Marysieńka Sobieska - Tadeusz Boy-Żeleński (książki czytaj online za darmo txt) 📖

XVII w. [przypis edytorski]

206. du peuple (fr.) — ludu. [przypis edytorski]

207. que Vous avez contracté une grande maladie (fr.) — że nabawiłaś się ciężkiej choroby. [przypis edytorski]

208. le nom de Hetman (fr.) — tytuł hetmana. [przypis edytorski]

209. l’autorité, l’honneur et la gloire (fr.) — znaczenie, honor i sławę. [przypis edytorski]

210. à son pays (fr.) — do swego kraju. [przypis edytorski]

211. paisiblement (fr.) — spokojnie. [przypis edytorski]

212. des bagatelles (fr.) — błahostki, drobnostki. [przypis edytorski]

213. ses hardes (fr.) — swoje tobołki. [przypis edytorski]

214. les chemises et les caleçons (fr.) — koszule i kalesony. [przypis edytorski]

215. se recommencer (fr.) — zaczynać się na nowo, odnawiać się. [przypis edytorski]

216. insupportable — nie do zniesienia. [przypis edytorski]

217. à la campagne (fr.) — na wsi. [przypis edytorski]

218. avancement (fr.) — awans. [przypis edytorski]

219. que vous me renoncerez (...) Vous me renoncez assez, Madame (fr.) — że się mnie wyrzekniesz (...) wyrzekasz się mnie dostatecznie [dotąd, obecnie], Pani. [przypis edytorski]

220. dziewica konsystorska — w religii katolickiej: kobieta po rozwodzie kościelnym, uznana za dziewicę przez prawo kanoniczne po rozwiązaniu związku małżeńskiego, w którym pozostawała. [przypis edytorski]

221. plotki o miłostkach Michała z (...) panią Konarzewską — W sprawie małżeństwa króla Michała Wiśniowieckiego, oficjalna historia poprzestaje, zdaniem prof. Battaglii, na komentarzu czysto konwencjonalnym, prawda zaś, przeważnie skandaliczna, znajduje się w archiwach wiedeńskich w tajnych aktach, które prof. Battaglia miał sposobność studiować. Zagadkowe wyjaśnienie Prymasa, tyczące pani Konarzewskiej tłumaczyłoby się tym, że w istocie chodziło o pana Konarzewskiego; [Battaglia, Otto Forst de (1889–1965), pol. historyk i krytyk literacki pochodzenia austriacko-włoskiego; w marcu 1938 r. opublikował w „Przeglądzie Powszechnym” artykuł Brązowienie Marysieńki, będący odpowiedzią na publikację biografii żony Sobieskiego autorstwa Boy’a Żeleńskiego; Red. WL.]. [przypis autorski]

222. de pire en pire (fr.) — coraz gorzej. [przypis edytorski]

223. absent (fr.) — nieobecny. [przypis edytorski]

224. les femmes aiment les braves, car par bravoure les hommes cherchent la gloire (fr.) — kobiety lubią odważnych, ponieważ przez odwagę mężczyźni zyskują sławę. [przypis edytorski]

225. glorieux — chlubny, dumny; tu: żądny sławy. [przypis edytorski]

226. des caresses (fr.) — pieszczot. [przypis edytorski]

227. à la gloire (fr.) — dla sławy. [przypis edytorski]

228. la gloire (fr.) — sława, chwała. [przypis edytorski]

229. désintéressement (fr.) — brak zainteresowania. [przypis edytorski]

230. in Polonia Gallos, in Gallia habitare Polonos dicas (łac.) — rzekłbyś, że w Polsce mieszkają Francuzi, a we Francji Polacy. [przypis edytorski]

231. en véritable Tantale (fr.) — jak prawdziwy Tantal. [przypis edytorski]

232. la cousine, la brunette, la moutonne, les pieces tremblantes, la duchesse Dupont (fr.) — kuzynkę, brunetkę, barankę, drżące koroneczki, księżnę Dupont. [przypis edytorski]

233. à notre Grand d’Espagne qui baise et rebaise un milion de fois son aimable mouche, et moi tout autant la belle Mimi, la bécasse, le cher ortolan (fr.) — do naszego Granda Hiszpańskiego, który całuje i całuje na nowo po tysiąc razy swoją miłą muszkę, a ja tyleż samo moją piękną Mimi, bekasa [gąskę], drogiego ortolana [odmiana trznadla]. [przypis edytorski]

234. ce monde est bien faux (fr.) — ten świat jest fałszywy. [przypis edytorski]

235. adieu, peut-etre pour toujours (fr.) — żegnaj, może na zawsze. [przypis edytorski]

236. grande espérance (fr.) — wielką nadzieją. [przypis edytorski]

237. parvenir a l’indifférence (fr.) — osiągnąć obojętność. [przypis edytorski]

238. avec ses ardeurs et ses tendresses (fr.) — z jej żarami i czułościami. [przypis edytorski]

239. votre consentement (fr.) — swoją zgodę. [przypis edytorski]

240. en horreur (fr.) — czymś okropnym. [przypis edytorski]

