Narcyssa i Wanda - Narcyza Żmichowska (czytaj online książki txt) 📖

-ci, skróconą do -ć, znaczenie: kiedy już, skoro. [przypis edytorski]

263. p. Anna — Jerzmanowska. [przypis redakcyjny]

264. Wandka Re... i Stefcia Z. — Redlówna i Zalewska, siostrzenice Narcyzy. [przypis redakcyjny]

265. pani Władysławowej — Kwietniewskiej, siostry Wandy. [przypis redakcyjny]

266. Kaziuta — Kazimierz Tetmajer. [przypis redakcyjny]

267. en voie de formation (fr.) — tworzący się, będący w trakcie powstawania. [przypis edytorski]

268. przesłanych dwa lata temu (...) Zdzisławowi pieniędzy — Zdzisław Redel, siostrzeniec Narcyzy, zesłany po 1863 r. na Sybir. [przypis redakcyjny]

269. kiedyć — forma z partykułą -ci, skróconą do -ć, znaczenie: kiedy już, skoro. [przypis edytorski]

270. Hejne-Wroński — Hoene-Wroński. [przypis redakcyjny]

271. Helusia — bohaterka Książki pamiątek. [przypis redakcyjny]

272. Emerson — poeta i filozof amerykański. [przypis redakcyjny]

273. Romola — historyczna powieść angielska George Elliot (1863). [przypis redakcyjny]

274. ceremonie robisz z podpisaniem swego nazwiska — pod przekładem Herty. [przypis redakcyjny]

275. pannę Grabowską (...) spod 495 Nru — numer domu Grabowskich na Miodowej. [przypis redakcyjny]

276. Pana W. K. — Kwietniewskiego. [przypis redakcyjny]

277. Fryderyk — zapewne mowa o głośnym w swoim czasie romansie Fiévée’go Frederic (1805). [przypis redakcyjny]

278. pana Felicjana — zapewne Faleńskiego. [przypis redakcyjny]

279. ode mnie imienia pod swoje pisma żądał (...) Edward Dęb — Edward Dembowski, przyjaciel Narcyzy z czasów jej młodości, zginął od kuli austriackiej pod Krakowem w r. 1846. Odmalowała go jako Henryka we Wstępnym obrazku w Pogance. [przypis redakcyjny]

280. Bibianna — Biblianna Moraczewska, siostra historyka Jędrzeja, przyjaciółka Narcyzy z koła „Entuzjastek”. Odmalowana jest we Wstępnym obrazku jako Felicja. Rozbieżne poglądy polityczne zerwały ten stosunek w r. 1862. [przypis redakcyjny]

281. restrictions mentales — ograniczenia mentalne (umysłu). [przypis edytorski]

282. Hejne, Heyne — Heinrich Heine (1797–1856), poeta niem. epoki romantyzmu, autor zbioru liryków Księga pieśni (1827, wyd. pol. 1880), do jego wierszy muzykę układali wybitni kompozytorzy: Robert Schumann i Franz Schubert; od 1830 Heine przebywał na emigracji we Francji, zmarł w Paryżu. [przypis edytorski]

283. rozlartynić — [od:] Lamartine, poeta francuski, był w dobie rewolucji prezydentem rządu. Umarł w r. 1869, Ilnicka pisała widocznie jego nekrolog. [przypis redakcyjny]

284. La France (...) exigences — Francja zasługiwałaby na to, aby spaść poniżej owych narodów bez ojczyzny, gdyby dała sobie narzucać ich pretensje. [przypis redakcyjny]

285. lapsus linguae (łac.) — błąd językowy. [przypis edytorski]

286. niech go pośle Kleczyńskiemu, żeby muzykę dorobił — Jan Kleczyński, muzyk. [przypis redakcyjny]

287. w 19-tym roku życia, sama, pod własną opieką, całą Europę wszerz przejechała — wówczas gdy wracała do kraju z Paryża, gdzie spędziła dwa lata jako nauczycielka w domu Zamoyskich. [przypis redakcyjny]

288. na ślubie Wandeczki — Redlówny [przypis redakcyjny]

