Leonce i Lena - Georg Büchner (biblioteka za darmo txt) 📖
Zarówno książę Leonce, jak księżniczka Lena chcą uchylić się od swoich obowiązków wynikających ze stanowiska społecznego i uniknąć zaaranżowanego małżeństwa.
Niezależnie od siebie, nie znając się nawet wzajemnie, podejmują decyzję o ucieczce, jednak los sprawia, że drogi uciekinierów skrzyżują się i dojdzie do spotkania…
Na kanwie tej jawnie błahej fabuły uwzględniającej wszystkie literackie rekwizyty romantyczne, ukazane zostały istotne problemy współczesne autorowi. Groteskowy obraz władcy, żonglującego strzępkami myśli filozoficznych, ukazuje korozję systemu absolutyzmu oświeconego. Książę Leonce nękany przemożną nudą - chorobą wieku - oraz jego przyboczny towarzysz, błazen i w końcu „minister”, Valerio, parający się zawodowo nieróbstwem - to dwa wcielenia klasy próżniaczej.
- Autor: Georg Büchner
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Leonce i Lena - Georg Büchner (biblioteka za darmo txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Georg Büchner
Mój panie, mam niewyczerpane zajęcie trwania w bezczynności, mam niepospolitą biegłość w próżnowaniu, posiadam niesłychaną biegłość w lenistwie. Żadna zadra nie hańbi moich czystych dłoni, gleby nie napoiłem ni jedną kroplą potu, jestem w pracy niepokalaną dziewicą; a gdyby mnie to zanadto nie utrudzało, zadałbym sobie trud, aby wyjaśnić waćpanu szczegółowiej moje zasługi.
LEONCEPójdź w ramiona moje! Zali jesteś jednym z tych błogosławionych, którzy bez mozołu, z czołem nieposzlakowanym stąpają po zapylonym gościńcu życia i z ciałem kwitnącym i lśniącymi stopami, podobni bóstwom, wkraczają na Olimp? Chodź, o, chodź!
VALERIOTam, na miedzy, mucha siedzi, mucha siedzi, mucha siedzi.
Człowiek musi myśleć, a ja muszę myśleć za moich poddanych; bo oni nie myślą, nieboracy, nie myślą. Substancja jest bytem, a byt to — ja. biega prawie nago po pokoju Zrozumiano? Byt jest bytem, pojęliście? Teraz z kolei moje atrybuty, modyfikacje, afektacje, akcydensy: gdzie moja koszula, moje spodnie? Wstrzymajcie się, wolna wola stoi tu, z przodu, otworem. Gdzie jest moralność, gdzie mankiety? Kategorie przemieszane straszliwie: o dwa guziki za dużo zapięto, tabakierka tkwi w prawej kieszeni; cały mój system zrujnowany! Ha, co znaczy guzik w chusteczce? Gadaj, co znaczy guzik, o czym miałem pamiętać?
PIERWSZY KAMERDYNERKiedy jego królewska mość raczyła włożyć guzik do chustki, pragnęła...
PIOTRNo?
PIERWSZY KAMERDYNERO czymś sobie przypomnieć.
PIOTRZawiła odpowiedź! He, a co on sądzi?
DRUGI KAMERDYNERJego królewska mość pragnęła sobie o czymś przypomnieć, kiedy raczyła włożyć guzik do chustki.
PIOTRCo? Co takiego? Ci poczciwcy konfundują mnie, wszystko mi się plącze, jestem bezradny, najzupełniej bezradny.
Sire, Rada Stanu zebrała się.
PIOTROt co, ot co: chciałem sobie przypomnieć mój naród. Chodźcie, panowie! Stąpajcie równo, symetrycznie. Czy nie jest bardzo gorąco? Wyjmijcie wasze chustki i wytrzyjcie sobie pot z czoła. Zawsze tak bardzo jestem zmieszany, kiedy mam przemawiać publicznie.
Mili moi wasale, wierni notable, pragnę was powiadomić i zawiadomić — gdyż albo mój syn ożeni się, albo nie, przykłada palec do nosa albo, albo — chyba mnie pojmujecie? Tertium non datur8. Człowiek musi rozmyślać. stoi chwilę zadumany Kiedy tak przemawiam na głos, nie wiem właściwie, kto to gada, ja czy kto inny, to bardzo mnie trwoży. po długim milczeniu Ja jestem ja. Co waszmość sądzi o tym, prezydencie?
