Darmowe ebooki » Poemat » Hajdamacy - Taras Szewczenko (gdzie w internecie można czytać książki za darmo TXT) 📖

Czytasz książkę online - «Hajdamacy - Taras Szewczenko (gdzie w internecie można czytać książki za darmo TXT) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Taras Szewczenko



1 2 3 4 5 6 7 8 9
Idź do strony:
zrobię ja sobie 
Pod płotem ławeczkę. 
Targować, szynkować 
Będę czareczkami, 
Tańcować i hulać 
Będę z parobkami. 
Oj, wy, dziatki wy me,  
Gołębięta wy me! 
Nie płaczcie no, a patrzcie no, 
Jak matula hula, 
Sama w najem ruszam, 
Dziatki do szkół oddam, 
A czerwonym trzewiczkom mym 
Taki dam, taki dam.” 
 
— „Dobrze! Dobrze! No, do tańca, 
Do tańca, kobzarzu!” 
Stary urżnął — na przysiadki 
Poszli po bazarze, 
Aż ziemia drży. „Hajże, Gonto!” 
— „Maksymie! utniemy! 
Urżnijmyż bo, sokole mój, 
Póki nie zginiemy!” 
 
„Nie dziwujcie się, dziewczęta 
Że się obszarpałem: 
Bo mój ojciec robił gładko 
I ja się weń wdałem.” 
 
— „Dobrze, bracie, dalibógże! 
— „A no ty, Maksymie!” 
— „Poczekaj no!”  
 
„Ot tak czyń mi, jak ja czynię, 
Kochaj córkę byle czyją, 
Czy to chłopską, czy diakowską, 
Byle ładną, choć popowską.” 
 
Wszyscy tańczą, a Hałajda 
Nie słyszy, nie baczy; 
Siedzi sobie w końcu stołu, 
Ciężko, ciężko płacze, 
Jak dziecina. Co mu braknie? 
Czerwone żupany 
I złoto jest, i sława jest... 
Ach, nie ma Oksany, 
Nie ma doli z kim podzielić, 
Nie ma z kim pogadać; 
Biedny, musi jak sierota 
Sam jeden przepadać, 
A nieborak nie wie o tem, 
Że jego Oksana 
Z tamtej strony, za Tykiczem, 
Na zamku, u pana, 
Z tymi samymi Lachami, 
Co zamordowali 
Jej rodzica. Okrutnicy 
Teraz się schowali 
Za murami! Widzieliścież 
Jak Żydzi konali — 
Bracia wasi? Dziewczę w oknie 
Dumką w świat gdzieś goni; 
Spojrzy w okno — miasto całe 
Czerwienieje, płonie. 
„Gdzie to terazi mój Jarema? 
Nie wie, że koło niej 
Tuż, w Łysiance, nie w siermiędze, 
A w pięknym żupanie 
Siedzi sobie i przemyśla 
O swojej Oksanie. 
„Gdzie też ona? Gdzie gołąbka 
Pognębiona płacze?” 
Ciężko jemu.  
 
A wtem z jaru 
W sukmanie kozaczej 
Ktoś się skrada.  
 
„Kto ty taki?” 
Kozak zapytuje. 
 
„Ja posłaniec pana Gonty. 
Niechaj potańcuje, 
Ja poczekam.”  
 
— „Nie doczekasz, 
Żydowska sobako!” 
 
— „Chowaj Boże! Jaki ja Żyd! 
Widzisz? Hajdamako! 
Patrz no tylko — chyba nie znasz? 
Masz — tobie — szeląga.” 
 
— „Znam cię dobrze!” i święcony 
Z cholewy wyciąga. 
„Przyznawaj się, podły Żydzie, 
Gdzie moja Oksana?” 
I zmierzył się.  
 
„Chowaj Boże!... 
Na zamku... u pana... 
Cała w złocie...” 
 
— „Wyręczajże 
Wyręczaj, przeklęty!” 
 
— „Dobrze, dobrze!... Jakiż bo ty 
Jaremo zawzięty. 
Zaraz idę i wyręczę; 
Pieniądz mury kruszy, — 
Powiem Lachom — zamiast pana...”  
 
