Wielki Testament - François Villon (biblioteki publiczne .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Po zwolnieniu z więzienia François Villon postanawia spisać testament. Nie było jego zamiarem zapisywanie dóbr ziemskich najbliższym, ale sformułowanie podsumowania swojego życia, refleksji egzystencjalnych oraz wielu przestróg i rad dla potomnych.
Nie jest żadną ważną osobistością — to przeciętny człowiek, paryski nędzarz. W swoim wywodzie opowiada o swojej przeszłości — na postawie swoich przeżyć udziela rad, jak korzystać z młodości i jakich błędów nie popełniać m.in. w miłości i karierze. Wyraża jednak ogromną tęskontę za minionymi czasami, realizując motyw ubi sunt? (gdzież są?). W utworze Villon przypomina wciąż o tym, że wobec śmierci każdy jest równy, a ta — nieuchronna.
François Villon to jeden z najsłynniejszych francuskich poetów średniowiecznych. Znany przede wszystkim jako autor autobiograficznych utworów Mały Testament i Wielki Testament. W jego twórczość wpisane są echa długiego pobytu w więzieniu, będącego karą za awanturniczy styl życia, udziały w bijatykach i napadach. Jego utwory były inspiracją dla wielu artystów, zarówno kultury wysokiej, jak i popularnej.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: François Villon
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Wielki Testament - François Villon (biblioteki publiczne .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 François Villon
class="annotation" id="annotation-37">37. Za Alexandra króla... — Aleksander Wielki. [przypis tłumacza]
38. pono (daw.) — podobno. [przypis edytorski]
39. kwapić się — spieszyć się do czegoś. [przypis edytorski]
40. Walery — Valerianus Maximus; ale Villon, cytując z pamięci, przypisuje temu pisarzowi anegdotkę, którą prawdopodobnie zaczerpnął gdzie indziej, w Salisburym lub Janie de Vignay. [przypis tłumacza]
41. Żałuię czasu mey młodości... — Villon, pisząc testament, miał lat trzydzieści! [przypis tłumacza]
42. mdłość (daw.) — słabość. [przypis edytorski]
43. Nad grzech nie lża się człeku kaiać — Sens: człowiek nie powinien spowiadać się z grzechów, których nie popełnił. [przypis edytorski]
44. żywot (daw.) — brzuch, łono. [przypis edytorski]
45. Hiob — bohater biblijnej Księgi Hioba, ciężko doświadczony przez los na skutek zakładu między Bogiem a diabłem zawartego w celu wypróbowania jego wiary. [przypis edytorski]
46. zażegać (daw.) — podpalać. [przypis edytorski]
47. trefny — tu: żartobliwy. [przypis edytorski]
48. rad (daw.) — życzliwy. [przypis edytorski]
49. Kartuzi — surowy zakon (zarówno męski, jak i żeński), założony w 1084 roku przez św. Brunona z Kolonii. Od innych zakonów różni się tym, że mnisi, by przebywać w samotności, mieszkają w osobnych domkach, nie zaś w jednym budynku klasztornym. [przypis edytorski]
50. Celestyni — zakon o regule wzorowanej na benedyktyńskiej, acz z wpływami franciszkańskimi, istniał do r. 1807. [przypis edytorski]
51. trepki — tu: obuwie zakonne. [przypis edytorski]
52. Różnie los sadza ludzkie syny — Hiob 7, 6. [przypis tłumacza]
53. materia — tu: temat. [przypis edytorski]
54. prawie — tu: naprawdę. [przypis edytorski]
55. zawżdy (daw.) — zawsze. [przypis edytorski]
56. zelżywy (daw.) — skłonny do obrażania. [przypis edytorski]
57. kwilić — tu: cicho płakać. [przypis edytorski]
58. iako Dawid prawi... — Quaesivi eum et non est inventus locus eius (Ps. 36) [Tekst łac. tłumaczy się jako: Szukałem go, lecz nie znalazłem miejsca, gdzie by był — Red.WL]. [przypis tłumacza]