PRZEWODNICZĄCYWasza królewska mość, być może jest tak, być może jest zgoła odwrotnie.
CAŁA RADA STANUByć może jest tak, być może jest zgoła odwrotnie.
PIOTRO mędrcy moi! O czym to była w istocie mowa? O czym pragnąłem przemawiać? Jakże krótką masz waszmość pamięć, prezydencie, przy tak uroczystej okazji! Zamykam sesję.
Czy zawarte wszystkie okiennice? Zapalcie świece! Żegnaj, dniu! Pragnę nocy, głębokiej ambrozyjskiej nocy. Ustawcie lampy pod kryształowe umbry wśród oleandrów, niech pobłyskują jak źrenice dziewczęce spod rzęs. Przybliżcie krzewy różane, aby wino, jak krople rosy, spryskało ich płatki. Muzyki! Gdzie są wiole? Gdzie Rozetta? Precz! Wszyscy precz!
Leonce!
LEONCERozetta!
ROZETTALeonce!
LEONCERozetta!
ROZETTAWargi twoje ospałe. Od pocałunków?
LEONCEOd ziewania!
ROZETTAOch!
LEONCEAch, Rozetto, ciąży mi straszliwe brzemię...
ROZETTAWolno spytać?
LEONCEBezczynności...
ROZETTAI miłości?
LEONCEBagatela!
ROZETTALeonce!
LeonceBezmierny trud.
ROZETTALub próżniactwo.
LEONCEMasz słuszność, jak zawsze. Mądra z ciebie dziewczyna i bardzo cenię sobie twój rozumek.
ROZETTAKochasz mnie zatem z nudów?
LEONCENie, nudzę się, bowiem kocham ciebie! Ale nudę samą kocham jak ciebie. Jesteście nierozdzielne. O dolce far niente9! Śnię ponad twoimi oczami jak nad głębokim źródłem cudu, pieszczota twoich warg usypia jak szumiące fale. obejmuje ją Chodź, nudo najmilsza, pocałunki twoje są rozkosznym ziewaniem, a twoje kroki jak uroczy hiatus10.
ROZETTAKochasz mnie, Leonce?
LEONCEAch, czemużby nie?
ROZETTAI na zawsze?
LEONCETo wielkie słowo: na zawsze! Jeśli cię kochać będę jeszcze pięć tysięcy lat i siedem miesięcy, czy to nie wystarczy? Wprawdzie o wiele to mniej niż zawsze, ale niezgorszy szmat czasu i czasu nie zabraknie nam do kochania.
ROZETTAAlbo czas ukradnie nam nasze kochanie.
LEONCEAlbo miłość ukradnie nam czas. Tańcz, Rozetto, tańcz, niechaj czas mija, jak mijają drobne twoje, śliczne twoje stopy.
ROZETTAMoje stopy najchętniej wyszłyby poza czas.
O, miłość zamierająca piękniejsza jest od tej, która rozkwita. Jestem podobny Rzymianinowi; po wybornej uczcie złote ryby grają na deser barwami zgonu. Jakże obumiera rumieniec jej policzków, jak cicho wypala się oko, jak delikatnie bije i opada tętno! Adio, adio11, ślicznotko moja, umiłuję ciebie umarłą.
Łzy, Rozetto? Co za epikureizm — móc płakać. Stań w blasku, aby te przepyszne krople zalśniły jak kryształy, wspaniałe z nich będą diamenty. Śliczny mogłabyś mieć z nich naszyjnik.
ROZETTATe diamenty kłują mnie w oczy, Leonce.
Uważaj! Moja głowa! Tam pogrzebałem naszą miłość. Spójrz poprzez okna moich oczu. Widzisz, jak trupio piękna jest ta żałosna miłość? Czy widzisz dwie białe róże na jej jagodach i dwie czerwone u piersi? Nie potrącaj mnie, aby nie złamało się jej kruche ramię, byłaby wielka szkoda. Muszę głowę równo trzymać na barkach jak grabarz trumienkę.
ROZETTAGłuptasie!
