Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska to wspomnienia spisane przez niego pod koniec XVII wieku.

Podzielone są na dwie części — w pierwszej (1655–1666) opowiada o swoich przeżyciach związanych z wojnami ze Szwecją, Siedmiogrodem i Moskwą oraz rokoszem Lubomirskiego. Druga część (1667–1688) to zapis wspomnień Paska-ziemianina, po osiedleniu na wsi w Krakowskiem. Ze względu na to, że Pasek spisywał wspomnienia w ostatnich latach życia, niekiedy myli fakty historyczne, w drugiej części ukrywa również niewygodne wydarzenia ze swojego życia. Niemniej jednak są cennym dziełem epoki baroku, stanowiły również źródło inspiracji w literaturze XIX i XX wieku.

Jan Chryzostom Pasek był mazowieckim szlachcicem, wykształconym w kolegium jezuickim, żołnierzem prowadzącym awanturniczy tryb życia. Jeden z najsłynniejszych pamiętnikarzy polskich.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Jan Chryzostom Pasek
Epoka: Barok
Rodzaj: Epika

Czytasz książkę online - «Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Jan Chryzostom Pasek

Idź do strony:

Mazepa, Jan (1639–1709) — właśc. Iwan Stepanowycz Koledynskyj (spolszczone: Jan Kołodyński), ur. w Mazepince k. Białej Cerkwi; szlachcic, dyplomata, później hetman Lewobrzeżnej Ukrainy. [przypis redakcyjny]

1296. Grodno — miasto nad Niemnem; odbywała się tam wówczas narada senatu. [przypis redakcyjny]

1297. in materia status (łac.) — o sprawach państwowych; o polityce. [przypis redakcyjny]

1298. sine mysterio (łac.) — bez tajemnej przyczyny. [przypis redakcyjny]

1299. magnis itineribus (łac.) — z wielkim pośpiechem. [przypis redakcyjny]

1300. udaje (...) niepodobna — zdanie to urywa się; następnie brak w rękopisie 9 kart. Łatwo się domyślić treści zagubionej części pamiętnika. Król, wprowadzony w błąd przez Mazepę, wysyła oddział zbrojnych, którzy dostawiają Paska do Grodna. Tu wygłasza przed senatorami nasz pamiętnikarz swoją obronę, której część końcowa się zachowała. [przypis redakcyjny]

1301. in manibus bene meritorum (łac.) — w ręku dobrze zasłużonych. [przypis redakcyjny]

1302. substancja — tu: majętność. [przypis redakcyjny]

1303. bene meritorum (łac.) — dobrze zasłużony. [przypis redakcyjny]

1304. zawierać — zamykać, kończyć. Pasek godzi się z tym, żeby był choć na końcu spisu dobrze zasłużonych umieszczony. [przypis redakcyjny]

1305. mediana — żyła. [przypis redakcyjny]

1306. opprimere et bene meritos (łac.) — uciskać i dobrze zasłużonych. [przypis redakcyjny]

1307. emolument (łac.) — pożytek. [przypis redakcyjny]

1308. fakcja (z łac. factio: grupa, koteria) — tu: intryga. [przypis redakcyjny]

1309. korupcja — przekupstwo. [przypis redakcyjny]

1310. adversitas (łac.) — przeciwność. [przypis redakcyjny]

1311. Fawoniusz — łagodny wiatr zachodni, zw. też Zefirem. [przypis redakcyjny]

1312. Akwilon — wiatr północny. [przypis redakcyjny]

1313. curam (łac. forma B.lp) — troski, starania. [przypis redakcyjny]

1314. domi leones, foris vulpeculae (łac.) — u siebie lwy, za granicą lisy (Petronius, Satyricon, 44,14). [przypis redakcyjny]

1315. saevire fortuna et cuncta miscere coepit (łac.) — srożyć się i wszystko mącić poczęła (Sallustius, Bellum Catilinae, 10). [przypis redakcyjny]

1316. vicinarum gentium — ościenne narody. [przypis redakcyjny]

1317. simul et semel (łac.) — naraz i razem. [przypis redakcyjny]

1318. potentia (łac.) — potęga. [przypis redakcyjny]

1319. zhukany — zestrachany. [przypis redakcyjny]

