Zmysły... zmysły... - Tadeusz Boy-Żeleński (biblioteka nowoczesna TXT) 📖
Zmysły, zmysły to zbiór felietonów autorstwa Tadeusza Boya-Żeleńskiego dotyczące tematyki różnych kwestii związanych z seksualnością: antykoncepcją i aborcją, ale także edukacją seksualną, świadomością młodzieży oraz relacjach partnerskich młodych ludzi.
Boy, znany ze swoich mistrzowskich felietonów, porusza tematy związane z miłością fizyczną w sposób wolny od zbędnej pruderii, choć elegancki, humorystyczny i lekki, ale mocno uderzający w XX-wieczne realia. Autor krytykuje ściśle konserwatywne i nieugięte stanowisko, wytykając Kościołowi marginalizowanie trudnych sytuacji, niedostrzeganie faktycznych problemów społecznych i nieodpowiadanie na rzeczywiste potrzeby ludzkie. Przeciwny jest wrogiemu stanowisku wobec homoseksualistom i pragnie dostrzec, że młodzież podejmuje życie seksualne coraz wcześniej, przez co potrzebuje fachowych wskazówek, a nie kar i zawstydzania. Głos Tadeusza Boya-Żeleńskiego był na początku XX wieku jednym z najgłośniejszych w kwestii seksualności i praw oraz obyczajów z nią związanych.
- Autor: Tadeusz Boy-Żeleński
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Zmysły... zmysły... - Tadeusz Boy-Żeleński (biblioteka nowoczesna TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Tadeusz Boy-Żeleński
322. votum separatum (łac.) — głos odrębny (zazwyczaj: oficjalny sprzeciw członka jakiejś zbiorowości wobec jej gremialnie podjętej decyzji). [przypis edytorski]
323. Garibaldi, Giuseppe (1807–1882) — włoski żołnierz, rewolucjonista, uważany za bohatera narodowego, przywódca walk o wyzwolenie i zjednoczenie Włoch, generał. [przypis edytorski]
324. inwestytura (daw.) — nadanie lenna a. danie władzy. [przypis edytorski]
325. Russeau, Jean Jacques (1712–1778) — francuskojęzyczny pisarz i myśliciel pochodzący ze Szwajcarii, twórca epoki schyłkowego oświecenia, sentymentalizmu, prekursor romantyzmu. [przypis edytorski]
326. Tołstoj, Lew (1828–1910) — rosyjski prozaik, dramaturg, myśliciel, krytyk literacki, publicysta. Jego dzieła wywarły duży wpływ na literaturę światową i rozwój myśli moralnej na początku XX wieku. Jeden z najwybitniejszych realistów, łączył wnikliwą obserwację z prezentacją własnych poglądów. [przypis edytorski]
327. caeterum censeo (łac.) — poza tym uważam... (aluzja do rzymskiego polityka, Katona Starszego, każde przemówienie w Senacie kończącego zdaniem „poza tym sądzę, że Kartaginę należy zniszczyć”). [przypis edytorski]
328. polor — tu: dobre maniery. [przypis edytorski]
329. L’amour en Allemagne — Miłość w Niemczech. [przypis edytorski]
330. La maitresse noire (fr.) — Czarna kochanka. [przypis edytorski]
331. Chez les hommes nus (fr.) — u nagich ludzi. [przypis edytorski]
332. Le sérail (fr.) — seraj. [przypis edytorski]
333. berlinka — rodzaj pojazdu konnego na resorach. [przypis edytorski]
334. sprawa Dreyfusa — skandal polityczny w XIX-wiecznej Francji, związany z niesłusznym oskarżeniem o szpiegostwo oficera żydowskiego pochodzenia Alfreda Dreyfusa i z trudnościami w uzyskaniu jego rehabilitacji. [przypis edytorski]
335. Daudet, Leon (1867–1942) — pisarz francuski. [przypis edytorski]
336. Loubet, Émile François (1838–1929) — prezydent Francji w latach 1899–1906, współtwórca Ententy. [przypis edytorski]
337. Rostand, Edmond (1868–1918) — popularny francuski dramaturg, jego najbardziej znane dzieło to Cyrano de Bergerac. [przypis edytorski]
338. Loia Fuller — właśc. Marie Louise Fuller (1862–1928) tancerka, choreografka, eksperymentatorka w zakresie oświetlenie sceny. [przypis edytorski]
339. bitwa pod Sedanem — stoczona podczas wojny francusko-pruskiej 1 września 1870, zakończona klęską armii francuskiej i pojmaniem cesarza Napoleona III, co doprowadziło do końca tzw. Drugiego Cesarstwa. [przypis edytorski]