241. de la derniere indifférence (fr.) — ostatecznej obojętności. [przypis edytorski]

242. duc et pair (fr.) — książę i par. [przypis edytorski]

243. les oyseaux de mer vivent fort mal ensemble — ptaki morskie [rodzice] bardzo źle żyją z sobą. [przypis edytorski]

244. Brisacier — Tajemniczy Brisacier był, zdaniem prof. Battaglii, niewątpliwie naturalnym synem Sobieskiego z jego młodzieńczej paryskiej miłostki z r. 1647, kiedy Sobieski mieszkał w Paryżu w hôtel de Brisach (stąd nazwisko); [Battaglia, Otto Forst de (1889–1965), pol. historyk i krytyk literacki pochodzenia austriacko-włoskiego; w marcu 1938 r. opublikował w „Przeglądzie Powszechnym” artykuł Brązowienie Marysieńki, będący odpowiedzią na publikację biografii żony Sobieskiego autorstwa Boy’a Żeleńskiego; Red. WL.] [przypis autorski]

245. masque de fer (fr.) — żelazna maska; tu: tytuł wielokrotnie adaptowanej (jako opera, film itp.) powieści Aleksandra Dumasa Człowiek w żelaznej masce. [przypis edytorski]

246. Ossowiecki, Stefan (1877–1944) — jasnowidz; w okresie dwudziestolecia międzywojennego niezwykle popularny, również w sferach rządowych. [przypis edytorski]

247. wojskowa strona (...) bitwy pod Wiedniem daleka jest do ustalenia — Szczegóły bitwy pod Wiedniem uważa prof. Battaglia za dokładnie przez historyków ustalone. Cyfrowo przedstawiałaby się tak: muzułmanie mieli około 115 000 tysięcy wojska, z którego 20 000 pozostało pod samym Wiedniem jako korpus obserwacyjny; wojska chrześcijańskie liczyły 76 000 ludzi, z tych 25 000 Polaków Sobieskiego i 3000 w korpusie pomocniczym Lubomirskiego; [Battaglia, Otto Forst de (1889–1965), pol. historyk i krytyk literacki pochodzenia austriacko-włoskiego; w marcu 1938 r. opublikował w „Przeglądzie Powszechnym” artykuł Brązowienie Marysieńki, będący odpowiedzią na publikację biografii żony Sobieskiego autorstwa Boy’a Żeleńskiego; Red. WL.] [przypis autorski]

248. placet (z łac.) — zgoda. [przypis edytorski]

249. odprowadziła swego „Jachniczka” aż do Tarnowa — wkradła się tu omyłka: nie do Tarnowa oczywiście odprowadziła Maria Kazimiera Sobieskiego, ale do Tarnowskich Gór. [przypis autorski]

250. exercycje — ćwiczenia. [przypis edytorski]

251. error (z łac.) — błąd. [przypis edytorski]

252. des puissances aeriennes (fr.) — siły powietrzne. [przypis edytorski]

253. Wć m. s. — skrót od: Waszmość moje serce. [przypis edytorski]

254. propre — czysto, porządnie. [przypis edytorski]

255. pour plus riches qu’il ne fut Crésus et pour plus magnifiques de ce siecle (fr.) — za bogatszych od Krezusa i najznakomitszych w tym stuleciu. [przypis edytorski]

256. feldgrau (z niem.) — jednolity z tłem krajobrazu kolor mundurów polowych: szarawy, zgniłozielony. [przypis edytorski]

257. aretalogów — panegirysta; twórca utworów pochwalnych. [przypis edytorski]

258. que c’est la lettre du roi à la reine (fr.) — że to jest list króla do królowej. [przypis edytorski]

259. poalterować — podenerwować. [przypis edytorski]

260. excerptem (łac. forma B.lp) — wyjątek. [przypis edytorski]

261. mon amour (fr.) — moja miłości, moje kochanie. [przypis edytorski]

262. votre tour (fr.) — twoja kolej. [przypis edytorski]

263. caresses (fr.) — pieszczoty. [przypis edytorski]

264. cale (starop.) — całkiem, zupełnie. [przypis edytorski]

265. la mouche (fr.) — muszka. [przypis edytorski]

266. lubo (daw.) — choć. [przypis edytorski]

267. pour la Conception — na święto Niepokalanego Poczęcia, tj. 8 grudnia. [przypis edytorski]

268. na Świętą Łucją — tj. 13 grudnia. [przypis edytorski]

269. contre son temperament (fr.) — przeciw jej temperamentowi. [przypis edytorski]

270. de la Duchesse et de la Comtesse — o Księżnej i Hrabinie. [przypis edytorski]

271. Mais vous faites la guerre, mon amour, selon que vous souhaitez (fr.) — Ale ty prowadzisz wojnę, moje kochanie, tak jak sobie życzysz. [przypis edytorski]

272. que vous etes grandement mal contente de moi (fr.) — że jesteś wielce niezadowolona ze mnie. [przypis edytorski]

273. konsolacja — pocieszenie. [przypis edytorski]

