Ludzie, którzy jeszcze żyją - Czesław Halicz (właśc. Czesława Endelmanowa-Rosenblattowa) (jak czytać książki w internecie za darmo txt) 📖

Ach, jak to przyjemnie zrywać we dwoje tatarak, jak ślicznie Jasio potrafi wygrywać na tataraku niby na cudownym żywym instrumencie Bożym!

A kiedy kosz był już pełny, Michcik dorzucił jeszcze dużego, kilkofuntowego29 szczupaka.

— Masz dla męża i dla siebie na święta — rzekł wesoło, ale bynajmniej nie kpiąco.

A Esterka odpowiedziała poważnie i z wdzięcznością:

— Dziękuję ci, Jasiu, za dobre serce.

— Ja tutaj jestem na urlopie i jutro muszę wracać, więc się tak prędko nie zobaczymy. Bądź zdrowa, Esterko!

— Bądź zdrów, Jasiu — odpowiedziała.

I tak się rozstali.

Gdyby Esterka była trochę sprytniejsza, z łatwością mogłaby ukryć przed ludźmi, czyje właściwie będzie rodzić dziecko.

Mąż Chaim tak mało był oznajmiony z tymi sprawami, że swoje ślimacze, jałowe zabiegi uważał za właściwy akt miłosny. A że różne inne ślamazary co rok obdarzały żonę potomstwem, więc i ludzie w miasteczku uwierzyliby, że po tylu latach małżeństwa Chaim zdobył się jednak na dziecko.

Ale Esterka sama siebie wydała i zgubiła.

Na przyszłym macierzyństwie Esterki pierwsza poznała się Chaja Rybiarka.

Popatrzyła uważnie na Esterkę i powiedziała:

— No, niech będzie na szczęście! Mądrości to on nie będzie miał po kim odziedziczyć, ten dzieciak, ale niech on chociaż z twarzy będzie podobny do ciebie, a nie do Chaima.

I wówczas wyrwał się Esterce mimowolny okrzyk:

— Broń Boże! Moje dziecko będzie podobne do Jasia!

— Do jakiego znowu Jasia?! — zapytała zdumiona Chaja.

Esterka spostrzegła się jednak, że powiedziała zbyteczne słowo, więc próbowała się wykręcać, ale, jak to ona, naiwnie i niezdarnie.

— Ja nie wiem... ja tak sobie powiedziałam... dla żartu...

Chaja Rybiarka była jednak stokroć sprytniejsza od Esterki, wzięła ją więc w obroty, że aż miło, i po kwadransie wiedziała już całą prawdę.

Chaja Rybiarka była dziwnie tolerancyjną, jak na Żydówkę z małego miasteczka, niewiastą; dość powiedzieć, że do „paskudnych kobiet” z domu pod lampionami odnosiła się życzliwie i nawet z pewnym szacunkiem.

Gdyby więc Esterka wyznała jej swoją tajemnicę, płacząc, utrzymując, że padła ofiarą gwałtu i prosząc o zachowanie sekretu, Chaja, choć pierwsza w mieście plotkarka, ulitowałaby się zapewne nad nią.

Ale w słowach Esterki nie było śladu skruchy i upokorzenia. Przeciwnie, jak gdyby dumna była i cieszyła się z tego, że ojcem jej dziecka będzie ten polski chłopak, miły i silny, o oczach błękitnych jak te modraki30 w polu rosnące.

„Ona się nawet nie wstydzi! Co za dużo, to niezdrowo!” — pomyślała Chaja i dała zupełną folgę31 swojemu plotkarskiemu językowi.

Nie upłynęło tygodnia, a już całe miasteczko wiedziało, czyje to dziecko ma w brzuchu Esterka.

Już nawet łobuzy na ulicy wołały za nią: „Pani Michcikowa”.

Albo też: „Poszła po tatarak, a znalazła bękarta”.

Jak to się zwykle dzieje, krewni dowiedzieli się ostatni, i to zupełnie przypadkowo.

Jakiś Żydek pokłócił się z teściem Esterki, że inne drzewo kupił niż to, które mu dostarczono z tartaku.

— Szwarcerjur (czarny rok) na ciebie! — krzyknął rozgniewany pisarz.

A ten Żydek mu na to:

— Niech ten czarny rok spadnie raczej na tego bękarta, co go twoja synowa z Michcikiem nad rzeką złowiła!

Esterka, wzięta na spytki, wyznała oczywiście całą prawdę. Zaczęły więc radzić kobiety, teściowa, ciotka Pinkusowa i Chaja Rybiarka, jako osoba, która pierwsza odkryła tajemnicę.

Chaim jest posłuszny syn, on zrobi, jak mu każą rodzice. Albo on weźmie rozwód, albo przebaczy przez wzgląd, że to jednak musiał być gwałt, dokonany przez tego chuligana na osobie głupiej Esterki. To się już później postanowi, ale na razie trzeba przede wszystkim przeszkodzić, by „takie dziecko” przyszło na świat boży.

Poszły najprzód po poradę do pana Lewkowicza, ale tak uprzejmy zwykle i dobrze wychowany pan Lewkowicz zwymyślał je ostatnimi słowami.

— Ja jestem starszy felczer, prawie doktór! Moja robota jest ludzi ratować, a nie zabijać! Won mi stąd, wiedźmy, suki jedne!

Zawstydzone i upokorzone kobiety nie dały jednak za wygraną.

Jeśli pan Lewkowicz nie chce dać żadnego lekarstwa, to się obejdzie bez niego.

