Dziecię wieszczek - Paul Heyse (książki czytaj online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Krótki poemat dygresyjny, opowiadający historię astrachańskiego księcia Kalilbada, który w dzieciństwie przysiągł, że za żonę weźmie sobie wieszczkę (tj. wróżkę).
Kiedy kraj się o tym dowiedział, grupa Cyganek postanowiła go oszukać, udając wróżki w pałacowym ogrodzie i przyprowadzając mu piekną Giulnarę. Ta jednak ostrzegła księcia o planowanym podstępie, a następnie uciekła. Książę bezskutecznie szukał jej przez kilka lat. Zobaczył ją dopiero podczas ceremonii, mającej wyłonić jego przyszłą żonę. Dziewczyna usiłowała popełnić samobójstwo, rzucając się z wieży, książę jednak uratował ją i poślubił.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Paul Heyse
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Dziecię wieszczek - Paul Heyse (książki czytaj online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Paul Heyse
niebie,
Gdybym, jak zięcia, mógł uścisnąć ciebie!
Lecz córki mojej strzeż się, na mą duszę!
Gdyż w swych kaprysach, jak marzec jest zmienna!
Dzisiaj podobna burzy, zawierusze,
Jutro znów milczy i chodzi jak senna;
Jak ona zagra, tak ja tańczyć muszę!
Dwór cały dręczy, jak plaga codzienna.
Bóg wie, skąd matka łagodności znanej
Przyszła do takiej córki wyuzdanej!
Tobie za żonę brać diabła takiego?...
Lecz ciebie dla niej szkoda jest, mój drogi!
Jej Czyngis-chana potrzeba jakiego,
Co ją ukróci i weźmie za rogi.
Tu ona świętą uda... znam ją z tego!
Oj, ma rozumek! Nie uczyć ją drogi.
Lecz strzeż się! Troski chcę oszczędzić tobie —
I bez zarzutu spocząć kiedyś w grobie!»
Tak mówił stary pan — i łzę ciekącą
Otarł rękawem — i strapiony stęka.
Lecz młody orzeł węża z skórą lśniącą,
Co syczy w słońcu, zaledwo się lęka...
Wszak miłość czysta, tęsknotą paląca
Hartuje serce, które z bólu pęka...
Książę za jedno spojrzenie Giulnary
Oddałby wszystkie Trebizondu czary.
Przecież u stołu — gdy piękna blondyna
(Sprawka Hussejna) przy buku mu siadła,
Można by mniemać, że książę zaczyna
Godzić się z losem; ledwo dotknął jadła;
Głos jej do głowy szedł, jak puchar wina...
A chociaż papa, z głębi swego sadła
Mrugał — to przecież w piersiach Kalilbada
Jakaś iskierka zażegła się blada...
Coś-nie-coś było w tym winy szampana;
Ileż on ogniów roznieca, niestety,
Entre deux verres73, gdy jest kompania dobrana!
Więc gdy po stole podano już wety74,
I poszły szepty — żart Kalilbad-chana
Wzięto tak serio, że piękne kobiety
Mdlały z zazdrości!... Utrzymuję zatem:
Wieczerza bywa nader zręcznym swatem.
Gdy jednak z sercem swym sam na sam, nocą
Znalazł się książę — i dzień przypominał,
Zdawało mu się, że postać sierocą
Swojej Giulnary zdradził... i przeklinał
Wesołe śmiechy, do których przemocą
Ten wąż złocisty usta mu naginał,
I opuszczony widział cień ten drogi —
I chciałby upaść, całując mu nogi!...
«O dziewczę moje! — zawołał młodzieniec —
Przebacz mi! Patrzaj, co ja cierpieć muszę,
Znosząc dla ciebie, nędzny potępieniec,
Beznadziejnego pragnienia katusze!»
Gdy tak się dręczy nasz biedny szaleniec,
Wszedł Hussejn: «Cóż-to — rzecze — na mą duszę!
Pan mój się smuci, wyrzeka i płacze,
Kiedy weselne pieką jut kołacze?»
«Ach, coś ty wspomniał! — szepnął książę blady —
Lecz tak, masz słuszność... straconego raju
Łzy nie powrócą! — udziel mi swej rady,
Jakbyś ofiarę sam czynił dla kraju,
Która z księżniczek ma najmniejsze wady?» —
«Ej! to się mówi tak też, dla zwyczaju,
Wady! — a we mnie dusza by skakała,
żeby mnie tylko pierwsza lepsza chciała!
Oto, na przykład, najbrzydsza z tej bandy,
Księżna Irena! — przepyszne ma włosy
I piękne ząbki — i skarb Samarkandy —
I usta, jako szkarłat róż z pod rosy!
Mógłby tam jakiś salonowy dandy75
Twierdzić, że ciągle ziewa... dajcież losy
Mnie taką żonę!... Głupota — dar boży!
Najgłupsza często mężowi raj stworzy.
Albo księżniczka Bizancjum, ta gruba,
Co po trzy razy przybiera z półmisków?...
A niechby sobie jadła żonka luba!
Księciu do szczęścia nie trzeba uścisków...
Kto je — śpi dobrze; więc — prosta rachuba!
Wszak Juliusz Cezar76, co zginął dla spisków
Wyschłego Kaski77, żyłby doskonale,
Gdyby dwór sami składali brzuchale!
A teraz szczupłe... jakiż tam interes
Z księżniczką Badrul-Budur, co ma nosek
Cienki jak igła?... Coś mówią, że xeres78
Zbyt chętnie pija... a kiedy o włosek
Przebierze miarkę, to na dworze skweres,
Bo panna w żartach ma zbyt wolny głosek...