59. podniosło — dziś popr.: podniośle. [przypis edytorski]
60. na czele — dziś: na czole. [przypis edytorski]
61. Parys i Helena — bohaterowie, ze względu na których rozpoczęła się wojna trojańska. [przypis edytorski]
62. wena (daw., z łac.) — żyła. [przypis edytorski]
63. krasawica — piękność. [przypis edytorski]
64. Archippa — w istocie jest to zniekształcony przydomek Alcybiadesa, znanego z urody ucznia Sokratesa. [przypis edytorski]
65. Tais — kurtyzana z czasów Aleksandra Wielkiego. [przypis edytorski]
66. Echo — w mitologii gr. nimfa, która ukrywała przed Herą romanse Zeusa; za karę Hera ukarała ją w ten sposób, że odebrała jej możliwość mówienia własnymi słowami, przez co Echo musiała zacząć powtarzać cudze. [przypis edytorski]
67. kędy (daw.) — gdzie. [przypis edytorski]
68. drzewiejszy — dawniejszy, niegdysiejszy. [przypis edytorski]
69. Refren tej ballady: Mais ou sont les neiges d’antan? należy do najsłynniejszych wierszy w literaturze francuskiej [współczesne tłumaczenie brzmi raczej: Ach, gdzie są niegdysiejsze śniegi — Red.WL]. [przypis tłumacza]
70. Helois — Heloiza (ok. 1098–1164), zakonnica i erudytka, potajemnie poślubiona Abélardowi. [przypis edytorski]
71. Abeylart Piotr — właśc. Pierre Abélard (1079–1142), filozof i teolog, wybitny nauczyciel, jeden z prekursorów scholastyki. Znany także z burzliwego romansu z Heloizą i potajemnego małżeństwa z nią. [przypis edytorski]
72. zmienion w kapłona — wykastrowany (na rozkaz kanonika Fulberta, którego siostrzenicą była Heloiza). [przypis edytorski]
73. Podobnież, gdzie ta monarchini... — królowa Nawarry, która, wedle legendy, topiła swoich kochanków [Małgorzata Burgundzka (1290–1315) przyłapana na cudzołóstwie i uwięziona, a następnie uduszona na rozkaz męża, Ludwika Kłótliwego — Red.WL]. [przypis tłumacza]
74. gach — kochanek; według legendy wspomnianej w oryginale chodziło tu o Jeana Buridana, filozofa scholastycznego (ok. 1300–po 1358), uratowanego ponoć przez ucznia. [przypis edytorski]
75. Blanka — prawdop. Blanka Kastylijska (1188—1252), córka Alfonsa VIII, króla Kastylii, żona Ludwika VIII Lwa. [przypis edytorski]
76. Berta — legendarna matka Karola Wielkiego. [przypis tłumacza]
77. Liia — imię dodane przez tłumacza. [przypis edytorski]
78. Bietris — Beatrycze z Prowansji (ok. 1234–1267), żona Karola I, króla Sycylii. [przypis edytorski]
79. Arambur — XIII-wieczna dziedziczka francuskiego hrabstwa le Maine. [przypis edytorski]
80. Alys — właśc. Adela z Szampanii, zwana też Alix (ok. 1140–1206), trzecia żona króla Ludwika VII. [przypis edytorski]
81. Iohanna — Joanna D’Arc (1412–1431), święta, mistyczka, patronka Francji. Prowadziła wojska francuskie do walki przeciw Anglikom, skłaniając je do przyjęcia bardziej ofensywnej taktyki. Ostatecznie została wydana Anglikom, osądzona za herezję i spalona na stosie. [przypis edytorski]
82. Ballada o panach dawnego czasu, prowadząca daley ten sam przedmiot — wszyscy wyliczeni tu monarchowie zmarli świeżo, za czasu Villona; w refrenie przeciwstawia im poeta wpółlegendarną już postać Karola Wielkiego (Charlemagne). [przypis edytorski]
83. Kalikst III — Alfons de Borja (1378–1458), papież od roku 1455. [przypis edytorski]
84. Alfons — Alfons V zwany Wspaniałomyślnym (1396–1458), król Aragonii, a następnie również Neapolu. [przypis edytorski]
