Transakcja wojny chocimskiej - Wacław Potocki (czytaj książki za darmo txt) 📖
Krótki opis książki:
Transakcja wojny chocimskiej lub krócej: Wojna chocimska to wierszowany epos opowiadający o zwycięstwie Polski nad Turkami pod Chocimiem w 1621 roku.
Treść utworu została oparta o kroniki Jakuba Sobieskiego oraz inne manuskrypty. W dziele występują postaci historyczne (np. Karol Chodkiewicz, Stanisław Lubomirski), jednak autor wprowadza elementy fikcji literackiej, wplata również własne komentarze, dygresje, uzupełnia o mowy wodzów. Opisana historia opowiada o przygotowaniach do bitwy oraz o jej przebiegu (tj. w barokowej polszczyźnie pełnej łacińskich zapożyczeń: „transakcji”). Autor podkreśla wielkość narodu polskiego, który pomimo śmierci wodza podczas bitwy stawił czoła kilkukrotnie większemu wojsku najeźdzcy. Wyraża jednak krytykę wobec współczesnej mu Polski i chce obudzić w Polakach dawnego ducha.
Wacław Potocki to jeden z najważniejszych polskich autorów okresu baroku. Znany przede wszystkim jako autor Wojny chocimskiej oraz wierszy o charakterze patriotycznym i moralizatorskim.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wacław Potocki
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Transakcja wojny chocimskiej - Wacław Potocki (czytaj książki za darmo txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wacław Potocki
regnum venale, et si emptorem invenerit, brevi periturum (łac.) — o królestwo sprzedajne, które zginie niebawem, jeśli tylko kupca znajdzie. [przypis redakcyjny]
2913. a longe, cum irreparabili (...) (łac.) — od dawna z niepowetowaną... klęską. [przypis redakcyjny]
2914. promovebant (łac.) — popierali. [przypis redakcyjny]
2915. jurament (...) (łac.) — gotowi przyjąć pana wraz ze złotem, wystawiając na targ przedajną wymowę, uprawiając korsarstwo na głębi wolności polskiej. Przeklęta żądzo złota, do czegóż nie zmuszasz serc śmiertelnych! [przypis redakcyjny]
2916. sero moluni deorum molae (łac.) — późno mielą młyny bogów. [przypis redakcyjny]
2917. akcypiter (z łac.) — jastrząb. [przypis redakcyjny]
2918. susque deque (łac.) — za nic. [przypis redakcyjny]
2919. compages frustatim — całość (państwa) w kawałki. [przypis redakcyjny]
2920. non suffecisset oneri brachia tanto (łac.) — nie podstawił ramion pod taki ciężar. [przypis redakcyjny]
2921. jam jam labentis cum libertate Regni Poloni (łac.) — już już upadającego wraz z wolnością królestwa polskiego. [przypis redakcyjny]
2922. adeste qui omnia humana prae divitiis spernitis (...) (łac.) — słuchajcie wy, co dla bogactw wszystkimi sprawami ludzkimi gardzicie, mniemając, że nie ma ani zaszczytu wielkiego, ani cnoty bez opływania w dostatki: jedyna nadzieja narodu rzymskiego, Cyncynnat, uprawiał rolę za Tybrem cztery morgi wynoszącą; tam czy to kopiąc rów, czy orząc, został pozdrowiony i pozdrowił posłów, którzy go poprosili, żeby w todze wysłuchał rozkazów senatu; zdziwiony, każe żonie Hacylii przynieść togę z chaty, którą przywdział, obtarłszy się równocześnie z kurzu i potu; winszują mu posłowie dyktatury i wiodą do miasta. [przypis redakcyjny]