W nędznej ruderze, obok starej cegielni, mieszkała przecież dotąd Chawa Piszczyk, samozwańcza akuszerka i pielęgniarka. Chawy Piszczyk nie wzywano już do porodów, bo nawet drobne przekupki, żony rzemieślników i tragarzy, poznały się w końcu, że nazbyt już jest niechlujna i przy tym na wpół oślepła ze starości.

Żyła więc z tajemniczych, zakazanych praktyk i cudem nie dostała się dotąd w ręce policji.

Kobiety wiedziały o tym, ale cóż robić? Nie można przecież w takim wypadku zwrócić się do dyplomowanej akuszerki, panny Reginy Fejgin, bo ona ma jeszcze większe muchy w nosie niż pan Lewkowicz.

Postanowiły więc sprowadzić do Esterki Chawę Piszczyk.

Z głupią Esterką poszło bardzo łatwo: po prostu wmówiły w nią baby, że dla zdrowia swojego i swego dziecka powinna się poddać oględzinom starej a doświadczonej akuszerki.

Esterka zgodziła się bez namysłu.

Czego by ona nie zrobiła dla tego maleństwa, które kochała już całym sercem! Ucałowała nawet ręce teściowej i ciotki Pinkusowej, dziękując im „za opiekę i dobre serce”.

Wprowadzono tedy Chawę Piszczyk do alkierza32, gdzie przedtem ułożono na betach33 Esterkę.

Piszczykowa kazała kobietom odejść, dobrze zamknąć drzwi i popatrzeć, co się dzieje na ulicy, czy się też tam ktoś niepotrzebny nie kręci.

Kobiety posłuszne wyszły, a że im jednak zrobiło się jakoś nieswojo, wypiły sobie po kieliszku szabasówki.

Po długiej chwili doszedł je z alkierza zrazu pisk i jęk, a później dziki ryk mordowanego zwierzęcia.

Miesiąc przeleżała Esterka na czerwonych betach w ciemnym alkierzu.

Kiedy teściowa albo ciotka namawiały ją, aby wstała i poszła się przejść, bo już na dworze „całe lato”, odpowiadała szeptem:

— Dajcie mi leżeć i myśleć...

— Co ona tam takiego może myśleć?... — mówiły zdziwione, a teść dodawał z uśmiechem:

— Tyle ona wymyśli, ile kot napłacze!

A jednak wymyśliła i postanowiła.

Pewnego dnia, kiedy teściowie z Chaimem jedli obiad w kuchni, drzwi otworzyły się cicho i na progu stanęła Esterka.

Dawno jej już nie widzieli inaczej, jak w ciemnym alkierzu, przy skąpym oświetleniu świecy, więc teraz dopiero dostrzegli, jaka w niej zaszła zmiana.

Esterka bardzo zeszczuplała i jak gdyby urosła. Gładkie jej czoło przecięte było teraz wyraźną pionową zmarszczką. Wydawać się mogło, że ta zmarszczka jest jakby granicą pomiędzy jej poprzednim a obecnym życiem. Oczy jej miały teraz wyraz rozumny i surowy, a stały, dobroduszny uśmiech uleciał bez śladu z jej przybladłych warg.

Oparła się o framugę okna i powiedziała bez wstępu:

— Już wszystko obmyśliłam i postanowiłam.

— No, cóż ty takiego mądrego obmyśliłaś i postanowiłaś, Esterko? — próbował żartować teść, choć w gruncie rzeczy był niespokojny i zakłopotany.

A Esterka, nie zwracając uwagi na tę przerwę, mówiła dalej:

— Ja nie chcę uciekać z tego domu jak złodziejka, więc wam powiem całą prawdę. Ja wracam do Żgowa, będę tam mieszkała sama, będę chodziła po okolicznych wsiach i sprzedawała różne rzeczy jak mój tatuńcio. Mnie tam ludzie pewnie jeszcze pamiętają. Pieniądze na towar i drogę już mam. W nocy, jak wy spaliście, wzięłam dwieście rubli z kantorka, gdzie leżą pieniądze za drzewo. Miałam prawo, bo to nawet nie cały mój posag. Reszta niech wam będzie na zdrowie. Złote kolczyki i pierścionek, coście mi dali jako ślubny prezent, znajdziecie w tym kantorku. Mój zielony kuferek już zapakowałam, zaraz po niego przyjdzie Szmul tragarz, bo jeszcze teraz nie udźwignę.

Oczy jej na chwilę złagodniały, gdy zbliżyła się do Chaima i powiedziała:

— Żegnaj, Chaimie, to nie twoja i nie moja wina, że takie, a nie inne było nasze życie!

Zdziwieni i przerażeni teściowie nie wiedzieli, czy powinni ją zatrzymywać.

Z jednej strony, zadowoleni byli, że im taki wstyd zejdzie z oczu, z drugiej strony, która inna dziewczyna, oprócz głupiej Esterki, zgodzi się wyjść za mąż za ich syna? No i jakoś im było żal Esterki... zawsze przecież — sierota...

— Jak ty sobie sama jedna dasz radę na świecie — zaczęła ubolewać, na wpół dla formy, na poły szczerze, teściowa.

Esterka zmierzyła ją tym swoim nowym, rozumnym i surowym spojrzeniem.

— O mnie się nie kłopoczcie! Ta głupia Esterka już nie żyje. Ona umarła razem ze swoim zamordowanym przez was dzieckiem. A ta druga, ta nowa Esterka, da sobie radę na świecie. Nauczyliście ją wy, ludzie, rozumu.

Rzuciła im na pożegnanie te słowa, jak ciężkie brukowe kamienie i wyszła, zamykając drzwi tego domu — po raz ostatni.