LEONCERozetta!
Dzięki Ci, o Boże!
Spójrz na mnie, spójrz na mnie, Leonce!
LEONCEPrzenigdy.
ROZETTARaz jeden!
LEONCEO, nie! Nie zwiedziesz mnie! Niewiele brakło, a upragniona moja miłość narodziłaby się od nowa. Rad jestem, że ją pogrzebałem. Wrażenie — zachowam.
ROZETTAMiłość — szczególna to rzecz. Calutki rok spoczywa się śniąc na jawie, a któregoś ranka budzi się człowiek, wypija duszkiem szklankę wody, odziewa się na nowo, dłonią przesuwa po czole: i namyśla się — namyśla. Boże mój, ileż to trzeba kobiet, aby z góry na dół wziąć pełnym głosem rejestr miłości? Ledwo jedna zdoła niekiedy jeden wypełnić ton. Czemu opar ponad naszą ziemią jest pryzmatem, który rozszczepia w tęczę biało pałający promień miłości? pije W jakiej butli, do licha, zamknięto wino, które mogłoby mnie dzisiaj upoić? Czyż nawet tego nie potrafię? Siedzę jak pod pompą tłoczącą. Powietrze tak ostre i przejrzyste, że przeszywa mnie dreszcz, jakbym szedł na szlichtadę12 w nankinowych13 pludrach14. Moi panowie, moi panowie, czy aby wiecie, kim był Kaligula i Nero? Mnie to dobrze wiadomo. Chodź, miły mój Leonce, wygłoś swój monolog, będę się przysłuchiwał z uwagą. Życie moje rozdziawia się szerokim ziewaniem jak wielki, biały arkusz papieru, który powinienem zapisać, ale nie zdołam nakreślić ni jednej litery. Głowa moja jest pustą salą balową, trochę zawiędłych róż i wymiętych wstążek na posadzce, pęknięte skrzypce w kącie, ostatni tancerze zdjęli maski i przypatrują się sobie śmiertelnie znużonymi oczami. Codziennie odwracam siebie dwadzieścia cztery razy jak rękawiczkę. O, znam siebie na pamięć, wiem, co myśleć będę i marzyć za kwadrans, za osiem dni, za rok. Boże, cóż zawiniłem, że każesz mi jak sztubakowi tak często przepowiadać lekcję? Brawo, Leonce, brawo! klaszcze Niezgorszą sprawia mi przyjemność, kiedy tak nawołuję siebie. He! Leonce! Leonce!
VALERIOWasza wysokość zdaje się na najlepszej drodze, aby stać się błaznem!
LEONCEKiedy przyjrzeć się temu pod światło, i mnie się tak wydaje.
VALERIOProszę zaczekać chwilę, zaraz pogadamy o tym wyczerpująco. Muszę przedtem posilić się pieczenią, którą zwędziłem w kuchni, i golnąć łyk wina z książęcego stołu. Niebawem skończę.
LEONCEAleż mlaska! Ten hultaj przyprawia mnie o uczucia sielankowe; na nowo potrafiłbym rozpocząć od spraw najprostszych, mógłbym jeść ser, pić piwo, palić tytoń. Uwijaj się, nie chrząkaj tak ryjem i nie szczękaj kłami!
VALERIOSzacowny Adonisie, czy waćpana obleciał strach o jego uda? Proszę przestać się niepokoić, nie jestem miotlarzem ni bakałarzem, nie potrzeba mi prętów do rózg.
LEONCEKonceptu nigdy ci nie brak.
VALERIOCzego życzę z całego serca waszej książęcej mości.
LEONCEAbym się nie lenił ciebie wychłostać? Tak bardzo dbasz o swoją edukację?
VALERIOO niebiosa, łatwiejsze jest narodzenie niż wychowanie. To żałosne, jakie brzemię narzuca nam cudza brzemienność. Od czasu kiedy matka moja była w błogosławionym stanie, mój stan cywilny nie był błogosławiony. Jakże niewygodnie wypadło mi leżeć, odkąd zległa, biedaczka!
LEONCENie bądź tak czułostkowy, jeśli nie chcesz wypróbować mojej ręki. Twoja wrażliwość może cię przyprawić o bardzo dotkliwe wrażenia.
