukcja z partykułą -że nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy miałbyś, czyż miałbyś. [przypis edytorski]

398. miałżem — konstrukcja z partykułą -że nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy miałem, czyż miałem. [przypis edytorski]

399. pacholęcy — chłopięcy; pacholę: chłopiec w wieku ok. 4–11 lat (po okresie niemowlęcym i wczesnodziecięcym, a przed okresem dojrzewania i nastoletniości). [przypis edytorski]

400. magiel a. maglownica — maszyna służąca do prasowania przez przepuszczanie między ściśle do siebie przylegającymi walcami większych sztuk materiału: pościeli, obrusów i ręczników itp.; ten rodzaj prasowania zwany jest maglowaniem; tu: lm magle odnosi się zapewne do walców będących ważną częścią składową urządzenia. [przypis edytorski]

401. mię — daw. forma zaimka osobowego w pozycji nieakcentowanej w zdaniu; dziś jednolita forma: mnie. [przypis edytorski]

402. drzwi wchodowe (daw.) — dziś: drzwi wejściowe. [przypis edytorski]

403. padół łez (lit.) — ziemia. [przypis edytorski]

404. następny (daw.) — tu: następujący; taki oto. [przypis edytorski]

405. roztopniał — dziś: roztopił się a. stopniał. [przypis edytorski]

406. faktor (daw.) — pośrednik. [przypis edytorski]

407. dla (daw.) — w celu, z powodu. [przypis edytorski]

408. zafrasowany (daw.) — zmartwiony. [przypis edytorski]

409. nie podobna (daw.) — nie (jest) możliwe; nie można. [przypis edytorski]

410. zniżać głos — ściszać głos. [przypis edytorski]

411. bynajmniej — wcale (dosł.: jak najmniej). [przypis edytorski]

412. zaszłe (daw.) — te, które zaszły; dziś: zaistniałe. [przypis edytorski]

413. frasunek (daw.) — zmartwienie. [przypis edytorski]

414. jestże — konstrukcja z partykułą -że nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy jest, czyż jest. [przypis edytorski]

415. nie baczyć — nie zważać; nie zwracać uwagi. [przypis edytorski]

416. ledwom pana dogonił — inaczej: ledwo pana dogoniłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

417. bynajmniej — wcale (dosł.: jak najmniej). [przypis edytorski]

418. Jack (John) Ketch (zm. 1686) — ang. kat w czasach Stuartów: Karola II i Jakuba II; jego imię stało się synonimem słów: „kat”, „szubienica”, „śmierć”, a nawet „szatan”, zaś węzeł służący do zadzierzgnięcia stryczka to po ang. „węzeł Jacka Ketcha” (Jack Ketch’s knot); był wykonawcą wyroków śmierci w całym kraju podczas rozprawiania się Stuartów z opozycją w latach 80. XVII w. (wykonał wyrok m.in. na Williamie Russellu, Jamesie Scotcie księciu Monmouth), wtedy też informacje o jego poczynaniach trafiły na łamy prasy. [przypis edytorski]

419. nigdyś (...) mnie nie lubił — inaczej: nigdy mnie nie lubiłeś (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

420. zawsześ mnie (...) uważał — inaczej: zawsze mnie uważałeś (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

421. pedel (daw.; z niem Pedell) — woźny (szczególnie w różnego rodzaju szkołach i zakładach naukowych). [przypis edytorski]

422. zakrystian (wł. sacristia a. sacrista) — osoba świecka lub duchowna niższej rangi sprawująca nadzór nad zakrystią (bocznym pomieszczeniem w świątyniach chrześc. służącym do przechowywania szat i naczyń liturgicznych oraz do przygotowania się do sprawowania obrzędów); do jej obowiązków należy pomaganie kapłanowi podczas odprawiania mszy i sprawowaniu obrzędów (przy pogrzebach, chrztach, ślubach itd.), otwieranie i zamykanie drzwi świątyni (odźwierny), sygnalizowanie dzwonem odbywających się uroczystości kościelnych (dzwonnik), dbanie o porządek w świątyni, pomoc w ubieraniu kapłana i in.; też: kościelny. [przypis edytorski]

423. basta (wł.) — dość; wystarczy. [przypis edytorski]

424. libacja (z łac. libatio) — początkowo: w religiach staroż. ofiara składana bóstwu przez wylewania na ziemię cennych płynów; dziś pot.: uczta, której towarzyszy obfite spożycie alkoholu; pijatyka. [przypis edytorski]

425. jeno (daw., gw.) — tylko. [przypis edytorski]

426. do czegom doszedł — inaczej: do czego doszedłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

427. jakem się (...) pastwił — inaczej: jak się pastwiłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

428. nie podobna (daw.) — nie (jest) możliwe. [przypis edytorski]

429. rozświt — dziś: świt, brzask. [przypis edytorski]

430. po niedojrzałe sięgać gruszki — przedwcześnie spodziewać się wyników (owoców) swoich działań. [przypis edytorski]

431. snadź (daw.) — widocznie, prawdopodobnie. [przypis edytorski]

432. tegom przypomnieć sobie nie mógł — inaczej: tego (...) nie mogłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

