Pamiątki Soplicy - Henryk Rzewuski (biblioteka wirtualna .txt) 📖
Krótki opis książki:
Pamiątki Soplicy to zbiór gawęd szlacheckich zebranych przez Henryka Rzewuskiego i publikowanych w latach 1839–1841 w Paryżu i 1844–1845 w Wilnie.
Narrator, Seweryn Soplica, cześnik, to typowy szlachcic silnie przywiązujący wagę do szlacheckiego etosu. Stan szlachecki wraz z jego wartościami jest, według gawęd, gwarantem zachowania ładu i porządku w państwie. Soplica opowiada o czasach Konfederacji barskiej i panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Gawędy spisane przez Rzewuskiego inspirowały kolejne pokolenia autorów oraz spotkały się z bardzo entuzjastycznym przyjęciem, ze względu na pragnienie zachowania narodowych tradycji i pamięci o przodkach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Rzewuski
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Pamiątki Soplicy - Henryk Rzewuski (biblioteka wirtualna .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Rzewuski
par: obywatel Krakowa równy szlachcicowi. [przypis edytorski]
59. porządki — tu: sprzęty domowe. [przypis edytorski]
60. offerta składać — dziś: oferty. [przypis edytorski]
61. a potem — tu: a poza tym. [przypis edytorski]
62. jedno — tu: jednakowo. [przypis edytorski]
63. łokieć — tu: miarka używana przez kupców do odmierzania długości sukna itp.; przedmiot symbolizujący stan mieszczański, podobnie jak szabla symbolizować ma stan szlachecki. [przypis edytorski]
64. całki — całkowity. [przypis edytorski]
65. niczem — daw. forma N. i Msc. lp r.n.; dziś końcówka tożsama z r.m.: niczym. [przypis edytorski]
66. kartownik — karciarz. [przypis edytorski]
67. trzymać kogoś za — uważać za. [przypis edytorski]
68. tynf — pot. nazwa polskich srebrnych złotówek bitych w mennicach Andrzeja Tymfa w latach 1663–1666. [przypis edytorski]
69. czem — daw. forma N. i Msc. zaimków r.n.; dziś końcówka tożsama z r.m.: czym. [przypis edytorski]
70. ledwie nie — prawie, niemal. [przypis edytorski]
71. kommenda — dziś: komenda. [przypis edytorski]
72. szaławiła — człowiek lekkomyślny, świszczypała. [przypis edytorski]
73. czwał — dziś: cwał; najszybszy chód konia. [przypis edytorski]
74. niemi — daw. forma N. i Msc. lm zaimków r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: nimi. [przypis edytorski]
75. chudoba (daw.) — dobytek. [przypis edytorski]
76. mniejszem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: mniejszym. [przypis edytorski]
77. zaprzeć (daw.) — zamknąć. [przypis edytorski]
78. plejzer — rana. [przypis edytorski]
79. gotowe zasługi — żołd płatny gotówką. [przypis edytorski]
80. k’temu — do tego. [przypis edytorski]
81. że był możnym, świadczą trzydziestu jeźdców — dziś popr.: że był możnym, świadczy trzydziestu jeźdźców. [przypis edytorski]
82. jenerał — dziś: generał. [przypis edytorski]
83. przystęp — tu: sposób bycia. [przypis edytorski]
84. k’temu (daw.) — do tego. [przypis edytorski]
85. wtóry — drugi. [przypis edytorski]
86. lubo (daw.) — choć. [przypis edytorski]
87. tem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: tym. [przypis edytorski]
88. swojemi — daw. forma N. i Msc. lm zaimków r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: swoimi. [przypis edytorski]
89. swemi — daw. forma N. i Msc. lm zaimków r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: swymi. [przypis edytorski]
90. zelant (daw.) — gorliwy, starający się; por. zelota, zelator. [przypis edytorski]
91. podejrzywać — dziś popr.: podejrzewać. [przypis edytorski]
92. wytrzęsać — dziś popr.: wytrząsać. [przypis edytorski]
93. wojewodzinej — dziś popr. forma D.lp: wojewodziny. [przypis edytorski]
94. JW. — skrót od: jaśnie wielmożny. [przypis edytorski]
95. instrumentować — mianować. [przypis edytorski]
96. gotowem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: gotowym. [przypis edytorski]
97. światło — tu: rozum, wiedza. [przypis edytorski]
98. leciech — dziś popr. forma Msc.lm: latach. [przypis edytorski]
99. człeku — dziś popr. forma: człekowi; człowiekowi. [przypis edytorski]