Ojciec ją z siedmiu wychował synami:
Trza by na nowo... mówiąc między nami.
Księżna Amina, z modrymi oczyma
I śnieżną szyjką, jest wcale niczego!
Jakaś tam wprawdzie plotka jej się trzyma...
Ale, że osy owocu kwaśnego
Nie ruszą, tylko słodki, zatem nie ma
Sobie co robić tak dalece z tego!
Wszak nieraz żony najlepsze bywały
Z tych, co w panieńskim stanie wyszumiały.
Tak — last not least79 — Trebizondu słońce,
Jak książę widzi, wszystkie tu zaćmiewa!...
I choć kaprysów różnych ma tysiące,
Choć sługi płaczą, chociaż wieść opiewa,
Że jej wybryki są nieraz gorszące,
Choć spazmy na dzień cztery razy miewa,
Przecież wiadomo, że im głębsze cienie,
Tym gwiazda rzuca świetniejsze promienie.
Jeśli mam radzić — radzę: bierz ją, panie!
Dworski obyczaj uskromi i żmiję.
Gdyby tak chłopu, co z żoną posłanie
I misę dzieli — i co dzień ją bije —
To bardzo wierzę, że takie kochanie,
Jak łańcuch, wkrótce przetarłoby szyję.
Lecz księciu, który ma własne pokoje,
Nic się nie stanie, gardło daję moje!
Książę chcesz jednej tylko żony... zgoda!
Lecz i najlepszą uprzykrzyłbyś sobie,
A ta ci będzie jak zmienna pogoda;
Harem mieć będziesz cały w jej osobie.
Już to cię gryzie — już ci usta poda;
Śmieje się, płacze, śpiewa — w jednej dobie80...
Dziś — choć do rany przyłóż; jutro — wściekła...
A długi robi — jak sam diabeł z piekła!
To mi królowa! — puści między ludem
Pieniądze, nowe skandale — i mody.
Książę wiesz dobrze, z jakim przyszło trudem
Z gminem tutejszym dojść do jakiejś zgody;
Wnet popularnym zrobi cię, jak cudem.
Taka małżonka! A gdy z Antypody81
Żyjemy w pysznej harmonii, jak w niebie,
Przeto — ja lepszej nie widzę dla ciebie!»
«Dość! — rzekł Kalilbad — zostaw mnie w spokoju!»
Hussejn tryumfem szedł rozpromieniony,
Aby wypocząć po swatania znoju.
Go mógł, to zrobił; a teraz, z swej strony,
Niechaj księżniczka wystąpi do boju!
Ale nazajutrz, Kalilbad zmieniony
Nie szuka pięknej; chce wybrać za żonę
Tę, którą wskażą mu gałki rzucone.
Blady, strapiony, pochyliwszy czoło,
Szedł książę, kędy narodowe święto
Lud na równinie obchodził wesoło.
Wnet się radosnym: «hurra!» okrzyknięto;
Z fontanny wino bije; przy tym w koło
Czuć woń rozkoszną, tłuszczem przesiąkniętą;
Gdyż aby dzień ten uczcić dziś wielmożnie,
Tysiąc się wołów daje piec na rożnie.
Cel zaś zebrania wiernym przypomina
I sam środek równiny zaszczyca
Wyniosła wieża, którą wiatr opina
W setne chorągiewki; w niej to tajemnica
Sprawiedliwości spoczywa jedyna:
Królowa balu — jedwabna pętlica.
Ma się rozumieć, że autentyczna,
Którą «lat tysiąc» wielbi cześć publiczna.
U wejścia schodki; kto da trzy dukaty —
(Cena, jak widzim, nie nazbyt jest niska) —
Może się wdrapać — i tam, spoza kraty,
Jubileuszu skarb obejrzeć z bliska.
Lecz amatorów mało... kto bogaty,
Tego sam widok już za gardło ściska...
Niejeden myśli, jeśli Allah raczy,
I tak, aż nadto prędko sznur obaczy!
Dzieje relikwii, jak z ojca na syna
Szła spadkiem, podług archiwum korony —
Idąc z rąk do rąk, wszystkim przypomina
Ulotny świstek, pięknie wyzłocony.
A ten, kto truć się zwątpieniem zaczyna,
(Choć, chwała Bogu, nie takie te strony!)
Kręci kark, byle z świętobliwym drżeniem
Ten symbol państwa mógł objąć spojrzeniem.
Jak skamieniały, z ponurym wyrazem
W twarzy, siadł książę, gdzie dworska estrada;
Można by mniemać, iż martwym jest głazem...
Nic mu pod oczy błogo nie podpada;
Tańce rycerskie, kuglarze, tym razem
Nie mają więcej łaski, niż parada
Miejskiej milicji... ledwo bąknie słowo,
Gdy go kto spyta o to lub też owo.
A przecież, przy nim promienna blondyna
Siadła — przez Negra wcześnie uprzedzona;
A jej zwycięska, uśmiechnięta mina
Zdaje się mówić: «wędka już chwycona».
Inne coś szepczą, księżniczka Amina
Szyderczo wznosi białe swe ramiona,
Irena ziewa — i je konfitury,
Księżna Bizancjum nos trzyma do góry.
Lud wierny pilnie gapi się na gości;
Do księcia swego przywykły już tłumy;
I łamie głowy, która z tych piękności
Zdobędzie serce sławne z swojej dumy?
A stare księżne, pilnując godności
W wyborze miejsca, szerzą wielkie szumy...
Piór, wstęg, koronek przytłoczone mocą,
W oczekiwaniu — jak myszy się pocą.
Z daleka, w ciżbie, gdzie motłoch zmieszany
Gryzie melony, figle różne broi.