1320. centimanos (łac.) — sturęcy; w mit. gr. Kottosi (Ajgajon, Kottos i Gyges), olbrzymy sturękie. [przypis redakcyjny]

1321. obrać — tu: znaleźć. [przypis redakcyjny]

1322. zelant — gorliwy wyznawca, miłośnik. [przypis redakcyjny]

1323. in necessitate (łac.) — w potrzebie. [przypis redakcyjny]

1324. omni spe et consilio destitutum (łac.) — pozbawiony wszelkiej nadziei i rady. [przypis redakcyjny]

1325. kożdy w swą — niedopowiedzenie: „każdy w swą stronę uciekał”. [przypis redakcyjny]

1326. inter viscera (łac.) — wewnątrz, w granicach. [przypis redakcyjny]

1327. Sero molunt deorum molae — gr. przysłowie: „Późno mielą bogów młyny”, tj. bogowie za zbrodnie nie od razu karzą; Pasek jednak inaczej to rozumiał: „Po czasie każdy pan gotów”. [przypis redakcyjny]

1328. ex equo Troiano (łac.) — z konia Trojańskiego, z którego się wysypali wojownicy na zgubę Troi (Wergiliusz, Eneida, ks. II). [przypis redakcyjny]

1329. łuszczybochenek — darmozjad. [przypis redakcyjny]

1330. gas (z węg.) — strach, bieda, zguba. [przypis redakcyjny]

1331. captivatio ex consilio (łac.) — uwięzienie z nakazu rady, tj. senatorów. [przypis redakcyjny]

1332. consilium salubre (łac.) — rada zbawienna. [przypis redakcyjny]

1333. miłość (...) przeciwko ojczyźnie — dziś popr.: miłość dla (do) ojczyzny. [przypis edytorski]

1334. innocuus lapidor (łac.) — niewinnego mię kamienują. [przypis redakcyjny]

1335. contra iura gentium, contra regulam iustitiae (łac.) — wbrew prawu narodów, wbrew zasadzie sprawiedliwości. [przypis redakcyjny]

1336. quidquid non discutitur, iustitia non putatur (łac.) — bez roztrząsania nie ma sprawiedliwości. [przypis redakcyjny]

1337. vel peccantibus virtutis species prima iucunda est (łac.) — bo nawet grzeszący zachwycają się ideałem cnoty. [przypis redakcyjny]

1338. najliszszy — dziś popr. tylko forma złożona: najbardziej lichy. [przypis edytorski]

1339. iniurias (łac.) — srogości. [przypis redakcyjny]

1340. cum assecuratione (łac.) — z zaręczeniem. [przypis redakcyjny]

1341. afrykański jeniec — tu: Jugurta. [przypis redakcyjny]

1342. contemptum (łac.) — obelgi. [przypis redakcyjny]

1343. intentio pro facto (łac.) — chęć za uczynek. [przypis redakcyjny]

1344. związek Jaskulskiego — związek Mariana Jaskulskiego w r. 1659 udało się zaliczką na żołd załagodzić. [przypis redakcyjny]

1345. potioritas — lepsza część. [przypis redakcyjny]

1346. et prodesse et obesse (łac.) — i pomóc, i zaszkodzić. [przypis redakcyjny]

1347. in quorum manibus arma sunt, in eorum potestate est conservare et perdere Rempublicam (łac.) — w czyich rękach jest oręż, w tych mocy i ocalić, i zgubić Rzeczpospolitą. [przypis redakcyjny]

1348. ferezja (z tur.) — wierzchnia suknia; tu przen.: pomówienie, oszczerstwo. Podobne użycie dalej: „w sukienkę proditionis [zdrady] obleczono” oraz np. u Zebrzydowskiego w Pismach rokoszowych: „chcąc mię w sukienkę niewdzięczności oblec”. [przypis redakcyjny]

1349. protestor — protestować, oświadczać uroczyście. [przypis redakcyjny]

1350. cum vitia prosunt, peccat, qui recte facit (łac.) — gdy występki korzyść przynoszą, grzeszy, kto dobrze czyni. (Publius Syrus, Sententiae, 98). [przypis redakcyjny]

1351. inwektywa — napaść. [przypis redakcyjny]