— „Dobrze, dobrze! Ruszaj, 
Ruszaj prędzej!”  
 
— „Zaraz, zaraz! 
Gontę zabawiajcie 
Choć momencik, a tymczasem 
I sami hulajcie. 
A gdzie wieźć?” 
— „Do Lebedyna! 
Pamiętaj mi, Żydzie!” 
 
— „Dobrze, dobrze!”  
 
I Hałajda 
Z Gontą w taniec idzie. 
A Żeleźniak chwyta kobzę: 
„Potańcuj, kobzarzu! 
Ja ci zagram.” 
 
Na przysiadki 
Ślepy po bazarze 
Łupi, stary, łyczakami, 
Dodaje słowami: 
 
„Na ogrodzie pasternak, pasternak: 
Czyż ja tobie nie kozak, nie kozak? 
Czyż ja ciebie nie lubię, nie lubię? 
Czy ja tobie trzewiczków nie kupię?  
 
Kupię, kupię, czarnobrewa, 
Kupię, kupię tego dziwa, 
Będę, serce, chodził, 
Będę, serce, wodził.” 
 
„Oj hop, hopaka! 
Pokochała Kozaka 
I rudego, i starego — 
Lichaż dola taka. 
Ruszaj, dolo, po tęsknotę, 
A ty, stary, idź po wodę, 
A ja — do szyneczku. 
Golnę czarkę — jedną, drugą, 
Potem trzecią niezadługo, 
Piątą, szóstą i koniec. 
Rusza baba wieść taniec, 
A za babą wróbel w duch 
Wykrętasem, wychylasem... 
Tęgi wróbel, zuch, zuch! 
Stary rudy babę łaje, 
A ta jemu figi daje: 
„Ożenił się stary kiep — 
Zarabiajże mi na chleb; 
Trzeba dziatki hodować, 
Trzeba dziatki odziewać — 
Toć i muszę pracować. 
A ty stary mi nie grzesz, 
Siedź za piecem i kołysz, 
Cicho, milcz, ani dysz!” 
 
Kiedym jeszcze była młodą siostrą zakonniczką, 
Powiesiłam fartuszeczek ponad okienniczką; 
Kto idzie — nie minie, 
To mrugnie, to skinie. 
A ja sobie jedwab skubię, 
To w okienko liczko wściubię: 
Semeny, Iwany, 
Bierzcie prędko żupany, 
Ta pójdziemy, pohulamy, 
Ta siądziemy, zaśpiewamy.” 
 
 
„Zapędzajcie kurę w dziurę, 
A kurczęta w kojec.” 
 
„Hu ha! 
Duhę95 zagiął mąż, 
Żona chomąt wlecze, 
A ty, doniu96, zwiąż.”  
 
”Dosyć?”  
 
„Jeszcze, choć i tłustą97, 
Bo nogi się proszą.”  
 
„Oj, syp, syp no barszcz 
I grzybki do kadzi: 
Dziad i baba, toć do ładu, 
Oboje też radzi. 
 
Oj syp, syp no barszcz 
I dodaj pietruszki:  
 
„Oj, syp, syp-no barszcz 
I nie żałuj chrzanu:  
 
„Oj, lej wode, wodę, 
I poszukaj brudu, brudu...”  
 
— „Dosyć! dosyć! krzyczy Gonta — 
Dosyć, ogień gaśnie. 
A gdzie Lejba?... jeszcze nie ma? 
Niech go piorun trzaśnie! 
Wynaleźć go i powiesić, 
Wyrodek sobaczy! 
Hajda, dzieci! już przygasa 
Kaganiec98 kozaczy.” 
 
A Hałajda: „Atamanie! 
Pohulajmy, bat’ku99! 
Patrzaj — płonie; na bazarze 
I widno, i gładko. 
Potańcujmy. Graj, kobzarzu!” 
 