289. Wicunia — Wincenta Zabłocka, jedna z dawnych „Entuzjastek”, obecnie kanoniczka. [przypis redakcyjny]

290. kiedyć — forma z partykułą -ci, skróconą do -ć, znaczenie: kiedy już, skoro. [przypis edytorski]

291. sapienti sat (łac.) — mądremu wystarczy; odpowiednik przysłowia: „mądrej głowie dość dwie słowie”. [przypis edytorski]

292. na prawu ruku (z ros.) — na prawą rękę; tu: jednostronna. [przypis edytorski]

293. żebyć — forma z partykułą -ci, skróconą do -ć; znaczenie wzmacniające: żeby też. [przypis edytorski]

294. prezerwatywa (z fr. préservation) — tu: ochrona, zabezpieczenie. [przypis edytorski]

295. Ludwik Jenike (1818–1905) — wówczas redaktor „Tygodnika Ilustrowanego”. [przypis redakcyjny]

296. że się (...) urodził syn twojej siostrze (...) — Jan Kwietniewski. [przypis redakcyjny]

297. traduttore, traditore (wł.) — tłumacz, kłamca. [przypis edytorski]

298. Paplecka — jeden z komicznych typów popularnych Ramotek Wilkońskiego. [przypis redakcyjny]

299. wschód słońca na górach (...) to musi być coś zachwycającego — tak w listach, jak w utworach Żmichowskiej uderza brak opisów przyrody. [przypis redakcyjny]

300. cannabis indica — lekarska nazwa haszyszu [raczej: konopii indyjskich, z których kwiatostanów i liści wytwarzana jest marihuana, a z żywicy haszysz; red. WL]. [przypis redakcyjny]

301. Confessions d’un enfant du siècle — Spowiedź dziecięcia wieku Musseta. [przypis redakcyjny]

302. Confessions (...) Elle et lui (...) Lui et elle — wszystkie wymienione utwory osnute są na „epizodzie weneckim” [Alfreda] Musseta i George Sand. Powieść Elle et lui (Ona i on) jest pióra George Sand; Lui et elle (On i ona) jest repliką Pawła Musset, brata poety. [przypis redakcyjny]

303. ciekawszą jestem Aspazji (...) onego czasu pisząc (...) — mowa o Pogance, której bohaterka nosi imię Aspazji. [przypis redakcyjny]

304. przyjadę — do Ludzimierza, gdzie do Tetmajerów wybiera się Wanda. [przypis redakcyjny]

305. fotograf — staroświeckie wyrażenie na fotografię. [przypis redakcyjny]

306. byłam jeszcze z Matyldą jakiś czas w Strzeleckim ogrodzie — wracając z Ludzimierza, Narcyza zatrzymała się w Krakowie; [ogród a właśc. Park Strzelecki: miejski park w Krakowie w obrębie dzisiejszych ulic Rakowickiej, Topolowej, Bosackiej i Lubicz, należący niegdyś do bractwa kurkowego]. [przypis redakcyjny]

307. Włodzio — Włodzimierz Tetmajer. [przypis redakcyjny]

308. kiedyć — forma z partykułą -ci, skróconą do -ć, znaczenie: kiedy już, skoro. [przypis edytorski]

309. Studencik — młody góral, który bywał we dworze u Tetmajerów. [przypis redakcyjny]

310. pani Seweryna — Duchińska (Pruszakowa). [przypis redakcyjny]

311. kiedyć — forma z partykułą -ci, skróconą do -ć, znaczenie: kiedy już, skoro. [przypis edytorski]

312. Klara — niewydana drukiem powieść Wandy Grabowskiej. [przypis redakcyjny]

313. Z Soczewki żadnych (...) wiadomości po tej najsmutniejszej — mowa o śmierci Seweryna Markiewicza. [przypis redakcyjny]

314. Z jednostkowych światów — rękopis utworów Wandy. [przypis redakcyjny]

315. Aleksander Jabłonowski (1829–1903) — uczony i podróżnik. [przypis redakcyjny]

316. o panu Władysławie — Kwietniewskim. [przypis redakcyjny]