274. et mille d’autres galanteries fort jolies et fort riches, mais fort riches (fr.) — i tysiąc innych drobiazgów wielce ładnych i wielce drogich, ale to ogromnie drogich. [przypis edytorski]

275. lubo (daw.) — choć. [przypis edytorski]

276. siła (daw.) — dużo, mnóstwo, moc. [przypis edytorski]

277. N’y a point comparaison avec ces de Chocim (fr.) — nie ma porównania z tymi z Chocimia. [przypis edytorski]

278. le Grand Général (fr.) — tu: hetman wielki. [przypis edytorski]

279. les gros mots (fr.) — grubiaństwa. [przypis edytorski]

280. par routine (fr.) — z nawyku. [przypis edytorski]

281. soldats (fr.) — żołnierze. [przypis edytorski]

282. la Vôtre (fr.) — Waszą. [przypis edytorski]

283. brave au dernier point (fr.) — w najwyższym stopniu odważny. [przypis edytorski]

284. nie pomału (daw.) — niemało; bardzo. [przypis edytorski]

285. Rasyn — Racine, Jean-Baptiste (1639–1699) fr. dramaturg, autor m. in. Fedry. [przypis edytorski]

286. Kornel — Corneille, Pierre (1606–1684), fr. dramaturg, autor tragedii klasycystycznych, z których najważniejszą jest Cyd. [przypis edytorski]

287. Ayez soin de votre bouche, car c’est la chose du monde qui nous fait le plus tôt haїr (fr.) — dbaj o swoje usta, ponieważ to one ze wszystkiego najszybciej mogą uczynić nas wstrętnymi. [przypis edytorski]

288. Gassendi, Pierre (1592–1655) — fr. matematyk i fizyk. [przypis edytorski]

289. Huygens, Chrystian (1629–1695) — holenderski fizyk i astronom. [przypis edytorski]

290. Willis, Thomas (1621–1675) — ang. prof. anatomii w Oxfordzie. [przypis edytorski]

291. Borelli, Giovanni Alfonso (1608–1679) — wł. fizjolog. [przypis edytorski]

292. Kartezjusz — właśc. René Descartes (1596–1650), fr. filozof, matematyk i fizyk. [przypis edytorski]

293. Harvey, William (1578–1657) — ang. lekarz i fizjolog. [przypis edytorski]

294. Cassini, Giovanni Domenico (1625–1712) — wł. astronom działający we Francji. [przypis edytorski]

295. Port-Royal — klasztor cystersek; gł. ośrodek ruchu jansenistów. [przypis edytorski]

296. Arnaud, Antoine (1612–1694) — fr. teolog, stronnik jansenistów. [przypis edytorski]

297. Voetius — właśc. Gisbert Voet (1589–1676), holenderski teolog kalwiński. [przypis edytorski]

298. Hersent, Charles (1580–1665) — fr. kaznodzieja, występował w obronie Kornela Ottona Jansena (1585–1638), który wychodząc od nauki św. Augustyna zapoczątkował ruch pobożnościowy zw. jansenizmem, kładący nacisk na grzeszność i zło w człowieku oraz głoszący konieczność łaski bożej dla wypełniania przez ludzi przykazań i dojścia do zbawienia. [przypis edytorski]

299. Labadie, Jean (1610–1674) — fr. teolog kalwiński i mistyk. [przypis edytorski]

300. hoc unicum (łac.) — to jedynie. [przypis edytorski]

301. solacium (z łac.) — pociecha. [przypis edytorski]

302. felicem (...) nuntium (łac. forma B.lp) — szczęśliwą wiadomość. [przypis edytorski]

303. les amours (fr.) — miłości, romanse. [przypis edytorski]

304. la vie de la reine Christine (fr.) — życie królowej Krystyny. [przypis edytorski]

305. la mort de la Marquise de Ganges, autrement madame Castellane (fr.) — śmierć markizy de Ganges, inaczej pani Castellane. [przypis edytorski]

306. Dictionnaire (...) des Empereurs, etc. (fr.) — słownik teologiczny, historyczny, poetyczny, kosmograficzny, chronologiczny, zawierający krótkie życiorysy najznaczniejszych patriarchów, doktorów Kościoła itd., wraz z bajkami, ich mitologiami i wyjaśnieniem itd. itd., jak również opisem państwa cesarzy itd. [przypis edytorski]

307. Heweliusz, Jan (1611–1687) — niem. astronom i konstruktor działający w Gdańsku. [przypis edytorski]

308. opugnować — zwalczać. [przypis edytorski]

309. un plastron de conversation (fr.) — towarzysz do rozmów. [przypis edytorski]

310. non sine multis laudibus (łac.) — nie bez licznych pochwał. [przypis edytorski]

311. péché originel (fr.) — grzech pierworodny. [przypis edytorski]

312. apres moi le déluge (fr.) — po mnie [choćby] potop. [przypis edytorski]

313. ma chere palatine (fr.) — moja droga wojewodzina. [przypis edytorski]

314. pour défaire la confédération (fr.) — aby rozwiązać konfederację. [przypis