1352. Naruszewicz — Aleksander Naruszewicz. [przypis redakcyjny]

1353. essentiam (łac. forma B.lp) — istotną treść, rdzeń. [przypis redakcyjny]

1354. justyfikacja — usprawiedliwianie się. [przypis redakcyjny]

1355. accusat (łac.) — obwinia. [przypis redakcyjny]

1356. excusat (łac.) — uniewinnia. [przypis redakcyjny]

1357. rem — stronę. [przypis redakcyjny]

1358. formalny — tu: mający formalne pełnomocnictwa. [przypis redakcyjny]

1359. kredens — tu: listy uwierzytelniające, pełnomocnictwa. [przypis redakcyjny]

1360. apparet (łac.) — widać. [przypis redakcyjny]

1361. kazać — przemawiać. [przypis redakcyjny]

1362. diffidis et maiestatem laedis (łac.) — nie dowierzasz słuszności swej sprawy i króla obrażasz. [przypis redakcyjny]

1363. hostis patriae et reus criminis laesae maiestatis (łac.) — nieprzyjacielem ojczyzny i winnym zbrodni obrazy majestatu. [przypis redakcyjny]

1364. exprimere de verbo ad verbum (łac.) — wyrazić co do słowa. [przypis redakcyjny]

1365. prawie — tu przysłów.: prawdziwie. [przypis redakcyjny]

1366. konsyderacyja — uwaga. [przypis redakcyjny]

1367. justyfikacja — usprawiedliwienie. [przypis redakcyjny]

1368. nie kazał cieląt pasać — tj.: kazał mnie kształcić, oddał mnie do szkół. [przypis redakcyjny]

1369. practicatum axioma (łac.) — doświadczona prawda. [przypis redakcyjny]

1370. necessitas acuit ingenium (łac.) — potrzeba rozum ostrzy. [przypis redakcyjny]

1371. supponendo (łac.) — rozumiejąc. [przypis redakcyjny]

1372. jako mię udano — jak mnie w fałszywy sposób przedstawiono. [przypis redakcyjny]

1373. inkarcerować — uwięzić. [przypis redakcyjny]

1374. proditionis (łac.) — zdrady. [przypis redakcyjny]

1375. quo animo (łac.) — jakim umysłem, w jakim usposobieniu. [przypis redakcyjny]

1376. kontumelia — zniewaga. [przypis redakcyjny]

1377. generoso pectori (łac.) — wspaniałemu sercu. [przypis redakcyjny]

1378. consequentia (łac.) — konieczny wniosek. [przypis redakcyjny]

1379. maximum solatium est vacare culpa (łac.) — największa pociecha nie poczuwać się do winy (Cicero, Ad familiares, 7, 5). [przypis redakcyjny]

1380. insolescit (łac.) — rozzuchwala się, wykracza. [przypis redakcyjny]

1381. in suum caput (łac.) — na własną głowę. [przypis redakcyjny]

1382. bonus animus in re mala dimidium est mali (łac.) — myśl dobra w nieszczęściu: złego połowa (Publilius Syrus, Sententiae). [przypis redakcyjny]

1383. in crimine (...) laesae maiestatis (łac.) — co do zarzutu obrazy majestatu. [przypis redakcyjny]

1384. cenzura — sąd. [przypis redakcyjny]

1385. privatus (łac.) — człowiek prosty. [przypis redakcyjny]

1386. in reprobum sensum (łac.) — pod naganę. [przypis redakcyjny]

1387. kontumelia (z łac.) — zniewaga. [przypis edytorski]

1388. accessit crudelitas (łac.) — przyłączyło się okrucieństwo. [przypis redakcyjny]

1389. ex abundantia malitiae (łac.) — z nadmiaru złości. [przypis redakcyjny]

1390. consilio — w radzie. [przypis redakcyjny]

1391. nescit vox missa reverti (łac.) — słowo z ust wypuszczone wrócić nie może (Horatius, De arte poetica, 390). [przypis redakcyjny]

1392. utraque civis (łac.) — podwójnie jestem obywatelem. [przypis redakcyjny]

1393. hoc mihi pietas, hoc pia lingua odit (łac.) — to mam za cnotę, tego wzdrygają się uczciwe usta. [przypis redakcyjny]