317. plus substantiel (fr.) — bardziej treściwy, bardziej materialny, istotniejszy. [przypis edytorski]

318. Golian — Ksiądz Golian, jezuita, przeciw któremu postępowa młodzież demonstrowała w Krakowie na tle dogmatu o nieomylności Papieża. [przypis redakcyjny]

319. Halina, Kajetan — widocznie postacie z powieści pisanej przez Wandę, której wątek zmieniała snać dalej Narcyza. [przypis redakcyjny]

320. Antoni Szabrański (1802–1882) — współredaktor „Biblioteki Warszawskiej”. [przypis redakcyjny]

321. Wójcicki o podpisie Gerwinusa zawyrokował — dzieło Gerwinusa o Szekspirze, które tłumaczyła Wanda, a którego ogólny wstęp ukazał się w „Bibliotece Warszawskiej”. [przypis redakcyjny]

322. kiedyć — forma z partykułą -ci, skróconą do -ć, znaczenie: kiedy już, skoro. [przypis edytorski]

323. c’est à prendre ou à laisser (fr.) — można to przyjąć lub zostawić (pominąć). [przypis edytorski]

324. niekonsekwentność — dziś popr.: niekonsekwencja. [przypis edytorski]

325. Zygmunt Gloger — późniejszy autor Encyklopedii staropolskiej i innych prac z tego zakresu. [przypis redakcyjny]

326. pan Roman — Rostworowski. [przypis redakcyjny]

327. Słodyczka — Góral, który bywał we dworze u Tetmajerów. [przypis redakcyjny]

328. do „Attylli” weź się zaraz (...) — O Atylli i jego następcach aż do osiedlenia się Węgrów w Europie, dzieło Amadeusza Thierry. [przypis redakcyjny]

329. kiedyć — forma z partykułą -ci, skróconą do -ć, znaczenie: kiedy już, skoro. [przypis edytorski]

330. twój artykuł — Listy o pismach Gabrielli, pisane, jak później w „Tygodniku Ilustrowanym”, pod pseudonimem „Stefan”. [przypis redakcyjny]

331. Cesia — niewydana powieść Wandy. [przypis redakcyjny]

332. między Bożym Narodzeniem a Trzema Królami — między 25 grudnia a 6 stycznia. [przypis edytorski]

333. z uściskiem rękę podaję jej Władysławowi — w kwietniu r. 1872 Wanda wyszła za mąż za Władysława Żeleńskiego (patrz: Przedmowa). [przypis redakcyjny]

334. panna Żeleszkiewicz — później miała pensjonat żeński w Krakowie, dziś pensjonat im. Heleny Kaplińskiej, córki Edwarda. [przypis redakcyjny]

335. podróż w dalekie strony — do Pragi, do „Saskiej Szwajcarii” i w rodzinne strony męża. [przypis redakcyjny]

336. pani Żeleńska — Kamilla z Russockich Żeleńska, matka Władysława. [przypis redakcyjny]

337. pan Goszczyński — Seweryn Goszczyński bywał w owym czasie gościem Tetmajerów w Ludzimierzu. [przypis redakcyjny]

338. generosia — wspaniałomyślność, hojność. [przypis edytorski]

339. „Listy” Stefana — Wanda Żeleńska zamieściła w r. 1872 pod pseudonimem „Stefana” entuzjastyczną pracę o Narcyzie Żmichowskiej pt. Listy o pismach Gabrielli („Tygodnik Ilustrowany”). [przypis redakcyjny]

340. przeceniłaś na całą sumę francuskiej kontrybucji — Francja zapłaciła po przegranej wojnie 5 miliardów kontrybucji Niemcom. [przypis redakcyjny]

341. to wszystko do tłumaczenia wcale mi nie pomaga — mowa o zbiorowym wydaniu przekładu Dziejów Anglii, którego Żmichowska wykonała część. [przypis edytorski]

342. twój syn — Stanisław Gabriel, którego Narcyza była chrzestną matką. [przypis redakcyjny]