100. kondysensja właśc. kondescensja — sesja wyjazdowa sądu odbywająca się na miejscu sporu (najczęściej o grunta). [przypis edytorski]
101. rozdział XI artykułu 27 statutu litewskiego — dot. kar za namawianie kobiet do rozpusty, od obcięcia nosa i uszu po karę śmierci za recydywę. [przypis edytorski]
102. sęstwo — urząd sędziowski. [przypis edytorski]
103. tuszyć — mieć nadzieję. [przypis edytorski]
104. sromota (daw.) — wstyd, hańba. [przypis edytorski]
105. ledwie nie — prawie, niemal. [przypis edytorski]
106. tameczny — dziś raczej: tamtejszy. [przypis edytorski]
107. dominikan — dziś popr.: dominikanin. [przypis edytorski]
108. czem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: czym. [przypis edytorski]
109. znachodzić się (daw.) — znajdować się. [przypis edytorski]
110. sustawa a. sustaw (daw.) — staw. [przypis edytorski]
111. Bilsk — dziś: Bielsk; tu: zapis zgodnie z wymową właściwą ludności zamieszkującej wsch. województwa daw. Rzeczpospolitej. [przypis edytorski]
112. nie dostawać — brakować. [przypis edytorski]
113. Kazimirz — Kazimierz; tu: zapis zgodnie z wymową właściwą ludności zamieszkującej wsch. województwa daw. Rzeczpospolitej. [przypis edytorski]
114. złotemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: złotymi. [przypis edytorski]
115. czem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: czym. [przypis edytorski]
116. partyj — dziś popr. forma D.lm: partii. [przypis edytorski]
117. oczewisty — dziś: oczywisty. [przypis edytorski]
118. princeps nobilitatis — pierwszy ze szlachty; dotyczy to urzędu podkomorzego, najwyższego z obywatelskich urzędów w powiecie lub województwie, wiążącego się z godnością przewodniczenia sądom granicznym między szlachtą. [przypis edytorski]
119. tem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: tym. [przypis edytorski]
120. emulować — rywalizować. [przypis edytorski]
121. JW. — skrót od: jaśnie wielmożny. [przypis edytorski]
122. licznemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: licznymi. [przypis edytorski]
123. swojemi — daw. forma N. i Msc. lm zaimków r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: swoimi. [przypis edytorski]
124. kolligatami — koligat; krewny a. powinowaty. [przypis edytorski]
125. rej wodzić — przewodzić; por. wodzirej. [przypis edytorski]
126. namówił (...) Haraburdy — dziś z B.: namówił Haraburdę. [przypis edytorski]
127. namówić pana Haraburdy — dziś z B.: namówić pana Haraburdę. [przypis edytorski]
128. przeciw pana Michała się utrzymał — dziś z C.: utrzymał się przeciw panu Michałowi. [przypis edytorski]
129. Porcynkuły a. Porcjunkuła — odpust zakonów franciszkańskich i związanych z nimi bernardynów obchodzony 2 lipca; od nazwy kościoła w Asyżu będącego kolebką zakonu. [przypis edytorski]
130. skoligacony — spokrewniony, spowinowacony przez związki małżeńskie członków rodziny. [przypis edytorski]
131. dobrem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: dobrym. [przypis edytorski]
132. licznem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: licznym. [przypis edytorski]
133. nie dostawać (daw.) — brakować. [przypis edytorski]
134. odebrać posłuszeństwo panu Tryznie — chodzi o posłuszeństwo chłopów pańszczyźnianych przypisanych do wydzierżawionego majątku. [przypis edytorski]
135. tem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: tym. [przypis edytorski]
136. manifest — tu: skarga na bezprawie przedstawiona w sądzie grodzkim. [przypis edytorski]
137. irrytacyja — irytacja; tu: pogwałcenie. [przypis edytorski]
138. ekspulsyja — ekspulsja; tu: wypędzenie z majątku. [przypis edytorski]
139. attentować od kogoś — występować w imieniu kogoś w jego sprawie w sądzie; reprezentować kogoś. [przypis edytorski]
140. znać — tu: widzieć. [przypis edytorski]
141. nicpotem — niewiele warty. [przypis edytorski]
142. prawność — tu: zgodność roszczeń z obowiązującym prawem. [przypis edytorski]
143. illacja — zastrzeżenie. [przypis edytorski]
144. pro determinatione fori — dla wyznaczenia forum (tj. tu: odpowiedniej instancji sądowej). [przypis edytorski]
145. kondemnata — wyrok wskazujący winę, bez żadnych dalszych konsekwencji karnych. [przypis edytorski]