1394. Pac — Piotr Pac. [przypis redakcyjny]

1395. licentiose (łac.) — ostrzej. [przypis redakcyjny]

1396. imperiose (łac.) — hardo. [przypis redakcyjny]

1397. et crimen laesae maiestatis (łac.) — i zbrodnia obrazy majestatu. [przypis redakcyjny]

1398. prae oculis (łac.) — przed oczyma. [przypis redakcyjny]

1399. odpowiadać — tu: odgrażać się. [przypis redakcyjny]

1400. et instabimus (łac.) — i nalegać będziemy. [przypis redakcyjny]

1401. indicant (łac.) — pokazują. [przypis redakcyjny]

1402. interpres (łac.) — tłumacz. [przypis redakcyjny]

1403. afflicto afflictionem (łac.) — zadajesz rany rannemu; utrapionemu utrapienia. [przypis redakcyjny]

1404. Si veritatem loquor, cur me caedis (łac.) — Jeżeli prawdę mówię, czemu mnie bijesz (parafraza cytatu z Ewangelii, J. 18,23). [przypis redakcyjny]

1405. communis regula: quisquis ad vitam editur, ad mortem destinatur (łac.) — powszechne prawo: ktokolwiek na świat przychodzi, przeznaczono mu umrzeć. [przypis redakcyjny]

1406. awizy (lm) — zapowiedzi, nowiny (groźby śmierci). [przypis redakcyjny]

1407. pawilon — kotara. [przypis redakcyjny]

1408. wojłok — podkład, pilśń pod siodło. [przypis redakcyjny]

1409. contemptor mortis (łac.) — pogardzający śmiercią. [przypis redakcyjny]

1410. sequentia: exilium, luctus, dolor tributa sunt ista vivendi (łac.) — kolej: wygnanie, płacz, boleść są to rzeczy nieodłączne od życia. [przypis redakcyjny]

1411. actus meritorius (łac.) — czyn chwalebny, zasługa. [przypis redakcyjny]

1412. occidit anguem, e cuius collo guttae cadentes innumeros genuere colubros (łac.) — zabił węża, z którego szyi krople krwi płynące niezliczone mnóstwo zrodziły wężów; Perseusz zabił wężowłosą Gorgonę, nie węża; motyw „chcąc się ojczyźnie przysłużyć” jest zręcznym wymysłem Paska. [przypis redakcyjny]

1413. malevolis consiliis (łac.) — złośliwymi radami. [przypis redakcyjny]

1414. parentela — ród. [przypis redakcyjny]

1415. nominis recordatio (łac.) — pamięć imienia. [przypis redakcyjny]

1416. magnorum nominuni (łac.) — wielkich imion. [przypis redakcyjny]

1417. ita semper illustribus viris animo vivere longe antiquius fuit, quam corpore (łac.) — znakomici mężowie woleli zawsze żyć duchem niż ciałem. [przypis redakcyjny]

1418. aegrotus, quamdiu animam habet, spem habet (łac.) — chory, dopóki dusza w ciele, nie traci nadziei. [przypis redakcyjny]

1419. dei proprium est protegere, quos dignos iudicat (łac.) — właściwe Bogu jest osłaniać tych, których godnymi [tego] sądzi. [przypis redakcyjny]

1420. nemo est contemnendus, in quo aliqua virtutis signiftcatio apparet (łac.) — nikogo lekceważyć nie należy, w kim dostrzec można jakikolwiek ślad cnoty. [przypis redakcyjny]

1421. quot verba, tot minaciae (łac.) — ile słów, tyle pogróżek. [przypis redakcyjny]

1422. tot scommata (łac.) — tyle drwin. [przypis redakcyjny]

1423. egzacerbować — rozjątrzać. [przypis redakcyjny]

1424. jaktancja — przechwałka. [przypis redakcyjny]

1425. merita (łac.) — zasługi. [przypis redakcyjny]

1426. exprobrationis competentem (łac.) — zarzutów dostosowaną. [przypis redakcyjny]

1427. annihilat (łac.) — niweczy. [przypis redakcyjny]

1428. gloriatur (łac.) — chełpi się. [przypis redakcyjny]

1429.