343. Cichawa — w Krakowskiem, wieś Kazimierza Żeleńskiego, brata Władysława. [przypis redakcyjny]

344. pan Władysław — Żeleński, mąż Wandy. [przypis redakcyjny]

345. à chacun selon ses besoins (fr.) — każdemu według (jego) potrzeb. [przypis edytorski]

346. à chacun selon ses oeuvres (fr.) — każdemu według (jego) zasług (dosł. „dzieł”). [przypis edytorski]

347. mes oeuvres (fr.) — moje dzieła. [przypis edytorski]

348. muzyka „Podarunku” — muzyka Żeleńskiego do wiersza Żmichowskiej pod tym tytułem. [przypis redakcyjny]

349. pan Kwietniewski — Kazimierz Kwietniewski. [przypis redakcyjny]

350. Tak bym się chciała cieszyć na wspomnienie św. Jana — mowa o projekcie przeniesienia się do Warszawy. [przypis redakcyjny]

351. libretto do Wallenroda — opera, o której myślał już Żeleński, a którą napisał w kilka lat później. [przypis redakcyjny]

352. Fochna — Faustyna Morzycka, jedna z „entuzjastek”, przyjaciółka Narcyzy z lat młodości. [przypis redakcyjny]

353. czerwony kołnierz ich wita — mowa o aresztowaniu Narcyzy w r. 1849. [przypis redakcyjny]

354. Listy Krasińskiego — Listy [Zygmunta] Krasińskiego do Jaroszyńskiego, wydane drukiem i wycofane z obiegu przez rodzinę poety. Niektóre listy przesłała jej Wanda w odpisie, całość obiecał Wandzie jakiś kuzyn, który widocznie spóźnił się z dotrzymaniem obietnicy. [przypis redakcyjny]

355. Fruzia — Dobrowolska, żona Marcelego. [przypis redakcyjny]

356. przyszły i smutki — ruina grożąca dwóm siostrzenicom Narcyzy, córkom Kornelii Glogerowej. [przypis redakcyjny]

357. Czy wasz Staś biskup czy Kostka? (...) — chodzi o patrona najstarszego syna Wandy i Władysława Żeleńskich; biskup to św. Stanisław ze Szczepanowa (1030–1079), biskup krakowski, męczennik, skazany przez króla Bolesława Szczodrego na śmierć przez poćwiartowanie, święty kościoła katolickiego, którego wspomnienie w polskim kościele wyznaczone jest na dzień 8 maja (ogólnie w kościele katolickim 11 kwietnia, w rocznicę śmierci męczeńskiej); Kostka to św. Stanisław Kostka (1550–1568), jezuita, święty katolicki, którego kult jest ściśle związany z polityką jezuitów w Polsce w XVI i XVII, wspomnienie tego świętego wyznaczono w polskim kościele na 18 września (ogólnie w kościele katolickim 13 listopada). [przypis edytorski]

358. Helenka — wdowa po Leonie Kaplińskim, która po śmierci męża wstąpiła do klasztoru. [przypis redakcyjny]

359. co do twojej przedmowy — Przedmowa do przełożonych przez Wandę Złotych Czynów. [przypis redakcyjny]

360. Czy to to warto w Warszawie — niedługo przed śmiercią urzeczywistniła Narcyza swój ulubiony zamiar przeniesienia się do Warszawy, gdzie też umarła w grudniu r. 1876. [przypis redakcyjny]

361. ci powinszować syna olbrzyma — Tadeusza [Żeleńskiego, ur. 21 grudnia 1874 r.; red. WL]. [przypis redakcyjny]

362. wiadomość od Lasi przez pana Kudelskiego — Lasia Baranowska wyszła za mąż za Kudelskiego. [przypis redakcyjny]

363. en personne (fr.) — osobiście. [przypis edytorski]

364. Marynia Plewińska — Markiewiczówna, siostra Stanisława i Seweryna. [przypis redakcyjny]

365. to, co u ciebie w łaskach, a co pan Żeleński dźwiękami swymi podniósł i ozdobił — muzyka skomponowana do wielu utworów Gabrielli. [przypis redakcyjny]