„Nie chcę hulać więcej! 
Ognia, chłopcy! dziegciu, kłaków! 
Armaty co prędzej! 
Ogień wpuścić do podkopów! 
Myślą, że to żarty?” 
 
— „Dobrze, bat’ku!” Hajdamacy 
Ryknęli jak czarty — 
I przez groble powalili 
Z hukiem i śpiewami. 
 
A Hałajda krzyczy: „Ojcze! 
Ach, stójcie, Bóg z wami! 
Poczekajcie, nie gubcie mnie! 
Tam moja Oksana. 
Choć godzinę, ojce moi! 
Ja ją wydostanę!” 
 
— „Dobrze, dobrze!... Żeleźniaku!  
Huknij, niechaj palą; 
Ta — z Lachami, a ty inną 
Pocieszysz — się lalą.” 
 
Obejrzał się — gdzie Jarema?... 
Wtem ryknęły góry 
I zamczysko wraz z Lachami 
Hula gdzieś u chmury. 
 
Wszystko poszło... Co zostało 
Ogniem zapałało... 
„Gdzie Hałajda?” Maksym woła — 
I śladu nie stało. 
Dopóki chłopcy tańcowali, 
Jarema z Lejbą się dostali 
Do środka zamku, aż do lochów; 
Porwał Oksanę ledwie żywą 
I ruszył razem z nieszczęśliwą 
Do Lebedyna... 
 
Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Lebedyn
„Ja sierota, babciu moja, 
Sierota z Olszany; 
Ojca Lachy zamęczyli, 
A mnie... zimne ściany 
Płakałyby... wspomnieć straszno... 
Wzięli martwe ciało... 
Nie rozpytuj, babciu moja, 
Co się ze mną działo, 
Modliłam się i płakałam, 
Pierś się rozrywała. 
Łzy gdzieś wyschły, dusza marła... 
Och! gdybym wiedzała, 
Że raz jeszcze go zobaczę, 
Że zobaczę znowu, — 
Stokroć więcej bym wyniosła 
Za jedyne słowo! 
Czy ja może przeciw Bogu 
Kiedy wykraczała!... 
Nie wiem... może za to skarał, 
Za to, żem kochała, — 
Żem kochała oczy czarne 
I duszę i ciało, 
Pokochała jak umiała, 
Jak serce zachciało... 
Nie za siebie, nie za ojca 
Błagałam w niewoli, 
Nie, babuniu, a za niego, 
Za miłego dolę. 
Skarż mnie, Boże! — prawdę twoją 
Ja wycierpieć muszę... 
Strach powiedzieć; już myślałam 
Zaprzepaścić duszę... 
Gdyby nie on, to może bym 
I zaprzepaściła. 
Ciężko było! Lecz myślałam: 
„O Boże mój miły! 
On sierota, — kto beze mnie 
Jego tam powita? 
Kto o dolę i niedolę 
Jak ja go rozpyta? 
Kto obejmie? kto podzieli 
Duszę po połowie? 
Kto sierocie ubogiemu 
Kocham ciebie! powie?” 
Tak myślałam, babciu moja, 
I serce się śmiało: 
„Ja sierota, bez matuchny, 
Bez ojcam została, 
I on jeden w całym świecie, 
Tak wiernie mnie lubi; 
A posłyszy, żem zginęła 
To i siebie zgubi 
Czekałam, płakałam: 
Nie ma jego, nie przybędzie, — 
Sama się zostałam...” 
I znów płacze. A czernica100 
Koło chorej stoi, 
Smutna także. 
„Gdzie ja, babciu?” 
— „U mnie, serce moje, 
W Lebedynie, rybko droga, 
Nie wstawaj, ty chora.” 
— „W Lebedynie! a od dawna?” 
— „Nie, od pozawczora101.” 
— „Pozawczora?... Czekaj, czekaj... 
Nad wodą się pali... 
Żyd, zamczysko, Majdanówka... 
Hałajdą go zwali...” 
— „I ten także był Hałajda, 
Coś z nim przyjechała... 
Ten, Jarema...”  
— „Gdzie on? Gdzie on?” 
Wreszcie zrozumiała. 
„On za tydzień obiecywał 
Przyjechać po ciebie.” 
— Co? Za tydzień? Serce moje! 
Boże! Czy ja w niebie? 
Babciu moja, skończyła się 
Przeklęta godzina! 
Ten Hałajda — mój Jarema!... 
Cała Ukraina 
Mówi o nim. Jam widziała, 
Jak płonęły sioła;. 
Jam widziała, jak u Lachów 
Chyliły się czoła, 
Gdy mówiono o Hałajdzie: 
Ach, wiedzieli oni, 
Kto on taki, skąd przychodzi, 
I za kim on goni!... 
Mnie on szuka, i znalazł mnie 
Orzeł mój zuchwały! 
Przylatujże, mój sokole, 
Gołąbku mój biały! 
Och, jakże mi tu wesoło! 
Jak ślicznie i biało! 
Wszak za tydzień, babciu moja?... 
Trzy dni pozostało... 
Ach, jak długo!... 
„Zagartuj, mamo, żar, żar, 
Będzie tobie córki żal, żal.” 
Oj, wesołoż mi na świecie! 
A tobie, babeczko, 
Czy wesoło?” 
— „Ja za ciebie 
Cieszę się, rybeczko:; 
— „A czemuż ty nie zaśpiewasz?”  
— „Jam już odśpiewała...”. 
Zadzwoniono na nieszpory; 
Oksana została, 
A czernica na modlitwę  
Z wolna podybała102. 
 