2923. Saepe paupertas virtus fuit, in hac majores nostros apud aratra ipsa, mirantes decora sua, circumstetere lictores (łac.) — częstokroć ubóstwo było cnotą; w nim przodków naszych przy pługach, dziwiących się zaszczytowi, obstępowali liktorowie. [przypis redakcyjny]
2924. suffecit tanto oneri caput (łac.) — wybrał głowę do takiego brzemienia. [przypis redakcyjny]
2925. post tot tantasque procellas (łac.) — po tylu i tak licznych burzach. [przypis redakcyjny]
2926. swoje pognoił snopy — przymówka do Snopa, herbu Wazów. [przypis redakcyjny]
2927. novae spes sementis, jugo scandit roseo medii fastigia coeli (łac.) — nadzieja nowego posiewu na różanym wozie wstępuje na szczyt niebios. [przypis redakcyjny]
2928. praesentissimi solis (łac.) — obecności słońca. [przypis redakcyjny]
2929. primores suorum consultare jubet: Annis, bellisque verendi, crinigeri sedere patres (łac.) — znakomitości swoich radzić się każe: laty i wojnami poważni, siedzieli ojcowie długowłosi. [przypis redakcyjny]
2930. Mavortia signa rubescunt, Floribus et subitis animantur frondibus hastae (łac.) — czerwienieją znaki Marsowe: kwiatami i gałęziami niespodziewanymi ożywiają się włócznie. [przypis redakcyjny]
2931. Sator protegat hunc statum (...) (łac.) — Sprawca niech się opiekuje tym stanem, niech strzeże tego pokoju, królowi zaś naszemu, gdy już najdłuższej mety śmiertelników dojdzie (wraz z matką i żoną najdroższą, które jako odwieczna mądrość złączyła z łożem, tak nie rozłączy z Olimpem, których potęgi nikt nie poczuje, chyba że albo z niebezpieczeństwa będzie podźwignięty, albo zaszczytem podniesiony), niech przeznaczy jak najpóźniejszych następców. [przypis redakcyjny]
2932. votum (łac.) — życzenie. [przypis redakcyjny]
2933. occurrens calamo (łac.) — nawijająca się pod pióro. [przypis redakcyjny]
2934. minucje (daw.) — kalendarz. [przypis redakcyjny]
2935. gach (daw.) — kochanek. [przypis edytorski]
2936. zeszły — w podeszłym wieku. [przypis edytorski]
2937. rucznica — dziś popr.: rusznica. [przypis redakcyjny]
2938. westa — niem. Weste, katanka. [przypis redakcyjny]
2939. Lyaeus — Bachus, bóg wina. [przypis redakcyjny]
2940. Mstów i Przyłęk tu leżą (...) Prezentują starzałej dru. . . . . . — w rękopisie dopisane na marginesie i przez nieuwagę introligatora obcięte zapewne jeszcze w XVII w., skutkiem czego żadna ze znanych nam kopii tych wierszy nie posiada [przypis redakcyjny]
2941. lisić się (daw., pot.) — pozbyć się (mowa o Lubomirskich). [przypis redakcyjny]
2942. rozsuć (daw.) — rozsypać. [przypis redakcyjny]
2943. Miłość twoja przeciwko rodzicom — dziś popr.: miłość moja do rodziców. [przypis edytorski]
2944. nie prę się — nie zaprzeczam. [przypis edytorski]
2945. feudum — lenno. [przypis redakcyjny]
2946. suta — sypana (mogiła Kraka). [przypis redakcyjny]
2947. dziewosłębić (daw.) — być swatem, tu raczej: starać się o rękę. [przypis edytorski]
2948. Krucygerzy — Krzyżacy (z łac. „cruciger”, niosący krzyż). [przypis redakcyjny]
2949. czwierci — ćwierci, kwartalne raty żołdu. [przypis edytorski]
2950. angielski — tu: anielski. [przypis edytorski]
2951. ogorzeć — tu: osmalić się. [przypis edytorski]
2952. żywioł — żywność. [przypis redakcyjny]
2953. Awern — tu: piekło. [przypis edytorski]
2954. żwa — żuje. [przypis redakcyjny]
2955. rekurs (daw., z łac.) — odwołanie się. [przypis edytorski]