146. primo voto (łac.) — pierwszego nazwiska; z pierwszego małżeństwa. [przypis edytorski]
147. non sunt (łac.) — dosł. nie są; chodzi o nieobecność osób (oraz pełnomocników osób), których zeznania są nieodzowne dla wyjaśnienia sprawy. [przypis edytorski]
148. produkować (z łac.; daw.) — wprowadzać; tu: wprowadzać w towarzystwo, przedstawiać. [przypis edytorski]
149. kotowi — dziś popr.: kotu. [przypis edytorski]
150. czyscu — dziś popr. forma N.: czyśćca. [przypis edytorski]
151. czemś — daw. forma N. i Msc. lp r.n.; dziś tożsama z r.m.: czymś. [przypis edytorski]
152. swojem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: swoim. [przypis edytorski]
153. mojemi — daw. forma N. i Msc. lm zaimków r.ż i r.n.; dziś tożsama z r.m.: moimi. [przypis edytorski]
154. de malo gesto officio (łac.) — o nieuczciwość w sprawowaniu urzędu. [przypis edytorski]
155. lepszem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: lepszym. [przypis edytorski]
156. batorówka — szabla. [przypis edytorski]
157. Daruję ci... — w innym wydaniu uzupełnione: „Darujęć, durniu!”. [przypis edytorski]
158. Masz... — w innym wydaniu: „Na, świnio!”. [przypis edytorski]
159. szpinkę — dziś: spinkę. [przypis edytorski]
160. Trzymaj... — w innym wydaniu uzupełnione: „Trzymaj, ośle!”. [przypis edytorski]
161. Weź... — w innym wydaniu uzupełnione: „Weź, kpie!”. [przypis edytorski]
162. kufa — beczka. [przypis edytorski]
163. kusznierza — dziś: kuśnierza. [przypis edytorski]
164. koroniarz — mieszkaniec Korony. [przypis edytorski]
165. byłem osiadł — daw. forma czasu zaprzeszłego. [przypis edytorski]
166. Ostende patrem patris (łac.) — pokaż ojca ojca. [przypis edytorski]
167. niech mnie... (...) będzie... — w innym wydaniu uzupełniono: „niech mnie diabli porwą, jeśli ty nie będziesz Radziwiłłem po dawnemu, a on jak był kpem, tak i będzie kpem”. [przypis edytorski]
168. nie wątpiłem w Jego słowach — dziś z B.: „nie wątpiłem w Jego słowa”. [przypis edytorski]
169. ekspens — wydatek. [przypis edytorski]
170. assystować — dziś: asystować. [przypis edytorski]
171. zawsze — tu: ciągle. [przypis edytorski]
172. Czem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: czym. [przypis edytorski]
173. czem wytrzeźwiwszy się — dzięki czemu wytrzeźwiwszy się. [przypis edytorski]
174. podkurek — posiłek przed snem, po kolacji. [przypis edytorski]
175. temi — daw. forma N. i Msc. lm zaimków r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: tymi. [przypis edytorski]
176. naszem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: naszym. [przypis edytorski]
177. unanimitate (łac.) — jednogłośnie. [przypis edytorski]
178. nemini vox deneganda (łac.) — nikomu nie należy odmawiać głosu. [przypis edytorski]
179. wotowanie — głosowanie. [przypis edytorski]
180. instrumentować — mianować. [przypis edytorski]
181. nie stawać (daw.) — nie starczać. [przypis edytorski]
182. sakramenta — dziś popr. forma M.lm: sakramenty. [przypis edytorski]
183. pletą — dziś popr.: plotą. [przypis edytorski]
184. owładać — dziś: owładnąć. [przypis edytorski]
185. zaprzeć (daw.) — zamknąć; tu forma: zaparto: zamknięto. [przypis edytorski]
186. kollega (z łac.) — dziś: kolega. [przypis edytorski]
187. świdrzyć — dziś: świdrować. [przypis edytorski]
188. jeneralny — dziś: generalny. [przypis edytorski]
189. tem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: tym. [przypis edytorski]
190. aby tem za rozumnego uchodził — dziś: aby dzięki temu za rozumnego uchodzić. [przypis edytorski]
191. tem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: tym. [przypis edytorski]
192. certament — spór. [przypis edytorski]
193. patrzanie — dziś: patrzenie. [przypis edytorski]
194. wiadomem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: wiadomym. [przypis edytorski]
195. niczem — daw. forma N. i Msc. lp r.n.; dziś tożsama z r.m.: niczym. [przypis edytorski]
196. wolemy — dziś: wolimy. [przypis edytorski]
Darmowe książki «Pamiątki Soplicy - Henryk Rzewuski (biblioteka wirtualna .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Podobne książki:
Dodaj komentarz
Uwagi (0)