85. Szarlemań — właśc. Karol Wielki, (ok. 742/747–814), sławny dzięki sukcesom militarnym i dyplomatycznym. Władca mocarstwa rozciągającego się na ziemiach dzisiejszych Niemiec, Francji, Austrii, zachodniej Hiszpanii i północnych Włoch. W r. 800 otrzymał od papieża tytuł cesarza rzymskiego. [przypis edytorski]
86. król Bohemii Lancelot — nie było władcy czeskiego o tym imieniu. [przypis edytorski]
87. Ballada w teyże samey materyey — ballada ta zatytułowana jest przez Villona: Ballada w tejże materyi w starym ięzyku francuskim. Interesującym dokumentem dawności kultury piśmienniczej we Francji jest, że już w XV w. poeta czyni sobie artystyczną zabawę, aby naśladować stary język francuski z XIII w., co zresztą — jak mu to dzisiejsi erudyci dowodnie wykazali! — czyni w sposób dość powierzchowny. [przypis edytorski]
88. alba — od łac. albus, czyli biały, szata liturgiczna tego koloru, noszona pod ornatem. [przypis edytorski]
89. mitra — tu: infuła. [przypis edytorski]
90. stoła — stuła. [przypis edytorski]
91. ninie (daw.) — teraz. [przypis edytorski]
92. Wiieny — właśc. Vienne. [przypis edytorski]
93. Delfin — następca tronu, zwł. francuskiego. [przypis edytorski]
94. Dyżonu — właśc. Dijon. [przypis edytorski]
95. czyli — czy z partykułą pytajną -li. [przypis edytorski]
96. trefność — tu: żart. [przypis edytorski]
97. mdłość (daw.) — słabość, tu: coś nieważnego. [przypis edytorski]
98. Żale piękney płatnerki — Owa płatnerka była historyczną osobistością: niegdyś głośna piękność paryska, za czasu Villona już zgrzybiała staruszka, nasunęła mu widokiem swoim te strofy, jedne z najlepiej odlanych w całym jego dziele [płatnerz — handlarz broni i rynsztunku wojennego; Red.WL]. [przypis tłumacza]
99. wraz (daw.) — tu: zaraz. [przypis edytorski]
100. kosa (daw.) — warkocz. [przypis edytorski]
101. rad (daw.) — wesoły. [przypis edytorski]
102. oszedziały (daw.) — posiwiały. [przypis edytorski]
103. paździerze — zdrewniałe części łodyg lnu lub konopi. [przypis edytorski]
104. Y ty, szewczycho Wilhelmino... — w owych czasach wiele kobiet lekkiego obyczaju uprawiało rzekomo rozmaite rzemiosła, pod których godłem były znane, a które służyły im jako płaszczyk do bezpiecznego i tym zyskowniejszego praktykowania nierządu. [przypis tłumacza]
105. Fremin — ów Fremin, którego Villon nazywa żartobliwie „swoim klerkiem” (sekretarzem), spisuje jakoby testament za dyktandem mistrza. [przypis tłumacza]
106. rad (daw.) — chętnie. [przypis edytorski]
107. klerk — urzędnik. [przypis edytorski]
108. dur (daw.) — gorączka, choroba (por. „dur brzuszny”). [przypis edytorski]
109. Salomon — biblijny król Izraela, syn Dawida, znany z mądrości. [przypis edytorski]
110. Orfeusz — w mitologii gr. legendarny śpiewak i poeta, poszedł do Hadesu, by zabrać stamtąd swoją zmarłą żonę. [przypis edytorski]
111. Narcyz — w mitologii gr. pasterz, który zakochał się we własnym odbiciu w sadzawce; tu i w kilku innych miejscach Villon ironicznie przeinacza znane antyczne lub biblijne opowieści. [przypis edytorski]
112. Sardana, xiążę niezbyt słabe... — prawdopodobnie Sardanapal. [przypis tłumacza]
113. Król Dawid, prorok w świecie rzadki, Boiaźni bożey zzuł kaydany Widząc gładziuchne dwa pośladki — aluzja do historii Dawida i Batszeby. [przypis edytorski]
114. Ammon — syn biblijnego króla Dawida. [przypis edytorski]
115. Kasia — Katarzyna de Vauselles, jedyna postać kobieca, która znaczy się głębszym śladem w poezji Villona. W jakich okolicznościach odbyło się to „bicie” — nie wiadomo; słowa „na goło” pozwalałyby się domyślać, iż Villon może został z urzędu oćwiczony: kara, na jaką skazywano wówczas żaków, gdy mścili się za srogość damy za pomocą zelżywych piosenek. [przypis tłumacza]