VALERIOKiedy matka moja żeglowała wokół Przylądka Dobrej Nadziei...
LEONCEA twój ojczulek roztrzaskał się koło Kap Horn15...
VALERIOSłusznie, gdyż był stróżem nocnym. A przecie tak często nie przykładał rogu do ust, by zatrąbić, jak przybierał w rogi rodziców szlachetnych synów.
LEONCEMój drogi, posiadłeś dar niebiańskiej bezczelności. Odczuwam pewną potrzebę bliższego zetknięcia się z nią. Ręka mnie świerzbi, aby się zapoznać z twoją facjatą.
VALERIOOto trafna odpowiedź i nieodparty argument ad personam.
LEONCEUważaj na twoją personę. To argument niezbity.
VALERIOA waćpan jest dowodem, który trzeba dopiero udowodnić; potyka się bowiem o własne swoje nogi, które w gruncie rzeczy również są do udowodnienia. Są to łydki wysoce nieprawdopodobne i wielce problematyczne uda.
Wasza wysokość wybaczy...
LEONCEJak sobie samemu! Jak samemu sobie! Wybaczam sobie wielkoduszność, że was wysłuchuję spokojnie. Moi panowie, czy nie zechcecie zająć miejsc? Co za miny! Proszę zasiąść na ziemi i nie krępować się. To i tak ostatnie miejsce, jakie kiedyś otrzymacie w darze, chociaż nikomu nic z tego nie przyjdzie, wyjąwszy grabarza.
PRZEWODNICZĄCYWasza wysokość raczy...
LEONCENiech acan przestanie pstrykać palcami, jeśli nie chce zrobić ze mnie mordercy.
PRZEWODNICZĄCYZechce łaskawie uwzględnić...
LEONCEWielki Boże, włóż acan16 ręce do kieszeni lub siądź na nich! Język mu skołowaciał. Zbierz aść17 zmysły!
VALERIONie wolno dzieciom przeszkadzać, gdy siusiają, mogą nieboraczki dostać zatwardzenia.
LEONCECzłowieku, opanuj się. Pomyśl o twojej rodzinie i o państwie. Jeśli zadławisz się przemówieniem, może cię szlag trafić.
PRZEWODNICZĄCYPozwoli wasza wysokość...
LEONCECo? Acan już czytać umie? Zatem, w imię boże...
PRZEWODNICZĄCYJego królewska mość raczy powiadomić waszą wysokość, iż jutro należy oczekiwać przyjazdu wysoko urodzonej narzeczonej waszej wysokości, księżniczki Leny.
LEONCEJeżeli oczekuje mnie narzeczona, najchętniej pozwolę jej czekać. Wczorajszej nocy widziałem ją we śnie, jej oczy tak olbrzymie, iż pantofelki mojej Rozetty nie ustępowały łukom jej brwi, a na policzkach nie dołki dojrzałem, lecz doły, drenujące śmiech. Ja wierzę w sny. A waćpan śni niekiedy, prezydencie? Doznaje aść przeczuć?
VALERIOMa się rozumieć. Zawsze w przeddzień, nim pieczeń spali się w kominie, zdechnie pularda lub jego królewska mość raczy cierpieć na niestrawność.
LEONCEA propos, czy aby waćpan czego nie zataił? Wyznaj aść wszystko.
PRZEWODNICZĄCYW pamiętnym dniu ślubu miłościwy monarcha zamierza złożyć najwyższe zlecenia w ręce jego wysokości.
LEONCEPowtórz aść miłościwemu monarsze, iż uczynię wszystko, wyjąwszy to, czego uczynić nie zamierzam. Panowie wybaczą, że ich nie odprowadzę, właśnie ogarnęła mnie namiętność siedzenia, lecz łaskawość moja jest tak wielka, iż zaledwo zdołam wymierzyć ją rozstawionymi nogami rozstawia nogi Nie omieszkaj waść wymierzyć mojej łaskawości, aby z czasem przypomnieć mi o niej. Valerio, odprowadź panów do drzwi.
VALERIOCo, mam podrwić? Czy przywiązać dzwonek do szyi pana prezydenta? Tak, i wyprowadzić, jakby pełzali
Uwagi (0)