340. Mucha, Alfons Maria (1860–1939) — czeski malarz, grafik i plakacista, przedstawiciel secesji; projektant czeskiego godła państwowego. [przypis edytorski]
341. birbantka (daw.) — tu: hulanka, pijatyka. [przypis edytorski]
342. incognito — w tajemnicy, nie ujawniając własnej tożsamości. [przypis edytorski]
343. surogat — tu: namiastka. [przypis edytorski]
344. Ibsen, Henryk (1828–1906) — dramaturg norweski. Początkowo tworzył utwory oparte na motywach historycznych, legendach i sagach skandynawskich, później podjął tematykę społeczno-obyczajową w duchu realizmu i naturalizmu oraz symbolizmu. Dzieła: Grób Hunów, Nora czyli dom lalki, Dzika kaczka. [przypis edytorski]
345. Dostojewski, Fiodor Michajłowicz (1821–1881) — rosyjski powieściopisarz, uznany za mistrza realistycznej i psychologicznej prozy. Dzieła: Zbrodnia i kara (1866), Idiota (1868), Biesy (1871–72), Bracia Karamazow (1879–80). [przypis edytorski]
346. Hauptman, Gerhard (1862–1946) — pisarz niemiecki związany z Dolnym Śląskiem, laureat Nagrody Nobla w r. 1912. [przypis edytorski]
347. Kipling, Joseph Rudyard (1865–1936) — angielski pisarz i poeta, laureat Nagrody Nobla w roku 1907, autor m. in. Księgi dżungli. [przypis edytorski]
348. Tołstoj, Lew (1828–1910) — rosyjski prozaik, dramaturg, myśliciel, krytyk literacki, publicysta. Jego dzieła wywarły duży wpływ na literaturę światową i rozwój myśli moralnej na początku XX wieku. Jeden z najwybitniejszych realistów, łączył wnikliwą obserwację z prezentacją własnych poglądów. [przypis edytorski]
349. Nietzsche, Fryderyk (1844–1900) — niemiecki filozof, filolog klasyczny, pisarz. Krytykował chrześcijaństwo oraz kulturę zachodnią. Głównym hasłami wywoławczymi poglądów Nietzschego są: apollińskość i dionizyjskość, teoria wiecznego powrotu, ideał nadczłowieka, nihilizm i śmierć Boga. [przypis edytorski]
350. Bernhard, Sara — właśc. Henriette Rosine Bernardt (1844–1923), francuska aktorka o międzynarodowej sławie. [przypis edytorski]
351. pularda — młoda, celowo utuczona kura. [przypis edytorski]
352. podagra — choroba, której objawem jest pogrubienie stawu dużego palca u nogi i ograniczenie jego ruchów oraz napadowe bóle i obrzęk. [przypis edytorski]
353. stiuk — rodzaj szlachetnego tynku, używanego do wyrobu rzeźb i sztukaterii. [przypis edytorski]
354. Wilde, Oscar (1854–1900) — irlandzki poeta, dramaturg, pisarz modernizmu o wyjątkowo różnorodnym dorobku: od bajek dla dzieci, przez dramat biblijny Salomé, lekkie sztuki salonowe, powieść symboliczną Portret Doriana Greya. [przypis edytorski]
355. Pelletan — prawdop. André Pelletan (1848–1909), uczony francuski, bądź jego brat Camille Pelletan (1846–1915), dziennikarz i polityk. [przypis edytorski]
356. Hébert, Marcel (1851–1916) — filozof francuski, zajmujący się zagadnieniem religii. [przypis edytorski]
357. Nos péres, messieurs, ont pris la Bastille, et nous, messieurs, nous predrons le café... (fr.) — Nasi ojcowie, panowie, wzięli [szturmem] Bastylię, a my, panowie, bierzemy kawę. [przypis edytorski]
358. rówieśnych — tutaj w znaczeniu rówieśników. [przypis edytorski]
359. zafrasować się (daw.) — zasmucić się, zmartwić. [przypis edytorski]
360. surogat — tu: namiastka. [przypis edytorski]
361. mantyla — damska pelerynka z jedwabiu lub szal z koronki na głowę i ramiona. [przypis edytorski]
362. pilzner — gatunek jasnego piwa. [przypis edytorski]
363. czamara — długie męskie okrycie wierzchnie, podszyte futrem, funkcjonowała jako symbol ruchu powstańczego. [przypis edytorski]
364. Przybyszewski, Stanisław Feliks (1868–1927) — poeta, dramaturg i skandalista, redaktor krakowskiego pisma „Życie”. Postać ważna także dla literatury niemieckiej, dzięki pisanym w młodości poematom prozą, później przetłumaczonych na polski. [przypis edytorski]
365. Wyspiański, Stanisław (1869–1907) — poeta, artysta plastyk, najwybitniejszy dramaturg polskiego modernizmu, autor m. in. Wesela i Wyzwolenia. [przypis edytorski]
366. Kasprowicz, Jan (1860–1926) — poeta, krytyk literacki, dramaturg, profesor Uniwersytetu Lwowskiego, tłumacz. W twórczości związany był z kilkoma nurtami młodopolskimi: od naturalizmu (Z chłopskiego zagonu), przez symbolizm, katastrofizm i ekspresjonizm (Hymny) do prymitywizmu (Księga ubogich). [przypis edytorski]
367. Rydel, Lucjan(1870–1918) — poeta i dramaturg, działacz kulturalny, tłumacz, autor m.in. baśni scenicznej Zaczarowane koło (1900). [przypis edytorski]
368. koteria — grupa wzajemnie popierających się osób, działająca w określonym celu. [przypis edytorski]
369. plutokracja — warstwa ludzi bogatych i dlatego wpływowych. [przypis edytorski]
370. Matejko, Jan (1838–1893) — malarz, autor obrazów o tematyce historycznej, dyrektor i wykładowca Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie. [przypis edytorski]
371. Pawlicki, Stefan Zachariasz (1839–1916) — ksiądz, filozof, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego. [przypis edytorski]
372. Pawlikowski, Tadeusz (1861–1915) — dyrektor Teatru im. Słowackiego w latach 1893–1899 i 1913–1915, później teatru lwowskiego. [przypis edytorski]
373. Stanisławski, Jan (1860–1907) — malarz, wykładowca krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. [przypis edytorski]
374. Szczepański, Ludwik (1872–1954) — literat, dziennikarz i publicysta, w r. 1897 założył czasopismo „Życie”. [przypis edytorski]
375. Daszyński, Ignacy (1866–1936) — polityk socjalistyczny, działacz PPS, marszałek Sejmu. [przypis edytorski]
376. wypadki warszawskie — mowa o tzw. rewolucji 1905 roku. [przypis edytorski]
377. Blut ist ein ganz besondrer Saft (niem.) — krew jest całkiem szczególnym sosem (bądź: paliwem). [przypis edytorski]
378. sos — tu przen.: brudna, przygaszona i ujednolicona kolorystyka. [przypis edytorski]
379. Monachium — w Monachium mieściła się słynna Akademia malarska, znana z tradycjonalizmu. [przypis edytorski]
380. Kisielewski, Jan August (1876–1918) — dramaturg i krytyk teatralny, autor m. in. sztuk Karykatury i W sieci. [przypis edytorski]
381. Jama Michalika — cukiernia A.J. Michalika, miejsce spotkań kabaretu Zielony Balonik. [przypis edytorski]
382. duser — komplement. [przypis edytorski]
383. porać się (daw.) — zmagać się. [przypis edytorski]
384. Marks, Karl Heinrich (1818–1883) — ekonomista, filozof (reprezentant materializmu), zwolennik rewolucji komunistycznej; najważniejszym jego dziełem jest Kapitał. [przypis edytorski]
385. Beaumarchais, Pierre Augustin Beaumarchais (1732–1799) — francuski komediopisarz; zakupił szlachectwo i dostał się na dwór Ludwika XV; to doświadczenie posłużyło do stworzenia licznych satyr politycznych czy społecznych, np. Cyrulika sewilskiego (1775) czy Wesela Figara (1784). [przypis edytorski]
386. zaziemski — dziś: pozaziemski. [przypis edytorski]
387. Onan — postać z biblijnej Księgi Rodzaju, patrz felieton Autorytety. [przypis edytorski]
388. dzieciństwach — dziś: dziecinadach. [przypis edytorski]
389. Diderot, Denis (1713–1784) — francuski pisarz, krytyk i filozof, współredaktor Wielkiej Encyklopedii Francuskiej, autor powiastki filozoficznej Kubuś Fatalista i jego pan. [przypis edytorski]
390. Russell, Bertrand (1872–1970) — brytyjski filozof, matematyk i logik, a także działacz społeczny i eseista, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1950). [przypis edytorski]
391. Malinowski, Bronisław (1884–1942) — etnolog, socjolog i religioznawca, autor koncepcji „obserwacji uczestniczącej”. [przypis edytorski]
392. pud — jednostka masy w dawnej Rosji, przen. wielki ciężar. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach 3.0 PL.
Źródło:
Uwagi (0)