433. snadź (daw.) — widocznie, prawdopodobnie. [przypis edytorski]

434. względny (daw.) — zachowujący względy; traktujący z delikatnością i uwagą, by nie urazić kogoś. [przypis edytorski]

435. onegdaj (daw.) — przedwczoraj. [przypis edytorski]

436. żem (...) wyzionął — inaczej: że wyzionąłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

437. jurysta (z łac. ius, iuris) — prawnik. [przypis edytorski]

438. zdetonowany — wybity z tonu, zbity z pantałyku; zdezorientowany. [przypis edytorski]

439. wielebny — określenie stosowane w odniesieniu do duchownych; ksiądz, pastor. [przypis edytorski]

440. winna — dziś: powinna. [przypis edytorski]

441. wist — gra karciana dla czterech osób grających w dwóch parach, wywodząca się z Anglii, niezwykle popularna w XVIII i XIX w.; protoplasta brydża. [przypis edytorski]

442. aria — pieśń solowa z akompaniamentem instrumentalnym, część większej formy muzycznej, np. opery, oratorium, kantaty. [przypis edytorski]

443. menuet — fr. taniec ludowy, o metrum 3/4 i tempie umiarkowanym, w czasach Ludwika XIV stał się tańcem dworskim i zyskał popularność podczas organizowanych balów: tańczony jest w parach, ale pozwala też na tworzenie figur wykonywanych rzędami; istnieją realizacje tej formy muz. przez najsławniejszych kompozytorów (np. Mozarta, Haendla i in.). [przypis edytorski]

444. gawot — starofrancuski taniec ludowy w tempie umiarkowanym, o metrum parzystym, z charakterystycznym półtaktowym przedtaktem; XVII–XVIII w. spopularyzowany na dworze królewskim, a następnie w zabawach salonowych, a także w operze i balecie. [przypis edytorski]

445. areopag — Rada Starszych w staroż. Atenach; złożona z najwyższych urzędników w polis rada, której siedzibą było wzgórze Aresa (stąd nazwa); jej członkowie, archonci, (a. areopagici) zajmowali się prowadzeniem polityki oraz nadzorem nad sądownictwem i prawami (sami bywali sędziami w sprawach wagi państwowej), a także kontrolowaniem wszelkich urzędników państwowych (w tym archontów); tu: użycie żartobliwe. [przypis edytorski]

446. wpierwej — dziś: najpierw; wcześniej. [przypis edytorski]

447. powinszowania (daw.; z niem. wünschen: życzyć) — gratulacje, życzenia (szczególnie okolicznościowe). [przypis edytorski]

448. takem wystraszona — forma skrócona; inaczej: jestem tak wystraszona. [przypis edytorski]

449. antypatia — uczucie niechęci w stosunku do kogoś. [przypis edytorski]

450. jeno (daw., gw.) — tylko. [przypis edytorski]

451. anonsować (z fr. annoncer: zapowiadać, obwieszczać) — oznajmiać czyjeś przybycie. [przypis edytorski]

452. jeno (daw., gw.) — tylko. [przypis edytorski]

453. stoicyzm — kierunek filozoficzny zapoczątkowany w III wieku p.n.e. w Atenach przez Zenona z Kition, zalecający zachowanie umiaru i spokoju wewnętrznego zarówno wobec bardzo pomyślnych, jak i w wyjątkowo trudnych sytuacjach życiowych; ćwiczenie w takiej postawie życiowej, a także zachowanie niewzruszonej uczciwości, prowadzi wg stoików do cnoty (czyli prawości), wolności i szczęścia. [przypis edytorski]

454. doktorostwo — daw. określenie używane w odniesieniu do małżeństwa: doktor z żoną. [przypis edytorski]

455. gdziem przedstawił — inaczej: gdzie przedstawiłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

456. wcaleśmy nie spokrewnieni — forma skrócona; inaczej: wcale nie jesteśmy spokrewnieni. [przypis edytorski]

457. mógłżem cię spotkać — konstrukcja z partykułą -że nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy mogłem, czyż mogłem. [przypis edytorski]

458. nie podobna (daw.) — nie (jest) możliwe; nie można. [przypis edytorski]

459. bynajmniej — wcale (dosł.: jak najmniej). [przypis edytorski]

460. flanca — sadzonka. [przypis edytorski]

461. drużka — panna towarzysząca podczas ślubu pannie młodej. [przypis edytorski]

462. li — partykuła pytająca, znaczenie: czy, czyż (wymusza charakterystyczny szyk, występując po rzeczowniku, do którego się odnosi). [przypis edytorski]

463. arak — mocny, aromatyczny napój alkoholowy z ryżu i trzciny cukrowej. [przypis edytorski]

464. wszyscyśmy (...) spojrzeli — inaczej: wszyscy spojrzeliśmy (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

465. pożywany — dziś: spożywany; forma pożywać nosi dziś cechę stylu biblijnego. [przypis edytorski]

466. wnosić toast a. zdrowie — dziś: wznosić.

1 ... 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123
Idź do strony:

Darmowe książki «Dawid Copperfield - Charles Dickens (czytać książki online za darmo txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz