Wielki Testament - François Villon (biblioteki publiczne .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Po zwolnieniu z więzienia François Villon postanawia spisać testament. Nie było jego zamiarem zapisywanie dóbr ziemskich najbliższym, ale sformułowanie podsumowania swojego życia, refleksji egzystencjalnych oraz wielu przestróg i rad dla potomnych.
Nie jest żadną ważną osobistością — to przeciętny człowiek, paryski nędzarz. W swoim wywodzie opowiada o swojej przeszłości — na postawie swoich przeżyć udziela rad, jak korzystać z młodości i jakich błędów nie popełniać m.in. w miłości i karierze. Wyraża jednak ogromną tęskontę za minionymi czasami, realizując motyw ubi sunt? (gdzież są?). W utworze Villon przypomina wciąż o tym, że wobec śmierci każdy jest równy, a ta — nieuchronna.
François Villon to jeden z najsłynniejszych francuskich poetów średniowiecznych. Znany przede wszystkim jako autor autobiograficznych utworów Mały Testament i Wielki Testament. W jego twórczość wpisane są echa długiego pobytu w więzieniu, będącego karą za awanturniczy styl życia, udziały w bijatykach i napadach. Jego utwory były inspiracją dla wielu artystów, zarówno kultury wysokiej, jak i popularnej.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: François Villon
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Wielki Testament - François Villon (biblioteki publiczne .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 François Villon
class="foreign-word">żywot (daw.) — łono. [przypis edytorski]
148. chudoba (daw.) — dobytek. [przypis edytorski]
149. Ythier Marchant — młodzieniec z zamożnego mieszczaństwa, towarzysz zabaw młodości Villona. Rondo, jakie Villon mu zapisuje, daje pojęcie o smaku ówczesnej dwornej poezji, takiej jaką uprawiali najcelniej Alain Chartier i Karol Orleański. [przypis tłumacza]
150. De profundis — Psalm 130, rozpoczynający się od słów: Z głębokości wołam do Ciebie, Panie. [przypis edytorski]
151. giezło (daw.) — koszula. [przypis edytorski]
152. Mistrzowi Rogatemu Ianowi... — Jean le Cornu, bogaty mieszczanin i sekretarz królewski, który prawdopodobnie okazał się w potrzebie mało uczynnym dla poety. W ogrodzie, który mu ironicznie „zapisuje”, Villon, zdaje się, zmuszony był przespać nieraz noc. [przypis tłumacza]
153. Saint-Amant — urzędnik Skarbu; w oryg. legat ten zawiera aluzje do godeł sklepowych, jak Biały koń itd.; rodzaj żartu bardzo Villonowi ulubiony i powtarzany często. [przypis tłumacza]
154. real — srebrna moneta hiszpańska lub portugalska. [przypis edytorski]
155. Ragier — znany opój; „Wielki kubek” — oberża pod tym godłem. [przypis tłumacza]
156. „pod Szyszką” — Pomme du Pin, głośna oberża współczesna. [przypis tłumacza]
157. Item, co Marbof, abo zgoła/ Mikołaj Luwier, z tymi bieda — aluzje do dwóch znanych mieszczan, nadających sobie szlacheckie tony. [przypis tłumacza]
158. traktiernia — restauracja, zwł. podrzędna. [przypis edytorski]
159. Turgis — właściciel głośnej traktierni Pomme du Pin. [przypis tłumacza]
160. kornet — słowo wieloznaczne: nakrycie głowy, instrument muzyczny podobny do trąbki, sztandar lub chorągiewka, szwadron kawalerii. [przypis edytorski]
161. To iest, strażnicy, myślę, piesi... — Villona obchodzili tylko strażnicy piesi, nie konni, ponieważ ci tylko odbywali ronty w mieście [ront — patrol; Red.WL]. [przypis tłumacza]
162. CVI — tu opuszczono kilka strof (patrz: Od tłumacza). [przypis edytorski]
163. cepcule — zakonnice a. uczennice szkoły zakonnej (Boy wykorzystuje tu przezwisko uczennic Szkoły Domowej Pracy generałowej Jadwigi Zamoyskiej w Kuźnicach, pochodzące od wymawianego z góralska słowa „czepiec”). [przypis edytorski]
164. Turlupini — sekta, aktywna we Francji (w tym i w Paryżu) w XIV i XV wieku, afiszująca się ewangelicznym ubóstwem i podejrzewana o rozwiązłość. [przypis edytorski]
165. Mistrz Jan Pulieński — Jan de Poulieu, doktor uniwersytetu, który zwalczał zakony żebrzące i później musiał odwołać swoje zarzuty. Za czasu Villona istniała bardzo silna opozycja świeckiego kleru przeciw groźnej konkurencji zakonów żebrzących. [przypis tłumacza]
166. Mistrz Jan Mehuński — Jan de Meung, autor drugiej części Romansu Róży (1277). [przypis tłumacza]
167. dworować (daw.) — żartować. [przypis edytorski]
168. krzoska (starop.) — żartobliwe określenie na męskie genitalia; w znaczeniu dosłownym: skałka w strzelbie, która po uderzeniu krzesiwem wytwarzała iskrę, by podpalić proch. [przypis edytorski]
169. audytor — sędzia przygotowujący materiał procesowy w sądzie kościelnym. [przypis edytorski]
170. stolec (daw.) — siedzisko. [przypis edytorski]
171. Zasię Matyska z Orleanu... — Macé d’Orléans był to sędzia prowincjonalny, którego Villon, prawdopodobnie dla jego gadulstwa i drobiazgowości, przechrzcił na kobietę. Kobietom nierządnego życia nie wolno było, pod grzywną, nosić niektórych ozdób, np. pasków ze srebra. [przypis tłumacza]
172. mistrzowi Lorensowi... — mistrz Lorenz, promotor, który prowadził śledztwo w sprawie kradzieży nawarskiej, przy tym tęgi bibuła [bibuła — pijak; Red.WL]. [przypis tłumacza]
173. mistrzowi Ianu Kotru... — Jan Cotard, prokurator, również tęgi pijak, wówczas świeżo zmarły. [przypis tłumacza]
174. Locie, coś popił tak zdrowo u skały, Aże miłości chucie niepowinney Cór własnych imać wręcz ci się kazały — wg przekazu biblijnego to córki upiły Lota, by nie wymarł jego ród. [przypis edytorski]
175. architriclinus (z gr.) — przewodnik uczty, dyktujący tempo picia (łac. magister bibendi). [przypis edytorski]
176. zaparty (daw.) — zamknięty. [przypis edytorski]
177. bibka — pijatyka (z łac. bibo, bibere — pić). [przypis edytorski]
178. wraz (daw.) — zaraz. [przypis edytorski]
179. Szpaczek młodszy — syn bogatego bankiera, prawdopodobnie towarzysz uciech młodości Villona. [przypis tłumacza]
180. biedne trzy sieroty — trzej starzy lichwiarze, którym Villon poświęcił już aluzje w Legatach (Marcel, Gassouyn i Laurens). [przypis tłumacza]
181. płużyć (daw.) — popłacać, przynosić korzyści. [przypis edytorski]
182. donatem — gra słów na czasowniku dawać i tytule znanej gramatyki łacińskiej [łac. dono znaczy dawać; Red.WL]. [przypis tłumacza]
183. mitręga — zbędny wysiłek. [przypis edytorski]
184. tibi decus, salus, ave (łac.) — fragmenty modlitewnych apostrof: Tobie sława, zbawienie, chwała. [przypis edytorski]
185. Credo — gra słów na wyrazie Credo i kredycie [Credo — modlitwa „Wierzę w Boga Ojca”, wyznanie wiary; Red.WL]. [przypis tłumacza]
186. Kupcie im ciastek... — w oryg. gra słów na słowie flaon, ciastko, a także forma do bicia monety. [przypis tłumacza]
187. Oto mi dziatki dobrey woley! — „enfants de lieu de bien”, wyrażenie, którym określano najgorszych hultai i oszustów. [przypis tłumacza]
188. mym biednym klerykusiom — dwaj starzy kanonicy przy kościele Notre-Dame, z którym to kościołem klasztor św. Benedykta był w zajadłej nieprzyjaźni. [przypis tłumacza]
189. Na domu Giedryia Wilhelma... — osobistość znana z niewypłacalności. [przypis tłumacza]
190. różdżka — zdrobniale: rózga. [przypis edytorski]
191. By zacną bursę biedne żaczki... — właśnie ci dwaj kanonicy rozdzielali miejsca w bursie, którymi ich Villon ironicznie obdarza. [przypis tłumacza]
192. Nie śpią tak, iako owe szpaczki... — prawdopodobnie właśnie rzecz miała się odwrotnie. [przypis tłumacza]
193. kolator (daw.) — fundator kościoła bądź osoba mająca prawo obsadzać urzędy kościelne. [przypis edytorski]
194. ćwiczyć — tu: bić. [przypis edytorski]
195. Item, imć Kuldu Michałowi,/ Y Karlotowi imć Taranie — dwaj bogaci mieszczanie paryscy. Żółte buty były wówczas cechą wysokiej elegancji. [przypis tłumacza]
196. zola — tu: zelówka, wzmocnienie przedniej części podeszwy buta. [przypis edytorski]
197. imć panu Grynieńskiemu... — Filip Brunei de Grigny, człowiek zrujnowany i wiecznie goniący za pieniędzmi. [przypis tłumacza]
198. niegdy — w Legatach, tj. dziele poprzedzającym Wielki Testament. [przypis edytorski]
199. Wicetr — zamek, w czasach Villona będący w ruinie. [przypis edytorski]
200. turma — więzienie. [przypis edytorski]
201. Bassanier — rejent i pisarz w trybunale. Pierniczkami nazywano, w języku ówczesnej palestry, kubany dawane urzędnikom [„kuban” oznacza łapówkę; Red.WL]. [przypis tłumacza]
202. wcale (daw.) — całkiem. [przypis edytorski]
203. Zacnemu panu prefektowi... — Robert d’Estouteville, ożeniony z córką poprzedniego prefekta Ambrozją Delore; swego czasu Villon, zaszczycany łaskami prefekta, napisał dlań balladę, którą tutaj pomieścił. [przypis tłumacza]
204. dla (daw.) — z powodu. [przypis edytorski]
205. W turnieiu króla Reneusa... — René, książę Prowansji i król Sycylii. [przypis tłumacza]
206. Hektor, Troilus — starożytni bohaterowie. [przypis edytorski]
207. w pacht — w dzierżawę. [przypis edytorski]
208. Ni Franciszkowi, bratu iego... — prawdopodobnie obaj bracia okazali się nieużytymi dla poety; prócz tego Franciszek oddał mu jakąś złą przysługę wobec młodego arcybiskupa z Bourges. [przypis tłumacza]
209. Ieśli na rozdział w Taiawencie... — głośna ówczesna książka kucharska. [przypis tłumacza]
210. orypiment — właśc. aurypigment, minerał z grupy siarczków. [przypis edytorski]
211. saletra — związek z grupy azotanów, wykorzystywany jako składnik prochu strzelniczego. [przypis edytorski]
212. w wapnie żywem — tj. niegaszonym. [przypis edytorski]
213. dychawiczny (daw.) — chory na astmę. [przypis edytorski]
214. bździna (daw.) — gazy, pierdnięcie. [przypis edytorski]
215. brusznica — czerwona jagoda. [przypis edytorski]
216. podwika (daw.) — kobieta. [przypis edytorski]
217. zamtuz (daw.) — dom publiczny. [przypis edytorski]
218. Przeciwrzeczenia Fran-Gontirowe — biskup z Meaux, Filip de Vitry, napisał głośną współcześnie sielankę, której bohaterem jest ubogi drwal Franc-Gontier i żona jego Helena, a treścią apoteoza szczęścia w ubóstwie. Sielanka ta stworzyła mnóstwo naśladownictw i cały styl: opływający w dostatki panowie, nawet René, książę Prowansji i król Neapolu, rozczulali się nad rozkoszami ubóstwa, co widocznie podrażniło Villona, który z gorzkiego doświadczenia wiedział, co o tym szczęściu myśleć. Ballada, która następuje, jest odpowiedzią na te niewczesne zachwyty; a poświęcona jest mistrzowi Couraud, który był pełnomocnikiem sielankowego króla René w Paryżu. Być może, iż Villon szukał za jego pośrednictwem poparcia u księcia Prowansji i, zamiast spodziewanej pomocy, otrzymał tylko zbawienne rady. Do tego odnosiłaby się też wzmianka o „tyranie”. [przypis tłumacza]
219. wraz (daw.) — tu: razem. [przypis edytorski]
220. Pani de Bruier — pani de Bruyeres, pobożna wdowa paryska, trudniąca się propagandą cnoty. [przypis tłumacza]
221. Z Małego Mostu... — murowany most na Sekwanie, cały zabudowany i będący najbardziej ożywionym punktem handlowym Paryża. [przypis tłumacza]
222. Makrob — pisarz z V w., autor Saturnalii, w których ks. VII, p. 7, mieści się rozprawa o tym, dlaczego natura kobiet gorętsza jest niż mężczyzn: „Quid plura? Nonne videmus mulieres, quando nimium frigus est, mediocri veste contentas, nec ita operimentis plurimis involutas, ut viri solent, scilicet naturali calore, contra frigus, quod aer ingerit, repugnante? [Cóż więcej? Czyż nie widzieliście kobiet, które, chociaż jest zimno, zadowalają się skromną odzieżą, jak to czynią mężczyźni, jak gdyby zwalczały chłód, jaki przynosi powietrze, naturalnym ciepłem? — tłum. Red.WL] [przypis tłumacza]
223. Monmartre — wzgórze i wioska obok Paryża, włączone w jego granice administracyjne w XIX w. [przypis edytorski]
224. Ten klasztor... — klasztor żeński na Montmartre, znany ze swobody obyczajów i łatwego dostępu dla mężczyzn. [przypis tłumacza]
225. mgłość — właśc. mdłość, tj. słabość. [przypis edytorski]
226. zali (daw.)— czy. [przypis edytorski]
227. Brelar Bigod! — przekleństwo w zepsutej niemczyźnie: Verloren, bey Gott! [przypis tłumacza]
228. trafunek (daw.) — przypadek. [przypis edytorski]
229. kiep — w dawnej polszczyźnie to słowo, oznaczające kobiece genitalia, było poważną obelgą. [przypis edytorski]
230. iutrzne pacierze — pierwsza część tzw. Liturgii godzin, wymagająca odmówienia określonych modlitw o wschodzie słońca. [przypis edytorski]
231. Wyiąwszy ieno kaźń Mehyńską... — więzienie, które Villon dopiero co opuścił. [przypis tłumacza]
232. snadno a. snadnie (daw.) — chętnie, łatwo. [przypis edytorski]
233. Gładkiemu Noelowi... — Noël Jolis, który, jak się zdaje, odegrał dwuznaczną rolę w czasie amorów poety dla Katarzyny de Vausselles i ich smutnego końca. [przypis tłumacza]
234. Z ręki Henryka... — Henry Cousin, kat miasta Paryża. [przypis tłumacza]
235. Żebrzącym Braciom... — nie pierwsza to aluzja w Testamencie, wymierzona przeciw zakonom żebrzącym: Villon był w tym wiernym echem poglądów i antypatii uniwersyteckiego duchowieństwa paryskiego. [przypis tłumacza]
236. Item, moiemu balwierzowi, Tuż wpodle Angla herborysty, Imieniem Mrozik Kolinowi, Sopelek lodu... — dość prostoduszna igraszka słów z nazwiska Colin Galerne, znanego balwierza paryskiego. [przypis tłumacza]
237. wpodle (daw.) — w pobliżu. [przypis edytorski]
238. Do Montpippeau y do Ruclu... — miejscowości opodal Paryża. [przypis tłumacza]
239. Koleń Kaieński — Colin de Cayeux, niepoprawny włamywacz, należący do jednej szajki z Villonem, powieszony z wyroku sądowego. [przypis tłumacza]
240. Dydona — królowa Kartaginy, bohaterka Eneidy, uchodziła w średnich wiekach za najwyższe wcielenie powabów niewieścich. [przypis tłumacza]
241. płużyć (daw.) — popłacać, przynosić korzyści. [przypis edytorski]
242. co ich przygrzano do białości — popularna w średniowieczu kara polegająca na wypaleniu znamienia. [przypis edytorski]
243. Co wnet po śmierci ludzi czerni... — aluzja do szubienicy [i/lub do zarazy nazywanej Czarną Śmiercią; Red.WL]. [przypis tłumacza]
244. Osobno grześć u Niewiniątek — ociemniali miasta Paryża mieli przywilej kwestowania w dnie świąteczne na cmentarzu Niewiniątek. [przypis tłumacza]
245. Kiedy na one patrzę głowy... — cmentarz ten służył Paryżanom za miejsce przechadzek i zabaw. Często zachodziła potrzeba rozkopywania grobów dla zyskania miejsca, przy czym zesypywano kości na jedną kupę, tak
Darmowe książki «Wielki Testament - François Villon (biblioteki publiczne .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)