116. li (daw.) — jak. [przypis edytorski]
117. więcierz — rodzaj sieci rybackiej. [przypis edytorski]
118. powolnie — tu: chętnie. [przypis edytorski]
119. fuzel — szkodliwy osad w źle sfermentowanym winie. [przypis edytorski]
120. moszcz — sok z winogron przed fermentacją. [przypis edytorski]
121. skapieć — umrzeć. [przypis edytorski]
122. galant (daw.) — mężczyzna o wyrafinowanych manierach. [przypis edytorski]
123. materią — dawna forma B. lp., dziś popr.: materię. [przypis edytorski]
124. lża (daw.) — wolno. [przypis edytorski]
125. skopiec — wykastrowany baran. [przypis edytorski]
126. w rzeczy (daw.) — w rzeczywistości. [przypis edytorski]
127. spiczak — młody jeleń, któremu po raz pierwszy wyrasta poroże. [przypis edytorski]
128. Co tyle wody dał mi żłopać — aluzja do popularnej metody torturowania podejrzanych. [przypis edytorski]
129. Legacik mały tam spisałem... — pierwszy znany utwór Villona pt. Les Lais (Legaty), zwany też Małym Testamentem. [przypis tłumacza]
130. Moro, Proweniec, Roben, Trygam — właściciele gospód, którym prawdopodobnie Villon został dłużny. [przypis tłumacza]
131. Spadek zacnego imć bękarta... — Piotr Marchant, zwany bękartem de la Barre, jeden z dwunastu sierżantów więzienia królewskiego w Châtelet. [przypis tłumacza]
132. testować (daw.) — pisać testament. [przypis edytorski]
133. chędogo (daw.) — czysto, porządnie. [przypis edytorski]
134. testować (daw.) — pisać testament. [przypis edytorski]
135. obmierznąć (daw.) — zacząć w kimś budzić wstręt. [przypis edytorski]
136. Łazarzowy — według Ewangelii Łazarz, przyjaciel Chrystusa, został przez niego wskrzeszony; według średniowiecznych legend całe swoje dalsze życie przeżył w strachu przed swym pośmiertnym losem. [przypis edytorski]
137. febra — daw. po prostu gorączka. [przypis edytorski]
138. Dziewięci iasnych chórów nieba — mowa o chórach anielskich; średniowieczna teologia zaludniała niebo aniołami ustawionymi w ścisłej hierarchii, dzielącymi się na chóry. [przypis edytorski]
139. item (łac.) — również, także. [przypis edytorski]
140. mistrz — śrdw. tytuł naukowy, łac. magister. [przypis edytorski]
141. Item, dobremu oćcu — więcey! —/ Mistrzu Wilhelmu Wilonowi... — przybrany ojciec i opiekun poety, kanonik przy klasztorze św. Benedykta, który widocznie wielokrotnie ratował wychowanka z „opressyi”. [przypis tłumacza]
142. Powieść o dyabelskiey bździnie — zaginiony poemat Villona, który miał za treść tragikomiczną walkę o kamień nazwany Pet-du-Diable. [przypis tłumacza]
143. Tabaryn — jeden z uczestników kradzieży w kolegium Nawarskim, który gadulstwem swoim sprawił, iż rzecz wyszła na jaw, a później, na torturze wodnej, wydał wspólników. Stąd prawdopodobnie ironiczna aluzja do jego „prawdomówności”. [przypis tłumacza]
144. poszyt — zszyte razem kartki papieru. [przypis edytorski]
145. Iako Egipską rozgrzeszył Maryię — św. Maria Egipcjanka (ok. 344–ok. 421), prostytutka, która pod wpływem pielgrzymki do grobu Chrystusa przemieniła się w mieszkającą na pustyni pokutnicę. [przypis edytorski]
146. mędrca Teofila, Który przez Ciebie spełnił święte dzieła, Mimo iż djabłu zaprzedał swą wolę — odniesienie do śrdw. legendy. [przypis edytorski]
147.
Darmowe książki «Wielki Testament - François Villon (biblioteki publiczne .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)