2956. ogłodać (daw.) — ogryźć. [przypis redakcyjny]
2957. wżdy (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]
2958. wiekować — trwać przez wieki. [przypis edytorski]
2959. marter (z łac.) — świadek, męczennik. [przypis redakcyjny]
2960. Niccolo Machiawelli (1469–1527) — włoski autor traktatów politycznych, zachęcających do kierowania się zasadą „cel uświęca środki”; symbol amoralnej polityki. [przypis edytorski]
2961. Ojca pana naszego, po którego zgonie — Jeremi Michał Korybut, książę na Wiśniowcu i Lubniach, wojewoda ruski, ojciec króla Michała, mąż wielce waleczny, zmarły 22 sierpnia 1651 roku. [przypis redakcyjny]
2962. inwidia (z łac.) — zazdrość. [przypis edytorski]
2963. abrys (daw.) — zarys, także: rycina. [przypis redakcyjny]
2964. Dali się w polu z baszą obaczyć Abazem — 29 października 1633 roku pod Kamieńcem Podolskim. [przypis redakcyjny]
2965. Widział ich twardy Smoleńsk — sprawy dzieł rycerskich wojska i diariusz z obozu z pod Smoleńska w roku 1633–1634. [przypis redakcyjny]
2966. bojar — dziś popr. forma D.lm: bojarów; bojar — szlachcic rosyjski, mołdawski lub wołoski. [przypis edytorski]
2967. kornet — niski stopień oficerski w rosyjskiej kawalerii. [przypis edytorski]
2968. tuleja — rurka, osada. [przypis redakcyjny]
2969. inkaust — atrament (tu, ze względu na rytm, czytamy na cztery sylaby). [przypis redakcyjny]
2970. pasieki — zasieki. [przypis redakcyjny]
2971. ostrów — ostroga, forteca? (niejasne; znaczenie dosłowne: wyspa). [przypis redakcyjny]
2972. kot — tu: zając. [przypis edytorski]
2973. grzywacz — gatunek gołębia. [przypis edytorski]
2974. osuć (daw.) — osypać. [przypis redakcyjny]
2975. zaszczyt (daw., z ros.) — obrona. [przypis redakcyjny]
2976. met — dziś popr.: mat (w szachach). [przypis edytorski]
2977. hustem (daw., z rus.) — gęsto. [przypis redakcyjny]
2978. Batów — Batów w województwie podolskim. Bitwa 1 i 2 czerwca 1652 roku. Marcin Kalinowski hetman z wielu innymi poległ, jeńców do 5000 w pień wycięto — ledwie zostawiono przy życiu. [przypis redakcyjny]
2979. Żyje Andrzej, brat jego — Umarł podczaszym chełmskim r. 1689. [przypis edytorski]
2980. rubież — mord (dosł.: rąbanina). [przypis redakcyjny]
2981. legart — wyżeł, leń (piecuch). [przypis redakcyjny]
2982. kondys — kundel. [przypis edytorski]
2983. stok (daw.) — źródło a. strumień. [przypis edytorski]
2984. siódmy tryjon — z łac. septem triones, mowa o siedmiu gwiazdach gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy, przenośnie zaś — o krajach północnych. [przypis edytorski]
2985. guzy (daw.) — kusy, krótki. [przypis redakcyjny]
2986. mierzić (daw.) — brzydzić. [przypis edytorski]
2987. faryna — mąka; tu: tryb, sposób postępowania, moda. [przypis redakcyjny]
2988. chodziwy — dzielny. [przypis redakcyjny]
2989. Tetys — Tetyda, matka Achillesa. [przypis edytorski]
2990. mierziączka — waśń. [przypis redakcyjny]
2991. strząpie — strzępy, ta sama fabuła co wyżej w. 7–10. [przypis redakcyjny]
2992. fraucymer (daw.) — damy dworu. [przypis edytorski]
2993. potuszyć (daw.) — sprzyjać, dać nadzieję. [przypis edytorski]
2994. zasuszy pióra — odrośnie. [przypis redakcyjny]
2995. Eur — (łac. odpowiednik: Volturnus) wiatr wschodni. [przypis redakcyjny]
2996. Tameś szedł — obok dopisany wariant: szedłeś. [przypis redakcyjny]
2997. gruby — tu: prymitywny. [przypis edytorski]
2998. pardon — wybaczenie a. darowanie życia. [przypis edytorski]
2999. Gdy się przy swym jako kot opiera na ledzie — przysłowie o niepewnym bycie. [przypis redakcyjny]
3000. On Potocki, szedziwem ozdobiony latem — Mikołaj hetman, sędziwy. [przypis redakcyjny]
3001. Przestraszeni; poczty swe piszą przed Duglasem — stawają z szeregami swoimi. [przypis redakcyjny]
3002. psina — wstyd. [przypis redakcyjny]
3003. rucho (daw.) — suknia. [przypis redakcyjny]
3004. buzdygan — buława. [przypis redakcyjny]
3005. wiersza — sieć na ryby. [przypis redakcyjny]
3006. potrzeba (daw.) — bitwa, potyczka. [przypis edytorski]
3007. pokusy — diabelskie. [przypis redakcyjny]
3008. zażąc — ścisnąć. [przypis redakcyjny]
3009. blejwas — niem. biel ołowiana. [przypis redakcyjny]
3010. granduk — wielmoża. [przypis redakcyjny]
3011. ochabić — ogarnąć. [przypis redakcyjny]
3012. zaszczyt (daw., z ros.) — obrona. [przypis redakcyjny]
3013. zrostą — dziś: zrosną. [przypis redakcyjny]
3014. duszą kichnąć (daw., pot.) — umrzeć. [przypis redakcyjny]
3015. żydło — zboże, pożywienie. [przypis redakcyjny]
3016. kluba (daw.) — dyby, okowy. [przypis edytorski]
3017. mól (daw.) — problem, zmartwienie. [przypis edytorski]
3018. Junonie — w rękopisie dla rymu Junanie. [przypis redakcyjny]
3019. zakon (daw.) — prawo. [przypis edytorski]
3020. krzepło (daw.) — rzeczy skrzepłe, zimne. [przypis redakcyjny]
3021. kolczuga — zbroja spleciona z metalowych kółek. [przypis redakcyjny]
3022. sag...toga — rzymska szata wojenna i pokojowa. [przypis redakcyjny]
3023. kontenteca (daw., z wł.) — zadowolenie. [przypis redakcyjny]
3024. frantostwo — spryt, podstęp. [przypis edytorski]
3025. wtąż — tak samo. [przypis redakcyjny]
3026. chameleont — dziś: kameleon. [przypis edytorski]
3027. obłoczy — forma zmieniona dla rymu; winno być: obłóczy. [przypis edytorski]
3028. odęte solnymi górami nadzieje — dochody z żup. [przypis redakcyjny]
3029. Bo gdzie pieniądz — na marginesie wariant: W kim łakomstwo... [przypis redakcyjny]
3030. chromie — kuleje. [przypis redakcyjny]
3031. obojeńca — obojętca, na obie strony mówiący. [przypis redakcyjny]
3032. skałuba (daw.) — szpara. [przypis redakcyjny]
3033. nie uwlecze — dziś: nie uwłaczy. [przypis edytorski]
3034. pomiotło — miotła, poniewierka. [przypis redakcyjny]
3035. justycja (z łac.) — sprawiedliwość. [przypis edytorski]
3036. Bogdaj — w rękopisie mylnie Bogdy. [przypis redakcyjny]
3037. foza — moda. [przypis redakcyjny]
3038. pod opończą — ukrywając się. [przypis redakcyjny]
3039. plaskury (daw.) — praszczury, prawnuki. [przypis redakcyjny]
3040. (...) za swe własne liczy — ostatnie słowa (za swe własne liczy) odcięto przy oprawie, a uzupełniła je późniejsza ręka. W rkpsie Ossol. wiersz ten brzmi: Co w tobie wszytko szczęście swe na świecie liczy. [przypis redakcyjny]
Wesprzyj Wolne Lektury!
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli
Darmowe książki «Transakcja wojny chocimskiej - Wacław Potocki (czytaj książki za darmo txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)