Po tygodniu w Lebedynie. 
Cerkiew śpiewem brzmiała: 
Przed południem para młoda 
U ołtarza stała; 
A wieczorem już Jaremę 
Żegnała Oksana: 
Ot, zwyczajnie — nie chciał Kozak 
Gniewać atamana! 
— Kończy z Lachem; z Żeleźniakiem, 
Z Gontą się zabawia; 
W Humańszczyźnie, na pożarach 
Weselisko sprawia. 
Żona czeka, czy nie idzie 
Z bojarami w goście, 
By ją przewieźć z celi biednej 
W chatę na pomoście. 
Ej, nie tęsknij, miej nadzieję 
I módl się serdecznie. 
A mnie teraz do Humania 
Potrzeba koniecznie. 
 
Gonta w Humaniu103
Minęły dni i lato całe, 
Odbiegli domów ojciec, mąż; 
A Ukraina płonie wciąż; 
Po siołach płaczą dzieci małe; 
Pożółkłym liściem drżą dąbrowy, 
Nie widać słońca spoza chmur, 
Nie słychać nigdzie ludzkiej mowy; 
Zwierz tylko, wyjąc, rzuca bór 
Dla siół, po trupy. Nie chowali, 
Wilków Lachami hodowali, 
Aż znikli w zaspach śnieżnych gór. 
Nie wstrzymała ludu zima 
I w pomście i w karach; 
Lachy marzną, a Kozacy 
Grzeją się w pożarach, 
Przyszła wiosna, czarną ziemię 
Ze snu rozbudziła, 
Ukwieciła ją porostem, 
Barwinkiem okryła; 
I na polu skowroneczek, 
I słowiczek w gaju, 
Ziemię strojną w płaszcz wiośniany 
Z porankiem witają... 
Raj i koniec! A dla kogo? 
Czy ludzie go widzą? 
Gdzież tam! Spojrzeć nawet nie chcą, 
A spojrzą — ohydzą. 
Trzeba krwią go domalować, 
Oświecić łunami; 
Kwiatów mało, słońca mało, 
Za dymów chmurami. 
Piekła mało!... Ludzie, ludzie! 
Kiedy wam dość będzie 
Dobra tego, co dziś macie?  
Dziwniście wy wszędzie! 
Nie wstrzymała ludu wiosna, 
Boga się nie boi. 
Ciężko spojrzeć; a pomyślisz — 
Tak było i w Troi; 
Tak i będzie. 
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Idź do strony:

Darmowe książki «Hajdamacy - Taras Szewczenko (gdzie w internecie można czytać książki za darmo TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz