Wielki Testament - François Villon (biblioteki publiczne .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Po zwolnieniu z więzienia François Villon postanawia spisać testament. Nie było jego zamiarem zapisywanie dóbr ziemskich najbliższym, ale sformułowanie podsumowania swojego życia, refleksji egzystencjalnych oraz wielu przestróg i rad dla potomnych.
Nie jest żadną ważną osobistością — to przeciętny człowiek, paryski nędzarz. W swoim wywodzie opowiada o swojej przeszłości — na postawie swoich przeżyć udziela rad, jak korzystać z młodości i jakich błędów nie popełniać m.in. w miłości i karierze. Wyraża jednak ogromną tęskontę za minionymi czasami, realizując motyw ubi sunt? (gdzież są?). W utworze Villon przypomina wciąż o tym, że wobec śmierci każdy jest równy, a ta — nieuchronna.
François Villon to jeden z najsłynniejszych francuskich poetów średniowiecznych. Znany przede wszystkim jako autor autobiograficznych utworów Mały Testament i Wielki Testament. W jego twórczość wpisane są echa długiego pobytu w więzieniu, będącego karą za awanturniczy styl życia, udziały w bijatykach i napadach. Jego utwory były inspiracją dla wielu artystów, zarówno kultury wysokiej, jak i popularnej.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: François Villon
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Wielki Testament - François Villon (biblioteki publiczne .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 François Villon
dozwolił
Usłyszeć tak wspaniałe słowo,
Gdyby był szczęścia mi pozwolił,
Naówczas, skoro bych na nowo
W grzèch popadł, niechbych od pochodni
Wraz smolnej zginął bez honoru:
Potrzeba ludzi pcha do zbrodni,
A głód wywabia wilki z boru.
XXII
Żałuię czasu mey młodości41:
— Barziey niż inny iam weń szalał! —
Aż do mych lat podeszłych mdłości42
Iam pożegnanie z nią oddalał;
Odeszła; ba, ni to piechotą,
Ni konno; pomkła iako zaiąc;
Tak nagle uleciała oto,
Nic w darze mi nie ostawiaiąc.
Podoba Ci się to, co robimy? Wesprzyj Wolne Lektury drobną wpłatą: wolnelektury.pl/towarzystwo/
XXIII
Odeszła, a ia tu ostałem,
Ubogi w rozum y nauki;
Smutny, zmurszały duchem, ciałem,
Próżen rzemiosła, mienia, sztuki.
Nalichszy z moich (prawda szczera),
Świętey zbywaiąc powinności,
Krewieństwa mego się wypiera
Dla braku trochy maiętności.
XXIV
Tem nie zgrzeszyłem, bym grosz trwonił
Na smaczne kąski, tłuste dania;
Anim za cudzem ia nie gonił,
By złotem płacić me kochania;
Z ludzim korzystał nie za wiele,
Tak świadczę (co tu wiele baiać!)
Czegom nie winien, mówię śmiele:
Nad grzech nie lża się człeku kaiać43.
XXV
Zaiste, nieraz miłowałem,
Y miłowałbych ieszcze chętnie;
Lecz serce smutne z wygłodniałym
Brzuchem, co skwierczy zbyt natrętnie,
Odwodzą mnie z miłosnych dróżek.
Ktoś inny, syty, swey ochocie
Folguie za mnie: Amor-bożek
W pełnym wszak rodzi się żywocie44!
XXVI
Wiem to, iż, gdybych był studiował
W płochey młodości lata prędkie,
Y w obyczaiu zacnym chował,
Dom miałbych y posłanie miętkie!
Ale cóż? Gnałem precz od szkoły,
Na lichey pędząc czas zabawie...
Kiedy to piszę dziś, na poły
Omal że serca wnet nie skrwawię...
XXVII
Nadtom brał wiernie, co powiada
Mędrzec, y Pismam wierzył słowu:
«Baw się, używay, synu (gada),
W młodości swoiey»; ale znowu
Indziey zaświadcza barzo iaśnie,
Że «czas młodości kwietnych latek,
(To iego słowa, takie właśnie!)
Ot, sama głupiość y niestatek».
XXVIII
Dnie moie tako się rozbiegły,
Iako Hiob45 mówi, w lnianem płótnie
Nitki, gdy słomy garść zażegłey46
Tkacz przytknie doń: y żar okrutnie
Wnet strawi płótna sztukę całą,
Niedoszły ludzkiey szmat odzieży...
Nic mi iuż ciężkiem się nie zdało,
Śmierć bowiem wszytko wnet uśmierzy.
XXIX
Gdzież są kompany owe grzeczne,
Których chadzałem niegdy śladem;
Tak mowne, śpiewne, tak dorzeczne
W trefnym47 figielku, w słowie radem48?
Iedni pomarli, leżą w grobie;
Nie tu iuż po nich nie ostało;
Dusze niech Bóg przygarnie sobie,
Ziemia niech strawi grzeszne ciało.
XXX
Z żywych dziś iedni, Bogu chwała,
Możni panowie, z biedy szydzą!
Drugim — po prośbie iść bez mała,
Y chleb za szybką ieno widzą;
Z inszych znów zakonniki godne,
Ba, ba! Kartuzy49, Celestyny50,
Trepki51 obuli se wygodne...
Różnie los sadza ludzkie syny52.
XXXI
Możnym Bóg zsyła moc dobrego,
Żyią w spokoiu y swobodzie;
W nich nie ma przeinaczać czego,
Ani co rzec o tym narodzie;
Lecz biedakowi, co, wpółżywy,
Jak ia, do gęby czego włożyć
Nie ma, Bóg winien bydź cierpliwy:
Nad takim iakże mu się srożyć?
XXXII
Ci maią winka y pieczyste,
Ptaszęta, rybki, leśne zwierzę,
Sosy y smaki zawiesiste,
Iayca kładzione, z octem, świeże;
Nie są podobni do murarzy,
Którym trza służyć w wielkim trudzie:
Tu się pomocnik nie nadarzy;
Sami se zżuią, dobrzy ludzie.
XXXIII
Ot, w puste wdałem się baybaiu,
Bez inszey racyey y przyczyny;
Nie iestem sędzią, panem kraiu,
By karać lub odpuszczać winy;
Ze wszytkich iam nayułomnieyszy;
Niech będzie Iezus pochwalony!
Przeze mnie im się nie umnieyszy!
Tak sobie bzdurzy człek szalony.
XXXIV
Zostawmyż oną materyię53,
O uciesznieyszey mówmy sprawie;
Nie każdy rad z tey beczki piie:
Przykra iest y nieluba prawie54.
Nędza markotna, boleściwa,
Zawżdy55 obrazy szpetne kryśli,
Zawżdy w sądzeniu iest zelżywa56:
Gdy nie śmie w słowach, boday w myśli.
XXXV
Biedakiem iestem iuż od młodu,
— Ot, niebożęta leda iacy! —
Ociec móy był z biednego rodu,
Toż praszczur, co był zwan Horacy.
Bieda nas ściga aż do trumny,
Gdzie zewłok przodków mych złożony:
Nie sterczy tam grobowiec dumny,
Nie uźrzysz bereł ni korony.
XXXVI
Kiedy nad moią biedą kwilę57,
Serce me często tak mnie pieści:
«Człeku, nie krzywduy sobie tyle
Y nie dopuszczay tey boleści.
Ieśliś nie dosyć użył sobie,
Zaliż nie lepiey pod łachmanem,
Bydź żywym, niźli leżeć w grobie,
Z tem, żeś był kiedyś wielkim panem?
XXXVII
Bydź niegdyś panem!... Cóż ia baię?
Panem! Ba! Iako Dawid prawi58,
Nie masz go! Ani przeznasz kraie,
Ni zgadniesz mieścce, kędy bawi.
A zresztą, chudziak ia ubogi,
Nie mnie rozprawiać tak podniosło59:
Niech o tem sądzą theologi;
To kaznodziei iest rzemiosło.
XXXVIII
Nie iestem, wiem to aż za wiele,
Synem anioła — brednie czyste! —
Diademu nie mam z gwiazd na czele60;
Ociec móy umarł, świeć mu Chryste;
Ciało spoczywa w ciasnym grobie...
Y matka, biedna kobiecina,
Niedługo życia wróży sobie;
Wnetki schowaią też y syna...
XXXIX
Wiem, że bogate y ubogie,
Mądre, szalone, świeckie, xiedze,
Hoyne y skąpe, tanie, drogie,
Małe y duże, pychy, nędze,
Damy z kołnierzem w zmyślne rurki
— Iakietamkolwiek godło czyie —
Iedwabie czy siermiężne burki:
Wszytko dołapi śmierć za szyie.
XL
Umarł y Paris y Helena61;
Kto bądź umiera, w męce schodzi:
Czy mu serdeczna pęknie wena62,
Czy wnątrze żółcią się zasmrodzi,
Skona, złym potem uznojony!
Nikt nie wspomoże nieszczęsnego,
Bo nie masz siestry, dzieci, żony,
By chcieli stanąć w tem za niego.
XLI
Śmierć go otrząśnie y pobladzi,
Nos mu przygarbi, napnie żyły,
Szyię mu wezdmie y rozsadzi,
Ścięgna y nerwy odrze z siły.
Ciałko niewieście, tak wybornie
Gładkie, ach, więcey niźli trzeba!
Musisz-że mąk tych czekać kornie?
Tak, abo żywcem iść do nieba.
Ballada o paniach minionego czasu
Powiedz mi, gdzie y w iakiey ziemi
Iest Flora, rzymska krasawica63;
Archippa64, cud między cudnemi,
Tais65, stryieczna iey siestrzyca?
Ty, Echo66, co głos wracasz skory,
Gdy pomknie nad strumienia biegi,
Mów, gdzie są Piękne dawney pory?...
Ach, kędyż 67są drzewiejsze68 śniegi!69
Powiedzcie, kędy iest uczona
Helois70, dla miłości którey
Abeylart Piotr71, zmienion w kapłona72
Żal swóy w klasztorne zamknął mury?